00:00:00:movie info: 640x480 29.969fps 303.0 MB|tłumaczenie - shag 00:00:01:Teraz, na NOVA, 00:00:02:przeżyj ekscytujšcš podróż do wiata bardziej obcego niż fantastyka naukowa, 00:00:07:gdzie grajšc dozwolone jest łamanie niektórych reguł, 00:00:10:gdzie nowatorski obraz wszechwiata, popycha cię ponad granice twoich najdzikszych wyobrażeń. 00:00:16:Oto wiat złożony z teorii strun, 00:00:20:opisujšcych każdš siłę i wszelkš materię od atomu poprzez ziemię, 00:00:25:do końca galaktyk 00:00:28:- od narodzin czasu do ostatecznej chwili - w jednej teorii, 00:00:34:teorii wszystkiego. 00:00:38:Naszym przewodnikiem po tym nowym, wspaniałym wiecie jest Brian Greene, 00:00:41:poczytny pisarz i fizyk. 00:00:43:I nieważne jak często tu się zjawiam, 00:00:46:nie wyglšda na to, bym szybko dał radę przywyknšć. 00:00:49:Czy pomoże nam ułożyć najważniejsze puzzle nowoczesnej fizyki 00:00:54:gdzie nasze pojmowanie uniwersum jest oparte na 2 grupach praw, 00:00:59:które przeczš sobie nawzajem? 00:01:03:Rozwišzania tej sprzecznoci unikał nawet Einstein, 00:01:06:choć ostatecznie powięcił jej swoje ostatnie lata. 00:01:09:Po dekadach, możemy nareszcie być na krawędzi rozwišzania. 00:01:18:Rozwišzaniem sš struny, 00:01:22:maleńkie czšstki wibrujšcej energii niczym struny w wiolonczeli, 00:01:26:kosmiczna symfonia w sercu całej rzeczywistoci. 00:01:32:Lecz ma to swojš cenę: wiaty równoległe i 11 wymiarów, 00:01:38:z których większoć nigdy nie zobaczycie. 00:01:39:Naprawdę możemy żyć w wiecie z większš ilociš wymiarów niż dostrzega oko. 00:01:44:Ludzie którzy mówili, iż istniały dodatkowe wymiary byli z miejsca okrzyknięci fantastami, 00:01:49:lub wariatami. 00:01:50:Złudzenie nauki i matematyki, czy też ostateczna teoria wszystkiego? 00:01:56:Jeli teoria strun zawiedzie w dostarczeniu wiadectwa swych przewidywań, 00:02:01:wówczas nikt nie powinien w to uwierzyć. 00:02:03:Czy to teoria fizyków, czy filozofów? 00:02:06:Jedna rzecz pewna, to że teoria strun już nam pokazuje, iż 00:02:11:uniwersum może być znacznie bardziej niezwykłe niż każdy z nas kiedykolwiek mylał. 00:02:16:Jeszcze tego wieczoru... 00:02:19:wszystko zaczęło się wraz z jabłkiem. 00:02:21:Triumf równania Newtona pojawił się z poszukiwania zrozumienia planet i gwiazd. 00:02:28:I przebylimy długš drogę od tego czasu. 00:02:30:Einstein dał wiatu nowy obraz tego czym w rzeczywistoci jest siła grawitacji. 00:02:35:Tam gdzie się zatrzymał, 00:02:37:teoretycy strun odważyli się pójć dalej. 00:02:40:Lecz jak blisko sš by wypełnić marzenie Einsteina? 00:02:45:Obejrzyj teraz "The Elegant Universe". 00:03:02:Główne finansowanie NOVA jest zapewnione przez Park Foundation. 00:03:10:Nauka: otrzymalimy szkielet, która pomoże uczynić bezprzewodowš komunikację coraz pewniejszš. 00:03:17:Sprint jest dumny z pomagania NOVA. 00:03:24:Doszlimy do 400 pracowników w 3 lata. 00:03:27:W Microsofcie, wasz potencjał zainspiował nas by stworzyć oprogramowanie zdolne pomóc wam to osišgnšć. 00:03:34:Wasz potencjał, nasza pasja. 00:03:37:Finansowanie Elegant Universe jest zapewnione przez fundację Alfreda P. Sloan, 00:03:43:by poprawić publiczne zrozumienie nauki i technologii. 00:03:48:I przez "National Science Foundation", Ameryka inwestuje w przyszłoć. 00:03:55:Dodatkowe pienišdze płynš z Volkswagen of America. 00:04:12:I z George D. Smith Fund, 00:04:17:żywišce naukę i bezpieczeństwo. 00:04:20:Główne finansowanie NOVA jest również zapewnione przez Corporation for Public Broadcasting, 00:04:25:i widzów, takich jak ty. Dzięki. 00:04:44:"MARZENIE EINSTEINA" 00:05:01:50 lat temu, 00:05:03:ten dom był scenš jednej z największych zagadek współczesnej nauki, 00:05:07:zagadki tak rozległej, iż dzi tysišce naukowców balansujšc na krawędzi fizyki 00:05:14:wcišż stara się to rozwišzać. 00:05:16:Albert Einstein spędził 2 swoje ostatnie dekady w swym skromnym domu w Princeton, New Jersey. 00:05:24:I w jego alernatywnych badaniach 00:05:27:Einstein niemiłosiernie poszukiwał pojedynczej teorii tak potężnej, że mogłaby opisać całe funkcjonowanie wszechwiata. 00:05:38:Nawet gdy zbliżał się do końca swego życia 00:05:41:Einstein trzymał notatnik blisko dłoni, 00:05:44:wciekle starajšc się dojć do wniosków które mogłyby stać się znane 00:05:49:jako "Teoria Wszystkiego". 00:05:53:Był przekonany, że znajdował się na granicy najważniejszego odkrycia w historii nauki, 00:05:58:Einsteinowi nie starczyło czasu, 00:06:00:jego sen pozostał niespełniony. 00:06:05:Teraz, niemal pół wieku póniej, 00:06:08:cel Einsteina, zjednoczenie wszystkich praw wszechwiata 00:06:14:w jednš, wszystko obejmujšcš teorię, 00:06:16:stał się więtym Graalem nowoczesnej fizyki. 00:06:20:I mylimy, że możemy w końcu osišgnšć marzenie Einsteina 00:06:24:z nowš i radykalnš grupš idei nazywanej "teoriš strun". 00:06:29:Lecz jeli ta rewolucyjna teoria jest prawdziwa, 00:06:32:czeka nas niemały szok. 00:06:37:Teoria strun mówi że możemy żyć w uniwersum 00:06:40:gdzie realnoć spotyka fantastykę 00:06:44:uniwersum 11 wymiarów 00:06:48:ze wiatami równoległymi zaraz za drzwiami 00:06:54:wytworny wszechwiat skomponowany całkowicie z muzyki ze strun. 00:07:04:Za tym wszystkim stoi, 00:07:06:niespodziewanie prosta, podstawowa idea teorii strun. 00:07:11:Mówi, że wszystko 00:07:14:od najmniejszej czšstki do najbardziej odległej gwiazdy jest stworzone z jednego składnika 00:07:21:niewyobrażalnie małych wibrujšcych kosmyków energii nazywanych strunami. 00:07:31:Zupełnie jak struny wiolonczeli mogš dać poczštek tak bogato zróżnicowanym muzycznym nutom, 00:07:40:tak drobniutkie struny według teorii wibrujš na szereg różnych sposobów 00:07:45:tworzšc wszystkie składniki natury. 00:07:51:Inaczej mówišc, 00:07:53:uniwersum to okazała kosmiczna symfonia rezonujšca z 00:07:57:całš gamš różnorodnych nut jakie tylko drobne drżšce pasemka energii potrafiš zagrać. 00:08:06:teoria strun jest wcišż młoda, 00:08:10:lecz już ujawnia radykalnie nowy obraz wiata, 00:08:15:zarazem nieznanego jak i pięknego. 00:08:20:Lecz co sprawia że mylimy, iż rozumiemy całš złożonoć uniwersum 00:08:25:i pozwala nam zredukować go do pojedynczej "teorii wszystkiego"? 00:08:30:mamy R mi ni, minus połowa g mi ni R 00:08:34:pamiętasz jak to idzie - równe 8 Pi G T mi ni... 00:08:39:pojawia się ze zmieniajšcych się akcji Einsteina-Hilberta, i mamy równanie pola i tego okresu. 00:08:44:Pamiętasz jak to jest nazywane? 00:08:48:Nie, to wykrzywienie skalaru. 00:08:52:To jest tensor ricci. 00:08:56:Czy ty to w ogóle studiowałe? 00:09:00:Nieważne jak by się nie starał, 00:09:02:nie nauczysz psa fizyki. 00:09:06:Ich mózgi nie sš na tyle skomplikowane by to chwycić. 00:09:11:A co z nami? 00:09:14:Skšd mamy wiedzieć, czy jestemy tak skomplikowani by objšć najgłębsze prawa natury? 00:09:20:Cóż, fizyci dzi sš pewni tego że jestemy 00:09:25:w stanie kontynuować drogę tam, gdzie Einstein się zatrzymał, w jego poszukiwaniu unifikacji. 00:09:33:Unifikacja byłaby sformułowaniem prawa opisujšcego 00:09:40:być może wszystko w znanym uniwersum za pomocš tylko jednej myli, 00:09:44:tylko jednego mistrzowskiego równania. 00:09:46:I mylimy, że może istnieć te najważniejsze z równań, 00:09:49:ponieważ przez całe upływajšce ostatnie 200 lat, lub więcej, 00:09:53:nasze próby zrozumienia uniwersum, dało nam mnóstwo wskazówek, iż wszystko dšży do jednego punktu. 00:09:59:Wyglšda na to, że wszystko zbiega się w pojęciu, które wcišż staramy się znaleć. 00:10:06:Ujednolicenie jest tam gdzie było. 00:10:10:Ujednolicenie to cel, do którego dšżymy. 00:10:13:Całe zamierzenie fundamentalnej fizyki to poznawać coraz więcej i więcej zjawisk na wiecie, 00:10:20:opisujšc je w coraz krótszych i prostszych zasadach. 00:10:26:Przeczuwamy, jako fizycy, że skoro potrafimy wyjanić sporš iloć zjawisk bardzo prostym sposobem, 00:10:33:to jest jaki postęp. 00:10:35:Jest niemal emocjonalny aspekt w sposobie który 00:10:40:wielkie teorie u fizyków w pewien sposób obejmujš szeroki zakres pozornie odrębnych fizycznych zjawisk. 00:10:48:Zatem ta idea, którš powinnimy użyć do zunifikowania naszego pojmowania jest właciwa, 00:10:53:istotnie, tak jak cała droga, którš ta częć nauki podšża. 00:11:00:A długo przed Einsteinem, 00:11:02:Poszukiwanie zjednoczenia zaczęły się z najbardziej znanym wypadkiem w historii nauki. 00:11:09:Historia zaczyna się pewnego dnia w 1665, 00:11:12:Młody mężczyzna siedział pod drzewem, gdy znikšd, 00:11:15:dojrzał jabłko spadajšce z góry. 00:11:18:I wraz z upadkiem tego jabłka, 00:11:20:Isaac Newton zrewolucjonizował nasz obraz wiata. 00:11:23:W miałym projekcie w jego czasach, 00:11:27:Newton owiadczył, iż siła przycišgajšca jabłka do ziemi 00:11:32:i siła utrzymujšca księżyc na orbicie wokół ziemi sš jednym i tym samym. 00:11:40:Z jednym upadkiem, 00:11:43:Newton zjednoczył niebo i ziemię w pojedynczej teorii, którš nazwał grawitacjš. 00:11:53:Zjednoczenie niebios i ziemi 00:11:56:do tych samych praw, które rzšdzš ruchem planet, jak i upadkiem owocu tu na ziemi. 00:12:03:To było fantastyczne zespolenie naszego obrazu natury. 00:12:10:Grawitacja była pierwszš siłš naukowo rozumianš, 00:12:14:bšd co bšd 3 kolejne kroczyły ladami grawitacji. 00:12:16:I pomimo odkrycia prawa grawitacji Newtona więcej niż 300 lat temu, 00:12:21:jego opis tej siły jest tak dokładny, że do dzi go używamy. 00:12:27:W gruncie rzeczy, naukowcy nie potrzebowali więcej niż równanie Newtona by zaplanować kurs rakiety, 00:12:33:która uniosła człowieka na księżyc. 00:12:37:Lecz pojawił się problem. 00:12:40:Podczas gdy jego reguły opisały siłę grawitacji z wielkš dokładnociš, 00:12:45:Newton ukrywał wstydliwy sekret: 00:12:51:nie miał pojęcia jak właciwie działa grawitacja. 00:13:01:Przez b...
okmanek