Rosyjskie Sing-Sing.pdf

PIEKŁO ZBRODNIARZY

ANDRIEJ SKROBOT, MICHAIŁ

CIMMERING

Rosyjski Sing-Sing

Czarny delfin to najcięższe więzienie w Rosji. Skazani na dożywocie zwyrodnialcy są tu

potulni jak baranki.

Zakład JUK-25/6, zwany popularnie Czarnym delfinem, to największa w Rosji kolonia

karna przeznaczona dla więźniów odbywających kary dożywotniego więzienia. Znajduje

się ona w niewielkim miasteczku Sol-Ileck w obwodzie orenburskim (południowy Ural) i

może pomieścić tysiąc skazanych. Obecnie w zakładzie przebywa 505 więźniów, w

większości skazanych po 1996 roku, już w czasie obowiązywania moratorium na karę

śmierci. Na terenie kolonii wznoszą się trzy trzypiętrowe bloki. Wśród nich jest budynek z

czerwonej cegły z masywnymi dębowymi drzwiami ozdobionymi dziwacznymi rysunkami.

Na wprost wejścia - dwie niewielkie fontanny z figurkami czarnych delfinów. Strażnicy

nazywają ten budynek czerwonym blokiem; opowiadają, że zbudowano go jeszcze w

początkach XX wieku.

By dostać się do czerwonego bloku, trzeba przejść przez kilkoro drzwi z

elektromagnetycznymi zamkami. Potem żelazna klatka-śluza. Szczęk zamków, zgrzyt

metalu. Wokół osobliwy, nie dający się zidentyfikować zapach.

Gniazdo "os"

Na piętrze czerwonego bloku najzwyklejszy więzienny widok, cele po obu stronach

korytarza. W każdej siedzi czterech więźniów. Są to w ogromnej większości wielokrotni

mordercy. Zastępca naczelnika kolonii ds. wychowawczych Aleksiej Trybusznoj nazywa

ich "osami". Od słowa "osużdionnyje". Więc nie więźniowie nawet - skazańcy. Dokładniej

jeszcze, dobitniej: "smiertniki", czyli skazani na śmierć.

Jeśli uda się po cichutku odsłonić judasza, tak by "osy" nie zauważyli tego, można

niepostrzeżenie wtargnąć w ich zamknięty świat. Ktoś z zadumą spogląda w okno, przez

które ledwie widać smużkę nieba, ktoś inny bez ustanku chodzi wzdłuż ściany,

odmierzając sześć i pół kroku. Inni jeszcze, skurczeni na taborecie, pilnie coś piszą... Jeśli

jednak metalowa osłonka judasza brzęknie, "osy" momentalnie zastygają w pełnej

oczekiwania postawie. Dość uchylić okienka dla podawania jedzenia, by wszyscy w celi

automatycznie przyjęli "postawę wyjściową": z rozmachu biją głową w najbliższy mur na

wysokości kolan, podnoszą ręce z rozczapierzonymi palcami, zamykają oczy i otwierają

usta.

Klatka w klatce

W takiej pozie oczekują na rozkazy. - Do raportu! - pada komenda. Starszy celi, nie

zmieniając pozycji, pospiesznie raportuje: nazwisko, paragraf, kto za jakie czyny skazany.

Im szybciej raportuje starosta, tym krócej "osy" z jego celi będą stali w niewygodnej

pozycji. - Dlatego chłopcy mają formułę raportu wykutą na blachę, niczym tabliczkę

mnożenia - uśmiecha się oficer. I wydaje komendę: Cela do przeglądu! Na ten rozkaz

skazańcy po kolei podbiegają do kraty, oddzielającej drzwi celi od jej "części mieszkalnej" i

stają z rękami założonymi za plecy. Dyżurny strażnik zakłada im kajdanki.

Pada komenda do wyjścia z celi. Czwórka więźniów z zamkniętymi oczyma wybiega na

korytarz i znów przyjmuje postawę wyjściową. Wszystkich przeszukuje się drobiazgowo.

Postronnemu widzowi cała ta procedura wydaje się straszna i zabawna jednocześnie:

zwaliste chłopy niczym cyrkowe pieski reagują na każdą komendę "pogromcy" w osobie

więziennego strażnika.

Cela. Wewnątrz betonowego pomieszczenia - coś w rodzaju żelaznej klatki: kraty

oddzielają zamkniętych tam ludzi od drzwi i od okna. Metalowe łóżka w dwu poziomach

przymocowane z obu stron do ścian, umywalnia, muszla klozetowa. Kołdry na łóżkach

idealnie wyrównane. - Skazani wygładzają kołdry tak długo, aż nie widać na nich choćby

jednej zmarszczki. Trwa to wiele godzin i wygląda jakby "osa" grał na pianinie - wyjaśnia

naczelnik Trybusznoj. Na jednej ze ścian - półeczka. Na niej - kilka książek (przeważnie o

treści religijnej) i rodzinne fotografie. Obok umywalni - płócienny woreczek, z którego

wystaje kiełkujący czosnek, największy delikates w kolonii.

Regulamin snu

Naczelnik poleca "osom" wrócić do celi. - Rozkaz, obywatelu naczelniku! - chórem krzyczą

skazańcy i jeden po drugim, w ustalonej kolejności, wbiegają do środka.

Zasady zachowania zarówno więźniów jak i strażników są szczegółowo określone.

Chorobę któregoś ze skazanych starosta sygnalizuje specjalnym przyciskiem - na tablicy

w korytarzu pojawia się numer celi. Jeśli zaś więźniom zrobi się duszno, to mogą dostać

specjalną tyczkę, przypominającą strażacki bosak, którą można uchylić okno. Zaś

uchylając okno "osy" mają obowiązek chórem co sił w płucach krzyknąć: Dziękujemy,

obywatelu naczelniku!

Mieszkańcy Sol-Ilecka opowiadają, że tuż przed Nowym Rokiem murami miasta

wstrząsnął ten właśnie gromki okrzyk: Spasibo, grażdanin naczalnik! Okazało się, że

naczelnik kolonii podpułkownik Roman Abdiuszew złożył swoim podopiecznym życzenia

noworoczne. Na nic więcej regulamin nie pozwala. Żadnych świątecznych posiłków,

żadnych frykasów.

"Osa" także śpi zgodnie z regulaminem - z głową od strony drzwi, nie zasłaniając twarzy i

przy stosunkowo jaskrawym świetle. Jeśli ktoś we śnie naciągnie kołdrę na głowę, to

niezwłocznie rozlegnie się komenda strażnika i wszyscy czterej lokatorzy celi zajmą

pozycję wyjściową. - U nas wszyscy są doskonale zaznajomieni z nocnym regulaminem,

praktycznie jednak incydenty nie zdarzają się - mówią strażnicy.

O sposobach rozpoznawania nastrojów więźniów naczelnicy kolonii nie chcą mówić.

Jasne jest jednak, że w użyciu są metody wywiadowcze. Pośrednio świadczy o tym fakt,

że z rzadka niektórych więźniów przenosi się z jednej celi do drugiej. - Zwyczajna

niezgodność charakterów - mówią oficerowie służby więziennej. - Przecież nawet

kosmonauci czasami się kłócą. Zastrzegają jednocześnie: Tu wszyscy są równi i będą

siedzieć w tej celi, do której ich wsadzimy.

Robotnicy, kołchoźnicy...

W Czarnym delfinie odbywają karę najróżniejsi ludzie: robotnicy, kierowcy, milicjanci,

dezerterzy, prokuratorzy, terroryści, kołchoźnicy i włóczędzy. Jest nawet jeden agent

służby kontrwywiadu. Były. Wszyscy są tu byli. I wszystkich łączy przeszłość. Wcześniej ci

ludzie pozbawili życia setki ludzi. Na przykład były majster ze szkoły zawodowej Siergiej

Szipiłow zabił 12 kobiet. Zaś Oleg Rylkow, ojciec maleńkiej córeczki, ma na swoim

sumieniu 37 ośmio-, dziewięcioletnich dziewczynek. - Wiecie, co z takim zrobiliby w

zwykłym więzieniu? - mówią strażnicy z zakładu. - Z miejsca rozerwaliby go na strzępy.

Strażnicy z Czarnego delfina nie wykluczają, że ktoś z krewnych ofiar może zechcieć je

pomścić. Na przykład zastrzelić w chwili przyjazdu do kolonii. - Staramy się zapewnić

bezpieczeństwo zarówno sobie jak i swoim "klientom" - mówi pułkownik Trybusznoj. -

Kiedy przywożą skazanych, muszą oni przejść przez dziedziniec, który jest widoczny z

okien najbliższych domów mieszkalnych. Dlatego nakładamy im na głowy worki - żeby nie

było wiadomo, kogo prowadzimy.

Z workiem na głowie przyszedł do JUK-25/6 jeden z jego pierwszych lokatorów, znany pod

pseudonimem Czerwoniec, recydywista Siergiej Madujew. Zyskał on sobie rozgłos dzięki

filmowi "Więzienny romans", który opowiada o tym, jak Madujew rozkochał w sobie panią

prokurator, by mu pomogła w ucieczce z więzienia, która zresztą nie powiodła się. W

Czarnym delfinie o tym wydarzeniu mają swoje zdanie: Tam nie było nawet cienia miłości.

Po prostu przekupił tę damulkę. I nie trzeba z niego robić jakiegoś tam Robin Hooda:

bandyta i tyle - mówi Roman Abdiuszew, przypominając, jak Czerwoniec bezlitośnie

obchodził się ze starcami i kobietami. Siergiej Madujew zmarł w kolonii w 2000 roku. Ale i

tak "znakomitości" w zakładzie JUK-25/6 nie brak...

Ludożerców dwóch

Początkowo z 42-letnim Władimirem Nikołajewem z Nowoczeboksarska nikt nie chciał

siedzieć w jednej celi; było nie było - ludożerca. Lecz w Delfinie okazało się, że jest

posłuszną "osą". - Dam wam spokój, ale i wy dajcie mi również - powiedział swoim

współmieszkańcom.

Ludożerca to wątły chłopina, chętnie opowiadający o swoich makabrycznych uczynkach.

Kilka lat temu po pijanemu uderzył kompana od flaszki i zasnął przy stole; rano okazało

się, że kumpel nie żyje. W łazience morderca porąbał zwłoki, kawałek zaś ugotował i

wieczorem poczęstował gości ludzkim mięsem. Po kilku miesiącach sytuacja powtórzyła

się. Tym razem ludożerca także zaprosił kumpli na ucztę, sobie jednak pozostawił serce,

nerki i wątrobę ofiary; jak wyznaje bardzo mu smakowały i dlatego nie chciał się nimi z

nikim dzielić.

Nikołajew opowiada o tym z leciutkim uśmieszkiem. Nie skrywa, że część mięsa sprzedał

na bazarze. - Mówiłem kupującym, że to mięso kangura - opowiada. - Niedużo

sprzedałem, jakieś pięć kilo. Za zarobione w ten sposób pieniądze kupił denaturat, a

wieczorem ugotował jako zakąskę pierogi. Pierogi z mięsem...

Marzenie o Czeczenii

W kolonii siedzi jeszcze jeden ludożerca - Siergiej Maslicz. Wielokrotny recydywista w

czasie przedostatniej odsiadki udusił współwięźnia, a potem zaostrzonym metalowym

wkładem do długopisu poćwiartował zwłoki. Serce, żołądek i wątrobę ugotował w puszce

po konserwach w warsztatach więziennych. W Delfinie prawdopodobnie będzie odbywał

karę dożywotniego więzienia Salman Radujew. Zanim jednak tu dotrze, najsławniejszym

mudżahedinem jest Salaudin Temirbułatow, znany jako Traktorzysta. W swoim czasie cały

świat obiegła kaseta wideo z nagraną egzekucją rosyjskiego żołnierza dokonaną rękami

Salaudina.

Na teczce z aktami Traktorzysty znajduje się napis: "Skłonny do ucieczki i brania

zakładników". Ale w kolonii opinię ma doskonałą: To jest bodajże nasz najbardziej

zdyscyplinowany więzień. W wolnych chwilach z niesłychaną gorliwością poleruje

szmatkami mosiężny kran wodociągowy, który już teraz błyszczy tak, jakby był ze złota.

Bóg kocha wszystkich

Temirbułatow nie wygląda na wojownika dżihadu, zuchwałego dowódcę bandy zbirów. Na

tym niewysokim chudym mężczyźnie więzienna bluza wisi niczym na strachu na wróble.

Dopiero w zakładzie nauczył się jako tako mówić po rosyjsku. Twierdzi, że żadnych

zbrodni nie popełnił, zaś zamordowany Rosjanin zgwałcił i zabił moją siostrę.

Traktorzysta ma nadzieję na zwolnienie z więzienia. W przypadku aktu łaski chce wrócić

do Czeczenii i pracować w swoim zawodzie. - Jestem przecież tylko prostym

kołchoźnikiem - tłumaczy. W kolonii przebywają wyznawcy praktycznie wszystkich religii.

Choć to dziwne, doskonale ze sobą współżyją. I czekają wszyscy na duchownych, którzy

od czasu do czasu przyjeżdżają do Czarnego delfina, by przez radio wygłaszać religijne

pogadanki i kazania. Dla jednych "os" jest to przeżycie religijne, dla innych - wyjątkowo

dozwolona rozrywka. I jedni, i drudzy słuchają kapłana z niesłychaną uwagą. Ponieważ

jest on jedyną osobą, która nie każe "osom" recytować wyuczonych na pamięć słów

raportu, lecz mówi, że on także jest człowiekiem. - Na tym świecie nie ma ludzi bez

grzechu, Bóg nie przekreśla nikogo - twierdzi ewangelicki pastor Nikołaj Surowiatin, były

nauczyciel. Tę prawdę chce przekazać swoim owieczkom, przekonując ich przez mikrofon,

że pragnie wszystkich ocalić dla wieczności. Ale żaden z dożywotnich nie ma prawa

osobiście rozmawiać z pastorem. Wielu jednak wierzy, że w Czarnym delfinie będą mogli

zmazać swoje winy. Jak mówi jeden z nich: Kogo Bóg kocha, tego też karze.

Karać może także w ten sposób, że "osa" nie otrzyma paczki lub listu. Specjalny

więzienny cenzor uważnie czyta każde zdanie zarówno w listach przychodzących jak i

wychodzących. I jeśli powstanie choćby cień podejrzenia, że w liście jest mowa na

przykład o rozkładzie dnia w zakładzie, to adresat nigdy takiej korespondencji nie otrzyma.

Nie dostanie też z innych powodów. - Na przykład gdy list napisany jest nie po rosyjsku -

objaśnia Trybusznoj.

Bywa jeszcze inaczej. W zeszłym roku żona jednego ze skazanych poprosiła naczelnika,

by nie przesyłano jej więcej listów od męża. - Nie chcę mieć nic wspólnego z tą bestią -

pisała. Strażnicy nie zdecydowali się przekazać więźniowi jej słów: Jeszcze targnie się na

swoje życie. Chociaż możliwość popełnienia samobójstwa jest w kolonii wykluczona, nie

tylko z powodu braku sznurowadeł. W razie najmniejszego zakłócenia regulaminowego

porządku współmieszkańcy wezwą dyżurnego strażnika: obowiązuje zbiorowa

odpowiedzialność.

Teoretycznie każdy z odbywających karę dożywotniego więzienia "os" ma szansę wyjść na

wolność. Po 25 latach odsiadki więzień może wystąpić z prośbą o darowanie reszty kary, o

ile w ciągu ostatnich lat zachowywał się nienagannie. W rzeczywistości taki scenariusz jest

mało prawdopodobny: kto w warunkach tak surowego reżimu i szalejącej gruźlicy zdoła

przeżyć ćwierć wieku? A jednak skazańcy nie tracą nadziei.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: