Egzegeza perykopy biblijnej.pdf

br. Kamil M. Kraciuk CCG

Egzegeza perykopy biblijnej

Modlitwa Jezusa na Górze Oliwnej (Łk 22, 39-46)

A. Perykopa jako fragment literacko-semantyczny.

1. Tekst w języku oryginalnym

39 Kai. evxelqw.n evporeu,qh kata. to. e;qoj eivj to. o;roj tw/n evlaiw/n

( hvkolou,qhsan de. auvtw/| kai. oi` maqhtai,Å

40 geno,menoj de. evpi. tou/ to,pou ei=pen auvtoi/j\ proseu,cesqe mh.

eivselqei/n eivj peirasmo,nÅ

41 kai. auvto.j avpespa,sqh avpV auvtw/n w`sei. li,qou bolh.n kai. qei.j

ta. go,nata proshu,ceto

42 le,gwn\ pa,ter( eiv bou,lei pare,negke tou/to to. poth,rion avpV

evmou/\ plh.n mh. to. qe,lhma, mou avlla. to. so.n gine,sqwÅ

43 ÎÎ w;fqh de. auvtw/| a;ggeloj avpV ouvranou/ evniscu,wn auvto,nÅ

44 kai. geno,menoj evn avgwni,a| evktene,steron proshu,ceto\ kai.

evge,neto o` i`drw.j auvtou/ w`sei. qro,mboi ai[matoj katabai,nontej evpi.

th.n gh/nÅ ÐÐ

45 kai. avnasta.j avpo. th/j proseuch/j evlqw.n pro.j tou.j maqhta.j eu-ren

koimwme,nouj auvtou.j avpo. th/j lu,phj(

46 kai. ei=pen auvtoi/j\ ti, kaqeu,deteÈ avnasta,ntej proseu,cesqe( i[na

mh. eivse,lqhte eivj peirasmo,n.

2. Tekst w języku polskim

39 Potem wyszedł i udał się, według zwyczaju, na Górę Oliwną;

towarzyszyli Mu takŜe uczniowie.

40 Gdy przyszedł na miejsce, rzekł do nich: „Módlcie się, abyście nie

ulegli pokusie”.

41 A sam oddalił się od nich na odległość około rzutu kamieniem, padł

na kolana i modlił się

42 tymi słowami: «Ojcze, jeśli chcesz, zabierz ode Mnie ten kielich.

WszakŜe nie moja wola, lecz Twoja niech się stanie»

43 Wtedy ukazał Mu się anioł z nieba i pokrzepiał Go.

44 PogrąŜony w udręce, jeszcze usilniej się modlił, a Jego pot był jak

gęste krople krwi, sączące się na ziemię.

45 Gdy wstał od modlitwy i przyszedł do uczniów, zastał ich śpiących ze

smutku.

46 Rzekł do nich: «Czemu śpicie? Wstańcie i módlcie się, abyście nie

ulegli pokusie».

3. Krytyka tekstu.

Pochodzenie wiersza 39 nasuwa pewne wątpliwości, otóŜ zaimek

kai--- – i jest pominięty w kodeksie Watykańskim (B); takŜe w

kodeksach z pierwszej ręki, Piśmie 69 z XV w., w wersji Sahidyckiej i

Bohairyckiej;

W wersecie 40 czasownik eivselqei/n – wejść w kodeksie

Claromontanus (D) uŜyty jest jako eiselqhte – wejdźcie zaś w Pismach

z Rodziny f 13 jako empesein . Natomiast brak tego wyrazu w kodeksie

Watykańskim (B).

Słowo z kolejnego wiersza (41) proshu,ceto – modlił się w

papirusie Bodmera P 75 z XIV-XVw. występuje jako proshuxato, jak

równieŜ ową lekcję znajdziemy w kodeksach: Synaickim (a), Borgianos

(T), Bodlera (G) z X w., takŜe w Pismach: 579 (XII w.), 892 (IX w.),

1241 z XII w., lekcjonarzach 844, posiada go mało rękopisów.

W wierszu 42 kodeksy Claromontanus (D); kodeksy łacińskie (a;

c; e; ff 2 ) dokonują zmiany szyku wyrazowego: niejako dzieląc go na pół i

przestawiają „na odwrót” drugą połowę stawiają przed pierwszą częścią.

RóŜne warianty przejawia słowo pare,negke – odwróć , w kodeksach:

Moskiewskim (K) i Lyońskim (L), rodzinie pism f 13 , oraz w kodeksach

579, 892, 2542 przyjmuje końcówkę -evgkai ; końcówkę -egkei/n w

kodeksach Aleksandryjskim (A) z V w., Frerianos (W) z IV-V w., Y;

przyjętą lekcję do tekstu znajdziemy w papirusie P75, i kodeksach

Watykańskim, Claromontanus (D), Borgionos (T), Q i pism z rodziny f 1 ,

1241 oraz lekcjonarzu 844 pt .

Tekst wierszy 43-44 zawierają kodeksy: druga „wersja”

Synaickiego (a *.2 ) z IV w., Claromontanus (D); Ferrara (F),;

Boernerianus (G),Euthalianus (H), Kodeks Moskiewski (K) z IX w.,

Lyoński (L) z VIII/IX w., M z IX w., Q z V w., U z IV w., X z X w.,

a takŜe wszystkie przekłady syryjskie, etiopskie, armeńskie, arabskie,

łacińskie przed Hieronimem, i wszystkie rękopisy Wulgaty, Diatessaron

Tacjana oraz bardzo wielu Ojców i staroŜytnych pisarzy kościelnych.

Natomiast brakuje ich w kodeksach: pierwszej wersji Synaickiego (a 1 ),

Aleksandryjskim (A), Watykańskim (B) z IV w., N z VI w., R z VI w.,

Borgianus (T) z V w., Frerianos (W) z IV/V w., jak równieŜ występuje

w niektórych minuskułach. W dziesięciu innych oraz w kodeksach E, S,

V wiersze te opatrzone są obelem lub asteryskiem. W kodeksie C

oraz w niektórych minuskułach znajdują się te wiersze po Mt 26,39.

Kontynuując rozwaŜania na temat wariantów wiersza 43 przy

rzeczowniku ouvranou/ w kodeksach Claromontanus (D), Q, Q, Y

znajdziemy rodziajnik tou a nawet przyimek apo.

Wiersz 44 teŜ trzeba by poddać dalszej analizie krytycznej i tak po

kai evge,neto kodeksy Claromontanus (D), Lyoński (L) i Q oraz przekład

syryjski Harklensis (sy h ) dodają de , zaś przyjętą lekcję odnajdziemy w

kodeksie Synaickim (a *.2 ) z IV w., kodeksie Y i pismach z rodziny f 1 . W

tej samej „wersji” kodeksu Synaickiego (a *.2 ) oraz przekładach łacińskich

i syryjskich (Peszicie – sy p ) moŜna takŜe znaleźć wariant słowa

katabai,nontej z końcówką -nontoj .

W wersie 45 został dołączony zaimek kai . – i w kodeksie T, a

takŜe w piśmie 0171. Wiersz 46 został pominięty w kodeksie

Claromontanus (D);

Tło perykopy (pretekst)

a) sytuacja ewangelisty

Tradycja potwierdza lekarski zawód Łukasza. UŜywa on sporo

terminów technicznych z dziedziny medycznej i jest bardzo precyzyjny

w opisach np. cierpienia fizycznego Jezusa ( qro,mboi ai[matoj – gęste

krople krwi),.

Ewangelista pragnie ukazać czytelnikowi cierpienie Jezusa

Chrystusa, Boga i człowieka zarazem:

MoŜe ktoś będzie się dziwił, jak to było moŜliwe, Ŝe nasz Zbawiciel

Chrystus odczuwał smutek i zmartwienie, skoro naprawdę był Bogiem

równym swojemu Wszechmogącemu Ojcu. Z pewnością nie mógłby tego

odczuwać, gdyby był Bogiem, a nie byłby równocześnie człowiekiem.

Tak samo uŜywa Łukasz słowa agonia aby określić trwogę i strach

Mesjasza, Jego Ŝegnanie się ze światem, ostatnią walkę. Wyrazu tego

uŜywa św. Łukasz, lekarz i wnikliwy psycholog, w opisie pobytu Jezusa

w Ogrodzie Oliwnym po zakończeniu Ostatniej Wieczerzy.

Tłumacz oddał ów wyraz za pomocą słowa /udręka/ — i zawierają się

w nim obydwa znaczenia agonii. Wiemy, Ŝe oczekiwanie na cierpienie i

wyobraŜanie go sobie mogą być straszniejsze niŜ sam ból. Uczuć tych

musiał doświadczać Zbawiciel, który przeŜywał w Ogrójcu mękę

konania. A jednocześnie — z niezwykłą ostrością i zaciętością — toczyły

w Nim walkę dwie natury, ludzka i Boska, a zmagania myśli pozostawiły

krwawe ślady na czole Chrystusa.

b) sytuacja Kościoła

Nowo formowany Kościół w osobach dwunastu apostołów takŜe

ma duŜe znaczenie w perykopie o wydarzeniach w Getsemani. Od

samego początku działalności Jezusa, podąŜali za nim Jego uczniowie.

Dokądkolwiek był zapraszany Nauczyciel tam teŜ i oni szli. Rodzący się

Kościół doświadczał radości przebywania z Panem, uczniowie widzieli

jak Mistrz uzdrawiał chromych, wypędzał złe duchy, podnosił z upadku

moralnego kobiety cudzołoŜne, a nawet potrafił nakarmić tłum ludzi.

Widzieli Przemienionego Pana na górze Tabor (Łk 9,28-36), jak równieŜ

przeŜywali tryumf Mesjasza podczas wejścia do Miasta Świętego (Łk

19,29-40).

Prawdopodobnie odczuwali świadomość swojego wybraństwa i

dumę iŜ są najbliŜej Pana. Bywało, Ŝe czasem dochodziło miedzy nimi

do sporów o pierwszeństwo (Łk 9,46; 22,24-30). Tak więc widzimy, iŜ

wspólnota, którą opisuje Łukasz była zagroŜona wieloma pokusami.

Przykładem moŜe być właśnie pragnienie władzy przez apostołów co

kategorycznie przeciwstawia się funkcji słuŜebnej kapłaństwa.

Jezus przestrzegał młody Kościół przed prześladowaniem (Łk

21,12-19) i zalecał potrzebę czujności i modlitwy wspólnotowej, nie

zwracał się bowiem jednostkowo do uczniów mówiąc „czuwaj i módl

się”, ale Czuwajcie i módlcie się w kaŜdym czasie abyście mogli uniknąć

tego wszystkiego, co ma nastąpić, i stanąć przed Synem Człowieczym”

(Łk 21,36). Tutaj Jezus bardzo wyraźnie podkreślał wymiar wspólnotowy

tworzącego się Kościoła.

c) fragment jako punkt wyjścia

Perykopa (Łk 22, 39-46) umiejscowiona jest w Jerozolimie u

kresu ostatniej podróŜy do Miasta Świętego, podczas przygotowania

pielgrzymów do obchodzenia świąt Paschy. Jest to ostatnia działalność

Pana w tym mieście. Później następują wydarzenia związane z Męką i

Zmartwychwstaniem. ZbliŜała się uroczystość Przaśników , duchowi

przywódcy ludu szukali sposobu aby pozbyć się Mesjasza, więc

zawiązali spisek z Judaszem, który był jednym z uczniów Jezusa

Chrystusa (22,1-6).

Uczniowie na polecenie Pana przygotowali Paschę (22,7-13) i

wspólnie ją spoŜywali (22,14-18). Według starej tradycji sala, w której

odbyła się ostatnia wieczerza znajdowała się w południowo-zachodniej

części starego miasta. Podczas wieczerzy Jezus Chrystus ustanawia

Eucharystię (22,19-20);sam podkreśla, Ŝe gorąco pragnął spoŜyć paschę

z uczniami nie tylko dlatego, iŜ była to Jego ostatnia Pascha na ziemi, ale

równieŜ dlatego, Ŝe podczas niej zaplanował ustanowić kapłaństwo i

ofiarę Nowego Przymierza, co miało zakończyć starotestamentowe

kapłaństwo i dawną ofiarę baranka paschalnego.

W dalszej kolejności zapowiada zdradę jednego z uczniów (22,21-

23). W tak napiętej atmosferze powstaje spór o pierwszeństwo pomiędzy

uczniami (22,24-30) i następuje zapowiedź trzykrotnego zaparcia się

Piotra. Jest to próba, która nie uwolni Piotra od upadku , lecz wzmocni

go tak, iŜ jego wiara nie zachwieje się. Piotr ze swej strony ma umacniać

innych w wierze, ma być opoką i skałą Chrystusowego Kościoła (22,31-

34).

Dalej następuje główny trzon perykopy - Modlitwa i trwoga

konania.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: