pedagogika opracowanie 44 zagadnień.doc

1.Zdefiniuj pedagogikę jako naukę. Podaj przykłady kilku definicji.

NAUKA jest pojęciem wieloznacznym. Najogólniej definiuje się ją jako: a) system uzasadnionych pojęć, twierdzeń, hipotez będących wytworem działalności badawczej, teoretycznej bądź też praktycznej b) Dyscyplinę zajmującą się określoną dziedziną rzeczywistości uprawianą w instytutach naukowych lub po za nimi c) Jest to zdobywanie wiedzy, informacji w instytucjach oświatowo wychowawczych lub po za nimi. O naukowości danej dyscypliny świadczą: przedmiot badań, język, system pojęć i twierdzeń, metody badawcze. Równocześnie ze zróżnicowaniem nauk postępuje integracja i unifikacja. Pojawiło się bardzo wiele klasyfikacji i topologii nauk. Jedną z klasyfikacji jest przyjęta przez  UNESCO klasyfikacja NSF. Wyróżnia ona nauki: a) przyrodnicze b)inżynieryjne c) medyczne d)rolnicze e)humanistyki i sztuki.

Pedagogika jako nauka autonomiczna nie pojawia się w tym podziale i wchodzi w skład 5 grypy nauk humanistycznych. Bardziej szczegółowy podział nauk zawiera Słownik Naukowy (THESAURUS) wydany w Paryżu w 1977r. nauki podzielone są wg schematu:1)nauki ogólne2)przyrodoznawstwo i technologia3)nauki o wychowaniu4)nauki o kulturze5)nauki o komunikacji6)nauki o informacji. Miejsce pedagogiki w tym podziale jest oczywiste 3 dział nauk to szeroko rozumiane nauki o wychowaniu. Trzeci przykładowy podział to podział dokonany przez profesora Kamińskiego w 1992r. jest to podział na tzw.:- nauki teoretyczne 1)dyscypliny formalnej 2)przyrodoznawstwo czyli nauki o strukyurze 3)humanistyka czyli nauka o człowieku i jego wytworach 4)filozofia. Nauki z przewagą badań stosowanych a)techniki czyli o wytwarzaniu rzeczy martwych b)rolnictwo i leśnictwo czyli nauki o uprawie i hodowli c)medycyna nauki o ochronie i konserwacji zdrowia oraz o wychowaniu człowieka. Pedagogika w tym podziale występuje w grupie nauk stosowanych zajmujących się w sposób bezpośredni człowiekiem.

2/Wyjaśnij pojęcia: pedagogika, pedagogia.

Pedagogika to należąca do nauk społecznych, nauka o wychowaniu. Jej polska nazwa pochodzi od greckiego (paidagogos- niewolnik opiekujący się chłopcami). Początkowo termin obejmował opiekę, nauczanie i wychowanie dzieci, z czasem pedagogami zaczęto nazywać osoby zajmujące się wychowaniem zarówno praktycznym jak i teoretycznym. Zajmuje się ona formułowaniem teorii, celów, treści, metod, środków i form procesu wychowania, a także stanowi zasób wiedzy praktycznej na ten temat. Zadaniem pedagogiki jako nauki jest wyposażenie tych, którzy organizują przebieg nauczania i wychowania w wiedzę o skuteczności różnego rodzaju zabiegów dydaktyczno-wychowawczych. Towarzyszą temu celowi następujące zadania:a)gromadzenie wiadomości o rzeczywistości wychowawczej b)analiza tej rzeczywistości, wykrywanie związków i zależności między elementami owej rzeczywistości i wyjaśnianie ich c)dostarczanie wiedzy potrzebnej do przekształcania rzeczywistości wychowawczej. Pedagogika wyrosła na gruncie filozofii. Dopiero od XVII wieku, głównie dzięki J.A. Komeńskiemu pedagogika stała się odrębną i samodzielną dyscypliną naukową, jednak poglądy na wychowanie nawiązują do filozoficznych i ideowych przesłanek swojej epoki. Pedagogia(gr.) zespół środków i metod wychowawczych stosowanych przez nauczycieli i wychowawców; sztuka wychowania, nauczania.

3.Wyjaśnij pojęcia: pedagog, paideia.

Paideia- słowem tym oznaczano wyższe formy działalności wychowawczej. Ich treścią było szerokie kształcenie osobowości na filozofii i dobrach kultury. Pedagog- dawniej oznaczał niewolnika i wychowawcę, praktyka. Dzisiaj najczęściej słowem tym oznaczamy każdego praktyka nauczyciela, która to zarówno uczy jak i wychowuje.

4.Wyjaśnij pojęcie: wychowanie. Podaj przykłady różnych definicji w wąskim i szerszym zakresie. 

Wychowanie-całość zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego, przyrodniczego na jednostkę, trwające całe życie. W zakres pojęcia wchodzi:*wychowanie naturalne-pod wpływem środowiska w którym jednostka funkcjonuje-rodzina, kontakty społeczne, obyczaje religia;*wychowanie instytucjonalne-celowe, planowe oddziaływanie instytucji wychowujących takich jak: przedszkola, szkoły, internaty, domy dziecka;*samowychowywanie. Oddziaływanie to ma wpływ na stosunek jednostki do otaczającego świata, kształtowanie się systemu wartości, norm, celu życia. W pedagogice istnieją definicje, które kładą nacisk na celowe dokonywanie zmian w osobowości człowieka pod wpływem czynników zewnętrznych. Jednostka stanowi w nich przedmiot oddziaływań. Druga grupa definicji mówi o wychowaniu indywidualnym, czyli wspomaganiu rozwoju jednostki poprzez pobudzanie do działania, ale pośrednio, wpływający nie na wychowanka lecz na warunki w których działa. Wychowanie przekazuje jednostkom dziedzictwo kulturowe, wzory zachowań- utrzymuje ciągłość kulturową społeczeństw, a jednocześnie przygotowuje do uczestnictwa i przekształcania rzeczywistości społecznej.

5.Zaprezentuj różne stanowiska pedagogów dotyczące przedmiotu badań pedagogiki.

Prof. Bogdan Suchodolski wyznaczał pedagogice miejsce wśród nauk humanistyczno – społecznych.

Prof. Stefan Wołoszyn posługiwał się konsekwentnie terminem nauki o wychowaniu i mówił o konieczności usytuowania ich blisko szczegółowych nauk o człowieku.

Kazimierz Sośnicki sprzeciwiał się pedagogice instrumentalnej. Umiejscawiał pedagogikę w centrum nauk humanistycznych i przy każdej okazji podkreślał, że głównym celem pedagogiki jest troska o człowieka.

Wincenty Okoń „Nowy Słownik Pedagogiczny” określił pedagogikę jako naukę społeczną – o wychowaniu człowieka.

Prof. Kreutz twierdził, iż pedagogika jest nauką skonstruowaną z czterech działów należących do innych nauk. Obejmuje pewien dział filozofii, historii, psychologii, socjologii. Sama zaś jako tako nie jest nauką samodzielną i autonomiczną.

Przyjęcie drogi postępowania badawczego i określonej metodologii związane jest w dużej mierze z działem pedagogiki, które badacz reprezentuje i tradycjami badawczymi. Przyjęcie przez badaczy stanowiska, że pedagogika jest nauką przyrodniczo- społeczną pociąga za sobą konsekwencje przyjęcia badawczej drogi empiryczno- analitycznej. Rzeczywistość pedagogiki poddaje się różnego rodzaju badaniom ilościowym. Wykorzystuje się pomiar, odpowiednio skonstruowane techniki i narzędzia badawcze, operacje statystyczne, przeprowadza się różne eksperymenty. Poszukuje się różne zależności pomiędzy poszczególnymi elementami tej rzeczywistości. Przez inną grupę teoretyków pedagogika zaliczana jest do nauk humanistycznych a istotą poznania badawczego jest rozumienie i interpretacja. Badacze tej opcji opierają się głównie na badaniach jakościowych zwanych inaczej hermeneutyczno- fenomenologicznymi. Dużą uwagę w tych badaniach przywiązuje się do intuicji, empatii natomiast odrzuca się badania związane z pomiarem i badaniami statystycznymi. Często badacze jednego i drugiego nurtu traktują się opozycyjnie, krytykują się nawzajem. Zwolennicy pierwszego stanowiska uważają, że „jakościowscy” stosują „intuicjonizm stosowany”. Badania ich cechuje niepewność uogólnień i subiektywizm. Mówią też, że nieostrość badań jakościowych osłabia pedagogikę jako naukę. Przeciwnicy natomiast twierdzą, że stosując metody ilościowe próbuje się mierzyć zjawiska ulotneczęsto jednostkowe a te nie mogą być podstawą jakichkolwiek teorii naukowych. Wydaje się, że zbliżenie obu opcji jest konieczne zarówno oba sposoby uprawiania pedagogiki jak i różne sposoby prowadzenia badań są niezbędne i równoprawne. Metoda badawcza nie jest prosta

ani jedna. Powinno być przenikanie metod, powinno się stosować różne badania tak ilościowe jak i jakościowe. Wyniki tych różnych badań mogą stać się dopiero podstawą wiedzy pedagogiczno- komplementarnej.

6.Miejsce pedagogiki wśród innych nauk.

W tym przypadku nie ma zgodności a są nawet duże nieporozumienia. Spory uwidoczniły się najbardziej w okresie międzywojennym. W śród polskich powojennych pedagogów Bogdan Suchodolski biorąc pod uwagę rolę pedagogiki wyznaczył jej miejsce wśród nauk humanistyczno- społecznych. Stefan Wołoszyn mówił o konieczności posługiwania się terminem „nauki o wychowaniu”, mówił też o konieczności usytuowania blisko szczegółowych nauk o człowieku. Kazimierz Sośnicki umiejscowił pedagogikę w centrum nauk humanistycznych. Wincenty Okoń jednoznacznie określa pedagogikę jako naukę społeczną. Mieczysław Kreuh reprezentował odmienne stanowisko. Pedagogika sama w sobie  nie jest nauką samodzielną i autonomiczną, a jest skonstruowana z 4 działów należących do innych nauk. Obejmuje pewien dział filozofii, socjologii, psychologii i historii. S. Kunowski dzieląc nauki przyrodnicze i humanistyczne pedagogice wyznaczył miejsce w centrum między nimi. Współcześni pedagogowie podkreślają wciąż niejednoznaczne pojmowanie i sytuowanie pedagogiki różnorodność w pojmowaniu tego jaką nauką jest i czy nauką jest w ogóle, pedagogika. Nie wydaje się być zjawiskiem niepokojącym. Jest naturalna w przypadku nauk o człowieku. W naukach społecznych i humanistycznych mamy bowiem doczynienia z sytuacją wielopłaszczyznowego i wieloparadygmatycznego uprawiania pedagogiki. Niektórzy stawiają pytanie czy w ogóle istnieje pedagogika jako nauka. Spory zapewne trwać będą ważne jednak aby nie unicestwiły pedagogiki, największe nadzieje można pokładać w wielo płaszczyznowym uprawianiu pedagogiki.

7.Jak rozumiesz wielopłaszczyznowe, wieloparadygmatyczne uprawianie pedagogiki.

Współcześni pedagogowie podkreślają, że wciąż niejednoznaczne pozostaje pojmowanie pedagogiki. W odróżnieniu od większości nauk czy dyscyplin brak chociażby bardzo ogólnej, ale powszechnie akceptowanej jej definicji, określenia sytuującego ją wśród nauk lub poza naukami. Zdaniem nie małego grona pedagogów jak i przedstawiciel innych nauk, pedagogika z powodu licznych słabości, nie ostrej terminologii i metodologii nie zasługuje na miano nauki i jest jedynie swoistą technologią zajmującą się praktycznym zastosowaniem elementów wiedzy zaczerpniętych z innych nauk do procesu wychowania. Różnorodność w rozumieniu tego, jaką nauką w ogóle jest pedagogika, nie wydaje się być zjawiskiem niepokojącym; jest naturalna- w przypadku nauk o człowieku. W naukach społecznych i humanistycznych mamy bowiem do czynienia z sytuacją wielopłaszczyznowego „uprawiania”, z sytuacją wieloparadygmatyczności.

8.Nauki współdziałające z pedagogiką.

Metody badania jakimi posługuje się pedagogika dla opracowania swoich problemów praktycznych, empirycznych, normatywnych i teoretycznych, związanych z wychowaniem i wszechstronnym rozwojem człowieka muszą być wychowawczo przeprowadzane z punktu widzenia dobra rozwojowego wychowanka,a nie dobra samej nauki. Dlatego też wzgląd na to by, w niczym nie zaszkodzić badanemu człowiekowi w jego dalszym rozwoju, mocno ogranicza w pedagogice użycie metod metod badawczych , które by pociągały za sobą cierpienie , niebezpieczeństwo dla zdrowia czy życia, deprywację moralną, zgorszenie lub sugestię zła. Taka humanizacja metod w pedagogice promieniuje dziś na wszystkie inne nauki badające człowieka, prowadząc do humanizacji nauki. Jednakże same metody badania nie są zapożyczane od innych nauk, służących wzorami i gotową wiedzą. Jak już wiemy Herbart wprowadził dwie nauki tego rodzaju, etykę filozoficzną i psychologię ogólną. Obecny rozrost zagadnień pedagogicznych spowodował znaczny rozwój ilościowy i jakościowy nauk pomocniczo współdziałających ze sobą w pedagogice współczesnej.Wśród tych nauk wymienia się zazwyczaj te które zajmują się procesami rozwoju dzieci imłodzieży ale z innego punktu widzenia niż pedagogiczne. Są to więc nauki biologiczne, w których obrębie prowadzone są badania nad rozwojem osobnicznym, a zwłaszcza nad dziedzicznością i cechami wrodzonymi i nabytymi, nad funkcjonowanie mózgu nad higieną indywidualną i społeczną , nad korygowaniem odchyleń od normy itp. Są to nauki społeczne dla których wychowanie ma charakter formowanie osobnika na członka grup społecznych. Do nauk współdziałających dziś z pedagogiką należy zaliczyć te, które nie zajmują się bezpośrednio wychowaniem, mają jednak znaczenie dla pedagogiki. Są to antopologia filozoficzna, zmierzająca do określenia istoty człowieka oraz nauki polityczne, będące podstawą dla koncepcji i planów rozwoju kraju, jego miejsca wśród narodów świata. Określenie istoty człowieka ma charakter studiów filozoficznych ale także historycznych.

Filozofia  - rozpatruje człowieka jako istotę ludzką, stanowi źródło norm wartości, wzór osobowych, stanowi teoretyczne i metodologiczne źródło poznania

Socjologia - zajmuje się badaniem relacji jednostki- grupa, rozpatruje zagadnienia adaptacji, czyli przystosowania do nowych, zmieniających się warunków, bada wpływy środowiskowe, systemy społeczne, aspekt adaptacyjny.
Psychologia - zajmuje się człowiekiem i jego procesami psychicznymi : myślenie, pamięć, uwaga, koncentracja, uczenie się
Historia - zajmuje się przebiegiem zdarzeń na przestrzeni dziejów, kształtuje uczucia patriotyczne i postawy obywatelskie, ukazuje historię kraju ojczystego na tle historii powszechnej, błędy, wzorce
Biologia - zajmuje się organizmami zwięrzęcymi, roślinami, człowiekiem, ich budową i funkcjonowaniem oraz środowiskiem życia; kształtuje naukowy pogląd na świat, umiejętność oddziaływania na przyrodę
Polityka - sposób sprawowania władzy , kierowania sprawami wew. I zew. Państwa (gospodarcza, zagraniczna, ekonomiczna, społeczna - rozwój potrzeby, możliwości współpracy)
Ekonomia - nauka o przetwarzaniu informacji przy użyciu elektoronicznych maszyn cyfrowych
Logika - analiza języka i czynności badawczych (wnioskowanie, definiowanie, klasyfikowanie )
Statystyka -nauka zajmująca się metodami ilościowego opisu występujących masowo rzeczy i zjawisk.
Demografia - nauka o ludności, obejmująca w szczególności statyczny opis ogółu, mieszkańców określonego obszaru pod względem liczebności, struktury wiekowej i płciowej, stanucywilnego, rasy, narodowości, języka ojczystego, wyznania, wykształcenia, zawodu i stanowiska społecznego.

Biologiczno - medyczne - zajmują się wyjaśnieniem prawidłowości zachodzących w organizmie ludzkim, opisywaniem procesów medycznych jakim ten organizm podlega, określeniem tego co jest normą zdrowia a co chorobą.

Historyczne - wydarzenia na przestrzeni dziejów, zmieniające losy państw

Filozoficzne - pytanie: Kim jest człowiek? Jakie procesy w nim zachodzą?

Psychologiczne - przedstawiające badania nad osobowością ludzką, co w osobowości się dzieje, a także czynniki warunkujące strukturę osobowości, temperamentu, zdolność motywacji itp.

Polityczne - zajmują się procesem polityki na świecie i w danym państwie oraz przewidywaniem następstw tych procesów.

Ekonomiczne - zajmują się badaniem sytuacji uwarunkowanej materialnie w danych krajach.

Nauki o kulturze - zajmują się określaniem wartości i norm obowiązujących w danym środowisku kulturowym i opisanie tego w jaki sposób wartości i normy ulegają zmianie w zależności od historii, uwarunkowań geograficznych, społecznych itp.

9.Problem dyferencjacji w pedagogice.

problem dyferencjacji w pedagogice - z róż nicowanie, podział pionowy działów pedagogiki - p empiryczna lub jakiejś całości na różniące się między nimi składniki.

10.Układ pionowy działów pedagogiki.

W tym układzie wyodrębniono następujące działy: 1. Pedagogika empiryczna (praktyczna)- obserwuje, zbiera, bada całość doświadczeń wychowawczych od rodziców, nauczycieli, wychowawców, uczniów i wszystkich mających doświadczenia wychowawczo dydaktyczne i metodyczne. 2.P. opisowa i eksperymentalna- dział naukowy pedagogiki oparty na doświadczeniach budujących i opisujących eksperymentalne prawa rządzące przebiegiem zjawisk (biologicznych, psychologicznych, kulturowych, wychowawczych) związanych z procesem wychowania. 3.P. normatywna- p. która na podstawie teorii i doświadczeń ustala wartości, ideały, cele, normy na których powinno opierać się wychowanie. 4.P. ogólna- teoretyczna- uznana jest za dział najważniejszy, obejmuje całość badań pedagogicznych i dąży opierając się na materiale empirycznym, eksperymentalnym, normatywnym do stosowania jednolitej teorii wszechstronnego rozwoju człowieka.

11.Układ poziomy działów pedagogiki.

konstruowany na podstawie wspólnych lub podobnych przedmiotów badań; obejmujący coraz to nowe, pojawiające się działy – przedstawiono wybrane)

1.       Pedagogika ogólna – inaczej filozofia nauki lub podstawy pedagogiki. Jest filozofią korespondującą z naukami pedagogicznymi jako:

a)      dopełniająca główne nauki pedagogiczne w sferze: poznania przednaukowego, poznania tworzącego podstawy tych nauk, lub całego systemu wiedzy racjonalnej,

poznania nadbudowanego na tych naukach;

b)     metanauka w sferze:

·         logiki wiedzy,

·         analizy krytycznej wiedzy lub jej pojęć.

Główne komponenty pedagogiki ogólnej (poznania naukowego pedagogiki):

1)     Charakterystyka pedagogiki jako nauki.

2)     Usytuowanie wśród innych nauk.

3)     Język naukowy pedagogiki.

4)     Rozwój pedagogiki jako nauki.

5)     Analiza teoretycznych stanowisk, prądów, kierunków, nurtów, tekstów pedagogicznych.

6)     Metodologia badań pedagogicznych.

12.Przedstaw rolę pedagogiki ogólnej jako nauki.

Pedagogika ogólna jest najczęściej traktowana jako podstawy pedagogiki. Spotykamy różne definicje tej nauki, skłaniamy się jednak do tego aby określić pedagogikę ogólną jako filozofię pedagogiki główne gałęzie nauki pedagogiki wyodrębniły się bowiem z tej właśnie filozofii ped. Pedagogika ogólna najczęściej traktowana jest jako nauka dopełniająca pozostałe nauki pedagogiki i jako meta nauka(duża nauka) dostarczająca pozostałym naukom pedagogiki oraz podstaw pomagających innym naukom ped systematyzować wiedzę, pojęcia oraz terminologię. Pedagogika ogólna jako nauka zajmuje się następującą problematykom: a) charakterystyka ped jako nauki( istota, złożoność, różnorodność, podmiotowość); b)usytuowanie ped wśród innych nauk; c) język naukowy pedagogów; d)rozwój pedagogiki jako nauki; e) analiza teoretycznych stanowisk, prądów, kierunków, nurtów a także tekstów pedagogiki; f) metodologia badań pedagogiki w obliczu postępującej dyferencjacji nauk pedagogicznych. Pedagogika ogólna może działać w kierunku integralności wiedzy i interdyscyplinarnego jej ujmowania. Pedagogika ogólna jest nauką społeczną. Nauki z nią powiązane to: filozofia, socjologia, psychologia, antropologia wychowania, antropologia kultury, mająca na uwadze społeczny aspekt wychowania także ekonomia

.

13.Historia wychowania i jej rola i zadania w systemie nauk o wychowaniu.

Historia wychowania –zwana też historią oświaty i wychowania, dziejami wychowania i myśli pedagogicznej, historią pedagogikii lub też historią pedagogii. Wg prof. S. Kota „zadaniem historii wychowania jest badanie jak w poszczególnych stadiach różne społeczeństwa organizowały u siebie wychowanie i dlaczego właśnie takie a nie inne stosowały systemy pedagogiczne”. 

14.Dydaktyka i teoria wychowania jako nauki o wychowaniu.

Teoria wychowania- jako odrębna dyscyplina pedagogiczna pojawia się w Polsce w okresie powojennym. Zajmuje się ona wychowaniem, tj. kształtowaniem postaw i cech osobowości uczniów oraz stwarzaniem warunków do samowychowania. Pełni rolę służebną w stosunku do praktyki pedagogicznej, rozwiązując problemy rodziców, nauczycieli. Zadania teorii wychowania a) formułowanie celów wychowania; b) projektowanie działalności wychowawczej; c)analiza czynników psychospołecznych. Teoria wychowania często jest rozumiana jako podstawa do tworzenia różnych systemów wychowania chrześcijańskiego i teoria wychowania chrześcijańskiego i system i teoria wychowania chrześcijańskiego, system wychowania i teoria wychowania obywatelskiego. W ramach teorii wychowania wyodrębniały się szczegółowe teorie zajmujące się specyficzną problematyką np. teoria wychowania moralnego, zdrowotnego, do czasu wolnego. Wg jednego z głównych teoretyków wychowania M. Łobackiego głównym przedmiotem obecnie teorii wychowania jest proces wychowania w wąskim jego znaczeniu tj. kształtowanie postaw i cech osobowości dzieci i młodzieży łącznie ze stworzeniem im warunków ułatwiających samo aktualizację istniejących w nich możliwości. Tak rozumiana teoria wychowania: a) gromadzi wiedzę na temat procesu wychowania, b) analizuje wartości na których opiera się wychowanie, c) formułuje cele wychowania, d) projektuje działalność wychowawczą, e) analizuje różne czynniki warunkujące powodzenie lub niepowodzenie działalności wychowawczej, f) pobudza w szerokim zakresie do samo aktualizacji i samo doskonalenia. Dydaktyka- jest jedną z nauk pedagogicznych. Jej nazwa pochodzi z języka gr didasco – nauczam, didascalos- nauczający. Przedmiotem badań dydaktyki są cele i treści kształcenia, proces kształcenia, prawidłowości procesu kształcenia, metody nauczania, środki dydaktyczne, formy organizacyjne nauczania. Podział: dydaktyka ogólna- realizuje swoje cele bez względu na przedmioty i szczeble pracy szkolnej, dydaktyki szczegółowe- badają zagadnienia specyficzne dla wybranego przedmiotu nauczania, np.: matematyki, historii czy też jakiegoś typu lub szczebla szkoły, np.: dydaktyka szkoły zawodowej, szkoły wyższej. Wyróżniamy również dydaktykę fizyki, biologii czy chemii. Przedmiotem dydaktyki ogólnej są metody nauczania poszczególnych nauk : a) różne systemy kształtowania, b) formułowanie i analizowania systemów nauczania c) analiza treści kształcenia, badanie programów nauczania  d) analiza procesów nauczania e) zasady nauczania, f) analiza metod nauczania, g) analiza środków dydaktycznych, h) planowanie ewolucji i) metody i techniki pomiaru dydaktycznego j) własne poszukiwania nauczycieli i tzw. Mikrodydaktyka

15.Podział nauk o wychowaniu wg PAN.

Polska Akademia Nauk (PAN) wyodrębnia kompleks nauk pedagogicznych, uporządkowanych hierarchicznie w czterech działach: I podstawowe dyscypliny pedagogiczne:- pedagogika ogólna,- historia oświaty, wychowania i doktryn pedagogicznych, -teoria wychowania (moralno- społecznego, estetycznego, społecznego, patriotycznego, religijno-filozoficznego), -dydaktyka oraz technologie i metodyki kształcenia II szczegółowe dyscypliny pedagogiczne wyznaczane rozwojem człowieka: -pedagogika rodziny, -p. przedszkolna i wczesnoszkolna, -p. szkolna, -p. szkolnictwa wyższego, -p. dorosłych (andragogika), -p. specjalna w tym resocjalizacja i rewalidacja, rehabilitacja, -teoria kształcenia równoległego, -teoria kształcenia ustawicznego (edukacja prenatalna), -p. ludzi starszych (gerontagogika). III dyscypliny pedagogiczne związane z różnymi obszarami działalności człowieka: -pedagogika społeczna, -p. kultury, -p. pracy, -p. zdrowia, -teorie wychowania technicznego, -teorie wychowania obronnego, -p. czasu wolnego i rekreacji. IV dyscypliny z pogranicza (pomocnicze): -pedagogika porównawcza, -pedeutologia, -polityka oświatowa, -ekonomika oświaty, -organizacja oświaty i wychowania, -filozofia wychowania, -psychologia wychowawcza, -socjologia wychowania, -biologiczne podstawy wychowania, -informatyka i cybernetyka edukacyjna.  

16.Pedagogika społeczna i opiekuńcza jako nauki o wychowaniu.

ęłęóPedagogika społeczna to dział pedagogiki  zajmujący się problematyką środowiskowych uwarunkowań procesu wychowawczo-opiekuńczego oraz rozwoju człowieka w różnych okresach życia.

1. Cechy pedagogiki społecznej jako nauki.

Praktyczna: nauka stosowana - teoria praktycznego działania. Jako nauka gromadzi i wzbogaca wiedzę na temat środowiska  i daje się wykorzystywać w działaniu.

Prakseologiczna: skuteczne działanie - próbuje odpowiedzieć na pytanie: Jak działać skutecznie? Chodzi o rozwój człowieka - korzystne zmiany w człowieku i jego środowisku.

Empiryczna: oparta na badaniach empirycznych  (wnioskowanie indukcyjne). Teoria  jest weryfikowana na podstawie badań empirycznych - uogólnienia.

na usługach potrzeb społecznych: bada potrzeby społeczne  i pokazuje obraz, środki zaradcze i projekty.pedagogika dzieci  i młodzieży : w centrum zainteresowania jest głównie młode pokolenie, ale także starsi przez pryzmat sytuacji dziecka.
2. Związek pedagogiki społecznej z innymi naukami. Pedagogika społeczna wyodrębniła się z pedagogiki ogólnej  i jest łącznikiem pomiędzy naukami o rozwoju, wychowaniu, społeczeństwie, kulturze. Czerpie dorobek z innych nauk i najściślej współpracuje z: teori  wychowania , socjologi wychowania, socjologi kultury , psychologi społecznej.

ęłęóPedagogika opiekuńcza - dział pedagogiki . Opisuje, wyjaśnia i optymalizuje szeroko rozumianą działalność opiekuńczo-wychowawczą, podejmowaną wobec dzieci i młodzieży do czasu uzyskania przez nich względnej    samodzielności życiowej.Pierwszy nazwą tą posłużył się Czesław Babicki w 1925 r.ęłęóPedagogika opiekuńcza, dział pedagogiki społecznej , zajmujący się takimi sytuacjami, które wymagają udzielenia pomocy dzieciom pozostającym  w niekorzystnych warunkach bytowych, dotkniętych zdarzeniami losowymi, nie mogących własnymi siłami dać sobie rady w życiu. Pedagogika opiekuńcza bada działalność instytucji opieki całkowitej i częściowej a także organizacji społecznych organizujących różne formy pomocy dla dzieci i młodzieży. Do wybitnych jej przedstawicieli w Polsce należeli J. Babick, K. Jeżews i J. Korczak .

17.Pedagogika porównawcza i jej rola wśród nauk o wychowaniu.

Pedagogika porównawcza inaczej nazywana komparatystyczną, najogólniej zajmuje się porównywaniem rzeczywistości pedagogicznej w różnych obszarach kulturowych, w różnych krajach( por. R.Pachociński, 1998 s.39). Współcześni komparatyści za przedmiot badań uznają: poszukiwanie różnic i podobieństw między wielorakimi faktami oświatowo- wychowawczymi, występującymi w szkole i poza nią w różnych społeczeństwach i regionach świata. Badania porównawcze nie ograniczają się jedynie do systemów wychowania i ustrojów szkolnych, ale również obejmują inne elementy rzeczywistości oświatowej (instytucje oświatowo- wychowawcze, nauczycieli i uczniów, programy nauczania, scenariusze reform oświatowych itp.). Każde porównywalne zjawisko pedagogiczne, jeśli nie ma charakteru jednostkowego, może być przedmiotem analiz. Najważniejszymi metodami badawczymi komparatystyki są: 1.deskrypcja( opis rzeczywistości pedagogicznej) 2.interpretacja (wszechstronne wyjaśnianie zjawisk pedagogicznych) 3.jukstapozycja (właściwe porównywanie, zestawianie informacji o tym samym zjawisku z różnych układów rzeczywistości). Wraz z pojawieniem się nowych płaszczyzn współpracy międzynarodowej rośnie wartość oświatowych badań porównawczych. I ta zależność wytycz pedagogice porównawczej szeroką drogę rozwoju.

18. Osobliwość pedagogiki jako nauki i jej specyficzne cechy.

Etapy rozwoju pedagogiki jako nauki.

Rozwój pedagogiki jako nauki: historycy pedagogiki z początkiem XIX w łączą naukowy charakter pedagogiki. Oto w 1809 roku w Królewcu po I. Kancie objął katedrę filozofii J. Fryderyk Herbart (1776- 1841) jego zasługą było oddzielenie pedagogiki od filozofii. Na uniwersytecie poprowadził seminarium z pedagogiki. Zasługą Herbarta było to iż opracował on system pedagogiczny oparty na etyce i psychologii. Za główny cel wychowania uznał Herbart ukształtowanie charakteru moralnego wychowanka, ważne było wyrobienie karności i tzw. nauczanie wychowujące. Szczególny wpływ miał Herbart na rozwój dydaktyki. Zapoczątkował on kierunek dydaktyczny zwany HERBARTYZMEM albo szkołą tradycyjną. Kierunek ten oparty był na tzw. stopniu formalnym (jasność, kojarzenie, system i metoda). Znaczącym przełomem w uprawianiu pedagogiki był fakt utworzenia pierwszego w Europie psychologicznego laboratorium eksperymentalnego. W 1879 r. w Lipsku w Niemczech Wilhelm Wundt zorganizował pierwsze takie laboratorium. Prowadzono w nim empiryczne badania pedagogiczne nad wychowawczym i szkolnym rozwojem dzieci i młodzieży. Badacze stosowali różne ankiety, testy, obserwacje itd. Oparta na tych badaniach pedagogika empiryczna rozwineła się szczególnie w latach przełomu wieków XIX i XX. Nazwano ją nawet specjalną nazwą „pedologią”. W Polsce kierunek ten był bardzo popularny u progu XXw. Uprawiali go m.in.: J.Ochorowicz, J.W.Dawid, A.Szycówna, J.Joteyko, L.J.Bykowski, M.G.rzegorzewska.  

19.Geneza pedagogiki naukowej.

O istnieniu pedagogiki możemy mówić od ...