Śliwa –BLISKI WSCHÓD
I OKRES PRZEJŚCIOWY odVIII do X dyn (2198-1938)
à Maneton : VII dynà „przez 70 dni władzę sprawowało 70 królów”
à u schyłku: 2 ośrodki władzy à Hennesu(Herakleopolis) N
à Teby S
Inneà Koptos, Memfis(nadal stołeczne)
à dyn IX Ix rezydowały w Hennesu / Cheti I (Ahtoes u Manetona)à 1 władca IX dyn.
~ostateczne zwycięstwo Teb
~utożsamiany z twórcą tzw. Nabów
~dzieła literackie doskonałym źródłem (fakty i ogólna atmosfera)
„Pouczenia Ipuwera” (eg. sbojet)à obraz epoki à wizje klęsk głodu, najazdu koczowników, zawirowania społeczne;
à korzenie sięgają Starego Państwa / I Okres Przejściowy i Średnie Państwo à bogato reprezentowane
à Literatura profetyczna à zapowiadanie wydarzeń które już się odbyły;
à usprawiedliwienie rządów uzurpatora;
„Dialog człowieka ze swoim ba” à usiłowanie samobójstwa; dusza podaje kontrargumenty pragnąc utrzymać go przy życiu;
~Najistotniejsze konsekwencje w wierzeniach religijnych:
à do tej pory utożsamianie się z Ozyrysem było przywilejem władcy;
à od I okresu przejściowego à DEMOKRATYZACJA WIERZEŃ RELIGIJNYCH; przywilej zjednoczenia z Ozyrysem możliwy dla wszystkich.
~Ponowne zjednoczenie à Mentuhotep II /książę tebański XI dyn/ à pokonanie Herakleopolitańczyków.
ŚREDNIE PAŃSTWO
à wiele zabytków Średniego Państwa przestało istnieć z powodu ekspansywności władców Nowego Państwa à odkrycie związane np. z trzęsieniami ziemi;
à badania nad architekturą prof. Arnold à od ’70 do dziś(rejon Dahszur i Liszt)
àwiele zabytków przerobionych, uzurpowanych à kartusze hyksoskie władców XIX i XX(Ramzes II)
à początek od panowania Mentuhotepa II lub od XII dyn.
à podstawowe elementy:
à język à średnioegipski à najważniejszy od I okresu przejściowego do XVIII dyn;
à literaturaà Przygody Sinuheta, Rozbitek, Wymowny wieśniak(tytuły umowne lub incipit)
à literatura religijnaà Teksty Sarkofagów(zajmują miejsce Tekstów Piramid)
~średnioegipski --> od okresu amarneńskiego ma rangę języka klasycznego, stosowany po czasy rzymskie, wykorzystywany w ważnych tekstach; językiem mówionym staje się wtedy nowoegipski;
à Mentuhotep I à założyciel dyn. Tebańskiej
~żona Jah i syn Antefà posiada już własciwą tytulaturę władcy
~El Tarif jako nekropola królewska / Teby Zachodnie, obszar skalny;
à Mentuhotep II à unifikacja krajuà między 30 a 34 rokiem panowania; 51 lat panowania;
à rezydencja królewska w Tebach
à miejsce pochówku à kotlina Dejr El Bahari
à grobowiec Mentuhotepa IIà w pobliżu pochówki 6 małżonek; na zboczu – nekropola urzędników;
à System Administracyjny
~powrót wezyra
~Nubia jako kierunek ekspansji
~wojny z Beduinami na Synaju i Libijczykami w Zach Delcie
XII dyn à problem koregencji à władca nie tylko desygnował następcę ale koronował go na współwładcę;
à 7 władców o imieniu Amenemes(Amenemhat)
à założyciel à Amenemhat I à wezyr w czasach panowania poprzedniego władcy; uzurpator; wzrost autorytetu władzy królewskiej; centralizacja; spadek rangi nomarchów(eg. Hatija= nom); spadek znaczenia Teb à rezydencja władcy w Icztaui(Liszt)à zespoły grobowe z piramidą; umocnienia we wschodniej cz. Delty;
Wys. II kataraktyà Nubiaà monumentalne budowleà wstrzymanie napływu wrogów; ułatwienie dostępu kupcom
à budownictwo:
à prefabrykacja
à taśmowy system produkcji
à ekspedycje
à prace budowlane związane z cyklem wylewowymà ‘pańszczyzna’à w okresie wylewowym chłopi wcielani do brygad budowniczych;à osiedla robotnicze już w Starym Państwie à Patrie à badania w Lahun;
à w Egipcie nie było pieniądza do czasów greckich
à nekropola władców Średniego Państwa: DAHSZUR;
à Fajumà złoża bazaltu, wapienia, gipsu(płn. partia)
à ok. 60-80 km od Dahszur
à ponowne zainteresowanie w czasach greckich i rzymskich
à KASR EL SAGHA(miejsce zakwaterowania robotników,świątynia)
ŚWIĄTYNIA W KASR EL SAGHA
àelementy cyklopowe, niezwykle duże jako podstawa konstrukcji;
à ob. Podium
àbudowla nie została ukończona
àzagadkowa szczelina z boku
à służyła tylko okresowo
àmedżauà mieszkańcy Nubiià policyjna eskorta
àzniszczenia spowodowane trzęsieniem ziemi; w czasach grecko-rzymskich wykorzystywana w charakterze surowca; kamienne bloki miały zostac przetransportowane bo Krokodilopolis(ob.Medinet El Fayum)
à 21 m. dł. ; wewnątrz w środkowej szerszej niszy miejsce na posąg bóstwa
à forma narteksu poprzedzającego 7 nisz; środkowa zniszczona zapewne podczas wydobywania posągu.
à w niewielkiej odległości od świątyni skupiska zabytków
à 2 OSADY
~wschodniaà b. zniszczona; większość zmieciona przez potok osadów
~zachodniaàwarstwy rumoru skalnego przykryły osadę
~wokół osady system wałów
~obok osady zachodniej gebelà wykorzystywany na nekropolę nie tylko dla mieszkańców osad ale także dla mieszkańców z drugiego brzegu;
àSTRUKTURA OSADNICZA
~ obwarowany prostokątz osią centralną , bramami N i S, dodatkowymi ulicami E i W
~regularny system zabudowy
~pomiędzy ul. Centralną a W i E domy stykają się plecami;
~dookoła obejście
~217x153 łokcie
~rodzaj koszar
~robotnicy sprowadzeni do wydobycia kamienia
~w pobliżu bazaltowa droga prowadząca do kamieniołomów
~”osiedle rzemieślnicze”
~Gebel Catranià kamieniołom bazaltu
~ulica centralna
~wszystkie uliczki wybrukowane cegłami suszonymi
~w paru miejscach pod warstwą bruku mur wężowyà brak funkcji uzytkowej; jedynie od strony cmentarzyskaà forma magicznego zabezpieczenia przed zmarłymi lub forma magicznego wyznaczenia granic miasta;
~1 zespół: otwarty dziedziniec + przejścia do 5 wąskich pomieszczeń(sypialnie);na dziedzińcu kopułowy piec gliniany
~osada mogła mieścić od 1000 do 1200 osób
~w pobliżu mogły się znajdować pomieszczenia dla nadzorców
à ostatnia faza użytkowania à II Okres Przejściowy
~obecność dużych glinianych naczyń na wodę
~wszystkie elementy narożneà kamień wapienny; resztaà cegły suszone
~obok osiedla à groby patelniowe(Nubijczyków)à charakter dolmenowy przykryty płaskim stropem; obecność dromosu; odmienna ceramika nubijska
à Gertrude Cayton Thomsonà eksploracja grobów patelniowych w latach 30à pierwsze korzystały z samolotu;
à w pobliżu KOPTYJSKI KLASZTOR SKALNY VIII/IX w.
~wykorzystanie zjawiska nadlegania warstw łupku i wapienia
~rodzaj wspólnego pomieszczenia, kuchnia, kaplica.+ pojedyncze pomieszczenia sypialne(eremy)
~miejsce obronne
~podstawą utrzymania była produkcja soli przez odparowanie solanki
~patronem był św.Abulifa
à SEZOSTRIS II
à zainteresowanie rejonem Fajumà program zagospodarowania
à rezydencja i zespół grobowyà w pobliżu Kahun
~miasto rzemieślnicze à wykopaliska Petriego; ok. 500 osób; charakter doraźny;
à SEZOSTRIS III
à wzrost znaczenia Egiptu na arenie międzynarodowej(ekspedycje do Nubii, Palestyny)
à II kataraktaà rozbudowa kanału(obejście)à znaczenie militarne
à rozbudowa systemu rolnego Fajum
à administracjaà wzrost władzy centralnejà zmniejszenie przywilejów lokalnych nomarchów; wzrost rangi wezyra : à Stare Państwoà spokrewniony z władcą;à Średnie Państwoà w formie awansu;
à ogromne uznanie w rejonie Dolnej Nubiià kult
à piramida grobowa w Dahszur
à AMENEMES III
àkampanie na Bliski Wschód i do Nubii(ekspedycje);Pustynia Wschodnia
à Fajumà dalsze inwestycje: à posągi w Hatnub; àŚwiątynia Renenmutet w Medinet Maadi(portyk poprzedzający sanktuarium wsparty na 2 kolumnach papirusowych); à świątynia Sobka
à 2 piramidy à Dahszurà Hawara(rozbiórka w czasach rzymskich; opis à Herodot ks. II)
à NEFRUSOBEK
àmałżonka i siostra Amenemhata IV
à ostatni władca XII dynastii
à Chapelle Blanche w Karnaku à Sezostris I
à zrekonstruowana z bloków wtórnie użytych
à metoda anastylozy(chyba bo to mam niewyraźnie a brzmi strasznie głupio:P)
~piramidy z suszonej cegły pokryte okładziną kamienną
~XII dynà figurki konkubin
~portret pesymistyczny
~teksty złorzeczące(egzekracyjne)à na naczyniach, figurkachà rytualnie niszczone
grappa25