A. i B. Strugaccy - Niedoskonali.pdf - A.& B.Strugaccy - uzavrano

Arkadij I Borys Strugaccy

Niedoskonali

Przekład Walentyna Trzci ı ska

Tytuł oryginału OTIAGOSZCZENNYJE SŁOM, ILISOROK LET SPUSTIA

Wydanie: 1989

Wydanie polskie: 2004

Dziewi ħ ciu z dziesi ħ ciu nie odró Ň ni mroku od Ļ wiatła, prawdy od kłamstwa, honoru od

ha ı by, wolno Ļ ci od niewoli. Tako Ň i nie znaj Ģ po Ň ytku od siebie.

Trifilij, raskolnik

Szymon Piotr tedy, maj Ģ c miecz, dobył go i uderzył sług ħ najwy Ň szego kapłana, i uci Ģ ł

prawe ucho jego. A słudze było na imi ħ Malchus.

Ewangelia według Ļ w. Jana

Niezb ħ dne wyja Ļ nienia

Dwa r ħ kopisy miałem przed sob Ģ , podejmuj Ģ c ostateczn Ģ decyzj ħ napisania niniejszej

ksi ĢŇ ki.

Sama decyzja nie wymaga Ň adnych wyja Ļ nie ı . Teraz, gdy imi ħ Gieorgija

Anatoliewicza wyłoniło si ħ z niebytu, a nawet nie tyle si ħ wyłoniło, ile jakby eksplodowało,

w jednej chwili zajmuj Ģ c niemal Ň e czołowe miejsce na li Ļ cie twórców idei naszego wieku,

kiedy wokół tego imienia pocz ħ li tworzy ę legendy ludzie, którzy z Nauczycielem nigdy nie

rozmawiali, a nawet go nie widzieli; kiedy niektórzy jego uczniowie, miast zwyczajnie

opowiedzie ę , jak było naprawd ħ , skrz ħ tnie i niebezinteresownie pocz ħ li tworzy ę co Ļ w

rodzaju współczesnego mitu - teraz przydatno Ļę i aktualno Ļę mojej decyzji wydaje si ħ

oczywista.

Inaczej ma si ħ rzecz z tworz Ģ cymi ksi ĢŇ k ħ r ħ kopisami. Te, moim zdaniem, bez

w Ģ tpienia wymagaj Ģ pewnych wyja Ļ nie ı . Pochodzenie pierwszego r ħ kopisu jest całkiem

banalne. S Ģ to moje brudnopisy, szkice, uwagi, jakie Ļ cytaty, zapiski - głównie o charakterze

diariusza, notowane z my Ļ l Ģ o pracy dyplomowej Nauczyciel XXI wieku. Wydarzenia tamtego

strasznego lata sprawiły, Ň e moja praca nigdy nie została napisana i zło Ň ona. Oczywi Ļ cie dzi Ļ

mo Ň e tylko zdumiewa ę zadufanie owego egzaltowanego młodzie ı ca, zielonego absolwenta

Taszli ı skiego Liceum Pedagogicznego, który uroił sobie, jakoby był w stanie wyodr ħ bni ę i

poukłada ę w formułki główne zasady, jakimi kierował si ħ w pracy jego nauczyciel,

skonfrontowa ę je z uznawan Ģ teori Ģ wychowania i w ten sposób stworzy ę absolutny portret

idealnego pedagoga. Jak sobie przypominam, Gieorgij Anatoliewicz do moich zamiarów

odniósł si ħ z pewn Ģ doz Ģ sceptycyzmu, jednak Ň e do rezygnacji nie namawiał i, co wi ħ cej,

pozwolił towarzyszy ę sobie we wszystkich słu Ň bowych peregrynacjach, w tym równie Ň w

peregrynacjach prowadz Ģ cych za kulisy ówczesnego taszli ı skiego Ň ycia publicznego.

I tak zadufany młodzik w ħ drował za swoim nauczycielem, czasem w towarzystwie

innych licealistów (których nauczyciel dobierał według jakich Ļ sobie tylko znanych

kryteriów), czasem za Ļ towarzyszył nauczycielowi sam. Uwa Ň nie słuchał, zapami ħ tywał,

zapisywał, wyci Ģ gał jakie Ļ wnioski, których obecnie, niestety, nie pami ħ tam, pałał jakimi Ļ

uczuciami, które równie Ň skutecznie zd ĢŇ yła przesłoni ę mgiełka zapomnienia, a wieczorami,

po powrocie do liceum, z uporem i pracowito Ļ ci Ģ kijowskiego mnicha dziejopisa Nestora

przelewał na papier to, co go najbardziej uderzyło i co wydało mu si ħ najwa Ň niejszym z

punktu widzenia przyszłej pracy.

Zapiski te gruntownie przeredagowałem. Co Ļ nieco Ļ musiałem rozszyfrowa ę i napisa ę

od nowa. Wiele partii r ħ kopisu było za-stenografowanych, zaszyfrowanych kodem, którego

teraz ju Ň oczywi Ļ cie nie pami ħ tam. Odczytanie niektórych okazało si ħ w ogóle niemo Ň liwe.

Oczywi Ļ cie pomin Ģ łem stronice maj Ģ ce osobisty charakter, traktuj Ģ ce o innych osobach i

niedotycz Ģ ce Gieorgija Anatoliewicza.

Teraz, kiedy zako ı czyłem ju Ň ksi ĢŇ k ħ i nie mam zamiaru zmienia ę w niej ani słowa,

smutek ogarnia mnie na my Ļ l, i Ň niew Ģ tpliwie odbarwiłem i odciele Ļ niłem zabawnego,

wzruszaj Ģ cego, niekiedy budz Ģ cego politowanie młodzie ı ca, wyzieraj Ģ cego przedtem zza

tekstu wraz z jego dotkliwymi problemami wieku dojrzewania, z honorem, który u niego w

zdumiewaj Ģ cy sposób szedł w parze z nie Ļ miało Ļ ci Ģ , z fantasmagorycznymi planami,

ogromnym po Ļ wi ħ ceniem i prostodusznym egoizmem. W trakcie pracy wszystko to

bezlito Ļ nie eliminowałem, uwa Ň ałem bowiem - i uwa Ň ałem zupełnie słusznie - Ň e nie przystoi

podkre Ļ la ę własnej osoby w dramacie nauczyciela. W ko ı cu niniejsza ksi ĢŇ ka jest przede

wszystkim o nim, a dopiero pó Ņ niej - o mnie.

Tyle o pierwszym r ħ kopisie.

Pochodzenie drugiego r ħ kopisu jest zagadkowe - równie zagadkowe jak jego tre Ļę .

Gieorgij Anatoliewicz wr ħ czył mi go tu Ň po okre Ļ leniu tematu mojej pracy dyplomowej.

Powiedział, Ň e r ħ kopis mo Ň e mi si ħ przyda ę w pracy, a przynajmniej jest w stanie wytr Ģ ci ę

mnie z kolein my Ļ lowych schematów. Nie zrozumiałem wówczas jego słów, nie pojmuj ħ ich

równie Ň i teraz. Wida ę nie tak łatwo jest mnie wytr Ģ ci ę z kolein my Ļ lowych schematów.

Gieorgij Anatoliewicz powiedział, Ň e ów r ħ kopis znaleziono kilka lat wcze Ļ niej

podczas burzenia starego budynku hotelu pracowniczego Obserwatorium Stepowego,

najstarszej instytucji naukowej naszego regionu. R ħ kopis spoczywał w staro Ň ytnej kartonowej

teczce na dokumenty owini ħ tej równie staro Ň ytn Ģ torebk Ģ foliow Ģ przepasan Ģ na krzy Ň

dwiema cienkimi czarnymi gumkami. Na teczce nie było ani nazwiska autora, ani tytułu,

widniały na niej jedynie wypisane niebieskim atramentem dwie du Ň e litery rosyjskiego

alfabetu: O i 3.

Pocz Ģ tkowo s Ģ dziłem, Ň e s Ģ to cyfry “zero” i “trzy”, i dopiero w wiele lat pó Ņ niej

przyszło mi do głowy, Ň eby owe litery zestawi ę z umieszczonym na wewn ħ trznej stronie

klapki teczki mottem. “... u gnostyków demiurg to twórczy pocz Ģ tek kreuj Ģ cy materi ħ

obarczon Ģ skaz Ģ zła”. I pomy Ļ lałem, Ň e “OZ” to najprawdopodobniej skrót od “Obarczenie

Złem” lub “Obarczeni Złem” - tak zatytułował swój r ħ kopis nieznany autor. (Zreszt Ģ z

równym powodzeniem mo Ň na przypuszcza ę , i Ň “O 3” to jednak nie litery gra Ň danki, a cyfry.

Wówczas r ħ kopis nosiłby tytuł Zero-trzy, a jest to numer telefonu pogotowia ratunkowego - i

dziwny tytuł nagle nabiera specyficznego, a nawet złowieszczego znaczenia).

Formalnie za autora nale Ň y uzna ę Siergieja Korniejewicza Manochina, w którego

imieniu prowadzona jest narracja. S.K. Manochin, posta ę najzupełniej historyczna, astronom,

doktor nauk matematyczno-fizycznych, rzeczywi Ļ cie był pod koniec ubiegłego wieku

pracownikiem Obserwatorium Stepowego, i to przez dosy ę długi okres. Co wi ħ cej, istotnie on

wprowadził wspomniane w r ħ kopisie poj ħ cie “gwiezdnych cmentarzysk”. Manochin owo

rzadkie i specyficzne zjawisko przyrodnicze przewidział teoretycznie i, o ile dobrze

zrozumiałem, zostało ono obserwacyjnie potwierdzone jeszcze za jego Ň ycia. Manochin nie

zostawił

w nauce Ň adnych innych zauwa Ň alnych Ļ ladów, a w ka Ň dym razie nie udało mi si ħ

odnale Ņę Ň adnych danych na ten temat. A ju Ň zupełnie nie udało mi si ħ odkry ę informacji

wskazuj Ģ cych, Ň e S. K. Manochin kiedykolwiek parał si ħ literatur Ģ pi ħ kn Ģ . Tak wi ħ c problem

autorstwa Obarczonych Złem do dzi Ļ pozostaje dla mnie otwarty.

Czytelnik powinien pami ħ ta ę , Ň e w r ħ kopisie OZ elementy groteskowej fantastyki

chytrze przeplataj Ģ si ħ z najzupełniej rzeczywistymi lud Ņ mi i okoliczno Ļ ciami. Nikt,

powiedzmy, nie b ħ dzie miał w Ģ tpliwo Ļ ci co do tego, Ň e Demiurg jest postaci Ģ całkowicie

fantastyczn Ģ (na podobie ı stwo Bułhakowowskiego Wolanda), ale zarazem wspominany w

r ħ kopisie Karl Gawryło-wicz Rostlakow istotnie był dyrektorem Obserwatorium Stepowego -

pierwszym i najsłynniejszym. Co za Ļ do zdumiewaj Ģ cej postaci Ahaswera Łukicza, owego

człowieka widziałem na własne oczy, przy czym w okoliczno Ļ ciach tragicznych i nie do

zapomnienia.

Najpro Ļ ciej byłoby zało Ň y ę , Ň e autorem r ħ kopisu OZ był sam Gieorgij Anatoliewicz,

podobnego zało Ň enia nie pozwala mi jednak przyj Ģę wiele okoliczno Ļ ci.

Papier, teczka, sposób maszynopisania, ortograficzne niuanse - wszystko całkiem

jednoznacznie ka Ň e datowa ę tekst na lata osiemdziesi Ģ te ubiegłego wieku. W ostateczno Ļ ci na

dziewi ħę dziesi Ģ te. Tak wi ħ c Gieorgij Anatoliewicz, o ile to rzeczywi Ļ cie on był autorem

owego utworu, pisz Ģ c go, miałby mniej lat ni Ň ja, kiedy go czytałem. Diablo mało

prawdopodobne.

Dalej: tego rodzaju mistyfikacja przeczyłaby wszystkiemu, co wiem o Gieorgiju

Anatoliewiczu - w Ň aden sposób nie pasuje ani do jego charakteru, ani do jego stosunku

wobec uczniów.

Wreszcie tre Ļę r ħ kopisu, wybrany przez autora bohater. Po có Ň by było Gieorgijowi

Anatoliewiczowi czyni ę protagonist Ģ swej powie Ļ ci astronoma? Gieorgij Anatoliewicz nigdy

nie interesował si ħ naukami przyrodniczymi. Oczywi Ļ cie był na bie ŇĢ co z naj - nowszymi

A. i B. Strugaccy - Niedoskonali.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: