TACYT - Dzieje, Roczniki.pdf - PDF - miventry

TRE ŚĆ KSI Ę GI PIERWSZEJ

Krótkie zebranie odmian Rzeczypospolitej – Ostatki panowania

Augusta i ś mier ć jego w Noli – Obłudna skromno ść Tyberiusza w

przyjmowaniu rz ą dów pa ń stwa – Bunt wszcz ę ty od legionów

Panno ń skich uskromiony przez Druza – Germanik wzniecone od

wojsk Germa ń kich srogie rozruchy z wielk ą trudno ś ci ą nie bez krwi

rozlania uskramia – Ten Ŝ e prowadzi wojsko na nieprzyjaciela, i kraje

Marsów, Tubantów, Brukterów, Uzypetów wojuje – Julia córka

Augusta n ę dzne Ŝ ycie na wygnaniu ko ń czy – Ustanowienie bractw i

igrzysk ku czci Augusta – Germanik przeprawiwszy si ę przez Ren

gromi Kattów i dzier Ŝ awy ich pustoszy – Segesta obl ęŜ onego od

Arminiusza oswobadza, za co Imperatorem od Ŝ ołnierzów

wykrzykniony – Wojna z Cheruskami – Pogrzeb pobitych z

Kwintyliuszem Warrem legionów – Niebezpiecze ń stwo Rzymian

powracaj ą cych z Cecyn ą na przeprawie „długich mostów”; zbici

jednak i rozproszeni nieprzyjaciele – Prawo obra Ŝ onego majestatu

odnowione, i srogie onego skutki – Szkody w Rzymie z wylewów

Tybrowych poczynione – Z przyczyny rozruchów na teatrum, wydane

ostre prawa na kuglarzów – Rada wzgl ę dem zabie Ŝ enia wezbraniu

rzeki – Z tej okoliczno ś ci ró Ŝ nych miast laty ń skich poselstwa i spory –

To si ę działo w przeci ą gu dwóch lat pod Konsulami Sextem

Pompeiem, Sextem Apuleiem. Druzem Cezarem i Kaiem Norbanem.

KSI Ę GA PIERWSZA

August

I. W Rzymie na pocz ą tku królowie panowali. Brutus wolno ść i

Konsulów postanowił. Dyktatorów do czasu brano. Władza

Decemwirów ze dwiema laty ustała. Trybunowie wojskowi

nie długo zast ę powali Konsulów. Cynna i Sulla krótko

przewodzili. Los or ęŜ a rychło pot ę g ę Pompeja i Krassa do

Cezara, a Lepida i Antoniego do Augusta przeniósł, który

skołatan ą domowymi rozruchami Rzeczpospolit ą sam jeden

ogarn ą ł pod imieniem Ksi ąŜę cia Senatu. Lecz staro Ŝ ytnych

Rzymian sław ę i szwanki wyborne pióra nast ę pnym podały

wiekom. Nie zbywało te Ŝ na ozdobnych dowcipach do

opisania czasów Augustowych, póki silniejsze coraz

pochlebstwo milcze ć nie kazało. Dzieła Tyberiusza, Kaliguli,

Klaudiusza i Nerona za Ŝ ycia boja źń pochlebstwem, po

zej ś ciu ś wie Ŝ a nienawi ść jadem napoiła. Co mi powód daje,

a Ŝ ebym dotkn ą wszy ostatków panowania Augusta, pisał o

Tyberiuszu i nast ę pcach jego bez Ŝ ółci i przywi ą zania do

osób, bom od przyczyn tego cale daleki.

II. Kiedy po kl ę sce Kassjusza z Brutem, a zgn ę bieniu przy

Sycylii Sexta Pompeja, wolno ść została bez broni, strona te Ŝ

Cezara ś mierci ą Antoniego i wyzuciem z wojsk Lepida na

pozostałego z wodzów Augusta przyszła, na ów czas on

zło Ŝ ywszy imi ę Triumwira, za Konsula si ę tylko i Trybuna

gminnego udawał do obrony pospolitego naródu. Wkrótce po

tym przyłudziwszy gmin szafunkiem Ŝ ywno ś ci, Ŝ ołnierza

pieni ę dzmi, wszystkich słodycz ą pokoju, pocz ą ł si ę powoli

szerzy ć , władz ę Senatu, urz ę dów i praw do siebie jednego

garn ąć , w czym mu si ę rzaden nie oparł, bo naj Ŝ arliwszych

swobód ojczystych obro ń cy cz ęś ci ą w bojach, cz ęś ci ą na

wygnaniach pogin ę li. Reszta mo Ŝ niejszych widz ą c, Ŝ e si ę im

jarzmo skwapliwiej przyj ę te dostatkami i dostoje ń stwami

sowiciej płaciło, zbogaceni nowego rz ą du obłowem, woleli z

obecnych rzeczy spokojnie korzysta ć ni Ŝ eli z

niebezpiecze ń stwem utraty maj ą tków dawnej wolno ś ci

dopina ć . Same nawet prowincje nie miały za złe zachodz ą cej

odmiany, zhydziwszy sobie uci ąŜ liwe senatu z pospólstwem

panowanie, dla ustawicznych mi ę dzy mo Ŝ niejszymi zawi ś ci i

rozterek, dla zdzierstwa urz ę dników, dla słabej st ę piałej praw

powagi, któtre si ę gwałtem, fakcjami, a na koniec przekupem

z gruntu obalały.

III. Po tym August, podpory panowania, Marcella siostrze ń ca

swojego uczynił Arcykapłanem i Edylem krzesłowym w

niedorosłym jeszcze wieku. Marka Agrypp ę , podłego rodu

człowieka, ale wielkiego wojownika i zwyci ę ztw towarzysza

dwakro ć na konsulostwo wyniósł i po zmarłym Marcellu za

zi ę cia obrał. Tyberiusza i Druza pasierbów Imperatorsk ą

godno ś ci ą ozdobił, a to przy zupełnym jeszcze domu

własnym; bo Kaja i Lucjusza z Agryppy urodzonych do

familii Cezarów przył ą czywszy, chocia Ŝ z drobnych lat nie

wyszli, widzie ć obu na czele m.łodzi rzymskiej i

senatorskiego koła pod pozorem niech ę ci jak naj Ŝ arliwiej

pragn ą ł. Po zej ś ciu Agryppy, Lucjusza jad ą cego do wojsk

chiszpa ń skich, a Kaja powracaj ą cego z Armenii i ran ą

osłabionego, b ą d ź ś mier ć ukwapliwa, b ą d ź zdrada macosza

Liwii sprz ą tn ę ła. Druzus dawniej jeszcze zszedł ze ś wiata, a

tak na pozostałego z pasierbów Tyberiusza wszystkie si ę

wzgl ę dy obróciły. Wzi ą ł go August za syna, za koleg ę , za

ucze ś nika trybu ń skiej władzy. Ukazywał go wszystkim

wojskom, nie skrytymi, jak dawniej, chytrej matki sztukami

ułudzony, lecz za jawnym naleganiem, albowiem tak starca

op ę tała, Ŝ e na jej pro ś b ę ostatniego z wnuków Agrypp ę

Posthuma na wysp ę Planezj ę wysłał; prostaka wprawdzie i

który si ę tylko z pot ęŜ nej siły głupio pysznił, lecz Ŝ adnej

zbrodni nie popełnił. Ile do Germanika, syna Druzowego,

przeło Ŝ ył go nad o ś mi ą legionami stoj ą cymi u Renu i kazał

Tyberiuszowi za syna go przysposobi ć . Nie Ŝ e Tyberiusz był

bezpotomnym, lecz Ŝ eby dom panuj ą cy liczniejsze miał

podpory. Jedna tylko na ów czas pozostawała wojna

przeciwko Niemcom, dla zgładzenia raczej obelgi narodu z

pami ę tnego pod Kwintylim Warrem wojsk pogromu, ni Ŝ eli

dla rozprzestrzenienia granic pa ń stwa, lub dla jakiej godnej

korzy ś ci. W domu wszelka spokojno ść . Te Ŝ same urz ę dów

nazwiska. Młód ź po zwyci ę ztwie Akcyjskim, a starych

wi ę ksza cz ęść za domowych si ę rozruchów porodziła. Wiele Ŝ

tych zostało, co swobodn ą ojczyzn ę widzieli?

IV. Z wywróconym wi ę c Rzeczypospolitej rz ą dem Ŝ aden

staro Ŝ ytny zwyczaj w cało ś ci nie został; spodlała równo ść ;

ka Ŝ dy si ę tylko na pa ń skie skinienia ogl ą dał, mało si ę

frasuj ą c, póki August w kwitn ą cych leciech siebie, dom swój

i pokój publiczny d ź wigał. Lecz kiedy zw ą tlone wiekiem i

słabo ś ci ą siły gasn ąć poczynały, a zgon bliski nowym pole

otwierał nadziejom; jedni pró Ŝ ne nad strat ą dawnej swobody

rozwodzili Ŝ ale, drudzy si ę l ę kali wojny, albo jej sobie

Ŝ yczyli; a najwi ę cej tych było, co o wisz ą cych nad karkiem

panach ró Ŝ ne puszczali odgłosy: „ Ŝ e Agryppa z przyrodzenia

dziki, a sro Ŝ ej jeszcze obelg ą wygnania rozd ą sany, ani

wiekiem, ani rzeczy do ś wiadczeniem takiemu wyrówna

ci ęŜ arowi; Ŝ e Tyberiusz miał i lata wystałe i serce waleczne

lecz pełen wpojonej z dawna Klaudiuszom hardo ś ci, pełen

okrucie ń stwa, które przez uprz ę dzion ą nawet obłudnej

skromno ś ci, zasłon ę jawnymi si ę znakami przedzierało; Ŝ e

wychowany z pieluch w domu panuj ą cym naci ą gn ą ł wi ę kszej

jeszcze dumy zasiadaniem w młodo ś ci Konsulowskich

krzeseł, odprawowaniem triumfalnych wjazdów; Ŝ e tego

nawet czasu, kiedy pod pozorem uchylenia si ę od miejskiego

zgiełku w Rodzie był wygna ń cem, nie my ś lał tam tylko o

zem ś cie, obłudach i pok ą tnych niewstydach. Có Ŝ kiedy si ę

jeszcze nie silny swym chuciom niewie ś ci hardej matki

przymiesza umysł? Przyjdzie słu Ŝ y ć kobiecie i dwom

młodzie ń com, którzy tym czasem Rzeczpospolit ą uciska ć

b ę d ą nim j ą na sztuki nie rozerw ą ”.

V. Gdy te i tym podobne rozmowy bawiły miasto, pogorszyło

si ę Augustowi na zdrowiu, co niektórzy na zbrodnie Ŝ e ń sk ą

zwalali. Słycha ć albowiem było, Ŝ e August przed kilku

miesi ą cami wyje Ŝ d Ŝ ał na wysp ę Planesia, w towarzystwie

Fabiusza Maxima i kilku sług poufałych, dla widzenia z

Agrypp ą ; gdzie wzajemne miło ś ci o ś wiadczenia i wylane z

obu stron łzy hojne, czyniły otuch ę , i Ŝ on młodzieniec miał

powróci ć do domu dziadowskiego. Z tej tajemnicy zwierzył

si ę Maxim Ŝ onie swej, Marcji. Marcja powiedziała Liwii, a Ŝ

te Ŝ i do Cezara si ę doniosło. Wkrótce po tym, gdy Maxim

Ŝ ycia dokonał ( niewiedzie ć czy przyrodzon ą , czy szukan ą

ś mierci ą ) słyszano na jego pogrzebie narzekania Marcji, Ŝ e

m ęŜ owi była do zguby powodem. Jako Ŝ kolwiek si ę stało,

ledwo Tyberiusz wszedł do Illiryku, cofnoł go do Włoch list

ś pieszny od matki, gdzie niewiadomo, czyli Ŝ ywego jeszcze

Augusta w Noli, czyli bez duszy zastał, bo Liwia t ę gimi

wartami pałac i wszystkie drogi obsadziła, rozsiewaj ą c

niekiedy wesołe o m ęŜ u pogłoski, póki wszystko opatrzywszy

czego czas wyci ą gał i ś mierci Augusta i nast ę pstwa

Tyberiusza razem nie ogłoszono.

Tyberiusz

VI. Pierwsza nowego panowania robota była zamordowanie

Agryppy, który chocia Ŝ o niczym nie wiedział i broni nie

miał. Ledwo o ś mielony na zbrodni ą setnik z trudno ś ci ą

pokonał. Nic o tym Tyberiusz w Senacie nie rzekł, udaj ą c

wol ę ojcowsk ą , jakoby August miał zleci ć Trybunowi stra Ŝ

wi ęź nia maj ą cemu, aby na pierwsz ą zej ś cia jego pogłosk ę ,

Agrypp ę bez odwłoki z Ŝ ycia zgładził. ś alił si ę w prawdzie

nie raz starzec na niesforne młodzie ń ca tego obyczaje i

wyjednał u Senatu, Ŝ e go na wygnanie skazano; nigdy si ę

jednak w gniewie a Ŝ do przelania krwi własnej nie zaciekł. I

trudno temu da ć wiar ę , aby dla pasierbiego bezpiecze ń stwa,

wnuka o gardło miał przyprawi ć . Podobniejsza do prawdy, Ŝ e

Tyberiusz z boja ź ni, Liwia z macoszej nienawi ś ci

obmierzłemu i podejrzanemu sobie młodzie ń cowi ś mier ć

przy ś pieszyli. Gdy Setnik, trybem wojskowym, doniósł o

wykonaniu danych sobie rozkazów, nie tylko si ę ich wyparł,

lecz mu jeszcze pogroził, Ŝ e si ę z zabójstwa tego sprawi ć

b ę dzie musiał przed Senatem. O czym gdy si ę dowiedział

Salustjusz, wspólnik dworskich tajemnic ( on albowiem do

Trybuna listy posłał) boj ą c si ę , Ŝ eby go na sztych nie wydano

oraz widz ą c równe dla siebie niebezpiecze ń stwo czy fałsz,

czy prawd ę powie; ostrzegł Liwi ę : „A Ŝ eby sekretów

domowych, rad przyjacielskich, posług Ŝ ołnierskich nie

obiawiano; aby Tyberiusz władzy swej nie w ą tlił, dokładaj ą c

TACYT - Dzieje, Roczniki.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: