Profilaktyka i promocja zdrowia.doc

PROFILAKTYKA CHORÓB I PROMOCJA ZDROWIA ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM PŁCI

EWA GYRCZUK, ANETA NITSCH-OSUCH, AGNIESZKA TOPCZEWSKA

FORMY PROFILAKTYKI

v              WYWIAD

v              BADANIE PRZEDMIOTOWE

v              EDUKACJA PACJENTA

v              BADANIA PRZESIEWOWE

ELEMENTY TAKTYKI EDUKACJI ZDROWOTNEJ

v                 Umiejętność komunikowania się

v                 Dobre przygotowanie merytoryczne

v                 Prosty i zwięzły przekaz informacji

v                 Umiejętność motywowania

v                 Uzyskanie od pacjenta akceptacji zmiany stylu życia

v                 Monitorowanie postępów we wdrażaniu zaleceń

v                 Koordynacja edukacji zdrowotnej z innymi specjalistami

v                 Wspomaganie odpowiednimi ulotkami, broszurami

v                 Inicjowanie i włączanie się w akcje promocji zdrowia w społeczności lokalnej

RODZAJE TESTÓW PRZESIEWOWYCH

v                 Ankieta ( test CAGE- uzależnienie od alkoholu, testy w kierunku depresji)

v                 Badanie fizykalne ( pomiar RR, badanie per rectum )

v                 Badania biochemiczne(stężenie cholesterolu, poziom TSH)

v                 Badania radiologiczne ( mammografia )

v                 Badania endoskopowe ( kolonoskopia )

RODZAJE BADAŃ PRZESIEWOWYCH

v              MASOWE- skierowane do całej populacji osób danej płci na danym terenie

v              CELOWANE-dotyczące osób narażonych na czynniki szkodliwe w pracy

v              PRZYPADKOWE-polegające na poddaniu badaniu osób odwiedzających placówki medyczne z innych powodów

CECHY TESTU PRZESIEWOWEGO

v                 Nieinwazyjny

v                 Łatwy w wykonaniu

v                 Tani

v                 Dostępny

v                 Akceptowany przez pacjentów

v                 Wysoka czułość i swoistość

v                 Powtarzalność wyników

ZDROWIE KOBIET

TESTY PRZESIEWOWE U KOBIET W CIĄŻY

v                 Niedokrwistość ciężąrnych

v                 Cukrzyca ciężarnych

v                 Nadciśnienie tętnicze – pomiar przy każdej wizycie

v                 Konflikt serologiczny- u kobiet Rh –

v                 Zakażenia  HIV, różyczka, toksoplazmoza, wzw B, kiła, Ch. trachomatis

v                 Wady wrodzone płodu- usg

v                 Niewydolność nerek – badanie moczu

WCZESNE WYKRYWANIE RAKA PIERSI

CZYNNIKI RYZYKA RAKA SZYJKI MACICY

v                Wczesne rozpoczęcie życia płciowego

v                Liczni partnerzy seksualni

v                Liczne porody

v                Wieloletnia antykoncepcja doustna

v                Palenie papierosów

v                Przewlekłe zakażenie dróg rodnych-HPV !

CZYNNIKI RYZYKA RAKA TRZONU MACICY

v                Wiek pomenopauzalny

v                Otyłość

v                Nadciśnienie

v                Cukrzyca

v                Niepłodność, bezdzietność

v                Długie leczenie estrogenami bez komponentu progesteronowego

CZYNNIKI RYZYKA RAKA SUTKA

v                Dodatni wywiad rodzinny- matka, siostra

v                Predyspozycja genetyczna-geny BRCA1, BRCA2

v                Otyłość

v                Bezdzietność

v                Wczesna pierwsza miesiączka, późna menopauza

v                Wieloletnia antykoncepcja

v                Długotrwała substytucja estrogenów po menopauz

v                Nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu

MARKERY PROCESU NOWOTWOROWEGO

v                  CEA-antygen karcyno-embrionalny; marker raka jelita grubego, wątroby, płuca, sutka, trzustki, prognozowanie i monitorowanie nawrotów jelita grubego

v                  AFP- Alfa-fetoproteina;diagnostyka, klasyfikacja i monitorowanie pierwotnego raka wątroby, raka jądra i jajnika

v                  CA 15-3-cancer antigen; monitorowanie rozwoju raka sutka z przerzutami i monitorowanie odpowiedzi na chemioterapię

v                  CA 19-9-diagnostyka i monitorowanie procesu nowotworowego szczególnie raka przewodu pokarmowego

v                  CA 125- monitorowanie i prognozowanie w raku jajnika

v                  CA 72-4 –marker surowiczy raka żołódka

v                  PSA-diagnostyka monitorowanie raka prostaty

v                  Gonadotropina kosmówkowa-monitorowanie, diagnozowanie raka jądra i jajnika

v                  TdT- klasyfikacja i monitorowanie białaczek

ZACHOROWALNOŚĆ I UMIERALNOŚĆ NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W POLSCE-KOBIETY-1999

v                  Gruczoł piersiowy

v                  Płuca

v                  Szyjka macicy

v                  Trzon macicy

v                  Okrężnica

v                  Jajnik

v                  Żołądek

v                  Nerka

v                  Mózg

v                  Gruczoł piersiowy

v                  Płuca

v                  Okrężnica

v                  Żołądek

v                  Jajnik

v                  Szyjka macicy

v                  Trzustka

v                  Pęcherzyk żółciowy

v                  Wątroba

v                  Mózg

CZYNNIKI RYZYKA OSTEOPOROZY

•                     Wczesna menopauza

•                     Późna menarche

•                     Cechy osteopenii w rtg

•                     Cholecystektomia

•                     Resekcja żołądka

•                     Przewlekłe choroby nerek

•                     Leczenie lekami przeciwdrgawkowymi

•                     Przewlekłe choroby wątroby

•                     Przewlekła steroidoterapia

•                     Leczenie hormonami tarczycy

•                     Niski BMI

•                     Dieta niskowapniowa

•                     Obciążony wywiad rodzinny

ZDROWIE MĘŻCZYZNY

CZYNNIKI RYZYKA BPH

v              Wiek- znaczący wzrost po 50 rż

v              Zaburzenia hormonalne

v              Rasa czarna

v              Czynniki środowiskowe

v              Aktywność seksualna

v              Czynniki dietetyczne

CZYNNIKI RYZYKA RAKA PROSTATY

v              Wiek powyżej 50 rż

v              Dodatni wywiad rodzinny

v              Czynniki środowiskowe

v              Czynniki hormonalne

v              dieta

DIAGNOSTYKA CHORÓB STERCZA

v              Wywiad !!!

v              Badanie przedmiotowe

v              Oznaczenie poziomu PSA

v              USG stercz i układu moczowego sonda transrektalna

v              Zaleganie moczu po mikcji