m4728578[1].pdf

Wiedza

o spo∏eczeƒstwie

Poziom rozszerzony

SPO¸ECZE¡STWO

1. Zaznacz prawid∏owà odpowiedê. Kràg spo∏eczny to:

a) osoba niepe∏nosprawna i wolontariusz, który si´ nià opiekuje

b) ludzie doje˝d˝ajàcy codziennie tym samym autobusem do pracy

c) uczniowie mierzàcy powy˝ej 185 cm wzrostu

d) dwoje przyjació∏ ró˝nych p∏ci

1 pkt

2. Zaznacz prawid∏owà odpowiedê. W socjologii mo˝na wyró˝niç kilka koncepcji zale˝noÊci

pomi´dzy poszczególnymi elementami struktury spo∏ecznej. Autorem koncepcji konfliktowej

struktury spo∏ecznej by∏:

a) August Comte

b) Claude Henri de Saint-Simon

c) Karol Marks

d) Herbert Blumer

1 pkt

3. Zaznacz prawid∏owà odpowiedê. Za∏o˝ycielem pierwszego w Polsce domu dla osób zaka˝onych

wirusem HIV by∏/by∏a:

a) ks. Arkadiusz Nowak

b) Barbara Labuda

c) Janina Ochojska

d) Jerzy Owsiak

1 pkt

4. Podaj definicj´ kultury, którà uwa˝asz za najtrafniejszà. Uzasadnij swój wybór.

3 pkt

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Przyporzàdkuj poszczególnym definicjom odpowiednie poj´cia.

a) Rozmowy dobrowolnie podj´te przez strony konfliktu

b) Rozwiàzanie sporu obie strony konfliktu powierzajà osobie trzeciej

c) Porozumienie osiàgni´te w wyniku dyskusji

3 pkt

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

ZADANIA TESTOWE. PRÓBNA MATURA Z OPERONEM I „GAZETÑ WYBORCZÑ”

■

1) negocjacje

2) mediacje

3) konsensus

4) arbitra˝

6. Wymieƒ po dwa pozytywne i negatywne aspekty komercjalizacji kultury.

4 pkt

Pozytywne

Negatywne

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Zaznacz w tabeli literà P zdania prawdziwe, a literà F zdania fa∏szywe.

4 pkt

a) Awans spo∏eczny i degradacja spo∏eczna sà formami ruchliwoÊci spo∏ecznej.

. . . . . . . . .

b) Jedynym czynnikiem decydujàcym o presti˝u danego zawodu jest wysokoÊç zarobków. . . . . . . . . .

c) Zdaniem Karola Marksa spo∏eczeƒstwo dzieli si´ na dwie zwalczajàce si´ klasy:

posiadajàcà Êrodki produkcji i nieposiadajàcà.

. . . . . . . . .

d) Inteligencja jest grupà zawodowà.

. . . . . . . . .

8. Opisz przypadek obywatelskiego niepos∏uszeƒstwa przedstawiony na zdj´ciu.

2 pkt

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

ZADANIA TESTOWE. PRÓBNA MATURA Z OPERONEM I „GAZETÑ WYBORCZÑ”

■

9. Zinterpretuj zamieszczony poni˝ej rysunek. WyjaÊnij, w jaki sposób przedstawiono Szkota.

Przedstaw negatywny wp∏yw takiej postawy na relacje mi´dzy przedstawicielami ró˝nych narodów.

3 pkt

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10. Po przeanalizowaniu êróde∏ êróde∏ A i B wykonaj polecenia.

4 pkt

Do˝ywianie w roku szkolnym 2005/2006

Województwo

dolnoÊlàskie

7030

3,25 22 705

kujawsko-pomorskie

15 745

141 550

1,92 275 975

ma∏opolskie

256

48 640

1,81

83 182

mazowieckie

2850

2,75

7 125

podkarpackie

270

51 300

2,42 120 555

podlaskie

119

22 610

2,10

58 197

pomorskie

10 272

51 680 1,79

90 421

Êlàskie

14 625

2,50

22 800

Êwi´tokrzyskie

7600

1,50

11 400

warmiƒsko-mazurskie 13 585

111 150

2,50 290 795

wielkopolskie

6650

2,50

16 625

Razem

61 2455 465 685

2,28 999 788

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

ZADANIA TESTOWE. PRÓBNA MATURA Z OPERONEM I „GAZETÑ WYBORCZÑ”

■

a) OkreÊl problem ∏àczàcy dwa prezentowane powy˝ej êród∏a. Podaj nazw´ ogólnopolskiej akcji

majàcej na celu zmniejszenie tego problemu oraz organizacj´, która nià kieruje.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b) Wymieƒ dwa województwa, w których w roku szkolnym 2005/2006 jest najwi´cej do˝ywianych

dzieci.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11. Przeczytaj uwa˝nie tekst êród∏owy i wykonaj polecenia.

2 pkt

Nie ma dobrej definicji spo∏eczeƒstwa otwartego. Zamiast staraç si´ jà stworzyç, lepiej

scharakteryzowaç to spo∏eczeƒstwo przez wskazanie jego najwa˝niejszych wyznaczników. Tych

wyznaczników jest wiele, ale kilka z nich regularnie pojawia si´ w pismach teoretyków

spo∏eczeƒstwa otwartego; stàd mo˝emy wnosiç, i˝ majà one znaczenie decydujàce.

Pierwszym z nich jest brak jednoczàcego Êwiatopoglàdu i wspólnego celu moralnego.

Wspó∏czesne spo∏eczeƒstwa – wedle tej argumentacji – w coraz mniejszym stopniu podlegajà

jakiejÊ wyraênej formule Êwiatopoglàdowej, czy to religijnej, czy jakiejkolwiek innej. Nie ma ju˝

wyraênie wyznaczonego przez w∏adców czy przywódców duchowych celu moralnego, do którego

zbiorowoÊç winna dà˝yç (w przypadku Polski takim celem by∏a przez d∏ugi czas narodowa

suwerennoÊç). Nie ma tak˝e – w wyniku procesów demograficznych i mieszania kultur – wspólnej

religii, a tak˝e wspólnej pami´ci historycznej. Niektórzy teoretycy liberalizmu idà jeszcze dalej

twierdzàc, i˝ tworzàc zr´by konstytucji politycznej dzisiejszego spo∏eczeƒstwa nale˝y w mo˝liwie

maksymalnym zakresie abstrahowaç od ustaleƒ metafizycznych i moralnych, zadowalajàc si´

jedynie ustaleniami politycznymi i prawnymi.

Drugi wyznacznik spo∏eczeƒstwa otwartego to krytyczny indywidualizm. Uznaje si´ zatem, i˝

podstawowym podmiotem ˝ycia spo∏ecznego jest jednostka, a podstawowym autorytetem

oceniajàcym jej indywidualny rozum. Wszelkie ustalenia – jednostkowe i zbiorowe – muszà przejÊç

przez ten trybuna∏ oceniajàcy. Cz∏owiek wyemancypowany z tradycyjnego obyczaju i tradycyjnych

systemów wierzeƒ pozostaje wy∏àcznie sam dla siebie autorytetem i kierujàc si´ krytycznà analizà

decyduje, co dla niego dobre i z∏e, co spe∏nia oczekiwania spo∏eczne, a co si´ z nimi rozmija co

mo˝e s∏u˝yç dobru publicznemu, publicznemu co b´dzie z nim sprzeczne.

Trzecim wyznacznikiem otwartoÊci jest kontraktowy charakter zwiàzków mi´dzyludzkich.

mi´dzyludzkich sytuacji spadku wp∏ywu tradycji, religii oraz zbiorowych mitologii, prawo i kontrakt

stajà si´ jedynymi9 mo˝liwymi do przyj´cia podstawami spo∏ecznego wspó∏˝ycia. Kontrakt

przejmuje wi´c te funkcje, które kiedyÊ spe∏nia∏y obyczaj i pozycja spo∏eczna. Ustalenia

kontraktowe majà t´ wy˝szoÊç nad wczeÊniejszymi regu∏ami, i˝ mo˝na je modyfikowaç zgodnie z

orzeczeniami rozumu, mo˝na je ulepszaç, a tak˝e mo˝na je rozwiàzywaç. W ten sposób jednostka

uczestniczàc w ˝yciu zbiorowym utrzymuje swojà wolnoÊç, posiadajàc prawo opuszczenia ka˝dego

zwiàzku i ka˝dego zrzeszenia. Wspólnoty nie wià˝à wi´c nas raz na zawsze. Mo˝emy je stwarzaç,

dzia∏aç w wielu z nich jednoczeÊnie, a tak˝e opuszczaç je w poszukiwaniu lepszych

odpowiedniejszych dla naszych aspiracji.

Wyznaczników otwartoÊci mo˝e byç znacznie wi´cej, ale wymienione wydajà si´ dobrze oddawaç

intencje obroƒców takiego spo∏eczeƒstwa. Pokazujà one jednoczeÊnie trudnoÊci, w jakie uwik∏ane

jest kontynuowanie wizji takiego spo∏eczeƒstwa. ¸atwo dostrzec, i˝ owe wyznaczniki majà raczej

charakter modelowy, a wi´c opisujà jakiÊ abstrakcyjny projekt ˝ycia zbiorowego, nie stanowià zaÊ

uogólnienia realnych procesów. Wynikajà one z za∏o˝eƒ kontrowersyjnych, zaÊ ich rzeczywiste

odniesienia sà wàtpliwe.

èród∏o: R Legutko, Spo∏eczeƒstwo otwarte a idea solidarnoÊci, [w:] Raj przywrócony, Kraków 2005, s.47-53

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

ZADANIA TESTOWE. PRÓBNA MATURA Z OPERONEM I „GAZETÑ WYBORCZÑ”

■

a) WyjaÊnij, jakie jest podstawowe zagro˝enie, które autor dostrzega w wizji spo∏eczeƒstwa

otwartego.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b) WyjaÊnij, dlaczego autor uwa˝a, ˝e wyznaczniki otwartoÊci sà oderwane od rzeczywistoÊci.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12. Przeanalizuj tekst êród∏owy i wykonaj polecenia.

[...] Kampanie organizowane przeciw przemocy domowej przez organizacje kobiece oraz obrony

praw dziecka cz´sto demaskujà rzeczywiste przest´pstwa tego rodzaju. (...) Specyfikà przemocy

domowej w Polsce jest to, ˝e do dwóch trzecich pobiç i wypadków maltretowania bliskich

dochodzi po pijanemu. – Matka bi∏a nas zawsze wtedy, gdy pok∏óci∏a si´ ze swoim konkubentem.

Twierdzi∏a, ˝e jesteÊmy jej kulà u nogi, ˝e przez nas nie mo˝e sobie u∏o˝yç ˝ycia. M∏odsza siostra,

obecnie dziewi´ciolatka, ju˝ cztery razy by∏a w szpitalu. M∏odszy brat niedowidzi, bo matka trafi∏a

go w oko t∏uczkiem do mi´sa. Mnie wiele razy uderzy∏a pogrzebaczem w g∏ow´ – mówi Iwona N. z

Kielc. Iwona za∏o˝y∏a w∏asnà rodzin´ i chcia∏a wziàç do siebie m∏odsze rodzeƒstwo. Sàd si´ na to nie

zgodzi∏, gdy˝ dzieci zastraszone przez matk´ twierdzi∏y, ˝e to siostra wywo∏ywa∏a awantury, gdy

jeszcze mieszka∏a z nimi. W niektórych rodzinach dochodzi do wytworzenia specyficznej atmosfery

przemocy, w której gwa∏towne reakcje domowników stajà si´ takim samym rytua∏em jak

spo˝ywanie posi∏ków o okreÊlonej porze. Z czasem przemoc rodzi przemoc, co wyraênie widaç w

badaniach CBOS. Ponad 60 procent bitych oddaje swoim partnerom. Takie gwa∏towne zachowania

przenoszà na rówieÊników w szkole bàdê na w∏asne potomstwo. Mamy do czynienia ze swoistym

dziedziczeniem agresji. Gdy ofiara doroÊnie, staje si´ katem, powielajàc wzorce wyniesione z domu.

Agresor mo˝e byç czu∏y, opiekuƒczy, szarmancki – gdy znajomoÊç znajduje si´ w fazie wst´pnej.

Kiedy mijajà pierwsze uniesienia i radoÊç z seksu powszednieje, zaczyna dostrzegaç wady partnerki.

Niektórzy czujà si´ wtedy zniech´ceni, oszukani, nie kochani. Wówczas wchodzà w agresj´ niczym

w wygodne kapcie – tak wyglàda ten mechanizm zdaniem psychoterapeutów zajmujàcych si´

terapià rodzin. W ostatnich latach przemoc w rodzinie obejmuje coraz wi´cej osób z kr´gów tzw.

inteligencji i klasy Êredniej. – Do przemocy, jak do tanga, trzeba dwojga. Czyli jest agresor, ale i

rodzina, która czuje si´ ca∏kiem dobrze w roli ofiary – mówi Lucyna Kirwil, psycholog spo∏eczny. W

Polsce wiele rodzin ˝yje w emocjonalnej ciszy, nie majàc odwagi czy ch´ci, by wyraziç swe

prawdziwe uczucia. Gdy negatywnych emocji nie mo˝na ju˝ ukrywaç, dochodzi do tzw. acting out,

czyli ujawnienia ich w akcie agresji. U wielu osób przyjmuje to postaç tzw. pójÊcia w tango.

Biznesmen czy przedstawiciel inteligencji bàdê wolnego zawodu pod byle pretekstem wyje˝d˝a na

weekend, gdzie pije z kumplami i zabawia si´ z prostytutkami. Cz´sto te ucieczki stosuje zamiennie

z przemocà wobec najbli˝szych – twierdzà psychologowie. Dodajà, ˝e poza przypadkami rodzin

skrajnie patologicznych istotnà przyczynà przemocy w rodzinie jest niskie mniemanie o sobie i

poczucie zmarnowanego ˝ycia. […]

4 pkt

èród∏o: M. CieÊlik, A. Sijka, Czu∏y oprawca, „Wprost”, Nr 1117 (25.04.2004 r.)

a) Napisz, na czym polega zjawisko dziedziczenia agresji.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: