Koźniewski Kazimierz - Rehabilitacja.pdf - Kazimierz Koźniewski - uzavrano

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Kazimierz Koźniewski

Rehabilitacja

Tower Press 2000

Maj, 1956

Milczał.

Towarzysz Gustaw Wagner milczał. Zdjął grube, dwustronnie szlifowane okulary, z kie-

szeni wyjął kawałek żółtej irchy i starannie przecierał szkła. Wykrzywił się przy tym – jak

krzywił się zawsze – i grymas krótkowidza zniekształcił dużą kwadratową twarz, złożoną z

geometrycznych figur. Od początku zebrania nie odezwał się ani jednym słowem.

Czyżby oczekiwali, że przemówi pierwszy? Że przełożony i rozkazodawca Bogdana Kile-

nia zacznie się usprawiedliwiać? Ułatwi im sytuację? Wybawi z kłopotu? Raz jeszcze zade-

cyduje za nich wszystkich? Nie wiedzieli więc, czy w tej chwili jest z nimi solidarny. Kogo

popiera, komu jest przeciwny? Czekali na jego zdanie. Czyżby lękali się rozbieżności z gene-

ralną polityką swego resortu? Ależ właśnie teraz tworzą ją bardziej samodzielnie niż kiedy-

kolwiek dotąd. Od niedawna wszystkie decyzje są nie ustalone, płynne, ciągle się zmieniają-

ce. Oni jednak, od których w tej chwili zależy dostatecznie wiele, nie posiadają jeszcze żad-

nego wspólnego poglądu. Patrzą na niego – siedzącego wśród nich – czekają, aż się odezwie.

Ponad konarami drzew rozłożystych, gęstych i ciężkich napływało ku oknom wysokiego

piętra majowe powietrze – gorące, już przedwieczorne. Nie był to czas sprzyjający naradom,

a przecież odbywały się one w całym mieście, w całym kraju. Przy tysiącach zielonym suk-

nem obłożonych stołów spierano się w tej chwili o strategię oraz próbowano ustalać taktykę

najbliższych tygodni. Wszystko się zakołysało i bardzo trudno było odzyskać zagubioną rów-

nowagę. Wzajemnie się oskarżano i indywidualnie broniono. Formułowano pytania i unikano

odpowiedzi. Bito się we własne i cudze piersi. Badano atuty, studiowano akta i mozolnie,

niezgrabnie stylizowano wnioski. Nikt nie był pewien swej racji. Mówiono: trzęsienie ziemi.

Siedzący przodem do okien wzdłuż długiego stołu narad w skupieniu obserwowali ciem-

niejący błękit nieba nad Ujazdowem i Czerniakowem. Siedzący tyłem zajmowali się byle

czym. Norbert Szper powoli i dokładnie na czystej kartce papieru rysował fantazyjnego smo-

ka, niebieską plamą cieniował ostre szpony i jeden spiczasty róg. Franciszek Partum brzuś-

cem palca systematycznie zbierał z ciemnozielonej materii niewidoczne dla oczu pyłki. Wal-

demar Nocoń oglądał swe krótko przycięte, starannie utrzymane paznokcie.

Zazwyczaj nie pozwalali sobie na takie marnotrawienie czasu. Nie po to zwoływano egze-

kutywę, by celebrować wzajemne milczenie. Zbyt długo i zbyt dobrze się znali – Szper z Wa-

gnerem wyliczali już sobie ponad trzydzieści lat kontaktów partyjnych, współpracy, sporów i

zgody, wspólnych cel więziennych i wspólnej wolności – by zabranie głosu miało ich krępo-

wać. Wszyscy oni potrafili określać i uzasadniać swoje racje. Potrafili – aż dotąd, do dnia

dzisiejszego, może do wczoraj jeszcze.

Pytanie – tym razem już niecierpliwie ponaglające – postawione przez sekretarza egzeku-

tywy organizacji partyjnej, towarzysza majora Henryka Wrzosa, godziło w nich wszystkich.

W niego, pułkownika służby bezpieczeństwa Gustawa Wagnera, oraz w nich, najbliższych

współpracowników i podkomendnych. Wiedzieli, że nie unikną odpowiedzi – zresztą nie wy-

obrażali sobie, że mogliby jej nie udzielić. Nie zamierzali się uchylać, choć tak bardzo tego w

tej chwili pragnęli. Łatwo było zwrócić legitymację partyjną Bogdanowi Kileniowi – literal-

nie czyniąc zadość pytaniom postawionym przez Wrzosa. Kileń odbierze sobie zasekwestro-

waną przed laty legitymację – gdzie indziej będzie pracował, do innej należeć będzie organi-

zacji partyjnej, bez najmniejszego więc kłopotu, natychmiast, mogli powiedzieć: tak. Wie-

dzieli jednak, że manewr z legitymacją Bogdana Kilenia posiada w tej chwili wagę szczegól-

ną. Ich decyzja będzie wskazaniem – czy tego chcą, czy przed tym się bronią – dla setek, dla

tysięcy towarzyszy czekających w rozterce i niepewności, aby wreszcie usłyszeć, jak zacho-

wać się winni wobec niepokoju politycznego, który od paru tygodni wstrząsa krajem. Atako-

wano ich urząd, który przyzwyczajono się – i oni przyzwyczaili się również – utożsamiać z

partią i z rządem. Rehabilitacja Bogdana Kilenia mogła stać się ich samokrytyką albo ich sa-

moobroną. Publicyści drukowali w gazetach rozdygotane artykuły. W kawiarniach rzucano

oskarżenia – wszystkie i jakiekolwiek. W fabrykach gniewnie analizowano zarobki, a zebra-

nia organizacji partyjnych przemieniały się w kłębowisko inkwizytorskich żądań. Mieli od-

powiadać na pytania majora Wrzosa, gdy nagle przestały ich obowiązywać dotychczasowe

miary i kryteria, gdy co godzina musieli rewidować dokonane przedwczoraj, powiedziane

wczoraj, pomyślane dziś rano.

Gustaw Wagner milczał. Każdy musiał decydować o sobie. Pozostawił im samodzielność.

Każdy z nich – siedmiu członków egzekutywy organizacji partyjnej departamentu mini-

sterstwa – związany był z dramatem porucznika Bogdana Kilenia. W przypadku tym nie było

nic osobliwego: sprawa inżyniera Suchowilka – jej tajemnice i jej ważność – znana była tylko

towarzyszom zajmującym w departamencie stanowiska najważniejsze oraz paru innym, któ-

rzy stali się znaczącymi przez swój udział w tym misternym, jak im się wówczas zdawało, a

groźnym, jak to dzisiaj mają ocenić, planie. Więc ich właśnie wybierano potem do wielu ko-

lejnych egzekutyw, aż w końcu doszli do tej, od której zażądano generalnego rachunku. Ongiś

byli oni przyjaciółmi, przełożonymi bądź kolegami Bogdana Kilenia, bardziej niż inni pra-

cownicy departamentu przeżywający sensację jego aresztowania i skazania. Wyrok sądu nie

okazał się ostateczny – jak zwykle żaden polityczny wyrok. Rzecz znowu wróciła do nich:

mieli zadecydować o rehabilitacji partyjnej człowieka, któremu sądy darowały niedawno

przeważającą część kary. Darowanie kary, powodując natychmiastową wolność, nie przywra-

cało jeszcze obywatelskiej czci. Bogdan Kileń zażądał partyjnej rehabilitacji. Do nich właśnie

należało odmówić mu jej – lub mu ją przyznać.

Major Henryk Wrzos zająknął się leciutko – a jednak usłyszeli i zareagowali – gdy w za-

gajeniu wypadło mu użyć dwóch słów: oficer i towarzysz. Czy wszyscy oni wzdrygali się na

myśl o łączącej ich niegdyś wspólnocie partyjnej i ideowej?

Lata całe odtrącali, grzebali pamięć o swoich dawno usuniętych i polikwidowanych przy-

wódcach, przyjaciołach, towarzyszach: postarali się uwierzyć w sprawiedliwość oskarżeń, w

które uwierzyć im było tak trudno, że wiarę taką niejeden spośród nich tylko pozorował, za-

kładając wyższość interesów społecznych nad losami jednostki. Już niemal we wszystko

uwierzyli, już niemal zapomnieli i pogodzili się, gdy oto zakomunikowano im o fałszu, nie-

prawości i zbrodni. Wezwano ich – rozmaicie to określając i nazywając – by w dawno zagi-

nionych znowu uznali najlepszych, najwierniejszych sprawie towarzyszy. Poczuli radość i

ulgę, lecz równocześnie ogarnął ich lęk i zagubienie. Stracili pewność działania oraz pewność

myślenia – niezbędne dla wyrokowania. Sprawę Bogdana Kilenia odruchowo porównywali

teraz ze sprawą tamtych, oskarżonych o coś zupełnie innego i przez inne zupełnie sądzonych

wokandy, gdy oni byli wyłącznie czytelnikami bałamutnych relacji prasowych. Bogdana Ki-

lenia natomiast sądzili sami i dobrze znali racje, które spowodowały aresztowanie, oskarżenie

i wyrok. Dany im został człowieczy przywilej wątpienia w sprawiedliwość wykonywaną

przez innych – ale czy ktokolwiek kwestionuje własną odpowiedzialność i przez siebie okre-

ślaną miarę sprawiedliwości?

Musieli odpowiedzieć na pytanie towarzysza Wrzosa. Domagał się tego od nich gwałtow-

nie i coraz natarczywiej – sam będąc już gotów dać żądaną przez czasy odpowiedź.

– Zawsze za prędko znasz prawidłowe odpowiedzi na zbyt pospiesznie formułowane pyta-

nia – niespokojnie uśmiechał się Szper. W rozmowach prywatnych od dawna już przerzucali

się sprawą Kilenia – wcześniej, nim wznowiła ją decyzja prokuratora, nim sąd uwolnił go z

więzienia. Ale ich rozmowy były tylko unikami. Nawet Henryk Wrzos nie wypowiadał się

jasno i bez wątpliwości. Omijali wszelkie wyraźne formuły. Plastycznie poddawali się wyda-

rzeniom w kraju, w mieście, w partii – uginali się, odkształcali i z powrotem, elastycznie,

przybierali kształt, jaki wydawał się im pierwotny. Czy Kileń był taki rzeczywiście? Jeszcze o

Koźniewski Kazimierz - Rehabilitacja.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: