1. PRZEDMIOT BADAŃ PEDAGOGÓW
Przedmiotem badań pedagogów jest wychowanie. WYCHOWANIE – świadomie organizowana działalność społeczna zmierzająca do osiągnięcia danego celu. Celem wychowania jest wywołanie zamierzonych zmian osobowości człowieka. Zmiany te obejmują zarówno stronę poznawczo – instrumentalną jak i aksjologiczną.
Poznawczo – instrumentalna jest związana z poznaniem rzeczywistości i umiejętności oddziaływania na nią.
Aksjologiczna polega na kształtowaniu stosunku człowieka do świata i ludzi, jego przekonań i postaw, celu życia.
Proces i wyniki wychowania kształtują się pod wpływem:
ü zorganizowanej działalności środków masowego przekazu
ü wysiłków jednostki nad kształtowaniem własnej osobowości
Zakresy wychowania:
ü umysłowe
ü moralne
ü estetyczne
ü społeczne
ü patriotyczne
ü środowiskowe
ü samowychowanie
2. SUBDYSCYPLINY
ü pedagogika resocjalizacyjna – zajmuje się wychowaniem osób niedostosowanych społecznie
ü pedagogika socjologiczna – czyli pedagogika pracy
ü pedagogika medialna, czyli mediów – wyjaśnia mechanizm oraz prognozuje
ü pedeutologia – nauka o nauczycielu
ü andragogika – pedagogika dorosłych
ü pedagogika społeczna
ü pedagogika przedszkolna
ü pedagogika wczesnoszkolna (7 – 10 lat)
ü pedagogika specjalna ( OLIGOFRENIOPEDAGOGIKA) – zajmuje się ludźmi o obniżonej normie intelektualnej (upośledzeni umysłowo)
ü pedagogika opiekuńczo – wychowawcza
ü pedagogika kulturalno – oświatowa
ü pedagogika porównawcza
ü historia rozwoju myśli pedagogicznej - historia wychowania, historia edukacji
ü teoria wychowania
ü dydaktyka – nauka badająca proces uczenia się
3. PEDAGOGIKA, PEDAGOGIZM, PEDAGOGIA
pedagogia - zespół środków i metod wychowawczych stosowanych przez nauczycieli; pojęcie pedagogii odnosi się do praktyki „sztuki wychowania” w odróżnieniu od pedagogiki, która jest teoretyczną i naukową refleksją dotyczącą praktyki edukacyjnej; obecnie mówi się również o pedagogii jako paradygmacie edukacyjnym, który może przybierać postać doktryny pedagogicznej, ideologii edukacyjnej bądź ukrytego programu wychowawczego (np. szkoły).
pedagogika - nauka albo — ściślej — zespół nauk o wychowaniu, istocie, celach, treściach, metodach, środkach i formach organizowania procesów wychowawczych. Wychowanie to jedna z form działalności społ.; na działalność wychowawczą składa się wiele zabiegów i procesów, mających na celu wpływanie na fizyczny, umysłowy i moralny rozwój młodych pokoleń, przekazywanie im doświadczeń społeczeństwa zarówno z zakresu wytwórczości, jak i dorobku kult., przygotowywanie do twórczego rozwoju tego dorobku, a tym samym zapewnienie ciągłości życia społ. między pokoleniami. Pedagogika jest nauką o procesach wychowawczych, czyli teorią działalności wychowawczej; samo postępowanie wychowawcze nazywa się natomiast często pedagogią któremu to pojęciu bliskie jest określenie „sztuka wychowania”
Przedmiot badań pedagogiki - wąskie ujmowanie przedmiotu pedagogiki polega na tym, że ogranicza się go niemal wyłącznie do relacji uczeń – nauczyciel, a więc do zagadnień dydaktycznych związanych z nauką szkolną. Prowadzi to do pomijania wszelkich innych stron i dziedzin wychowania, jak np. problematyki wychowania moralnego w szerokim tego słowa znaczeniu, problematyki wychowania zespołowego, wychowania w rodzinie, wychowania pozaszkolnego itd., jak również problematyki celowego wpływu wychowawczego (edukacyjnego) na dorosłych., dydaktyka, czyli teoria nauczania i uczenia się, jest jedną z najlepiej rozwiniętych dyscyplin pedagogicznych. Dla pedagogiki podstawowym przedmiotem badań jest więc proces intencjonalnego wychowawczego i samowychowawczego wzrostu i rozwoju w całej różnorodności jego form, zadań szczegółowych, przebiegu, treści i uwarunkowań. Wychowanie i samowychowanie nie zawsze wprawdzie przebiegają w sposób w pełni świadomie kontrolowany, jak np. w wychowaniu rodzinnym, z reguły jednak są mniej lub bardziej świadomie organizowane i kontrolowane oraz stają się systemem czynności zaw. w instytucjach oświat. i wychowawczych, takich jak: szkoły, organizacje dziecięce i młodzieżowe, placówki wychowania pozaszkolnego i pozaszkolnego, itd.
pedagogizm - przypisywanie pewnym zjawiskom i procesom psychicznym i społecznym wartości lub przymiotów edukacyjnych, chociaż tam ich nie ma poszerzenie kompetencji pedagogiki; tworzy go rozum pedagogiczny; niesymetryczność między uczniem a nauczającym redukcja pedagogiki do teorii wychowania sposób myślenia kompatybilny do tworzenia pojęcia logicyzmu.
4. DIAGNOZA W PEDAGOGICE I PSYCHOLOGII. DIAGNOZY SZCZEGÓŁOWE.
Funkcje badań diagnostycznych (teoretycznych)
ü deskryptywna
ü eksplancyjna
ü prospektywna
Diagnoza pedagogiczna – jako metodologia diagnozy specyficznej dla danej dziedziny pedagogiki (subdyscyplin):
ü diagnostyka pedagogiczna środowiska (pedagogika społeczna)
ü diagnostyka w wychowaniu resocjalizującym
ü diagnostyka psychologiczno – pedagogiczna (pedagogika specjalna)
ü diagnostyka opiekuńcza
ü diagnostyka edukacyjna (dydaktyczna)
ü diagnostyka pracy kulturalno – wychowawczej
ü diagnostyka pracy socjalno – wychowawczej
W przestrzeni, relacjach diagnostycznych ważne są:
ü cel diagnostyczny
ü świadomość metodologiczna
ü oczekiwania diagnostyczne
ü zachowania diagnostyczne
Diagnoza – to rozpoznanie na podstawie zebranych objawów prawidłowości badanego złożonego stanu rzeczy przez przyporządkowanie go do typu albo gatunku, dalej przez wyjaśnienie genetyczne i celowościowe, określenie jego fazy obecnej i przewidywanego rozwoju.
Procedurę diagnostyczną w pedagogice empirycznej stosujemy po to, aby ustalić istniejący aktualnie stan rzeczy, oraz dojść przyczyn tego stanu.
Rodzaje procedur diagnostycznych:
ü statystyczna – dany moment czasowy
ü dynamiczna – pewny przedmiot czasowy
ü diachroniczna (poprzeczna) – realizowana na różnych próbach z populacji w tym samym czasie
ü synchroniczna (podłużna) – realizowana w różnych momentach czasowych
8. SYSTEM EDUKACYJNY W POLSCE. STRUKTURA, FUNKCJE I ZADANIA POSZCZEGÓLNYCH SZCZEBLI SYSTEMU:
Wychowanie przedszkolne jest obowiązkowe.
ü oddziały przedszkolne dla dzieci
ü szkoły podstawowe ( 6 lat – kończy się sprawdzianem)
ü gimnazjum (3 lata – kończy się egzaminem)
ü liceum zawodowe – szkoły policealne
ü szkoły wyższe zawodowe (licencjackie)
ü studia uzupełniające (magisterskie)
Wychowanie – jest zawsze procesem zaplanowanym, świadomym.
ü celem jest rozwój osobowości
ü zadania: dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze
Ustawa o systemie oświaty:
ü każda szkoła ustanawia odrębne cele; celem jest rozwój osobowości człowieka
ü w szkołach działa program jawny i ukryty
Osobowość człowieka:
ü siły motywacyjne (dyspozycje kierunkowe: dążenia, cele, motywacje, idee) – są to postawy człowieka. Wpływają ona na rozwój i stymulację – proces wychowawczy
ü siły sprawnościowe (dyspozycje instrumentalne: wiadomości, nawyki, zainteresowania, umiejętności) – wpływają one na rozwój i stymulację – proces kształcenia
Najważniejsze typy i rodzaje szkół we współczesnych ustrojach szkolnych można wyodrębniać wg następujących kryteriów podziału: 1) ze względu na charakter programowy: szkoły ogólnokształcące, programowo jednolite oraz szkoły zawodowe; 2) ze względu na poziom (szczebel) wykształcenia: przedszkola (ogródki dziecięce, szkółki macierzyńskie), szkoły podstawowe (początkowe, elementarne, niższe, powszechne), obecnie, w zasadzie obowiązkowe, szkoły średnie (gimnazja, kolegia, licea, technika), szkoły wyższe, nadające stopnie i tytuły nauk. — uniwersytety, politechniki, akademie cywilne i wojskowe, wyższe szkoły specjalistyczne, instytuty, kolegia uniwersyteckie itp., oraz tzw. wyższe szkoły zawodowe — np. wyższe szkoły inżynierskie, wyższe szkoły nauczycielskie; 3) ze względu na wiek uczniów: szkoły dla dzieci i młodzieży oraz szkoły dla dorosłych; 4) ze względu na płeć uczniów: szkoły męskie, szkoły żeńskie oraz szkoły koedukacyjne; 5) ze względu na tryb nauczania: szkoły stacjonarne (dzienne), szkoły wieczorowe, szkoły zaoczne, szkoły korespondencyjne, szkoły eksternistyczne; 6) ze względu na organizatora i utrzymującego szkołę: szkoły państwowe, szkoły publiczne, szkoły miejskie (komunalne, municypalne), szkoły prywatne i in.; 7) ze względu na stosunek do religii: szkoły świeckie (laickie), szkoły wyznaniowe — nauczające w duchu określonego wyznania religijne, lub szkoły międzywyznaniowe — z obowiązkową nauką religii dla każdego wyznania osobno; 8) ze względu na język wykładowy: szkoły narodowe.
22. DEFINICJA POJĘCIA
pojęcie - niezbędny składnik myślenia, idea, przedstawienie, forma poznawcza o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym; wg nowoż. empirystów (® empiryzm) pojęcia są wytworem procesu abstrahowania na podstawie danych doświadczenia, wg racjonalistów (® racjonalizm) są tworzone przez umysł niezależnie od doświadczenia; I. Kant odróżnił pojęcia aprioryczne (czyste pojęcia intelektu) i aposterioryczne, określające klasy przedmiotów danych w doświadczeniu lub wytworzonych.
30. WSPÓŁCZESNY DYSKURS PEDAGOGICZNY, WIZJA SPOŁECZEŃSTWA BEZ SZKÓŁ (SZKOLNICTWO ALTERNATYWNE, ANTYPEDAGOGIKA, PEDAGOGIKA MEDIALNA, EDUKACJA WYZWALAJĄCA – PODMIOTOWA)
antypedagogika - jeden z nurtów współczesnej pedagogiki alternatywnej; nie tylko odrzuca dotychczasowy system edukacji jako represyjny i utrwalający nie akceptowane wzorce kulturowe, ale neguje samą istotę wychowania rozumianego jako proces celowy, mający charakter świadomie formacyjny; wychowanie, całkowicie podporządkowujące dziecko autorytetowi osoby dorosłej, która kształtuje jego osobowość wg z góry określonego wzorca i narzuca mu gotowy, własny system wartości, antypedagogika uważa za naruszanie prawa jednostki do samookreślenia; wychowaniu opartemu na przedmiotowym traktowaniu wychowanka antypedagogika przeciwstawia układ, w którym obie strony — wychowawca i wychowanek — mają takie same prawa, a rola pedagoga polega nie na wychowywaniu, ale na życzliwym wspieraniu dziecka w jego samodzielnych poszukiwaniach i wyborach; podstawą takiego współdziałania jest wzajemny szacunek i zaufanie partnerów interakcji.
10. DEFINICJE POJĘĆ KLUCZOWYCH:
socjalizacja- proces i rezultat procesu przekazywania jednostce systemów wartości, norm i wzorów zachowań obowiązujących w danej zbiorowości, a także określonych umiejętności, w tym zwł. związanych z opanowaniem narzędzi (sposobów posługiwania się przedmiotami będącymi wytworami człowieka) oraz wejściem w świat społ. instytucji; dokonuje się poprzez oddziaływania środowiska społ., osób i instytucji wychowujących.
środowisko społeczne- ogół warunków powstałych w wyniku społecznego współżycia i działania ludzi, odgrywających doniosłą rolę w kształtowaniu się osobowości społecznej człowieka i wyznaczających w dużym stopniu jego zachowanie; czynniki, których całokształt składa się na środowisko społeczne, obejmują m.in.: przyjęte w grupach społecznych, w których obraca się dana jednostka, reguły ludzkiego zachowania, poglądy i wyobrażenia, normy i hierarchie wartości moralnych, estetycznych itp., system sankcji społ., oczekiwania związane z określonymi rolami społ., systemy wychowawcze; środowisko społeczne obejmuje również m.in. warunki społeczne, ekonomiczno - polityczne, sposoby wytwarzania środków do zaspokojenia potrzeb życiowych i stopień ich zaspokojenia.
środowisko wychowawcze -ulega zmianom niezależnie lub zależnie od człowieka.
Rodzaje środowisk:
ü naturalne – rodzina, społeczność lokalna, grupa rówieśnicza. Jednostka staje się częścią tego środowiska ze względu na urodzenie, itp.
ü intencjonalne – instytucje wychowawcze, np. szkoły, dom kultury, uniwersytet, dom dziecka, itp. Tworzy się w procesie urzeczywistniania planowych zamierzeń wychowawczych i określa się je mianem instytucji wychowawczych.
Wg Socińskiego – ogół sytuacji wychowawczych nazywamy środowiskiem wychowawczym, a sytuacje wychowawcze to warunki, które działając na jednostkę, powodują w niej określone przeżycia psychiczne.
Wg Pietera środowisko wychowawcze to złożony układ powtarzających się sytuacji, do których człowiek rozwijający się przystosowuje się czynnie w wychowawczym okresie życia.
postawy - jedno z podstawowych pojęć w psychologii społ. i socjologii, używane na oznaczanie składników osobowości wyrażających się w skłonności do specyficznych albo stereotypowych sposobów reagowania na określone bodźce w określonych sytuacjach; przyjmowanie trwałych p., związane z kształtowaniem się różnych ideologii, uprzedzeń i przesądów, powoduje preferowanie pewnych celów, wartości i ...
m.muca