AKADEMIA ŚWIĘTOKRZYSKA
im. Jana Kochanowskiego
w Kielcach
WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY I ARTYSTYCZNY
Specjalność: Rewalidacja z terapią pedagogiczną
Dorota Znój
Grupa III
Kielce 2007
Dysleksja (definicja Towarzystwa Dysleksji im. Ortona opublikowana w 1994 r.) jest jednym z wielu różnych rodzajów trudności w uczeniu się. Jest specyficznym zaburzeniem o podłożu językowym, uwarunkowanym konstytucjonalnie. Charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów, co najczęściej odzwierciedla niewystarczające zdolności przetwarzania fonologicznego. Trudności w dekodowaniu pojedynczych słów są zazwyczaj niewspółmierne do wieku życia oraz innych zdolności poznawczych i umiejętności szkolnych; trudności te nie są czynnikiem ogólnego zaburzenia rozwoju ani zaburzeń sensorycznych. Dysleksja manifestuje się różnymi trudnościami w odniesieniu do różnych form komunikacji językowej; często oprócz trudności w opanowaniu sprawności w zakresie czynności pisania i poprawnej pisowni.[1]
5 koncepcji przyczyn dysleksji
√ koncepcja genetyczna – ( 20%-30%) ,przyczyną zaburzeń i podłożem trudności w czytaniu i pisaniu są geny przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest to dziedziczność dysleksji,
√ koncepcja opóźnionego dojrzewania układu nerwowego – uważa się , że zaburzenia dyslektyczne są związane ze spowolnieniem dojrzewania ośrodkowego układu nerwowego, spowodowanym przez takie czynniki jak geny, hormony,
√ koncepcja organiczna – głosi, że przyczyną dysleksji są mikrouszkodzenia tych okolic mózgu, które szczególnie uczestniczą w procesie czytania i pisania. Związane jest to ze szkodliwymi czynnikami chemicznymi, fizycznymi i biologicznymi oddziałującymi na OUN w okresie okołoporodowym,
√ koncepcja hormonalna – przyczynę dysleksji upatruje w niedokształceniu struktury niektórych okolic kory mózgowej i nieprawidłowym modelu rozwoju mózgu, tzn. zablokowaniu rozwoju lewej półkuli mózgowej, czyli tej, która szczególnie jest związana z mową; szkodliwym czynnikiem może być nadprodukcja testosteronu.
√ koncepcja psychogenna – upatruje przyczynę w zaburzeniach emocjonalnych spowodowanych przez lęk i stres, urazy psychiczne.
Objawy charakterystyczne dla okresu wczesnej edukacji utrzymują się w starszych klasach, lecz dodatkowo pojawiają się też nowe symptomy trudności i dotyczą one nie tylko nauki szkolnej, ale także uczenia się czynności, nabywania umiejętności w innych obszarach aktywności osoby z problemem dysleksji.
2
Cechą charakterystyczną u starszych uczniów jest to, że osiągają oni wyniki niewspółmierne do włożonej pracy, uzyskują oceny znacznie poniżej swoich możliwości.
Trudności w nauce można zaobserwować już nie tylko na lekcjach języka polskiego, lecz na różnych przedmiotach szkolnych, zależnie od utrzymujących się dysharmonii rozwojowych. To warto podkreślić, ponieważ nauczyciele innych przedmiotów często twierdzą, że problemy „dysleksji rozwojowej" to „ nie ich problem, tylko polonistów".
Poniżej przedstawiam bardzo szeroki zakres symptomów trudności w uczeniu się jednak nie wszystkie one występują jednocześnie. Zależnie od patomechanizmu trudności w czytaniu i pisaniu (zaburzeń rozwoju określonych funkcji) uczeń ma inną konstelację objawów, na przykład zaburzenia funkcji językowych utrudniają uczenie się języków obcych, nie powodują natomiast kłopotów w geometrii, orientacji na mapie itp., które zależą od dobrego rozwoju funkcji wzrokowo-przestrzennych. Co ciekawe, nawet w obrębie jednego przedmiotu uczeń może dobrze sobie radzić z zadaniami określonego typu, a z innymi nie, np. może mieć problemy z nauczeniem się tabliczki mnożenia, a dobrze rozumować matematycznie; dobrze pływać i jeździć na nartach, a nie móc opanować układów gimnastycznych lub mieć znakomite wyczucie koloru i kompozycji, tworzyć interesujące kolaże, a nie radzić sobie z rysowaniem prostych schematów.
Specyficzne trudności pojawiające się w szkole:
1. Języki obce:
Þ trudności z poprawnym pisaniem pomimo dobrych wypowiedzi ustnych;
Þ trudności z budowaniem wypowiedzi słownych;
Þ trudności z zapamiętywaniem słówek;
Þ trudności z odróżnianiem podobnych wyrazów.
2. Język polski:
Þ Czytanie:
- wolne tempo czytania (czasem są to jedyne objawy trudności w czytaniu);
- trudności ze zrozumieniem i zapamiętaniem czytanego tekstu;
- niechęć do czytania długich tekstów i grubych książek;
- błędy specyficzne nie występują lub są nieliczne, jeśli dziecko od lat jest objęte ćwiczeniami korekcyjno-kompensacyjnymi podczas zajęć z zakresu terapii pedagogicznej.
Þ Pisanie:
- nieprawidłowa pisownia, błędy specyficzne, często nieliczne w przypadku gdy dziecko od wielu lat objęte jest ćwiczeniami korekcyjno-kompensacyjnymi, lecz za to „ciężkiego kalibru";
- dominują błędy ortograficzne lub występują tylko błędy ortograficzne pomimo znajomości zasad pisowni (czasem jest to jedyny rodzaj trudności);
- trudności z organizacją tekstu (pisanie wypracowań);
- robienie błędów gramatycznych;
- trudne do odczytania odręczne pismo;
- nieprawidłowa wymowa;
- trudności z rozumieniem i zapamiętywaniem tekstu mówionego lub nagranego na taśmę;
- kłopoty z zapisem wyrazów w poprawnej formie gramatycznej;
- błędne zapisywanie i odczytywanie liczb wielocyfrowych (z wieloma zerami lub miejscami po przecinku).
3. Matematyka/arytmetyka:
Þ przestawianie cyfr (np. 56,65);
Þ trudności z dodawaniem w pamięci, bez pomocy kartki papieru;
Þ nieprawidłowa organizacja przestrzenna zapisu działań matematycznych, przekształcania wzorów;
Þ zapisywanie znaków nierówności „na odwrót";
Þ nieprawidłowe odczytywanie treści w zadaniach tekstowych;
Þ nieprawidłowe wykonywanie wykresów funkcji.
4. Geometria:
Þ trudności z zadaniami angażującymi wyobraźnię przestrzenną;
Þ niski poziom graficzny wykresów i rysunków.
5. Biologia:
Þ trudności z opanowaniem terminologii (dłuższe nazwy, nazwy łacińskie);
Þ problemy z organizacją przestrzenną schematów i rysunków;
Þ trudności z zapisem i zapamiętaniem łańcuchów reakcji biochemicznych;
Þ trudności z opanowaniem systematyki (hierarchiczny układ informacji).
6. Chemia:
Þ nieprawidłowe zapisywanie łańcuchów reakcji chemicznych;
Þ problemy z opanowaniem terminologii (nazwy i symbole pierwiastków i związków chemicznych);
Þ trudności z zapamiętywaniem danych zorganizowanych przestrzennie (tablica Mendelejewa).
7. Geografia:
Þ trudności z czytaniem i rysowaniem map;
Þ trudności z orientacją w czasie i przestrzeni (wskazywanie kierunków na mapie i w przestrzeni; obliczanie stref czasowych, położenia geograficznego, kąta padania promieni słonecznych itp.);
Þ trudności z zapamiętywaniem nazw geograficznych.
8. Historia i wiedza o społeczeństwie:
Þ trudności z zapamiętywaniem nazw i nazwisk;
Þ zła orientacja w czasie (chronologia, daty);
Þ trudności z orientacją na mapach historycznych.
9. Sztuka:
Þ trudności z czytaniem nut;
Þ trudności ze szczegółowym analizowaniem obrazów;
Þ trudności z rysowaniem (rysunek schematyczny, uproszczony) i organizacją przestrzenną prac plastycznych.
10. Kultura fizyczna:
Þ trudności z opanowaniem układów gimnastycznych (sekwencje ruchowe zorganizowane w czasie i przestrzeni);
Þ trudności w bieganiu i ćwiczeniach równoważnych;
Þ trudności w opanowaniu gier z piłką (tenis ziemny i stołowy, siatkówka, koszykówka itp.);
Þ niechęć do uprawiania sportów wymagających dobrego wyczucia równowagi (deskorolka, windsurfing, snowboard itp.).
11. Specyficzne trudności pojawiające się również w pozaszkolnych obszarach aktywności: uczenie się czynności użytecznych w życiu codziennym:
Þ trudności z wypowiadaniem się i artykulacją złożonych wyrazów (spooneryzmy, przejęzyczenia, przekręcanie nazwisk i nazw);
Þ trudności ze zautomatyzowaniem własnego podpisu;
Þ formularze wydają się niejasne i trudne do wypełnienia;
Þ problemy z nauczeniem się prowadzenia samochodu;
Þ problemy z nauczeniem się układów tanecznych na kursie tańca.
12. Zapamiętywanie nazw i danych stanowiących sekwencje:
Þ trudności z zapamiętaniem i dokładnym przekazaniem informacji odebranych przez telefon;
Þ trudności z płynnym wyliczeniem wszystkich nazw miesięcy w prawidłowej oraz w odwróconej kolejności.
13. Liczby:
Þ mylenie numerów, np. autobusów 95 i 59,6 i 9;
Þ mylenie kolejności cyfr przy wykręcaniu numeru telefonicznego;
Þ mylenie dat i godzin, przez co zdarza się przeoczyć termin spotkania;
Þ trudności z zapamiętaniem numerów telefonów, danych liczbowych.
14. Orientacja w czasie i przestrzeni:
Þ kłopoty z planowaniem, organizacją i zarządzaniem czasem, materiałami oraz zadaniami;
Þ trudności z odróżnianiem strony prawej od lewej;
Þ kłopoty z czytaniem mapy lub orientowaniem się w nieznanym terenie.
Analiza objawów dysleksji rozwojowej na poszczególnych etapach rozwoju i edukacji wskazuje, że zmieniają się one, gdy porównamy trudności w uczeniu się czytania i pisania, jak i symptomy wywołujących je zaburzeń. Inne są one w okresie poprzedzającym naukę szkolną, gdy określa się je jako „symptomy ryzyka dysleksji", odmienne w okresie nauczania początkowego, różne od objawów utrzymujących się na poziomie starszych klas szkoły podstawowej, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych.
W praktyce wyróżnia się najczęściej trzy typy dysleksji, przyjmując za kryterium podziału dominujące zaburzenie, które decyduje o jej klinicznym obrazie:
1. dysleksja typu wzrokowego, gdzie występują przede wszystkim zaburzenia percepcji wzrokowej i pamięci wzrokowej (nie mamy na myśli wad wzroku, lecz zaburzenia niektórych funkcji kory mózgowej) u dzieci z zaburzoną percepcją wzrokową zauważa się następujące symptomy:
Ø mylenie liter o podobnych optycznie kształtach (np. a – o, m – n, l – t, e – c, h – k, C – G),
Ø mylenie liter różniących się położeniem w stosunku do osi poziomej i pionowej (np. n – u, p – g, b – d, w – m.),
Ø mieszanie struktur graficznych gdy różnice między nimi są małe (np. dom – dam),
Ø przestawianie liter, sylab, wyrazów,
Ø opuszczanie drobnych znaków graficznych i interpunkcyjnych (wzieły- wzięły, książe- książę,)
Ø zapominanie niektórych dużych liter (szczególnie L, Ł, W,F),
Ø niewłaściwe rozplanowanie graficzne wyrazów w stosunku do stronicy zeszytu,
Ø nieodpowiedni wybór linijek,
Ø mylenie kierunku zapisu (pismo zwierciadlane, pisanie w zeszycie od strony prawej do lewej),
Ø błędy ortograficzne (gorsza pamięć wzrokowa wpływa na trudności w zapamiętaniu obrazu graficznego),
Ø wolne tempo czytania spowodowane zbyt długim koncentrowaniem się na rozpoznawaniu kształtu liter lub wyrazów podobnych.
W późniejs...
sabinasalamon