Jak ułożyć kostkę Rubika

Jerzy Buczek

WSTĘP

Teraz tylko dwie ważne uwagi:

1. Kolory są umowne, a w każdej kostce środkowe klocki poszczególnych ścianek są ustawione raz na zawsze. Jeśli w Twojej kostce jest inaczej, pokoloruj sobie odpowiednio obrazki.

Moja kostka jest (jej skórka z zewnątrz) taka:

2. Na obrazkach w instrukcji występuje też kolor szary (czasem trudno go odróżnić od białego, zwłaszcza na ściankach niewidocznych).

Ten kolor informuje, że coś, co tam jest, jest jeszcze nie ułożone, a nawet gdyby przypadkiem było ułożone, bo przecież może się tak zdarzyć, to udajemy, że tego nie widzimy.

JEDNA ŚCIANKA

Ułożenie jednej ścianki to doprawdy nie jest filozofia, a rysowanie schematów byłoby nieadekwatnie skomplikowane w stosunku do wynikających z nich ewentualnych korzyści.

Z jedną ścianką każdy sobie poradzi. Ja tylko zwrócę uwagę, że po ułożeniu górnej ścianki sytuacja powinna wyglądać tak:

a nie na przykład tak:

bo każdy klocek ma swoje miejsce i pomarańczowo-żółto-granatowy narożnik nie może się znaleźć w takiej pozycji, jak to przedstawiono na rys. 2.

ŚRODKOWE PIĘTRO

Po ułożeniu górnej ścianki sytuacja powinna wyglądać tak:

Teraz należy ułożyć cztery krawędziowe klocki środkowego piętra
(tzn. te położone na środkach pionowych krawędzi sześcianu).

Przykładowo weźmy się za czerwono-żółty. Należy go odnaleźć na dolnej ściance i przekręcając nią (dolną) doprowadzić do takiego ustawienia klocka czerwono-żółtego:

a następnie należy wykonać następującą sekwencję ruchów:

Widok od ścianki żółtej (centralny klocek), u góry granatowa.

Po ostatnim ruchu powinno być już tak:

Ustawienie klocka czerwono-żółtego w takiej pozycji, jak na rys. 2, nie zawsze jest możliwe. Wtedy być może da się go ustawić tak:

a jeśli się da, to od takiego ustawienia wyjściowego sekwencję ruchów robi się w lustrzanym odbiciu, czyli tak:

Widok od ścianki czerwonej (centralny klocek), u góry granatowa.

Wreszcie istnieje trzecia możliwość: pożądanego klocka nie ma na dolnej ściance, a więc niemożliwe jest ustawienie go w żadnej z pozycji pokazanych na rysunkach 2 i 4. Oznacza to mniej więcej tyle, że klocek ten znajduje się gdzieś na środkowym piętrze. Trzeba go stamtąd wypchnąć, wstawiając w jego miejsce cokolwiek innego (najlepiej od razu klocek tam-właściwy, choć nie zawsze jest to możliwe; jeśli jest niemożliwe, to wtedy, jako się rzekło, wypychamy czymkolwiek). Po takim wstępnym manewrze nasz czerwono-żółty będzie się musiał znaleźć na dolnej ściance i wracamy do rysunku 2 lub 4.

W ten sposób da się umieścić na właściwych miejscach wszystkie cztery krawędziowe klocki tego piętra. Właściwie na tym można zakończyć tę część instruktażu.

UŁOŻENIE KRZYŻA 
Po ułożeniu środkowego piętra sytuacja powinna wyglądać tak:

nas jednak najbardziej interesuje, co dzieje się na dolnej ściance. Dlatego obracamy kostkę i... natrafiamy na jedną z czterech sytuacji. Poniżej przedstawię wszystkie, lecz wpierw chciałbym zwrócić uwagę, że na tym etapie interesują nas wyłącznie cztery klocki krawędziowe dolnej ścianki, więc nie ma znaczenia, co jest na rogach. Szary kolor w przypadku klocków narożnych nic nie znaczy, natomiast w przypadku klocków krawędziowych znaczy tyle co z pewnością nie zielony.

Pierwsza z możliwych sytuacji wygląda tak:

Nie ma tu już nic więcej do zrobienia i przechodzimy do następnego etapu (do uporządkowania krzyża).

Druga z możliwych sytuacji wygląda tak:

W takim wypadku należy wykonać następującą sekwencję ruchów, zwracając uwagę, by trzy zaznaczone zielone pola (nieważne, co jest na rogach!) tworzyły szlaczek w pionie:

Widok od ścianki zielonej (centralny klocek), po prawej ta z czerwonym środkiem.

Po ostatnim ruchu sytuacja powinna już wyglądać jak na rys. 2, czyli czas na przejście do następnego etapu.

Trzecia z możliwych sytuacji wygląda tak:

W takim wypadku należy wykonać następującą sekwencję ruchów, zwracając uwagę, by trzy zaznaczone zielone pola (nieważne, co jest na rogach!) tworzyły szlaczek jak wskazówki zegara o godz. 15.00:

Widok od ścianki zielonej (centralny klocek), po prawej ta z czerwonym środkiem.

Po ostatnim ruchu sytuacja powinna już wyglądać jak na rys. 2, czyli czas na przejście do następnego etapu.

Ostatnia, czwarta z możliwych sytuacji, na jakie możemy natrafić, wygląda tak (na czterech ramionach krzyża ani raz nie występuje właściwy kolor):

W takim wypadku należy wyobrazić sobie, że mamy sytuację z rys. 3 lub z rys. 4 i wykonać sekwencję ruchów przewidzianą dla którejś z tamtych sytuacji. Dwa krawędziowe klocki obrócą się zielonym do nas i wtedy już naprawdę będziemy mieć sytuację z rys. 3 lub z rys. 4.

Co wtedy robić - łatwo się już domyślić.

UPORZĄDKOWANIE KRZYŻA

Po ułożeniu krzyża sytuacja powinna wyglądać tak:

ale to jeszcze nie koniec, bo cztery klocki tworzące krzyż muszą się zgrać z kolorami na sąsiednich ściankach. Taką docelową sytuację pokazuje rys. 2 (ścianki pomarańczowa i biała są wyciągnięte na widok):

Poprzez obrót ścianki z zielonym środkiem można doprowadzić każdy krzyż do jednej z trzech sytuacji. Pierwsza z nich, najkorzystniejsza, to takie wzajemne położenie tych czterech klocków, że każdy znajdzie się od razu na swoim miejscu (vide rys. 2). Taka sytuacja czasem się zdarza, częściej jednak mamy do czynienia z koniecznością uporządkowania krzyża.

Druga z możliwych sytuacji wygląda tak, że jeden klocek trafia na swoje miejsce, a trzy pozostałe nie.

Na rys. 3 klockiem na swoim miejscu jest zielono-czerwony (u dołu), natomiast z pozostałych trzech najdłuższą drogę do przebycia (przez środek, stąd ta strzałka) ma klocek zielono-żółty. Dla tego kierunku strzałki właściwą sekwencją ruchów jest

Widok od ścianki zielonej (centralny klocek). U dołu ta z czerwonym środkiem.

Strzałka może też mieć przeciwny zwrot, jak na rys. 4. W zasadzie jest to ten sam przypadek, bo od strzałki w lewo do strzałki w prawo da się przejść jednym ruchem i spojrzeniem na kostkę z innej strony, niemniej warto przećwiczyć również taki wariant, zwłaszcza że podobnie jak strzałka jest on tylko lustrzanym odbiciem.

Widok od ścianki zielonej (centralny klocek). U dołu ta z czerwonym środkiem.

Kolejna możliwość, w której nie będziemy się dopatrywać osobnej sytuacji, to taka, gdy na swoim miejscu znajdą się dwa klocki z krzyża, ale nie naprzeciwległe (rys. 5).

W takim wypadku wystarczy obrócić ściankę z zielonym środkiem o 90° w dowolną stronę, i wtedy albo żółty, albo pomarańczowy stanie się jedynym na swoim miejscu (po spojrzeniu na kostkę z innej strony będziemy mieć przypadek pokazany na rys. 3 lub na rys. 4).

Wreszcie sytuacja trzecia, najbardziej niewdzięczna, zdarza się wtedy, kiedy to na swoich miejscach znajdą się tylko dwa klocki z krzyża, ale tym razem ustawione naprzeciwlegle (rys.6).

Obrót ścianką z zielonym środkiem nic tu nie da. Trzeba wstępnie wykonać powyższą sekwencję ośmiu ruchów po to tylko, by sprowadzić ten niekorzystny układ do sytuacji znanej już z rys. 3 lub 4 (przy czym nie jest istotne, jak się mają poszczególne klocki krzyża do miejsc swoich przeznaczeń). Dopiero drugi przebieg tej ośmioruchowej sekwencji, już z zastanowieniem, uporządkuje krzyż.

ROGI - CZĘŚĆ I

Po ułożeniu krzyża sytuacja powinna wyglądać tak, jak na rys. 1, a do końca pozostały już tylko cztery ostatnie klocki (narożne):

Teraz trzeba wyszukać klocki (narożniki), które dadzą się szybko i prostą sekwencją ruchów umieścić na ich docelowych miejscach. Łatwą do rozpoznania okazją jest coś takiego (zwróćcie uwagę na zieloną i żółtą ściankę wyróżnionego narożnika!):

Zaznaczona na rys. 2 strzałka jest równocześnie wskazówką, jak wykonać pierwszy ruch. Po wykonaniu go (o 90°) obracamy kostkę tak, by kolor położony naprzeciwlegle w stosunku do zielonego (czyli w stosunku do koloru krzyża, a w tej instrukcji jest to granatowy) utworzył przed naszymi oczami taki wzór:

Teraz wykonujemy jedną z dwóch pokazanych niżej sekwencji ruchów (tę z lewej kolumny bądź tę z prawej):

Po odwróceniu kostki w takie położenie, jak na rys. 2, znajdziemy wyróżniony narożnik na właściwym miejscu:

Teraz koniecznie trzeba wyjaśnić, czym różnią się obie Gammy (nazwa tych sekwencji wzięła się od rysunku greckiej litery Γ, który pojawia się w trakcie ich wykonywania).

Gamma zwykła

zmienia położenie trzech narożników w taki sposób:...