371
10.3. Powszechna obrona przeciwlotnicza
Powszechna obrona przeciwlotnicza stanowi zespół przedsięwzięć mających na celu zmniejszenie skutków uderzeń z powietrza i obejmuje:
– rozpoznanie wzrokowe przeciwnika powietrznego zapewniające zaalarmowanie w odpowiednim czasie pododdziałów o zagrożeniu z powietrza oraz otwarcie ognia do celów powietrznych środkami pododdziału;
– alarmowanie pododdziałów o zagrożeniu z powietrza, które prowadzi się dla uniknięcia lub ograniczenia strat od uderzeń środków napadu powietrznego przeciwnika poprzez terminowe wykorzystanie przygotowanych ukryć oraz wprowadzenie stanu do natychmiastowego otwarcia ognia dla pododdziałów dyżurnych;
– prowadzenie zorganizowanego ognia do celów powietrznych środkami pododdziału organizowane na zasadzie aktywnej obrony przed uderzeniami z powietrza do czego wyznacza się siły w składzie co najmniej plutonu;
– realizowanie przedsięwzięć pasywnej obrony powietrznej.
W skład przedsięwzięć pasywnej obrony powietrznej wchodzi:
– maskowanie przed rozpoznaniem z powietrza mające na celu ukrycie sił i środków przed przeciwnikiem, wprowadzenie go w błąd co do położenia pododdziałów i prowadzonych przez nie działań oraz utrudnienie mu skutecznego oddziaływania;
– rozśrodkowanie pododdziałów mające na celu uniknięcie większych strat w sile żywej, sprzęcie bojowym a powstałych w wyniku uderzenia środków napadu powietrznego przeciwnika;
– przygotowanie schronów i ukryć (szczelin) przeciwlotniczych w celu ochrony ludzi i sprzętu przed środkami rażenia przeciwnika, zwiększenie żywotności i efektywności własnych środków rażenia oraz obniżenie skuteczności środków rażenia przeciwnika;
– likwidację skutków napadu powietrznego w celu odtworzenia zdolności bojowej pododdziału poprzez udzielenie pomocy medycznej, ewakuacja sił i środków z rejonu porażenia, ponadto odtwarzanie rozbudowy inżynieryjnej, w tym maskowania.
Z powyższego wynika, że powszechna obrona przeciwlotnicza obejmuje zarówno przedsięwzięcia aktywnej walki z przeciwnikiem powietrznym jak również czynności zmniejszające skutki jego oddziaływania.
Czynności te są wykonywane w ramach innych elementów zabezpieczenia bojowego takich jak: maskowanie, zabezpieczenie inżynieryjne oraz obrona przeciwchemiczna.
Powszechną obronę przeciwlotniczą organizują wszyscy dowódcy w każdym rodzaju walki, a przestrzeganie elementarnych postanowień wchodzących w skład powszechnej obrony przeciwlotniczej powinno być nawykiem każdego żołnierza zarówno w czasie szkolenia, jak i na przyszłym polu walki.
Duże prędkości współczesnych samolotów, a zatem i krótki czas przebywania ich w strefie ognia broni strzeleckiej - szczególnie przy działaniu na małych wysokościach - stwarza dla wojsk wielkie zagrożenie przez zaskoczenie ich niespodziewanym atakiem z powietrza. Na wykrycie i rozpoznanie środków napadu powietrznego oraz podjęcie z nimi walki pozostaje pododdziałowi od 20 do 30 sek. czasu - w zależności od odległości i rodzaju celu.
Dlatego wszystkie pododdziały działające na polu walki niezależnie od ich szczebla organizacyjnego i rodzaju podporządkowania muszą być w każdej chwili gotowe do samoobrony przed atakami powietrznych środków napadu przeciwnika.
Szczególnie ważne znaczenie przy realizacji powszechnej obrony przeciwlotniczej ma terminowe wykrycie i rozpoznanie przeciwnika powietrznego oraz uprzedzenie o nim wojsk, co umożliwi podjęcie we właściwym czasie odpowiednich przedsięwzięć dla odparcia ataków lub zmniejszenia skutków ich oddziaływania.
Rys. 10.24. Obieg informacji o zagrożeniu z powietrza
Zasadniczym sposobem wykrywania i rozpoznawania środków powietrznych na szczeblu pododdziału jest rozpoznanie wzrokowe którego celem jest:
– wykrycie na czas samolotów i śmigłowców przeciwnika oraz zaalarmowanie własnych wojsk o zagrożeniu z powietrza;
– identyfikacja obiektu powietrznego;
– zapewnienie pododdziałom warunków do prowadzenia walki ogniowej z przeciwnikiem powietrznym.
Rys. 10.25. Wzrokowe rozpoznanie celów powietrznych
Rozpoznanie wzrokowe prowadzą posterunki obserwacyjne organizowane na szczeblu oddziałów oraz obserwatorzy w pododdziałach. Obserwatorzy prowadzą obserwację z wozów bojowych, czołgów lub z posterunków obserwacyjnych w wyznaczonych sektorach.
Obsadę posterunku obserwacyjnego stanowi 2-3 żołnierzy pełniących służbę na zmianę. Każdy dyżurny obserwator pełni służbę na posterunku 1-2 godziny, a w niekorzystnych warunkach obserwacji - czas ten może być skrócony.
Stanowisko PO wybiera się w pobliżu punktu dowodzenia i powinno ono zapewniać prowadzenie obserwacji w określonym sektorze oraz mieścić się z dala od źródeł hałasu.
Posterunek powinien być wyposażony w:
– lornetkę polową;
– kompas lub busolę;
– tabliczki orientacyjne ze stronami świata;
– środki sygnalizacyjne;
– okulary przeciwsłoneczne;
– dziennik obserwacji powietrznej i aktualny szkic obserwacji.
Do zadań obserwatorów należy:
– wykrywanie obiektów powietrznych;
– określenie podstawowych parametrów lotu;
– określenie charakterystyk celów powietrznych;
– alarmowanie o zagrożeniu z powietrza, ponadto jeśli jest to możliwe-ustalenie przynależności obiektów powietrznych.
W marszu obserwację przestrzeni powietrznej prowadzą wyznaczeni obserwatorzy na wozach bojowych lub w rzędzie maszerującej kolumny. Obserwacja na szczeblu batalionu czy kompanii powinna być okrężna ze szczególnym uwzględnieniem najbardziej prawdopodobnego kierunku ataku przeciwnika powietrznego. W tym celu wyznacza się pododdziałowi sektory obserwacji powietrznej, których granice powinny się zazębiać, a ich wielkość wynosić nie więcej jak 100 – 1200.
W marszu wyznacza się zazębiające się sektory obserwacji przestrzeni powietrznej dla każdego obserwatora w stosunku do kierunku marszu kolumny (z przodu, z prawej, z lewej i do tyłu).
Dowódca stawiając zadanie obserwatorowi podaje:
– miejsce prowadzenia obserwacji;
– granice sektora i sposoby obserwacji;
– sposób meldowania o wykrytych obiektach powietrznych;
– sposób alarmowania o zagrożeniu z powietrza;
– sygnał JSS (”Ja swój samolot”) ewentualnie planowany czas i kierunek przelotu własnego lotnictwa.
Przykładowe zadanie dla obserwatora
„Szeregowy KOWALSKI jesteście obserwatorem przestrzeni powietrznej.
Wasze miejsce w wykopie pod krzakiem, obserwować w pasie: na prawo wysokie drzewo – biały budynek, na lewo wzdłuż polnej drogi.
Prawdopodobny kierunek ataku lotnictwa przeciwnika z kierunku miejscowości na wprost z wysokości 200-1000 m z lotu koszącego w grupach 2-3 samoloty. Śmigłowce przeciwnika mogą operować prawdopodobnie z rejonu kompleksu leśnego po prawej.
Obserwować przestrzeń powietrzną w wyznaczonym sektorze do wysokości 200 m. Alarm ogłaszać natychmiast po wykryciu atakującego przeciwnika powietrznego, wystrzeliwując w jego kierunku zieloną rakietę oraz dublując syreną. Cele wskazywać według stron świata. Wyniki obserwacji każdorazowo odnotować w dzienniku obserwacji.
W godzinach 10.00 - 10.05 w kierunku wschodnim przelatywać będzie własne lotnictwo o fakcie tym złożyć meldunek nie alarmując pododdziału”.
Niezbędne dane do podjęcia przez dowódcę decyzji dotyczących zwalczania celów powietrznych powinien dostarczyć mu obserwator w swoim meldunku.
Wskazywanie celów powietrznych można prowadzić według:
– stron świata;
– dozorów wyznaczonych uprzednio w terenie;
– kierunku marszu (działania);
– zegarka.
Wskazywanie celów powietrznych według stron świata polega na określeniu położenia celu powietrznego w stosunku do tabliczek orientacyjnych z opisanymi na nich stronami świata, rozstawionymi na przedpiersiu stanowiska obserwacyjnego np.: LOTNIK – Z POŁUDNIA – 2 SAMOLOTY 4000.
Wskazywanie celów powietrznych według dozorów polega na określeniu położenia obiektu w stosunku do wyznaczonych w terenie dozorów, których położenie i nazwę musi znać każdy żołnierz pododdziału aby meldunek obserwatora był komunikatywny np.: LOTNIK – NAD WYNIOSŁYM (nazwa dozoru) - ŚMIGŁOWIEC.
Podczas wskazywania celów powietrznych w stosunku do kierunku marszu (kierunku działania) kolumny obowiązuje nazewnictwo kierunków: z przodu, z tyłu, z lewej, z prawej, przy czym przód wyznacza czoło kolumny.
Przykładowy meldunek:
LOTNIK – Z PRAWEJ – GRUPA SAMOLOTÓW – 3000.
Wskazywanie celów według zegarka wygląda analogicznie jak wyżej w odniesieniu do tarczy zegarka. Trzeba jednak pamiętać, że kierunek na wprost oznacza godzinę 12.00 np.:
LOTNIK – NA DZIESIĄTEJ - DWA ŚMIGŁOWCE - 2000.
Alarmowanie o zagrożeniu z powietrza ma na celu uprzedzenie wojsk oraz umożliwienie mu przygotowania dyżurnych środków ogniowych. Organizuje się je w pododdziałach do drużyny włącznie (bwp, czołg) na podstawie danych z własnych źródeł rozpoznania oraz informacji przekazywanych za pośrednictwem sieci radiowych ostrzegania. Decyzję o zarządzeniu alarmu powietrznego w pododdziałach (oddziałach) podejmują ich dowódcy.
Sygnały o zagrożeniu z powietrza podaje się za pomocą środków sygnalizacyjnych oraz przekazuje wszystkimi środkami łączności poza kolejnością. Ponadto należy przestrzegać zasady, że każdy żołnierz, który usłyszy sygnał alarmu lotniczego, powtarza go głosem. W ten sposób dotrze on do wszystkich żołnierzy pododdziału.
Sygnał alarmu lotniczego zobowiązuje stan osobowy oddziału (pododdziałów) do natychmiastowego działania w ramach powszechnej obrony przeciwlotniczej.
Z sygnałami o zagrożeniu powietrznym należy zapoznać cały pododdział, gdyż jego ogłoszenie jest rozkazem powodującym natychmiastowe działanie.
Pododdział może otrzymać od swojego przełożonego w specjalnej sieci radiowej sygnał alarmu lub ostrzegania.
Ostrzeganie wojsk o zagrożeniu z powietrza organizuje szef obrony przeciwlotniczej odpowiedniego szczebla, na podstawie radiolokacyjnego i wzrokowego rozpoznania. Polega ono na uprzedzeniu pododdziałów wszystkich rodzajów wojsk o zbliżającym się przeciwniku powietrznym. Sygnały podawane są tekstem otwartym np.:
Z POŁUDNIA-GRUPA SAMOLOTÓW – CZAS DOLOTU – 10 MINUT.
Sygnał ostrzegania przyjmuje się w pododdziale, wydzielając w tym celu odbiornik stale włączony w specjalną sieć radiową.
Po otrzymaniu sygnału dowódca oddziału przekazuje go w niezmienionej formie podwładnym lub ogłasza alarm lotniczy w oddziale lub jego części. Dla przekazania sygnału przerywa się wszystkie rozmowy.
W przypadku alarmu dowódca pododdziału ogłasza go swoim podwładnym głosem „LOTNIK Z POŁUDNIA” dublując go ustalonym sygnałem dźwiękowym. Jest to równoznaczne z rozkazem przygotowania się do walki z przeciwnikiem powietrznym oraz wzmożeniem obserwacji w celu wykrycia wskazanych środków napadu powietrznego.
W drugim przypadku, sygnał ostrzegania nie jest alarmem lecz jedynie uprzedzeniem, że po określonym czasie przeciwnik powietrzny może zaatakować pododdział. W tym wypadku decyzję podejmuje dowódca pododdziału szczebla kompanii. Może on zarządzić alarm lub skierować jedynie uwagę obserwatorów we wskazanym kierunku, względnie postawić w stan gotowości do otwarcia ognia pododdział dyżurny lub całą kompanię.
Mogą być również sytuacje, w których po otrzymaniu sygnału alarmu lub ostrzeżenia, dowódca kompanii (równorzędny) alarmu nie zarządzi, lecz będzie to wynikało z zaistniałej sytuacji bojowej lub z wcześniej otrzymanych rozkazów przełożonych.
Należy również pamiętać o tym, że nie każdy obiekt powietrzny wykryty i lecący w kierunku pododdziału będzie go atakował, ponadto nie zawsze po otrzymaniu sygnału wspomniany obiekt znajdzie się nad pododdziałem.
Dlatego, też otrzymany sygnał może być jedynie zapowiedzią prawdopodobnego ataku, na który należy być przygotowanym. Alarmy muszą być ogłaszane tylko wówczas, gdy prawdopodobieństwo zaatakowania pododdziału jest znaczne.
W celu zapewnienia bezpieczeństwa działania własnego lotnictwa nad własnymi wojskami ustala się sygnały współdziałania, które w sposób jednoznaczny zapobiegają otwarciu ognia do nich.
Do najważniejszych z nich należy ustalenie przez przełożonych sygnału JSS, czyli „JA SWÓJ SAMOLOT” obowiązujący na każdą dobę walki.
Następnym elementem współdziałania zabezpieczającym przelot własnego lotnictwa jest jego przelot w ściśle określonym czasie i kierunku, w którym wojska obowiązuje kategoryczny zakaz prowadzenia ognia do celów powietrznych.
Innymi oznakami umożliwiającymi określenie przynależności obiektu powietrznego mogą być:
– sylwetka statku powietrznego;
– zwalczanie samolotu (śmigłowca) przez własne lotnictwo i środki obrony przeciwlotniczej;
– wykonywanie przez samolot manewru wskazującego na przygotowanie ataku lub też prowadzenie przez samolot własnej działalności ogniowej;
– zrzucanie przez samolot desantu, bomb lub innych środków rażenia.
Pomimo zacierających się różnic w obiektach powietrznych, a tym samym zwiększających się trudności w określeniu przynależności tegoż obiektu, do obowiązków dyżurnego obserwatora należy określenie , czy jest to obiekt własny ,czy też przeciwnika.
10.3.2. Zwalczanie przeciwnika powietrznego z broni strzeleckiej
i pokładowej wozów bojowych
Prowadzenie ognia do przeciwnika powietrznego z etatowej broni pododdziału organizuje się na zasadzie samoobrony przed atakiem z powietrza i używa się do tego celu wydzielony pododdział, któremu wcześniej wyznacza się odpowiednie zadania ogniowe. Jest to z reguły pododdział nie będący bezpośrednio zaangażowany w walkę z przeciwnikiem naziemnym, niemniej jednak otwarcie ognia przez pododdział dyżurny jest niejako hasłem do włączenia się do walki z celem powietrznym przez pozostałe siły oddziału. Oczywiście włączają się do walki tylko ci ,którzy nie są zaangażowani w walce z przeciwnikiem naziemnym.
Zwalczanie celów powietrznych z broni strzeleckiej prowadzi się na wysokość ich lotu do 500 m, a z broni pokładowej wozów bojowych w granicach jej zasięgu. W granicach skutecznej odległości strzelania ogień prowadzi się tylko do celów zbliżających się.
Wartość nastawy celownika broni strzeleckiej zależna jest od wielu czynników, w głównej mierze od odległości strzelania i określa się ją w podziałkach celownika odpowiednio dla każdego rodzaju broni.
Najskuteczniejszym ogniem broni strzeleckiej do nisko lecących celów powietrznych przeciwnika jest ogień seryjny prowadzony równocześnie przez pododdział dyżurny na komendę swego dowódcy, mającego prawo wydawania stosownej decyzji otwarcia ognia. Dotyczy to dowódcy plutonu i wzwyż.
Znajomość zasad identyfikacji celów powietrznych obowiązuje wszystkich dowódców, gdyż ponoszą oni odpowiedzialność za ostrzelanie własnych statków powietrznych.
Do celów powietrznych strzela się pociskami przeciwpancerno-zapalającymi.
Celowym jest więc aby wszyscy żołnierze pododdziału dyżurnego posiadali jeden magazynek lub w przypadku obsługi km PKS taśmę (250 nb) załadowane w/w amunicją z przeznaczeniem zwalczania celów powietrznych, o użyciu którego decyduje dowódca pododdziału.
Zważywszy, że do zwalczania celów powietrznych postawa strzelecka powinna zapewniać dobre oparcie i możliwość obracania się strzelającego (w przypadku strzelania zaporą prostopadłą) najdogodniej jest strzelać z transzei, okopów, lejów, rowów, z zakrycia, w postawie strzeleckiej siedzącej, leżącej, klęczącej lub stojącej. Każdorazowo jednak o postawie decyduje sam strzelający pamiętając jednak zawsze o warunkach bezpieczeństwa. W razie strzelania z samochodu czy wozu bojowego w ruchu jako podpórki wykorzystuje się ściany...
hermes50