1059_Modraszek_telejus.pdf

Nazwa zwierzaka

Maculinea teleius

(Bergsträsser, 1779)

skrzydle znacznie wi´ksze, a tak˝e oraz, samcami modraszka

nausitousa – Maculinea nausithous (Bgstr.), które z kolei majà t∏o

wierzchu skrzyde∏ granatowoniebieskie, a na spodzie skrzyde∏

tylko pojedynczy rzàd czarnych, w jasnych obwódkach.

1059

Modraszek telejus

Cechy biologiczne

stawonogi, owady, motyle,

modraszkowate

Rozmna˝anie

Gatunek posiada jedno pokolenie w ciàgu sezonu, Motyle

pojawiajà si´ w lipcu i sierpniu, na ogó∏ nieco wczeÊniej ni˝

wyst´pujàcy w podobnych Êrodowiskach modraszek nausi-

tous. Gàsienice ˝yjà poczàtkowo w kwiatach kwiÊciàga le-

karskiego ( Sanguisorba officinalis L.), potem schodzà na

ziemi´, gdzie sà znajdowane i adoptowane przez mrówki

z rodzaju Myrmica Latr., najcz´Êciej M. scabrinodis Nyl.,

rzadziej M. rubra L. i Mgallieni Bond. (Figurny & Tomasze-

wicz, 1997; Stankiewicz & Sielezniew, 2002). Nast´pnie

przenoszone sà do mrowiska, gdzie odbywajà dalszy roz-

wój, ˝ywiàc si´ larwami swoich gospodarzy. Przepoczwar-

czenie odbywa si´ w mrowisku, które motyl opuszcza na-

tychmiast po wyjÊciu z poczwarki mrowisko.

Opis gatunku

Rozpi´toÊç skrzyde∏ 34–38 mm. Widoczny jest wyraêny dy-

morfizm p∏ciowy. Wierzch skrzyde∏ samca b∏´kitny, z szerokà

ciemnà obwódkà. Na skrzyd∏ach wyst´puje rzàd stosunko-

wo niewielkich czarnych kropek. W po∏owie d∏ugoÊci przed-

niego skrzyd∏a dodatkowa kropka lub krótka poprzeczna

kreska. Wierzch skrzyde∏ samicy silnie przyciemniony, b∏´kit-

ne t∏o widoczne w nasadowej cz´Êci skrzyd∏a. Spód skrzyde∏

obu p∏ci szarobrunatny, z dwoma rz´dami czarnych kropek

w jasnych obwódkach (Buszko & Mas∏owski, 1993).

AktywnoÊç

Motyl prowadzi dzienny tryb ˝ycia. Ma stosunkowo wàskie

spektrum odwiedzanych gatunków kwiatów, nale˝à tu g∏ów-

nie wyka ptasia ( Vicia cracca L.), sierpik barwierski ( Serratu-

la tinctoria L.) i krwiÊciàg lekarski ( Sanguisorba officinalis L.).

Mo˝liwoÊç pomylenia z innymi

gatunkami

Samce modraszka telejusa mo˝na pomyliç z samcami modrasz-

ka ariona – Maculinea arion (L.) – które majà t∏o spodu skrzyde∏

jasnoszare z b∏´kitnym nalotem, a czarne kropki na przednim

Cechy ekologiczne

Gatunek zwiàzany jest z wilgotnymi ∏àkami, torfowiskami

niskimi oraz torfowiskami w´glanowymi [6410, 6510].

Ârodowiska te najcz´Êciej sà ekstensywnie u˝ytkowane

i rozmieszczone mozaikowo wÊród zaroÊli i bardziej su-

chych Êrodowisk ∏àkowych i pastwisk. Na pogórzu gatunek

ten mo˝e wyst´powaç tak˝e na zboczach, gdzie powstajà

lokalne wysi´ki wody. We wszystkich przypadkach wyst´po-

wanie gatunku jest uzale˝nione od obecnoÊci roÊliny po-

karmowej i odpowiedniego gatunku mrówki.

Rozmieszczenie geograficzne

Samiec

Gatunek o zasi´gu transpalearktycznym obejmujàcym ob-

szary umiarkowane Palearktyki od Francji po Japoni´.

W Polsce wyst´puje na wielu stanowiskach (w 150 kwadra-

tach siatki UTM o boku 10 km) w po∏udniowej cz´Êci kraju.

Najwi´ksze skupienie stanowisk zanotowano na Lubelsz-

czyênie oraz Górnym i Dolnym Âlàsku (Buszko, 1997). Na

izolowanych stanowiskach spotykany po Warszaw´. Przez

Polsk´ przebiega pó∏nocna granica zasi´gu gatunku

Status gatunku

Samica

Kategoria zagro˝enia na Polskiej Czerwonej LiÊcie: LC

Status prawny: w Polsce podlega Êcis∏ej ochronie

Modraszek telejus

Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Bezkr´gowce

1059

wej gàsienic oraz obecnoÊç w∏aÊciwych gatunków mrówek.

W tym celu nale˝y ograniczyç koszenie ∏àk do jednego ra-

zu w roku, najlepiej pod koniec lipca, oraz usuwaç nad-

miernie rozrastajàce si´ krzewy.

Propozycje wzgl´dem gatunku

Sytuacja gatunku nie wymaga na obecnym etapie zastoso-

wania specjalnych dzia∏aƒ ochronnych.

Propozycje wzgl´dem populacji

Poza prowadzeniem badaƒ wymienionych w akapicie po-

ni˝ej nie sà obecnie potrzebne dzia∏ania ochronne na

rzecz pojedynczych populacji gatunku.

DoÊwiadczenia i kierunki badaƒ

Znajduje si´ na czerwonej liÊcie IUCN

Wymieniony w II za∏àczniku Konwencji Berneƒskiej

Wymieniony w II i IV za∏àczniku Dyrektywy Habitatowej

Obecnie prowadzone sà badania nad biologià i genetykà

modraszka telejusa, zw∏aszcza pod kàtem jego relacji

z mrówkami. Szczegó∏owe poznanie tych zale˝noÊci po-

zwoli na lepsze prognozowanie szansy prze˝ycia gatunku

w mniej dogodnych Êrodowiskach. Wskazane jest tak˝e

rozpoznanie obecnych zasobów roÊliny pokarmowej gà-

sienic oraz zasi´gów gatunków mrówek b´dàcych gospo-

darzami. Mo˝na tak˝e próbowaç introdukcji gatunku

w odpowiednich dla niego Êrodowiskach naturalnych lub

stworzonych sztucznie (Klasa & Woyciechowski, 1991;

Wynhoff, 1998).

Wyst´powanie gatunku na

obszarach chronionych

Niektóre populacje gatunku znajdujà si´ na terenie par-

ków narodowych (Poleski Park Narodowy, Kampinoski Park

Narodowy) oraz szeregu parków krajobrazowych i rezer-

watów przyrody.

Rozwój i stan populacji,

potencjalne zagro˝enia

Bibliografia

BUSZKO J. 1997. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Pol-

sce, 1986-1995. Turpress, Toruƒ, 170 s.

BUSZKO J., MAS¸OWSKI J. 1993. Atlas motyli Polski. Cz. I. Motyle

dzienne ( Rhopalocera ). Grupa IMAGE, Warszawa, 269 s.

DÑBROWSKI J., KRZYWICKI M. 1982, Ginàce i zagro˝one gatun-

ki motyli ( Lepidoptera ) w faunie Polski. Cz´Êç I. Nadrodziny

Papilionoidea, Hesperioidea, Zygaenoidea . Studia Naturae,

Seria B, Nr 31: 1–171.

FIGURNY E., TOMASZEWICZ S. 1997. Parasitism of Maculinea

teleius and M. nausithous ( Lepidoptera: Lycaenidae ) in Myr-

mica scabrinodis and M. rubra nests . Wspó∏czesne kierunki

w ekologii – ekologia behawioralna [T. I L. Puszkar red.],

Wyd. UMCS, Lublin, s. 179–184.

KLASA A., WOJCIECHOWSKI M. 1991. Introdukcja ginàcych mo-

tyli z rodzaju Maculinea ( Lepidoptera, Lycaenidae ) w Ojcow-

skim Parku Narodowym. Chroƒmy Przyr, Ojcz., 3: 31–37.

STANKIEWICZ A., SIELEZNIEW M. 2002. Host specifity of Macu-

linea teleius Bgstr. and M. nausithous Bgstr. ( Lepidoptera: Ly-

caenidae ). The new insight, Ann Zool., 53: 403–409.

WYNHOFF I. 1998. Lessons from the reintroduction of Maculinea

teleius and M. nausithous in The Netherlands. Journal of In-

sect Conservation, 2: 47–57.

Rozwój i stan populacji

Sytuacja populacji tego gatunku w Polsce na razie jest sta-

bilna i zdecydowanie lepsza ni˝ w wielu krajach zachodniej

Europy. Wynika to z ekstensywnego u˝ytkowania podmo-

k∏ych ∏àk, co utrzymuje Êrodowiska wyst´powania motyla

na niskich etapach sukcesji roÊlinnej. Nale˝y jednak liczyç

si´ z tym, ˝e wprowadzenie innego modelu rolnictwa

w Polsce spowoduje szybkà degradacj´ Êrodowisk wyst´-

powania gatunku, a tym samym jego wymieranie.

Potencjalne zagro˝enia

Zagro˝eniem dla gatunku jest zarówno intensyfikacja u˝yt-

kowania wilgotnych ∏àk poprzez wczeÊniejsze i cz´stsze ich

koszenie, jak i sukcesja, która prowadzi do zarastania ∏àk,

a tym samym do wyeliminowania roÊliny pokarmowej

i mrówek, co jest równoznaczne ze znikni´ciem motyla

(Dàbrowski & Krzywicki, 1982).

Propozycje dzia∏aƒ ochronnych

Propozycje wzgl´dem siedliska gatunku

Nale˝y zadbaç o utrzymanie Êrodowisk na odpowiednim

etapie sukcesji, umo˝liwiajàcym rozwój roÊliny pokarmo-

Jaros∏aw Buszko

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: