3
Grzegorz Strzelczyk, ks.
Konspekty
Rozmów Ewangelicznych
(OŻK-ONŻ IO)
Rivera - Katowice 1997
Wydanie II poprawione
Solidne przygotowywanie się do prowadzenia spotkań w grupie jest często zadaniem spędzającym sen z powiek animatora (także w znaczeniu dosłownym). Jest tak z wielu powodów - każdy, kto miał szczęście posługiwać w czasie rekolekcji zna je doskonale, więc nie muszę ich wymieniać. Próba zredagowania nowej wersji konspektów jest w pewnym sensie konfrontacją z jedną spośród trudności na jakie napotyka animator w trakcie trwania Oazy.
W zasadniczych zarysach (tematy poszczególnych spotkań) niniejsze opracowanie pozostaje w ramach schematu zawartego w Podręczniku ONŻ pierwszego stopnia. Jednak szczegółowe rozwiązania poszczególnych zagadnień, wykorzystane cytaty biblijne i ogólny rozkład akcentów uległy dość daleko idącym zmianom. Silny akcent został położony z jednej strony na sakramenty będące podstawą życia chrześcijanina (a szczególnie na praktyczną stronę ich przeżywania i przygotowywania się do nich), z drugiej strony zaś - na doświadczenie spotkania z żyjącym dziś Jezusem, który pragnie prowadzić człowieka przez życie (doświadczenie to może mieć decydującą rolę w nawróceniu i przemianie życia uczestników). Akcent usiłowałem położyć na to, co wiąże się z trudnościami codziennego życia (stąd wiele miejsca poświęconego rachunkowi sumienia i sakramentowi pokuty). Generalnie chodzi o to, by uczestników nastawić realistycznie do rzeczywistości, w jaką wejdą po powrocie do domów - może ich to, jeśli nie uchronić, to przynajmniej przygotować na to, co ma przyjść (a co zwykle kończy się, jak to określają uczestnicy "kompletnym dołkiem" czy "spadnięciem na głowę").
Spotkanie obliczone jest na około półtorej godziny - oczywiście jest to czas umowny, prawie wszystko zależy tu od grupy (lub od kontaktu animator - grupa). Centrum stanowić powinno rozważanie Słowa Bożego, na nie trzeba położyć największy nacisk. Ilość cytatów biblijnych przeznaczonych na jedno spotkanie została zredukowana, by uniknąć konieczności "galopowania" od cytatu do cytatu (starałem się unikać przytaczania maksymalnej ilości tekstów na poparcie danej prawdy - Słowo Boże broni się samo, trzeba mu tylko dać na to czas).
Sporo czasu powinno być przeznaczone na dzielenie się. Bardzo często grozi animatorowi skupienie się na "teoretycznych" wypowiedziach uczestników, które nie oddają w pełni ani ich rozumienia problemu, ani (tym bardziej!) jego przeżywania. Dzielenie się jest zatem szansą do uchwycenia wszelkich wątpliwości, trudności, lęków, problemów emocjonalnych. Opierając się na nim można potem w indywidualnych rozmowach z uczestnikami wypracować rozwiązania odpowiadające konkretnie ich sytuacji życiowej. Sprowokowaniu aktywności uczestników służyć też mają ćwiczenia aktywizujące wplecione w niektóre spotkania (istnieje jednak niebezpieczeństwo, że niedostatecznie kontrolowane pochłoną zbyt wiele czasu). Czas trwania zarówno dzielenia się, jak i ćwiczeń trzeba bardzo roztropnie kontrolować.
Modlitwa nie powinna być traktowana tylko jako wprowadzenie i zakończenie spotkania - jest jego integralną częścią. Jezus jest obecny w małej grupie rozważającej Jego Słowa, zatem obecność tą trzeba podkreślić poprzez modlitwę. Poza tym - formacja chrześcijanina dokonuje się (może nawet przede wszystkim) na modlitwie. W konspektach ograniczyłem się jedynie do bardzo krótkich sugestii dotyczących kształtowania tej modlitwy - praktyczne rozwiązania i tak musi wypracować animator wraz z grupą.
Spotkanie powinno rozgrywać się jako dialog członków grupy. Nie sposób oddać tego w konspektach - praktycznie wszystko zależy tu od animatora i możliwości grupy. Nieudolną próbą pomocy w kształtowaniu, w prowokowaniu dialogu są pytania towarzyszące w konspektach większości tekstów biblijnych, jednak należy je traktować raczej jako inspiracje, a nie gotowe wzorce.
Opracowanie to powstało przede wszystkim w oparciu o konkretne doświadczenia rekolekcyjne. Rozwiązania, które zostały zastosowane w trakcie prowadzenia spotkań w grupach, zostały poddane pewnej teologicznej obróbce i uporządkowaniu. Niemniej jednak mogą być nadal naznaczone pewną jednostronnością (jak każdy zapis konkretnego doświadczenia).
Szczerze mówiąc sam nie wierzę w możliwość stworzenia idealnych konspektów - życie jest zawsze bogatsze niż to, co da się utrwalić na papierze i sytuacja animatora pozostaje zawsze sytuacją artysty, który tworzy swe dzieło częściowo dzięki w pocie czoła wypracowanej technice, częściowo dzięki geniuszowi, którym został obdarzony, częściowo zaś dzięki natchnieniu przychodzącemu nie wiadomo skąd. (W jednym tylko nasza sytuacja jest lepsza: znamy źródło naszego "natchnienia" - jest nim Duch Święty.) Konspekty rozmów ewangelicznych są częścią owej "techniki", animatorskiego warsztatu, który trzeba umiejętnie wykorzystać. Moim zamierzeniem było przede wszystkim dostarczenie takiego "materiału", jednak w formie na tyle "obrobionej, by nadawał się w sytuacjach "awaryjnych" do bezpośredniego wykorzystania w trakcie spotkania. Zasadniczo jednak konspekty te mają pomóc w solidnym, wcześniejszym przygotowaniu się do rozmowy ewangelicznej. Chodziło mi o maksymalne zaoszczędzenie czasu animatora, dlatego wszystkie wykorzystywane cytaty biblijne znajdują się w przypisach (lepiej jednak, ze względu na kontekst, sięgać do Biblii).
Kluczem do owocnej posługi w czasie rekolekcji jest solidne wcześniejsze przygotowanie się do niej. Improwizacja może mieć opłakane skutki (nie wolno eksperymentować na ludziach!). Przygotowanie to musi mieć dwa wymiary: przede wszystkim modlitewny, ale także "intelektualny" - chodzi tu o przyswojenie tych treści, które trzeba będzie przekazać. Konspekty dają pewne niezbędne minimum, ale może się okazać (i prawie na pewno okaże się), iż jest to zbyt mało. Trzeba zatem "doczytać" bardziej szczegółowe kwestie.
W przygotowaniu się do rekolekcji można wykorzystać następujące książki (poniższe propozycje wiążą się w jakiś sposób z tematyką rekolekcji):
Jose Prado Flores, Jak ewangelizować ochrzczonych, Łódź 1993
Józef Augustyn SJ, Praktyka kierownictwa duchowego, Kraków 1993;
Jak szukać i znajdować wolę Bożą, Kraków 1993;
Kwadrans szczerości. Wprowadzenie do modlitwy codziennego rachunku sumienia, Kraków 1992;
Wprowadzenie do sakramentu pojednania, Kraków 1993;
Alfred Läpple, Powróćmy do modlitwy, Kraków 1991;
James Borst, Wprowadzenie do kontemplacji; Kraków 1991;
Delia Smith, Podróż do Boga, Kraków 1993;
Dennis i Matthew Linn, Uzdrawianie ludzkich zranień poprzez pięć etapów przebaczania, Kraków 1993;
Jim McManus, Uzdrawiająca moc sakramentów, Warszawa 1991;
Jean Vanier, Józef Augustyn, Depresja. Uczucia. Lęk, Kraków 1992;
Kevin M. Ranaghan, W mocy Ducha Świętego. Ewangelizacja, Warszawa 1993;
Giuseppe Soveringo, Poczucie winy, Kraków 1993.
Opracowanie to mogło powstać dzięki pomocy wielu osób. Dziękuję najpierw wszystkim, którzy się za mnie modlili i modlą. Szczególną wdzięczność winien jestem tym wszystkim Moderatorom i Animatorom, którzy poprzez swoje sugestie wpłynęli na kształt tych konspektów. Dziękuję wreszcie tym, którzy pomogli mi w zgromadzeniu potrzebnego materiału: Bogusławie Majer, Michałowi Wójcikowi, Bernadecie Sierszeckiej, Ewie Szyi i Maćkowi Basiukowi (który został już wyświęcony na prezbitera - zwłaszcza za pomoc przy korekcie).
Obecna wersja konspektów nie odbiega zasadniczo od pierwszej. Nadal jest wersją "roboczą", która jednak sprawdziła się już w rekolekcyjnej praktyce w kilku diecezjach. Być może wkrótce doczeka się ona przynajmniej częściowej aprobaty ze strony Komisji Teologiczno-Programowej Ruchu. Wszystkich, którzy mogliby się podzielić swoimi sugestiami dotyczącymi konspektów proszę o kontakt.
ks. Grzegorz Strzelczyk, Akacjowa 22, 41-940 Piekary Śląskie, e-mail: grzstrz@free.com.pl; Uwagi i informacje można umieszczać na moich stronach w internecie: www.free.com.pl/grzstrz tam też można znaleźć informacje o innych moich pracach i projektach, pobrać pliki z tekstami itd...
Boża miłość i Boży plan
þ CELE:
Wprowadzenie w praktykę Rozmowy Ewangelicznej, czyli wyjaśnienie, jakie zadania stoją przed grupą. W czasie tego spotkania należy ukazać uczestnikom rolę Pisma Świętego w poszukiwaniu Boga. Jaki jest ich stosunek do Słowa Bożego?
Trzeba też zwrócić uwagę na temat pierwszego dnia (elementy wprowadzenia w rekolekcje nie mogą przesłonić właściwego tematu!), podzielić się doświadczeniem Bożej miłości w moim życiu. Czy i jak doświadczają jej uczestnicy?
? PRZYGOTOWANIE:
Modlitwa w za uczestników.
Jaka jest motywacja mojego przyjazdu na rekolekcje? Czego od nich oczekuję jako animator? Czy mam nadzieję zbliżyć się do Chrystusa poprzez własne, czynne uczestnictwo w rekolekcjach?
W czasie osobistej modlitwy uświadomić sobie własne doświadczenia miłości Bożej, przygotować się do zaświadczenia o nich. Czy odczuwam, że On mnie kocha? Przemodlić rolę Pisma Świętego w osobistym kontaktowaniu się z Jezusem.
Przemyśleć dokładnie przebieg spotkania, dokonać koniecznych dostosowań, przemedytować fragmenty biblijne (i najlepiej zaznaczyć je sobie w Piśmie!).
Dla wszystkich uczestników przygotować trzeba egzemplarze Pisma Świętego. Zadbać o świecę, figurkę Niepokalanej, które towarzyszyć będą wszystkim spotkaniom. W miarę możliwości zadbać o porządek miejsca spotkania, przygotować krzesła itd.
PRZEBIEG
' MODLITWA
Modlitwa na rozpoczęcie pierwszego spotkania powinna być jak najprostsza - nie wiadomo, jak bardzo uczestnicy są zaawansowani w modlitwie, a istotne jest, by od razu mogli się w nią włączyć i - co jeszcze ważniejsze - by się nie zamknęli na skutek zderzenia z formą, której nie znają. Najlepiej jakoś wcześniej rozeznać, czy będą się włączać w modlitwę spontaniczną.
W modlitwie zawrzeć motywy dziękczynienia za to, że zostaliśmy zgromadzeni razem oraz prośby do Ducha Świętego o otwartość serca i jedność grupy. Można w modlitwie spontanicznej w paru słowach podziękować Panu za każdego uczestnika z osobna.
Bardzo ważne jest, aby od pierwszego spotkania budować jak najgłębsze relacje pomiędzy członkami grupy. Dlatego warto, by oprócz standardowego powiedzenia jedynie "danych personalnych", wszyscy powiedzieli coś o sobie sięgając nieco głębiej.
Można wykorzystać poniższe metody:
Każda z osób przedstawiając się mówi po jednym zdaniu o trzech rzeczach: o tym, co najbardziej lubi, o tym, czego najbardziej nie lubi i o swoim największym marzeniu.
Prowadzący odczytuje poszczególne zdania i prosi uczestników o ich dokończenie. Uczestnicy mogą zgłaszać się sami lub odpowiadać po kolei (każdy ma prawo odmówić odpowiedzi!).
Dzisiaj czuję się....
Gdybym mógł pojechać tam, gdzie chcę, wybrałbym...
Dwie rzeczy, które podobają mi się w sobie samym, to...
Mój ulubiony pisarz, to...
Jedna z najszczęśliwszych chwil mojego życia...
Osiągnięcie, z którego jestem dumny, to...
Chciałbym, żeby...
Najbardziej jestem szczęśliwy, kiedy...
Jest mi smutno, kiedy...
Uczestniczę w rekolekcjach, żeby...
Moje hobby, to...
Uczę się...
Kiedy jestem sam, lubię...
Dwa słowa opisujące mnie, to...
Moje najlepsze wakacje...
Mój ulubiony deser...
Chce mi się śmiać, kiedy...
Człowiek, którego na prawdę podziwiam, to...
Cecha człowieka (przyjaciela), którą uważam za najważniejszą, to...
9
Grupa dobiera się parami. Jedna z osób opowiada drugiej przez kilka minut o sobie, o swoim życiu (jak spędza wolny czas, dlaczego przyjechała na rekolekcje itd.). Słuchający może zadawać pytania. Po kilku minutach następuje zmiana ról. Następnie wszyscy po kolei przedstawiają swoich partnerów z pary.
Uczestnicy mają do dyspozycji kredki lub mazaki w różnych kolorach. Potrzebana jest też duża kartka, na której każdy rysuje lub pisze to, co najbardziej charakteryzuje jego samego. W trakcie rysowania można wymieniać pisaki, dopisywać się i dorysowywać do tego, co napisali inni, stawiać wykrzykniki, znaki zapytania, rysować linie łączące poszczególne słowa czy rysunki.
W podsumowaniu ćwiczenia podzielić się odczuciami: czego dowiedziałem się o sobie, o innych? Co łączy mnie z innymi członkami grupy? Co szczególnie zwróciło moją uwagę?
Ćwiczenie wymaga wcześniejszego zapowiedzenia uczestnikom.
Każdy z członków grupy przynosi ze sobą przedmiot, który w jakiś sposób go charakteryzuje, odpowiada uznawanym przez niego wartościom, stylowi lub etapowi życia. Każdy po kolei opowiada, dlaczego wybrał właśnie ten przedmiot. Pozostali uczestnicy mogą dzielić się własnymi skojarzeniami (pozytywnymi!).
Ćwiczenie może być przygotowane wcześniej. Każdy z uczestników pisze swoją krótką biografię - musi się ona zamknąć w dziesięciu zdaniach, przy czym nie powinno w niej być mowy o tym, o czym zwykle pisze się w urzędowym życiorysie. Akcent powinien być położony na przeżyciach i doświadczeniach. W czasie spotkania każdy odczytuje swój "życiorys", może go wyjaśnić, jeśli powstaną wątpliwości.
Na świecie zaobserwować możemy trzy rodzaje ludzkich postaw wobec życia:
- postawa obserwatora: nie angażowanie się w życie, czekanie na rozwój wypadków, usiłowanie "przeczekania", ucieczka od odpowiedzialności, strach przed podejmowaniem decyzji, czekanie, aż "świat się zmieni";
- postawa komentatora: wypowiadanie negatywnego zdania o wszystkich i o wszystkim przy jednoczesnym staniu z boku i biernej postawie wobec życia, ucieczka od odpowiedzialności za przebieg zdarzeń;
- postawa uczestnika: pełne, aktywne włączanie się w życie, branie w nim udziału, przyjmowanie za nie odpowiedzialności, zmienianie tego, co można zmienić.
Trzeba przy okazji zwrócić uwagę na to, jak ważne jest, abyśmy od początku stawali przed sobą i braćmi w prawdzie. Dzielimy się zawsze tym, co jest, co rzeczywiście przeżywamy, a nie tym, co jest ideałem, co być powinno.
I Warto, aby w tym miejscu wszyscy (bardzo istotne jest, by animator też podał swoją motywację!) krótko podzielili się tym, dlaczego przyjechali na rekolekcje i czego się po nich spodziewają. Być może trzeba będzie im pomóc sformułować własne motywacje, które nie zawsze są jasno uświadomione (nie poranić tych, którzy nie potrafią się jasno określić!).
Ø Jaka jest moja postawa wobec życia?
Ø Czego oczekuję od swojej przyszłości?
Ø Czego oczekuję od tych rekolekcji?
W rekolekcjach chodzi przede wszystkim o to, by od biernej postawy wobec życia przejść do postawy uczestnika. Chodzi więc o przemianę siebie, swojej postawy wobec świata, ludzi, samego siebie, a przede wszystkim Boga.
Na pytanie "Kim jestem?" nie p...
religijny