geografia.docx

Lekcja pierwsza: Klimat Polski

Witaj Matriksie ,

Dzisiaj zapoznam Ciebie z jednym z najważniejszych zagadnień z zakresu geografii fizycznej.

Zapamiętaj!

Oto najważniejsze czynniki kształtujące klimat w Polsce:

– Położenie w strefie umiarkowanej półkuli północnej- przeważają wiatry związane z cyrkulacją niżową (cyklonową);

– Morza oblewające kontynent od północy, zachodu, południa i wkraczające między jego półwyspy;

– Ciepłe prądy morskie - Północnoatlantycki, Norweski;

– Sąsiedztwo Azji na wschodzie;

– Przewaga pasm górskich ułożonych równoleżnikowo;

– Rozmieszczenie ośrodków wyżowych i niżowych i ich zmiany wraz z porami roku;

– Rozkład i ruchy frontów atmosferycznych.

Na pewno wiesz, że:

Polska leży w klimacie umiarkowanym przejściowym.

A czy wiesz, dlaczego?

Gdyż docierają do nas masy powietrza ze wszystkich kierunków:

– Z północy powietrze arktyczne - napływa do nas najrzadziej. Powoduje silne mrozy, obfite opady śnieżne a na wiosnę falę przymrozków;

– Ze wschodu powietrze polarne kontynentalne - w styczniu napływa mroźne a latem suche i gorące;

– Z południowego wschodu powietrze zwrotnikowe kontynentalne - latem i wczesną jesienią napływa przynosząc pogodę ciepłą i suchą;

– Z południowego zachodu powietrze zwrotnikowe - pogoda gorąca i burzowa zimą odwilże i mgły;

– Z zachodu powietrze polarne morskie - najczęściej napływa przynosi zachmurzenie, latem pogodę chłodną i dżdżystą, zimą odwilże i mgły.

Zapamiętaj!

Polska leży w klimacie umiarkowanym przejściowym pomiędzy klimatami:

a) umiarkowanym oceanicznym na zachodzie
b) umiarkowanym kontynentalnym na wschodzie.

Dlatego..

Wyróżniamy 6 pór klimatycznych w ciągu roku
– Przedwiośnie (średnia dobowa temperatura od 0 do 5ºC)
– Wiosna (średnia dobowa temperatura od 5 do 15ºC)
– Lato (średnia dobowa temperatura od 15ºC)
– Jesień (średnia dobowa temperatura od 5 do 15ºC)
– Przedzimie (średnia dobowa temperatura od 0 do 5ºC)
– Zima (średnia dobowa temperatura poniżej 0ºC)

Czy wiesz, że:

- Wiatry są słabe i umiarkowane (od 2 do10 m./sekundę).

- Silniejsze występują tylko nad morzem (sztorm) i w górach (halny).

- Opady zależą od tego, z którego kierunku napływają masy powietrza.

- Wahają się one od 600mm na rok w środkowej części kraju nawet do 1800mm w Tatrach.

Lekcja druga: Pogoda Polski

Ponieważ jest to dopiero druga lekcja tego kursu, chciałbym Ci podpowiedzieć jak jeszcze skuteczniej możesz z niego korzystać.

Matriksie idealnym uzupełnieniem tego darmowego szkolenia jest to repetytorium.

Dlaczego?

Bo zawiera ponad 300 ćwiczeń utrwalających materiał jaki ze mną przerobisz.

To bardzo ważne, aby uzyskaną wiedzę utrwalać.

Zobacz, bo bardzo Ci się przyda: http://www.educentrum.pl

To tyle jeżeli chodzi o moje rady dla Ciebie.

Czas na ciąg dalszy lekcji o klimacie Polski.

Jest kształtowany przez masy powietrza o wielu właściwościach.

Najważniejsze masy powietrza to :

- masy powietrza podzwrotnikowego - morskiego docierające znad Wyżu Azorskiego przez cały rok,

- masy powietrza podzwrotnikowego - kontynentalnego z północnej Afryki i Azji Mniejszej i południowo - wschodniej Europy, zaznaczające się latem i jesienią,

- masy powietrza polarno - morskiego znad północnego Atlantyku docierające przez cały rok,

- masy powietrza polarno - kontynentalnego znad wschodniej Europy i Azji, przeważające w zimie,

- masy powietrza arktycznego znad Morza Arktycznego.
Wpływ na pogodę i klimat mają przede wszystkim masy powietrza:

- polarno - morskiego (lato : zachmurzenie, ochłodzenie , wzrost wilgotności; zima : ocieplenie i częste mgły),

- polarno - kontynentalnego (lato słoneczne i upalne, zima mroźna).

Masy powietrza o przeciwstawnych cechach, morskich i lądowych, ścierają się ze sobą na terytorium Polski.

Z tego też względu klimat Polski jest klasyfikowany jako umiarkowany ciepły przejściowy.

Pozostałe masy powietrza wpływaj ą na klimat i pogodę Polski w następujący sposób:

- powietrze morskie ma wpływ na zachodnie obszary kraju,

- powietrze kontynentalne ma wpływ na wschodnie obszary kraju,

- powietrze podzwrotnikowe - kontynentalne dociera nad Polskę na początku jesieni
( słoneczna pogoda tzw. złota polska jesień),

- powietrze podzwrotnikowe - morskie latem przynosi dużo opadów, zimą odwilże i mgły,

- powietrze arktyczne dociera stosunkowo rzadko i przynosi ze sobą silne mrozy i opady w zimie oraz przymrozki wiosną.

Dużo więcej na ten temat znajdziesz w repetytorium

Lekcja czwarta: Sieć rzeczna Polski.

Matriksie mam dla Ciebie coś fajnego i bardzo przydatnego! :-)

Na pewno Ci się przyda. Jest to fragment repetytorium z geografii.

Pobierz z tej strony: http://www.educentrum.pl/pobierz.html

Co tam znajdziesz?

·         39 stron świetnie opracowanych zagadnień;

·         Dużo mapek, ilustracji.

Zobacz czy podoba Ci się ten sposób przedstawiania zagadnień.

Jestem pewien że tak będzie, zresztą poczytaj opinie o pełnej wersji repetytorium.

Opinie: http://www.educentrum.pl/repetytorium_geografia_opinie.html

A dzisiejsza lekcja dotyczy sieci rzecznej Polski.

1. Sieć rzeczna Polski jest asymetryczna, co jest przyczyną rozwoju tej sieci.

2. Sieć rzeczna najwcześniej zaczęła się rozwijać na południu kraju (3 rzęd) a na północy w (4 rzędzie)

3. W okresie zlodowacenia środkowopolskiego został zablokowany odpływ na północ, wody spływające z lodowców spotkały się z wodami płynącymi wzdłuż czoła lodowca na zachód wykształcając w ten sposób ogromne doliny.

4. Pradolinami obecnie płyną częściowo niektóre rzek ich przebieg nie, jest południkowy, ale zbliżony do równoleżnikowego pradoliny to:

- Warszawsko- Berlińska
- Wrocławsko- Magdeburska
- Wełny – Wary
- Noteci - Warty

5. Największymi rzekami Polski są :

- Wisła ( 54 %)
- Odra (34%)

Inne ważne:

- Warta
- Bug
- Noteć
- Narew

a) wraz z dopływami tworzą największe dorzecza Polski

b) dorzecza pobrzeża południowo oraz wschodnio bałtyckiego to 12% powierzchni polski.

c) Pozostałe 0,3 % zajmują rzeki wchodzące w systemy zlewisk Morza Czarnego tj. dorzecze Dniestru i Dunaju + 0,1 % dorzecze Łaby

6. Charakterystyczną cechą obu największych dorzeczy

(Wisła i Odra) jest ich asymetria

- stosunek lewej części do prawej wynosi :

a) Wisła 27: 73

b) Odra 30:70

Ma to związek z nachyleniem niżu Środkowoeuropejskiego kierunku północno – zachodnim a także z kształtowaniem się rzeźby terenu w okresie zatamowania spływu wód przez lodowiec

7.Gęsta sieć rzeczna charakteryzuje obszar Karpat i Sudetów

8. Rzadka jest na terenach wyżynnych gdzie woda infiltruje w uszczelnione i skrasowiałe podłoże

9. Sposób zasilania polskich rzek określa się jako złożony deszczowo-śnieżny

- roztopy wiosenne na nizinach (marzec), górach (kwiecień) są przyczyną wysokiego stanu wód na wiosnę

- w okresie letnim wysoki stan wód związany jest z maksimum opadów w górach
( czerwiec, lipiec)

10. W okresie zimy rzeki polskie ulegają zlodzeniu

- średni czas zlodzenia 70 dni w dorzeczy Bugu i Narwi do około 10-20 dni w dorzeczu środkowej Odry i rzekach Pomorza.

Lekcja trzecia: Pasowy układ powierzchni Polski

Matriksie zanim przeczytasz dzisiejszą lekcję chciałbym się zapytać czy masz, już to Repetytorium z geografii ? Moim zdaniem nie ma lepszego repetytorium na rynku.

Jeżeli zależy Ci na świetnym wyniku na maturze to myślę, że warto je zakupić.

Zobacz: http://www.klik.educentrum.pl/12

Wracając do dzisiejszej lekcji.

Bezpośrednią przyczyną pasowości jest przeszłość geologiczna Polski a największy na to wpływ miały zlodowacenia plejstoceńskie.

Wyróżniamy następujące pasy:

a) Pas nizin nadmorskich

- nie przekraczają 100m n.p.m.

- występują obszary depresyjne (największa wynosi -1,8 m i znajduje się koło Elbląga)

b) Pas pojezierza

- efekt zlodowaceń plejstoceńskich

- najwyższe wzniesienia od 50 do 329 m. – Szeska Góra, Dylewska Góra, Wieżyca

- jeziora rynnowe, polodowcowe, moreny dennej, oczka wytopiskowe

c) Pas nizin środkowo polskich

- wzniesienia nie przekraczają 150 m.

- w pasie tym spotykamy szerokie doliny, pradoliny, które wykorzystują takie rzeki jak:
Wisła, Noteć, Narew, Bug.

d) Pas wyżyn

- średnio 200-400 m ale nawet 612 m. – Łysica

- występuje gołoborza, jaskinie krasowe

- występowanie. zwartych kompleksów lasów jodłowych

e) Pas kotlin podkarpackich

- 150 do 300 m

- np. Kotlina Sandomierska, Oświęcimska

f) Pas gór

- do 2499 m – Rysy w Tatrach

- 1602 m – Śnieżka w Sudetach

- cechą charakterystyczną jest występowanie przełęczy

Tabelka pomocnicza do dzisiejszej lekcji.

Bardzo przydatną tabelkę w której zebrałem najważniejsze informacje znajdziesz tutaj

Lekcja piąta: Funkcje i rozmieszczenie lasów

Witaj

Matriksie zanim dzisiaj zaczniemy, chciałbym Ci polecić darmowy kurs z angielskiego.

Kurs jest prowadzony podobnie jak ten z geografii, czyli drogą mejlową.

Przerabiana jest cała gramatyka angielska, można uczyć się wymowy i słówek.

Inicjatywa jest ciekawa, dlatego myślę, że warto wejść tutaj:
http://www.kurs.twojangielski.pl i się zapisać.

OK, wracamy do geografii.

I Znaczenie gospodarcze lasów:
– rośnie rola drewna jako surowca w przemyśle celulozowo-papierniczym (Ostrołęka, Kostrzyn)
– meblarstwo (Swarzędz)
– budownictwo
– zmniejszenie ilości stref powodziowych w rolnictwie; naturalna bariera ochronna
– dostarczane są „owoce lasu”
– zużycie jako podkłady kolejowe i podpory w kopalniach (zmniejszyło się)
– pozyskiwanie drewna jako źródła energii (na ograniczoną skalę i niemal wyłącznie na wsi)
– gospodarka łowiecka (ostatnio rozwój za sprawą kapitałów zagranicznych)

II Przyrodnicza funkcja lasów:
– zwarta, wielowarstwowa roślinność ogranicza erozję gleb, chroniąc je przed nadmiernym nagrzewaniem i parowaniem; utrzymywanie spoistości gleb i zapobieganie przenoszeniu się piasku i powstawaniu wydm.
– regulacja stosunków wodnych, tzw. funkcja wodochronna; zwiększenie wilgotności powietrza
– regulacja ruchów mas powietrza
– poprawa składu chemicznego troposfery
– obszar intensywnej fotosyntezy
– miejsce życia dla różnych gatunków zwierząt i roślin

III Znaczenie socjalne
– obszar dogodny do pełnienia funkcji rekreacyjnej (rozbudowa i powstawanie wielu nowych ośrodków wypoczynkowych i sanatoriów)
– korzystne oddziaływanie na zdrowie człowieka
– walory turystyczne; uatrakcyjnienie krajobrazu
– inspiracje twórcze dla artystów
– znaczenie naukowe (rezerwaty i parki)

4) Rodzaje drzew w Polsce:
64, 3 % sosna
12, 7 % świerk
4, 5 % jodła
6, 0 % buk
5, 6 % dąb, klon, wiąz
3, 1 % brzoza
3, 0 % olcha
0, 4 % grab
0,4 % osika, topola, wierzba

-Lasy zajmują 27% powierzchni kraju, przy czym lesistość jest zróżnicowana przestrzennie

-Ogólna powierzchnia: 8813 tys. Ha lasów; 83% to lasy publiczne (własność Skarbu Państwa i gmin), 2% powierzchni leśnej stanowią parki.

-Skład gatunkowy charakteryzuje przewaga drzew iglastych. Ogromna przewaga sosny w krajowym drzewostanie to efekt dużej odporności i małych wymagań glebowo-klimatycznych i prowadzonych w XIX wieku na dużą skalę zalesień tym drzewem. Rozwój szkodników zmusza do stosowania środków chemicznych szkodliwych dla zwierzyny leśnej.

-O wartości gospodarczej lasów obok rodzaju drzewostanu decyduje wiek drzew. Polskie lasy są stosunkowo młode i nie posiadają drzew w pełni odpowiednich do wyrębu, tzn. powyżej 80 lat (takich jest niewiele ponad 17%).

-Monokulturowy charakter lasów ułatwia pozyskiwanie drewna, ale wpływa negatywnie na ich zdrowotność.

2) Czynniki rozmieszczenia lasów w Polsce:

– Zapotrzebowanie na użytki rolne i tereny pod zabudowę (Polska Centralna i Górny Śląsk)

– Rozwój przemysłu (Śląsk)

– Historyczne (rabunkowa gospodarka lub utrzymywanie dużych kompleksów leśnych jako tereny łowieckie na obszarach dawnych zaborów)

– Zróżnicowanie warunków klimatycznych, wodnych i rzeźby terenu

– Przeciwdziałanie spadku tempa odbudowy drzewostanu. Już od lat powojennych prowadzi się zalesianie terenów będących nieużytkami, bądź silnie eksploatowanych. W latach 1946-94 lesistość wzrosła do 28%, ale obecnie w porównaniu z rokiem 1980 ilość drzew sadzonych (w ciągu roku) na obszarach nowych zadrzewień spadła ponad 50%.

– Wprowadzenie zróżnicowania gatunkowego wśród drzewostanu. Da to możliwość zrezygnowania ze stosowania środków chemicznych w walce ze szkodnikami. Powstanie naturalna bariera działań prewencyjnych dla rozwoju takowych. Należy nadmienić, iż jednorodne drzewostany są znacznie mniej odporne na niszczenie przez ogień.

– Świadomość ogromnej wagi istnienia lasów dla człowieka w światopoglądzie pojedynczej jednostki. W samym roku 1998 zanotowano ponad 6000 pożarów lasów. Większość z nich została wywołana przez osoby wypoczywające na urlopach. Należy wykształcić w nowym pokoleniu Polaków zdolność do przewidywania konsekwencji własnego postępowania i brania odpowiedzialności za swoje czyny.

– Ochrona prawna dla obszarów wymagających zmian w strukturze wiekowej, bądź gatunkowej lasów, tak potrzebna, byłaby rozwiązaniem wręcz na skalę wejścia do UE.

– Inwestowanie większej ilości funduszy w rozwój technologii chroniących środowisko. Rozwój przemysłu stanowi poważne zagrożenie dla lasów. Zaledwie 10% ogólnej powierzchni stanowią obszary o zerowym stopniu uszkodzenia. Mylnie pojmowane oszczędności na oczyszczalniach i filtrach, doprowadziły do jeszcze większych nakładów pieniężnych.

– „Nowe Święta Bożego Narodzenia”, gdzie zamiast prawdziwej choinki stoi w domu ta sztuczna. Dzięki wzmożonemu importowi i upowszechnianiu się sztucznych drzewek zmniejszył się wyrąb choinek (z 920 tys. sztuk w roku 1980 do 272 tys. w roku 1994).

– Spowolnienie rozwoju łowiectwa. Organizowane są dochodowe polowania dla turystów zagranicznych i odłów żywych zwierząt na eksport. Budzi to protesty, zwłaszcza, gdy chodzi o gatunki zagrożone wyginięciem, tj. wilki, czy rysie.

Tak btw. mapki i wykresy do naszych spotkań wprowadzę od 6 lekcji.

Lekcja szósta: Atmosfera

Matriksie, dzisiejsza lekcja jest dodatkowo wzbogacona o wykres i mapkę.
Dodatkowe informacje, opublikowałem na temat atmosfery na jednej ze stron które prowadzę.
Link do niej znajdziesz na końcu tej lekcji.

1. Definicja

Atmosfera - to gazowa i zewnętrzną powłoka Ziemi.
Złożona jest z mieszaniny gazów.

2. Skład atmosfery

a) stałe składniki powietrza: azot, tlen, argon, neon, hel, metan, krypton, wodór

b) zmienne składniki powietrza: para wodna, dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, ozon

Tab.1 Najważniejsze gazy wchodzące w skład powietrza.

Źródło: Opracowanie własne

Do pozostałych składników powietrza w śladowych ilościach gazów zaliczamy :

c) Gazy szlachetne - hel, neon, krypton i ksenon

d) Inne gazy - metan, wodór, tlenek i podtlenek azotu, ozon i związki siarki radon jod, amoniak, pyły gleb, mikroorganizmy oraz substancje powstające w wyniku działalności gospodarczej człowieka.

3. Rola pary wodnej i aerozoli w atmosferze:

a) para wodna: tworzy warstwy chmur, zapewnia obieg wody w przyrodzie, spada na ziemię w postaci deszczu lub śniegu a nawet gradu, maksymalna zawartość pary wodnej to 4%

b) aerozole: kropelki wody, kryształki lodu- to chyba jedyne nieszkodliwe aerozole.
Pozostałe, to głównie składniki zanieczyszczeń: cząsteczki dymu, sadzy, popiołu, pyły wulkaniczne, roślinne oraz pyły pochodzenia przemysłowego.

4. Wykres przez poprzeczną budowę atmosfery


Tak jak wspominałem na początku,
na stronie http://cd.geografia.vel.pl/atmosfera.html opisałem bardzo szczegółowo:

1. Warstwy atmosfery i ich charakterystykę

2. Zmiany ciśnienia i składu atmosfery wraz z wysokością.

Zapoznaj się z tym teraz.

http://cd.geografia.vel.pl/atmosfera.html

Lekcja siódma - chmury, opady i skala Beauforta

Witaj Matriksie,

Dzisiaj zajmiemy się opadami, chmurami i skalą Beauforta
Opad atmosferyczny – to spadanie kropli wody, igiełek lodu, płatków śniegu lub gradowin z chmury na powierzchnię terenu.

Rodzaje opadów:
– Deszcz – opad kropli wody o średnicy powyżej 0,5 mm lub wyjątkowo mniejszej, jeśli opad pochodzi z dość wysokiej chmury.

– Śnieg –opad płatków śniegowych, tj. zrośniętych ze sobą igiełek lodu.

– Grad – opad bryłek lodu (gradzin, gradowin) o średnicy powyżej 0,5 cm, nierzadko dochodzących do 5 cm, połączony zazwyczaj z deszczem.

Rozkład opadów w strefach klimatycznych:

– gorąca (ok. 2000 mm)

– umiarkowana (1000 – 500 mm)

– zimna (250 mm)

Pora sucha – okres bezdeszczowy.

W klimacie gorącym za takie uważa się te miesiące, w których miesięcznie sumy opadów są poniżej 60 mm, w krajach umiarkowanego klimatu – te miesiące zimowego półrocza, w których miesięczny opad jest mniejszy od 1/10 opadu w miesiącu o najobfitszych opadach, lub te miesiące półrocza letniego, w których miesięczny opad jest mniejszy od 1/3 opadu w miesiącu o najobfitszych opadach.

Pora deszczowa – w klimacie, w którym występuje pora sucha, pozostała część roku uważana jest za porę deszczową.

Strefy klimatyczne a opad:
...