dogoterapia-moja praca.doc

Katarzyna Kurowska

EWiP z terapią pedagogiczną

Rok 1, grupa 4

Praca dodatkowa. DOGOTERAPIA

Praca swą zacznę od wyjaśnienia mojego wyboru, gdyż już po samym tytule widać, że nie będzie to ani kierunek pedagogiczny znany z regułek encyklopedycznych ani powiązanie z którymś z głównych nurtów pedagogiki. Mimo to ma z pedagogiką wiele wspólnego, co postaram się dowieść w swojej pracy.

Temat ten wybrałam ze względu na zainteresowanie, dłuższą obserwacje i prace (póki co jako wolontariusz) w fundacji i ośrodku zajmującym się dogoterapia, czyli terapia z wykorzystaniem psów. Ośrodek ten działa przy fundacji Alteri w Krakowie i poza zajęciami terapeutycznymi z dziećmi upośledzonymi organizuje również spotkania terapeutyczne  i zabawy w przedszkolach integracyjnych. Poza działalnością terapeutyczną prowadzi też szkolenia psów asystujących osobom niepełnosprawnym. W bazie fundacji i ośrodka pracuje rzesza weterynarzy, psychologów, terapeutów, pedagogów i wolontariuszy oraz liczne grono czworonożnych przyjaciół, którzy ze swoimi opiekunami pomagają w rehabilitacjach i zajęciach ogólnorozwojowych.Ludzie Ci zazwyczaj robią to za niewielkimi opłatami lub społecznie w ramach wolontariatu gdyż dogoterapia nie jest publicznie uznawaną metodą a dogoterapeuta nie został wpisany do państwowego rejestru zawodów.Jednak ludzie pracujący w takim ośrodku całkowicie poświęcają się temu co robią,widac ich zaangażowanie i serce zarówno do pacjentów jak i psów.

Może na początek wyjaśnienie czym jest dogoterapia.

Dogoterapia jest jedną z najbardziej naturalnych form rehabilitacji i nauki. Wykazuje znakomity wpływ kontaktu z psem(lub innym zwierzęciem) na zdrowie i psychikę człowieka. Jest jedną z form, zooterapii, którą  stosuje się  w wielu  krajach,  głównie w  USA. 

W naszym kraju dogoterapia obecna jest dopiero od kilku lat i zajmują się nią 4 główne fundacje w Polsce które wciąż walczą o fundusze i możliwość otwarcia publicznych ośrodków terapeutycznych.

Fundacje zajmujące się dogoterapią w Polsce

·         Cane Pro Humano Fundacja Pomocy Terapeutycznej

·         CZE-NE-KA Fundacja Przyjaźni Ludzi i Zwierząt

·         Fundacja Ama Canem

·         Fundacja Terapeutyczna Pies dla Stasia współdziałająca z Fundacją Alteri

Dogoterapia jest to metoda wykorzystująca odpowiednio przygotowane psy w rehabilitacji osób niepełnosprawnych,jak  również metoda dająca wspaniałe efekty w terapii osób samotnych
i starszych. Pies-terapeuta wspomaga w wieloprofilowym usprawnianiu dzieci i dorosłych a także pomaga osobom starszym czy zagubionym w zachowaniu lub wręcz nawiązaniu kontaktów ze światem zewnętrznym. Bezpośredni kontakt z psem pomaga osobom chorym w kształtowaniu umiejętności okazywania emocji oraz rozwija spontaniczną aktywność ruchową.

Dogoterapia to system ćwiczeń i zabaw z psami wspomagający rehabilitację ruchową oraz umysłową dzieci i dorosłych dotkniętych takimi chorobami, jak:mózgowe porażenie dziecięce, nerwice ,autyzm ,ADHD ,Zespół Downa ,niedowład kończyn różnego pochodzenia ,wady postawy ,zaburzenia nastroju ,zaburzenia lękowe ,różnorodne zaburzenia emocjonalne ,rehabilitacja dzieci ,trudności w szkole (problemy z rówieśnikami, rodzicami) ,zaburzenia mowy i wzroku , upośledzenie umysłowe oraz wieloma innymi. Poprzez terapię kontaktową, czyli zabawy, przytulanie i głaskanie psa, osoby dotknięte niepełnosprawnością dużo szybciej i dokładniej próbują wykonać  ćwiczenia. Rozluźnieni, w bezstresowej zabawie zapominają o swoich problemach. Radość i uśmiech jest widoczny na ich twarzach. Tutaj udział psa służy wzmocnieniu rehabilitacji , wszechstronnie oddziałując na psychikę, odczucia i zdrowie dziecka. Zajęcia z psami pozwalają dzieciom lepiej się rozwijać, znaleźć przyjaciela w psie i łatwiej nawiązywać kontakty z rówieśnikami.
Obecność psa - terapeuty podczas zajęć jest bardzo pomocna, chociażby dlatego, że pies zawsze akceptuje i pies nigdy niczego nie zabrania pod warunkiem że jest odpowiednio przeszkolony pod kątem pracy z osobami niepełnosprawnymi.

Do dogoterapii nadają się psy różnych ras (jednak najczęściej spotykane są: labrador retriever, golden retriever, alaskan malamute, syberian husky, oraz nowofundland). Powinny spełniać określone warunki. Muszą być odpowiednio przeszkolone, posłuszne, nie może wykazywać żadnych oznak agresji , zdrowe (systematyczna kontrola weterynaryjna), czyste, tolerancyjne, pewne siebie, akceptujące obcych, a także lubić  pieszczoty,dotyk i chętnie współpracować. Musi być pewny siebie,cierpliwy i przewidywalny. Pozytywnie reagować na nowo poznane osoby.

Zajęcia terapeutyczne polegają na:

-poznawanie budowy ciała psa

-kształtowanie orientacji w schemacie własnego ciała

-doskonalenie sprawności ruchowej

-stymulowanie zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku

-ćwiczenie koncentracji uwagi

-wyzwalanie spontanicznej aktywność dziecka w zabawie z psem

-nauka troski o higienę własną i psa – mycie rąk, czesanie, karmienie

-okazywania emocji i uczuć związanych z kontaktem ze zwierzętami

-naśladowania ruchu poprzez obserwowanie czynności wykonywanych przez psa i naśladowanie ich np. chodzenie, siadanie, leżenie

-nauka samodzielności – samodzielne wykonywanie zadań z udziałem psa (chodzenie na smyczy, czesanie, elementy tresury)

-ćwiczenia relaksacyjne

W zależności od stopnia niepełnosprawności, diagnozy i zaleceń lekarskich zajęcia są indywidualnie dopasowywane do konkretnych osób.

Korzyści płynące z dogoterapii

- przynosi radość i wywołuje uśmiech,
- pozwala rozwijać kontakty społeczne,
- poprawia komunikację,
- pozwala myśleć o czymś innym niż własna osoba, wiek,
  choroba.
- stymuluje ruch i aktywność, samodzielność
  i odpowiedzialność,
- daje możliwość okazania uczuć,
- wytwarza swoistą więź: człowiek – zwierzę,
- podwyższa pewność siebie, nadaje życiu sens,
- pomaga zdobyć nowych przyjaciół,
- ułatwia przejść przez samotność, chorobę i depresję,
- rozwija funkcje poznawcze, koncentrację uwagi, orientację
  przestrzenną,
- uczy samoakceptacji.

Zajęcia prowadzone są wszędzie tam gdzie jest potrzeba.W szpitalach i ośrodkach rehabilitacji tylko za zgodą dyrekcji.

Dziecko w szpitalu jest wyjątkowym pacjentem. Często nie rozumiejącym zaistniałej sytuacji, oraz potrzeby bolesnych zabiegów, czy mozolnych ćwiczeń rehabilitacyjnych. W miejscu, gdzie kontakt dotykowy jest w większości bolesny i inwazyjny, dotyk miękkiej psiej sierści jest szczególnie przyjemny, bezpieczny i nie kojarzy się z leczeniem.Dzieci otrzymują miłość ze strony psa wtedy, gdy jej najbardziej potrzebują. Ponad to, łatwiej im się zwierzyć ze swoich lęków, obaw i smutków i jest to dużo prostsze niż w przypadku kontaktu z dorosłymi. W naturalny sposób nie odczuwamy emocjonalnego zahamowania przed psem, aby mu o czymś powiedzieć. Pies nie ocenia i zawsze słucha do końca.
Wykonanie ćwiczeń rehabilitacyjnych przychodzi małemu pacjentowi o wiele łatwiej, gdy są one prowadzone w formie zabawy z psem. Dziecko, które jest chore, ale towarzyszy mu pies, ma szansę, aby choć przez chwilę być szczęśliwym i nie myśleć o swoim stanie. Będzie dodatkowo motywowane do wszelkich potrzebnych zabiegów i ćwiczeń.
Obecność psa w szpitalu dla wielu może się wydać dziwna, wręcz niespotykana. Ma ona jednak kolosalny wpływ na leczenie małych pacjentów, których kontakt z rodzicami jest często bardzo ograniczony, a w niektórych przypadkach, czy to w wyniku odległości czy sytuacji finansowej, wręcz sporadyczny. Właśnie takie dzieci są najbardziej narażone na stres i różne zaburzenia emocjonalne, a jak wiadomo są to czynniki utrudniające właściwe leczenie, a często stają się powodem wielu dodatkowych schorzeń.W momencie, gdy dziecko znajduje w psie swojego przyjaciela, jest mu łatwiej znosić szpitalną samotność, już wie, ze jest ktoś, kto go odwiedzi. Często stanowi on dla tych dzieci jedyne oderwanie się od szpitalnej rzeczywistości.

Inną grupę stanowią dzieci niepełnosprawne. Dzieciom tym trudno jest zrozumieć, dlaczego nie mogą biegać, bawić się jak pozostałe dzieci. Czują się przez to "inne", gorsze od rówieśników. Niestety bardzo często tak właśnie są postrzegane przez dzieci zdrowe, co powoduje ich odrzucenie, brak akceptacji, czasami wręcz drwinę. Dzieci niepełnosprawne w obawie przed takimi reakcjami zamykają się w sobie, uciekają w swój własny świat, unikają kontaktów ze sprawnymi rówieśnikami. A wiadomo, że dla prawidłowego rozwoju dziecka niezbędny jest kontakt z innymi dziećmi, także tymi zdrowymi.Dzięki niemu uczy się ono funkcjonować w codziennym życiu, lepiej rozumie świat ludzi zdrowych, ma więcej przyjaciół, potrafi sobie radzić ze swoimi ograniczeniami. Pies bardzo ułatwia takiemu dziecku nawiązywanie kontaktów, ze zdrowymi rówieśnikami. Dzięki jego obecności jest ono bardziej podobne do nich, co sprawia, że łatwiej je zaakceptować. Przestaje być "inne", staje się członkiem tej samej grupy.

Inny aspekt posiadania psa przez dziecko niepełnosprawne stanowi sprawa nauki samodzielności i niezależności. Uczy się ono odpowiedzialności za swojego czworonożnego przyjaciela, wie, że ma pewne obowiązki. Pies pokazuje mu, że nie jest ono tak nieporadne jak sądziło do tej pory, że jest ktoś zależny od niego. Ktoś kto go potrzebuje i kocha.

Dobre wyniki daje wykorzystanie psa przy rehabilitacji dzieci z porażeniem mózgowym. Przede wszystkim dzieci chętniej wykonują ćwiczenia, nie stanowią one dla nich takiej trudności, jeśli pomaga im w tym pies.Zaczynają traktować to, jako zabawę. Kontakt z psem, jego dotykanie jest doskonałą stymulacją dla mięśni, zmniejsza wrażliwość dziecka na negatywne bodźce zewnętrzne. Dodatkowo u dzieci z porażeniem mózgowym biorących udział w dogoterapii poprawia się koncentracja i koordynacja ruchowa.

Obecność psa ma też olbrzymie znaczenie przy terapii tych dzieci z porażeniem mózgowym, u których występuje padaczka. Odpowiednio przeszkolony pies potrafi ostrzec opiekunów o zbliżającym się ataku.

Warto zadbać, aby dzieci zarówno zdrowe jak i chore miały możliwość kontaktu z psem. Czy to w formie zajęć z dogoterapi, czy już jako nowego członka rodziny, który stanie się dla nich tym naprawdę wyjątkowym przyjacielem. Dzieci czerpią tyle radości z obcowania ze zwierzętami, że są one naprawdę ważne w ich rozwoju. Uśmiech i szczęście na buzi dziecka, które głaszcze psa powinno być wystarczającym argumentem, aby umożliwić mu przebywanie z nim. Liczymy na to, że nasi lekarze, wzorem swoich zagranicznych kolegów, zrozumieją potrzebę obecności psa przy leczeniu i rehabilitacji dzieci w szpitalach. Ich poparcie w dużej mierze przyczyni się do otwarcia drzwi placówek medycznych dla wolontariuszy z psami.

Podział dogoterapii:

AAA Animal Assisted Activity - Działalność z Towarzyszeniem Psa
AAA stwarza szansę uzyskania korzyści motywacyjnych, edukacyjnych, rekreacyjnych i/lub terapeutycznych dla polepszenia jakości życia. AAA może odbywać się w różnych miejscach, może być grupowa, lub indywidualna i może być stosowana do osób w różnym wieku. AAA może być stosowana przez specjalnie przeszkolonych profesjonalistów, pół-profesjonalistów, lub/i opiekunów psów, we współpracy ze zwierzętami spełniającymi specyficzne kryteria.

AAT Animal Assisted Therapy - Terapia z Towarzyszeniem Psa
AAT jest celowym zabiegiem, w którym zespół zwierzę - opiekun spełnia specyficzne kryteria i stanowi integralną część procesu leczniczego. AAT jest kierowana, lub/i prowadzona przez profesjonalnego pracownika służby zdrowia, specjalistę, w ramach jego/jej zawodowej praktyki. AAT została opracowana w celu polepszenia fizycznego, społecznego, emocjonalnego i/lub poznawczego funkcjonowania człowieka. AAT może być prowadzona w różnych miejscach, może być grupowa lub indywidualna i może być stosowana do osób w różnym wieku. Proces ten powinien być dokumentowany i oceniany.

AAE Animal Assisted Education - Edukacja z Towarzyszeniem Psa
AAE jest celowym zabiegiem, w którym zespół zwierzę - opiekun, spełniający specyficzne kryteria, stanowi integralny element programu opracowanego w celu polepszenia funkcji poznawczych człowieka. AAE winna być kierowana i/lub prowadzona przez profesjonalnego wychowawcę odpowiedniej specjalności, w ramach jego/jej praktyki zawodowej. AAE może być stosowana w różnych miejscach, może być grupowa, lub indywidualna i może być stosowana do osób w różnym wieku. Proces ten powinien być dokumentowany i oceniany.

Praca z psem i dzieckiem w przedszkolu:

·         Ćwiczenia oddechowe: najpierw dzieci głęboko oddychają następnie zaczynają oddychać miarowo i wolno a  następnie zwalniają oddech i próbują  oddychać jak śpiący pies.

·         Pies leży w środku koła ,a jedno z dzieci stoi  też w środku koła. W kole dzieci podają sobie za plecami smakołyk. Kto zgadnie ,gdzie jest smakołyk daje go psu, a to dziecko ,które nie przekazało go wystarczająco sprytnie zamienia się miejscem z dzieckiem ze środka..

·         Malowanie przez dzieci psów, czynności które wykonują psy ,przedmioty , które związane są z psami.

·         Lepienie postaci psów z plasteliny lub modeliny.

·         Dzieci ustawiają się w rzędzie , plecami do siebie i poklepują się po plecach tak jak to robi się z psami. Poklepywanie wykonuje się w różnym tempie i sile.

·         Głuchy telefon na „ psie tematy”.

·         Ćwiczenie  porozumiewania się szeptem

·         Ćwiczenie jedzenia i picia bez użycia rąk ( z misek lub talerzy).

·         Zgadywanka „ Co mogą robić psy?”. Dzieci w dwóch grupach. Każda grupa nazywa czynność , którą mogą wykonywać psy  , dzieci z przeciwnej grupy wykonują tą czynność naśladując zachowania psów.

·         Zabawa w pakowanie kufra dla psa.” Co potrzebuje pies?” .Nazywanie przedmiotów i które powinien lub może mieć pies.

·         Pieszczoty z psem,podawanie łapy

·         Nazywanie części ciała psa i człowieka

Jak można wywnioskować po dokładniejszym zapoznaniu się z pojęciem i zadaniami dogoterapii jest to taki sposób terapii który na pewno ma duże znaczenie dla wychowywania i nauczania.Może nie jest to klasyczna forma oddziaływania na młodego człowieka,ale w moim przekonaniu dzieci i młodzież pragną nowości,zmian w rutynie codziennej nauki a psy potrafią ta rutyne zmienić w niesamowita przygode z pożytkiem dla obu stron.Tymbardziej że dogoterapia pojawia się już nie tylko w ośrodkach dla dzieci niepełnosprawnych,szpitalach ale tez w przedszkolach,szkołach ,ośrodkach dla trudnej młodzieży. Jest nie tyle środkiem wychowania co metoda wspomagającą.

Ideą która mi jako wolontariuszce w pracy z dziećmi i futrzanym terapeutom przyświeca jest życie zgodnie z naturą i czerpanie z pokładów energii jakie drzemią w każdym z nas. Często dopiero kontakt ze zwierzętami, ich otwartość, miłość i oddanie pozwala nam na uwierzenie w siebie i przezwyciężanie trudności.

_________________________________________________________________________________

W referacie zawarte zostały informacje ze stron:

www.alteri.pl, www.dogoterapia.com, www.psyimy.pl , www.dogoterapia.prv.pl

-„Witaj Piesku - Dogoterapia we wspomaganiu rozwoju dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych„- Kulisiewicz Beata

5