Oświęcim i ziemia oświęcimska.pdf

Wydawnictwo Bezdroża

Oświęcim

i ziemia oświęcimska

Praca zbiorowa pod redakcją Aurelii Hołubowskiej

Zespół redakcyjny: Magdalena Prochowska, Elżbieta Skalińska-Dindorf, Leszek Żak,

pracownicy Wydziału Rozwoju i Promocji Miasta Urzędu Miasta Oświęcim.

Konsultacja merytoryczna: Oświęcimskie Centrum Kultury, Miejski Punkt Informacji Turystycznej,

Dwory Unia Sportowa Spółka Akcyjna, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Centrum Żydowskie,

Głos Ziemi Oświęcimskiej, Starostwo Powiatowe w Oświęcimiu

Redaktor prowadzący: Łukasz Galusek

Korekta: Monika Stachura

Zdjęcia na okładkach:

Okł. I – Oświęcim, gród nad Sołą, fot. Józef Bebak

Okł. IV – Stawy Przeciszowskie, fot. Józef Bebak

Zdjęcia: fotograie współczesne: Józef Bebak, Krzysztof J. Pucek oraz zasoby Starostwa Powiatowego

w Oświęcimiu, Urzędu Gminy Brzeszcze, Urzędu Gminy Kęty, Urzędu Miejskiego w Zatorze,

S.S.A. „Dwory”; fotograie archiwalne pochodzą ze zbiorów Tadeusza Firczyka

Rysunki: Marian Majkut

Redakcja map: Aurelia Hołubowska

Wykonanie map: Anna Styrska

Mapa archiwalna pochodzi z zasobów Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Karto-

graicznej w Oświęcimiu.

Projekt okładki serii: Kuba Sowiński (Next)

Koncepcja graiczna: Łukasz Galusek, Dominika Zaręba

Przygotowanie rysunków do druku: Józef Bebak

Skład : Paweł Kosmalski

Druk : Drukarnia SKLENIARZ, Kraków

SPIS TREŚCI

Zaproszenie do Oświęcimia ........................................................................ 6

O przewodniku ............................................................................................. 6

Rozdział I Dojazd i informacja turystyczna ............................................ 9

Dojazd ........................................................................................................... 9

Atrakcje turystyczne .................................................................................... 9

Informacja turystyczna ............................................................................. 10

Rozdział II Część krajoznawcza .............................................................. 11

Charakterystyka geograiczna .................................................................. 11

Kalendarium historii miasta ..................................................................... 11

Układ urbanistyczny .................................................................................. 23

Faza przedlokacyjna ..................................................................................... 24

Miasto Oświęcim ......................................................................................... 24

Pod polskim berłem ..................................................................................... 25

Okres rozbiorów ........................................................................................... 26

Wiek XX ...................................................................................................... 28

Oświęcim współczesny ................................................................................ 30

Miejsce współczesnego miasta w regionie i kraju ................................... 31

Kultura ......................................................................................................... 31

Sport i rekreacja ........................................................................................... 36

Gospodarka .................................................................................................. 38

Współpraca międzynarodowa ...................................................................... 39

Ochrona środowiska ..................................................................................... 41

Wielcy oświęcimianie ................................................................................. 42

Ważniejsze postacie związane z Oświęcimiem ........................................... 42

Honorowi obywatele Oświęcimia ................................................................ 44

Działania pokojowe miasta Oświęcim ...................................................... 45

Tytuły i przedsięwzięcia .............................................................................. 46

Forum Dziecięcych Inicjatyw Pokojowych ................................................. 47

Oświęcimskie legendy ................................................................................ 50

Rozdział III Informacje praktyczne ........................................................ 59

Noclegi ......................................................................................................... 59

Hotele ........................................................................................................... 59

Inne .............................................................................................................. 59

Wyżywienie ................................................................................................. 60

Fast food ....................................................................................................... 60

Jadłodajnie ................................................................................................... 60

Pizzerie ......................................................................................................... 60

Restauracje ................................................................................................... 60

Publikcja powstała na zlecenie Urzędu Miasta Oświęcim.

Autorzy i wydawca przewodnika dołożyli wszelkich starań, by jego treść była jak najbardziej zgodna z rzeczywistością.

Nie mogą jednak wziąć odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki wynikłe z wykorzystania zawartych w nim informacji.

Będziemy wdzięczni naszym Czytelnikom za informacje dotyczące błędów i nieaktualnych informacji. Wszelkie uwagi

są dla nas cenne, gdyż dzięki nim możemy poprawić kolejne wydania. Prosimy kontaktować się z nami używając poniższego adresu.

Wydawnictwo Bezdroża

ul. Pychowicka 7, 30-364 Kraków

tel.: (0-12) 269 29 61, 267 77 10, faks: (0-12) 267 77 11

e-mail: biuro@bezdroza.com.pl, http://www.bezdroza.com.pl

Sprzedaż dla księgarń i hurtowni wyłącznie poprzez Biuro Handlowe „Amistad”

tel.: (0-12) 267 77 10, faks: (0-12) 267 77 11, e-mail: biuro@amistad.pl

Wydanie I, Kraków 2004

ISBN 83-89676-18-4

Przewodnik powstał w ramach Programu PolskaTurystyczna.pl ,w ramach którego świadczymy

usługi wydawniczo-kartograiczno-multimedialne w zakresie promocji i rozwoju turystyki. Part-

nerami Programu są: Firma Amistad (prezentacje multimedialne, strony www),Wydawnictwo

Bezdroża (przewodniki), Wydawnictwo Kartograiczne Compass (plany i mapy), COTG PTTK

(wytyczanie szlaków, znakowanie, tablice), GiSProject (wdrażanie projektów systemów informacji

geograicznej GIS). Zapraszamy na portal www.polskaturystyczna.pl

Informacje dodatkowe: biuro@polskaturystyczna.pl, tel.: (0-12) 269 29 61

Koordynator Programu: Marcel Kwaśniak

Kawiarnie ..................................................................................................... 60

Cukiernie ...................................................................................................... 60

Piwiarnie ...................................................................................................... 61

Komunikacja miejska ................................................................................ 61

Postoje taksówek .......................................................................................... 62

Samochód ..................................................................................................... 62

Kultura, sztuka i rozrywka ....................................................................... 62

Muzea i galerie ............................................................................................. 62

Ośrodki kultury i biblioteki .......................................................................... 63

Kina .............................................................................................................. 63

Kluby ............................................................................................................ 64

Relaks i aktywny wypoczynek .................................................................. 64

Obiekty sportowe ......................................................................................... 64

Biura turystyczne ......................................................................................... 64

Opieka medyczna ....................................................................................... 65

Urzędy i instytucje publiczne .................................................................... 66

Poczta, telekomunikacja, Internet ............................................................ 67

Banki, bankomaty, kantory ....................................................................... 67

Pamiątki, upominki ................................................................................... 68

Rozdział IV Trasy piesze i rowerowe po mieście .................................. 69

Trasa 1. Zabytki Starego Miasta .............................................................. 69

Trasa 2. Z Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau do Starego Miasta .. 86

Trasa 3. Oświęcim powojenny .................................................................. 89

Trasa 4. Dolina rzeki Soły ......................................................................... 96

Trasa 5. Wokół Oświęcimia ....................................................................... 99

Trasa 6. Zielony szlak rowerowy Greenways ........................................ 105

Rozdział V Ziemia oświęcimska ............................................................ 111

Powiat oświęcimski .................................................................................. 111

Brzeszcze – miasto i gmina ...................................................................... 113

Miejsca, które warto zobaczyć ................................................................... 113

Chełmek – miasto i gmina ...................................................................... 114

Miejsca, które warto zobaczyć ................................................................... 114

Kęty – miasto i gmina .............................................................................. 115

Miejsca, które warto zobaczyć ................................................................... 115

Osiek – gmina ........................................................................................... 116

Miejsca, które warto zobaczyć ................................................................... 117

Polanka Wielka – gmina .......................................................................... 118

Miejsca, które warto zobaczyć ................................................................... 118

Przeciszów – gmina .................................................................................. 119

Miejsca, które warto zobaczyć ................................................................... 119

Zator – gmina ........................................................................................... 120

Miejsca, które warto zobaczyć ................................................................... 122

Oświęcim – gmina (wiejska) .................................................................... 124

Miejsca, które warto zobaczyć ................................................................... 125

Trasa 7. Szlak budownictwa drewnianego ziemi oświęcimskiej .......... 125

Ważniejsza wykorzystana literatura ................................................... 135

Spis ramek białych .................................................................................. 137

Spis ramek szarych ................................................................................. 137

Indeks obiektów architektonicznych występujących w rozdziałach IV i V .. 138

Indeks nazw geograficznych występujących w rozdziale V .................... 139

SPIS MAP

Oświęcim – trasy opisane w przewodniku (skrzydełko przedniej okładki)

Trasa 1 .......................................................................................................... 70

Trasa 2 .......................................................................................................... 87

Trasa 3 .......................................................................................................... 90

Trasa 4 .......................................................................................................... 96

Trasa 5 ........................................................................................................ 100

Trasa 6 ........................................................................................................ 106

Przebieg szlaku Kraków – Morawy – Wiedeń Greenways ........................ 106

Powiat oświęcimski ................................................................................... 112

Trasa 7 ........................................................................................................ 127

Oświęcim i okolice (skrzydełko tylnej okładki)

Stare Miasto (skrzydełko tylnej okładki)

Zaproszenie do Oświęcimia

Oświęcim to urocze i bardzo zielone miasto leżące w Kotlinie Oświęcim-

skiej. Bogata historia dawnej stolicy Księstwa Oświęcimskiego splata się tu ze

współczesnością prężnego ośrodka kulturalnego i gospodarczego.

Warto odwiedzić to miejsce nie tylko ze względu na znajdujące się tu Pań-

stwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, upamiętniające zbrodnię hitlerowskiego

obozu. Miasto oferuje o wiele więcej. O jego charakterze i klimacie decydują

zachowane zabytki i ślady przeszłości sięgające XIII stulecia. Warto zobaczyć

oświęcimski zamek, tajemnicze kościoły, piękne kamieniczki czy zaułki owiane

legendą. Miłośnicy historii na każdym niemal kroku będą napotykać jej ślady,

a zainteresowani współistnieniem kultury polskiej i żydowskiej zapoznają się

z dziejami sąsiedztwa Polaków i Żydów w Oświęcimiu. Na gości czekają też

piękne Planty nad Sołą zapraszające do spacerów i odpoczynku, liczne obiek-

ty sportowe i bogate zaplecze turystyczne. Dzisiejszy Oświęcim to miasto ludzi

przyjaznych i otwartych na nowe pomysły, a także ośrodek licznych inicjatyw

pokojowych, kulturalnych i gospodarczych. Zapraszamy więc do wędrówki po

oświęcimskich drogach i bezdrożach...

ne dla każdego turysty dane teleadresowe: aptek, szpitali, urzędów pocztowych,

kawiarenek internetowych, banków, kantorów, sklepików z pamiątkami itp.

Trzonem przewodnika są propozycje tras zwiedzania miasta zawarte w roz-

dziale czwartym. Znajdą tu coś dla siebie zarówno miłośnicy pieszych wędró-

wek, jak i zwolennicy wypraw rowerowych.

Historyczny i współczesny Oświęcim można poznać, wybierając szlaki pie-

sze, uzupełniające się wzajemnie. Trasa pierwsza Zabytki Starego Miasta popro-

wadzi, jak sama nazwa wskazuje, przez uliczki najstarszej części miasta, poka-

zując ślady barwnej historii dawnej stolicy książęcej. Druga trasa Z Muzeum

Auschwitz-Birkenau do Starego Miasta dotyczy miejsc związanych z histo-

rią nieco nowszą i łączy położone na południowo-zachodnim krańcu miasta

muzeum z centrum Oświęcimia. Najnowszą część nadsołeckiego grodu zoba-

czyć można, wybierając trasę trzecią: Oświęcim powojenny . Ci, którzy mają

ochotę na przechadzkę w otoczeniu zieleni, powinni skusić się na spacer ścież-

ką dydaktyczną Dolina rzeki Soły .

Dla amatorów rowerowego szaleństwa przygotowano dwie trasy. Jedna, zata-

czając pętlę Wokół Oświęcimia , pozwala podziwiać tak przyrodę, jak i cenne

zabytki architektoniczne. Druga zaś jest częścią szlaku rowerowego Kraków

– Morawy – Wiedeń Greenways , który łączy zabytkowe miasta i tereny wyróż-

niające się walorami krajobrazowymi, przyrodniczymi czy architektoniczny-

mi. Jednocześnie jest to fragment międzynarodowej trasy rowerowej Eurove-

lo – 4.

Rozdział kolejny prezentuje ziemię oświęcimską , jej walory turystyczne

i krajobrazowe. Zawiera on krótkie opisy gmin wchodzących w skład powiatu

oświęcimskiego i znajdujących się tam ciekawych miejsc.

Przez okolice Oświęcimia wiedzie ostatnia z proponowanych tras: Szlakiem

architektury drewnianej . Łączy ona miejsca, w których znajdują się zabytko-

we budynki drewniane, głównie sakralne.

Treść książki uzupełniają ramki z ciekawostkami związanymi z Oświęcimiem

i ziemią oświęcimską oraz graiki i archiwalne zdjęcia. Całości dopełniają mapki

z zaznaczonym przebiegiem tras ułatwiające korzystanie z przewodnika.

O przewodniku

Celem przewodnika Oświęcim i ziemia oświęcimska jest zaprezentowanie

bogatej historii i ciekawej współczesności miasta kojarzonego głównie z obozem

koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Książka, którą mają Państwo w ręku,

ma pokazać miejsca godne zobaczenia, opowiedzieć o tym, co już nie istnieje,

i zaprowadzić tam, gdzie można odpocząć. Przede wszystkim jednak – tak jak

i inne pozycje z serii „Polska Turystyczna” – ma pomóc w odnalezieniu i po-

znaniu ciekawych zakątków Polski.

Przewodnik składa się z pięciu rozdziałów. Pierwszy z nich zawiera infor-

macje praktyczne dotyczące dojazdu, atrakcji szczególnie godnych polecenia

i informacji turystycznej.

Kolejny rozdział to część krajoznawcza przewodnika. Znaleźć tu można cha-

rakterystykę geograiczną miasta oraz solidnie przygotowane informacje o histo-

rii grodu nad Sołą i jego rozwoju urbanistycznym. Niepoślednie miejsce zajmuje

opis współczesnego Oświęcimia: jego kultury, gospodarki, inicjatyw ekologicz-

nych, działań pokojowych czy kontaktów międzynarodowych. Ciekawostką dla

wielu czytelników będzie prawdopodobnie zbiór legend oświęcimskich, które

można przeczytać nawet najmłodszym amatorom wojaży po kraju.

Rozdział trzeci zawiera informacje praktyczne dotyczące noclegów i róż-

nego rodzaju punktów gastronomicznych. Znajdują się tu również wiadomości

o ofercie kulturalnej i możliwościach aktywnego wypoczynku, a także przydat-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: