Kirst Hans Hellmut - Powojenni zwyciezcy.pdf - E-BOOKI; wspomnienia, pamiętniki,II wojna światowa - Arbancjoza20011969

HANS HELLMUT KIRST

POWOJENNI

ZWYCIĘZCY

Oto niezwykłe i przerażające zarazem dzieje człowieka nazwiskiem Zygfryd

Sonnenberg, jego przyjaciela i jego nieudanej rodziny. Bytfon tylko fryzjerem.

Zarówno on sam, jak i wszyscy jego bliscy stali się w jakiś sposób ofiarami

epoki, w której żyli.

Wydawało się wówczas wszystkim, że nastał czas przełpmu, w którym wiele zaieży od Yadzi, a

jednocześnie świta nadzieja «a kpszą pizysziość. Byio to jednak tylko złudne mniemanie, gdyż

panujące stosunki wielu zniszczyły, a w ogóle sprzyjały powstawaniu konfliktów i budziły gniew.

Zygfryd Sonnenberg i jego przyjaciel zrozumieli ducha tych czasów. Nie chcąc ulec bez oporu,

postanowili bronić się. Byli zdecydowani walczyć na śmierć i życie. Zygfryd nie zawahał się nawet

przed zabójstwem.

Spróbuję opowiedzieć o tym wszystkim w tej powieści, a być może uda mi się wyjaśnić istotę

niektórych poczynań.

Księga I

Rok 1950 — DZIEŃ BEZ ZEMSTY

1. Świat, który trudno zrozumieć

Pociąg, zapewne mocno przeładowany, sapiąc i dysząc wjechał na dworzec. Zatrzymał się,

cały dygocąc. Nazwę stacji obwieszczała zaledwie jedna, krzywo zawieszona, ale niedawno

odmalowana tablica: Rosenburg. Rozległo się donośne wołanie: „Trzy minuty postoju!

Wysiadający pasażerowie udadzą się do przejścia w celu sprawdzenia biletów! Toalety na

dworcu są nieczynne!"

W zatłoczonych wagonach mrowili się ludzie. Kilku, przepychając się gwałtownie,

wydostało się przez okna. Inni spadali przez otwarte drzwi i ze stopni wagonów jak opite

krwią pijawki.

Wśród pasażerów, którzy wysiedli z pociągu tego dnia w maju 1950 roku, znajdowali się

dwaj mężczyźni w znoszonych i spranych mundurach dawnego Wehrmachtu. Tak samo jak

setki tysięcy podobnych im w ostatnich latach, powracali do tych resztek Niemiec, jakie

pozostały po drugiej wojnie światowej. Obaj mieli chlebaki, zwinięte koce i nic poza tym.

Niczego zresztą wówczas nie potrzebowali.

Twarze ich były wymięte, wychudłe i szare jak ich mundury. Jednakże w oczach

pobłyskiwała dziecięca ciekawość i ostrożnie zaczajona nadzieja. Nie poszli za kłębiącą się

gromadą zdążającą do przejścia, lecz, nie porozumiewając się ani słowem, ruszyli

niespiesznie w stronę stojącego na peronie napełnionego wodą koryta.

Kiedy tam doszli, uwolnili się od swego nędznego bagażu, opuszczając go po prostu na

ziemię, i powoli zdjęli kurtki. Widząc to, przybiegł natychmiast zawiadowca stacji, spasiony

człowieczek, nawykły do komenderowania tonem z dziedzińca koszarowego.

— Zanieczyszczanie wody jest zabronione! U nas wszystko zaczyna

powoli wracać do normy. Musicie uprzejmie zastosować się do tego! — krzyknął.

— Do kogo on mówi? — Niższy z repatriantów rozejrzał się wo

kół. — Jest tu jeszcze ktoś oprócz nas?

Zawiadowca stacji dopiero teraz przyjrzał się przybyszom trochę dokładniej. Miał przed

sobą dwóch mężczyzn o podobnym mniej więcej wyglądzie; zresztą to samo można było

powiedzieć o wszystkich repatriantach. Co prawda jeden z nich był trochę wyższy, wyglądał

też na lepiej odżywionego, a poza tym zachowywał się dość powściągliwie, natomiast ów

drugi, mniejszy, robił wrażenie bezczelnego typa. W każdym razie zawiadowca zorientował

się, że jeśli zechce postawić na swoim, będzie miał przeciwko sobie ich obu. Byli bowiem

jak bracia.

 No dobrze — powiedział niby to już udobruchany — na pewno jesteście repatriantami,

co?

 Wcale nie! Myśmy się tylko przebrali za repatriantów — odezwał się żywo mniejszy.

— Tak naprawdę przysyła nas Wysoka Komisja Sojusznicza w celu zbadania jakości wody

na niemieckich dworcach kolejowych.

 Nie straciliśmy jeszcze poczucia humoru, co? — zaczął się ostrożnie wycofywać

zawiadowca. — Brawo! To mi się podoba.

Oni tymczasem pozdejmowali koszule i nachylili nad korytem, prawie zanurzając się w

nim. Nie zważając na to, że woda jest letnia i stęchła, a przy tym niespecjalnie czysta,

ochlapali się nią prychając, zadowoleni z długo oczekiwanego odświeżenia.

Kiedy wycierali się do sucha koszulami, drobniejszy z nich — był to Tomasz Brandin —

przyglądał się koledze z pewnym zaciekawieniem i troską.

— Jak się zatem czujesz, Zygfrydzie, mój szanowny przyjacielu? Nie

ogarnia cię na nowo uczucie miłości do stron rodzinnych?

Zygfryd Sonnenberg nie odpowiedział. Jak urzeczony patrzył na teren stacji i na to, co

było widać poza nią. Budynek dworcowy leżał w ruinie, ale była to ruina trochę

uporządkowana — gruz starannie ułożono w stosy, oczyszczono dróżki, urządzono prowi-

zoryczne wejście i wyjście, całość ogrodzono płotem i zbudowano z desek barak z napisem:

„Sprzedaż biletów — Nadawanie bagażu — Biuro dworcowe".

Wydawało się jednak, że dalej prócz ruin nie ma już nic, tylko stosy

kamieni, wzgórki gruzu, resztki murów z martwymi oczodołami w miejscach, gdzie dawniej

były okna.

 Mój Boże — odezwał się przerażony Zygfryd Sonnenberg. — Jak to się mogło stać?!

 Nie pytasz chyba mnie. — Tomasz Brandin spojrzał na niego lekko zdziwiony. — Z

tym powinieneś się zwrócić do kogo innego. Może do tych, którzy bezpośrednio lub

pośrednio uczestniczyli w tym kataklizmie. Niektórzy z nich z pewnością jeszcze żyją, nawet

tu, w twoim Rosenburgu. Poza tym przecież wiedziałeś wcześniej, że twoje miasto było

bombardowane jeszcze w samym końcu wojny. Mówiono o tym w ostatnim komunikacie,

jaki udało ci się usłyszeć prawie pięć lat temu.

 No tak — przyznał zdławionym głosem Zygfryd Sonnenberg — ale ja nie tak to sobie

wyobrażałem. Nie aż tak! Miasto wygląda jak starte z powierzchni ziemi!

 A jednak nie całkiem — mitygował go Tomasz Brandin — kilka domów jeszcze stoi.

Widać kwitnące drzewa i krzewy, także ludzie w pociągu byli dość weseli. Okolica jest

rzeczywiście taka wspaniała, jak mi zawsze opowiadałeś. Właśnie teraz prezentuje się w całej

krasie! — Wskazał budowlę, wznoszącą się w pewnej odległości na łagodnym wzgórku.

Twór ten, złożony z dziwacznie stłoczonych tarasów i wieżyczek, coś w rodzaju niedużego

zamku, z daleka robił wrażenie zachowanego całkiem dobrze. Był to właściwy Rosenburg, od

którego wzięło nazwę miasto. — Dawniej, patrząc z dworca, na pewno nie można było

dojrzeć tego cacka w pełnej okazałości.

 Nie było to wcale potrzebne — odparł gniewnie Zygfryd Sonnenberg. — To właśnie

tam wzięło początek wiele nieszczęść, które spadły na nasze miasto! Nawet w ostatnich

czasach. Być może znów zanosi się na coś podobnego.

 Czyżby to była siedziba Wernersów? — zapytał Tomasz Brandin z nagłym

ożywieniem. — Mam na myśli tę wpływową rodzinę, o której mi tyle opowiadałeś.

 O którą zawsze tak bardzo wypytywałeś! — poprawił go Zygfryd Sonnenberg. — A ja

czasem zadawałem sobie pytanie, skąd się bierze ta ciekawość? Przecież wcale nie znasz tych

ludzi.

 Nie.

 No, to już wkrótce poznasz ich bliżej. Tu po prostu nie sposób

uniknąć styczności z nimi, z wszelką pewnością tak samo jest także dzisiaj. Brali oni

wprawdzie udział we wszystkich wojnach, ale sami dotychczas jeszcze żadnej nie przegrali.

Tomasz Brandin usiłował podtrzymać towarzysza na duchu:

 Nie musisz patrzeć na wszystko aż tak pesymistycznie!

 Czy mogę inaczej patrzeć na tak kompletne zniszczenie?

 Wobec tego pociesz się, że akurat ten śliczny, przedziwny zameczek jak z bajki

pozostał nienaruszony — poradził mu Tomasz Brandin.

 Właśnie ten zameczek zasługiwał na zbombardowanie — powiedział twardo Zygfryd.

Taka reakcja u człowieka zazwyczaj bardzo zrównoważonego godna była uwagi. — To, co

nazywamy losem, zawsze dotyka nie tych, których naprawdę powinno dosięgnąć.

 Słusznie! — potwierdził Tomasz Brandin. — Zawsze krzywdzi tylko biedaków i

poczciwców! Oni są bezradni i stworzeni jakby tylko po to, by ich gnębić i wyzyskiwać. Nie

znają języka, w którym mogliby się poskarżyć lub wyrazić protest. Stale są zdani na czyjąś

łaskę i niełaskę.

 Czy koniecznie tak musi być, Tomaszu? I czy my także mamy być tacy?

 Nie musimy i wcale nie mamy zamiaru! Skąd twój pesymizm?

 Stąd, że teraz pora pomyśleć o wszystkich, którzy żyli razem ze mną tu, w tym mieście,

w moim świecie. Zadaję sobie pytanie, co się z nimi działo, kiedy nasz Rosenburg zamieniał

się w gruzowisko?

 Zdaje mi się, Zygfrydzie, że co do tego mogę cię uspokoić. Podczas jazdy pociągiem

wyczytałem w gazecie, że statystyka dowodzi pewnej prawidłowości: zmasowane ataki

bombowe były w stanie równać z ziemią co mniejsze miasta jak ten twój Rosenburg, ale nie

potrafiły jednocześnie uśmiercić całej ludności. Tylko co dziesiąty gryzie ziemię lub raczej

odłamki betonu.

 Nigdy nie potrafiłeś mnie skutecznie uspokoić — stwierdził Zygfryd Sonnenberg. —

Dla mnie ważna jest jedynie odpowiedź na pytanie, kto z mojej rodziny pozostał przy życiu.

 Spróbujmy się o tym przekonać, drogi przyjacielu. Obawiam się, że nie można

wykluczyć pewnych niespodzianek, które po części mogą się okazać nawet przyjemne.

Znów ubrani w stylu odpowiednim dla repatriantów powracających z niewoli opuścili

dworzec kolejowy w miasteczku Rosenburg, którego oficjalna nazwa brzmiała „Rosenburg-

Nowe Osiedle". Szli wśród ruin uprzątniętymi do czysta ulicami. Na zwałach gruzu rosły

dzikie krzewy obsypane wiosennym kwieciem — złociście żółtym, ciem-nofioletowym,

białym.

Wydawało się, że Tomasz Brandin postanowił nie dostrzegać nic oprócz piękna kwiatów.

Natomiast jego przyjaciel Sonnenberg wyglądał na przytłoczonego potężnymi rozmiarami

zniszczeń.

 To był kiedyś nasz kościół! — powiedział, wskazując na piętrzące się wysoko

kamienne usypisko. — Tu mnie ochrzczono i tu później brałem ślub.

 Jedno i drugie zapewne przeżywałeś z prawdziwą rozkoszą?

W ciągu ubiegłych pięciu lat niejednokrotnie okazywało się, że lepiej nie słyszeć tego

rodzaju słownych zaczepek. Tomasz Brandin bowiem z upodobaniem odgrywał rolę

upartego prowokatora, z premedytacją prawiąc przykrości.

Zygfryd Sonnenberg nie dał się odwieść od rozważań na temat ruin.

 Tuż obok kościoła znajdowała się moja ulubiona restauracja. — Wskazał inny

wzgórek cegły. — Wytworna, po mieszczańsku solidna kuchnia! Serwowane tu kiełbaski,

duszone z kapustą i smażone na wędzonce, były na poziomie światowym, lepsze niż w

Norymberdze!

 Może to i strata — zaśmiał się z niejakim trudem Tomasz Brandin. — W obozie

jedliśmy pieczone szczury. I nie powiedziałbym, że robiliśmy to bez przyjemności.

Zygfryd Sonnenberg wydawał się w tej chwili głęboko pogrążony we wspomnieniach.

Znów wskazał jakąś stertę ceglanego gruzu.

 Tam mieścił się przytułek dla około pięćdziesięciorga nieślubnych dzieci i sierot.

Wspierałem ten zakład nie tylko finansowo, ale też moralnie.

 Bardzo to piękne — stwierdził wyrozumiale Tomasz Brandin. — Oczywiście zależało

ci na tym, by w swoim Rosenburgu mieć opinię szczodrego obywatela. Czyżbyś miał ochotę

nadal odgrywać podobną rolę?

Zygfryd Sonnenberg odparł:

— Wojna przecież zmieniła tak wiele, a może nawet wszystko. Po

prostu przekształciła.

 Nie jestem tego aż tak bardzo pewny.

 W każdym razie nie" zamierzam godzić się na to, by mnie znów wykorzystywano i

posługiwano się mną jak wygodnym narzędziem. Zwłaszcza po wszystkim, co działo się

przez ten czas i co my obaj musieliśmy przeżyć.

 Twoje słowa brzmią bardzo obiecująco!

Zygfryd Sonnenberg wskazał jeszcze jeden rozciągający się przed nimi obszar zasłany

różowawoczerwonym gruzem.

 To był hotel. Pod pewnym względem można się było w nim czuć dość swobodnie.

 I właśnie dlatego bywałeś jego gościem! Dopiero teraz cię poznaję.

 Ale wciąż jeszcze nie dość dokładnie, Tomaszu. Dlaczego tak jest, zrozumiesz już

niedługo. O ile moja rodzina zachowała się przy życiu. Jeśli ocalał z niej ktokolwiek, także

potrafi cię wprawić w zdumienie. Oczywiście chciałbym, ażeby wszyscy jeszcze żyli!

 Dlaczego nie miałoby się okazać, że tak właśnie jest? Przecież ty także przetrwałeś

wszystko. Gdzie właściwie mieszkałeś?

 Zaraz za rogiem, przy ulicy Górskiej pod numerem piątym. Chodźmy, to ci pokażę.

Zygfryd szybko ruszył przed siebie. Obaj z Tomaszem skręcili w boczną ulicę, wciąż

przyspieszając kroku. Zygfryd szedł z wyrazem napięcia na twarzy, przeszukując oczyma

otoczenie. Widocznie i tu nie miał nadziei ujrzeć nic oprócz resztek zrujnowanych

budynków. Gdzieniegdzie stały ściany, tu i ówdzie zachowały się jeszcze ramy okienne,

choć pozbawione szkła. O kilka kroków od nich stała otwarta na oścież brama, a na niej

widniała tabliczka z nazwiskiem, które nie dało się odczytać. Jednak Sonnenberg je znał.

— To był kiedyś mój dom!

Wydawało mu się, że stoi nad grobem, choć ów grób nie był jeszcze nieodwołalnie

zamknięty.

Jego przyjaciel wygłosił niemal fachową opinię:

 Całkiem solidny budyneczek, z pewnością porządnie podpiwniczony. Jestem pewien,

że tam na dole można było przeżyć.

 Masz rację, Tomaszu — powiedział Zygfryd z dumą i odrobiną nadziei — zawsze

dbałem o to, by wszystko było solidne. Starałem się

także odpowiednio budować. Ale rozejrzyj się tylko! Jak okiem sięgnąć, żywego ducha.

Wygląda na to, że wszyscy wymarli!

— To tylko tak się wydaje — podtrzymywał go na duchu przyjaciel,

uważnie przyglądając się otoczeniu. — Spójrz naprzeciwko, zdaje się,

że tam ktoś jeszcze żyje.

Najpierw dostrzegli jedynie szybko poruszający się cień. Potem spośród resztek murów

wyszła na światło dzienne jakaś istota ludzka, okutana w szmaty i pokryta pyłem. Surowa,

energiczna twarz starej kobiety była okolona gęstwą brudnych, białosiwych włosów.

 Akuratnie ona! — wyrzucił z siebie Zygfryd Sonnenberg.

 Z wyglądu niezwykle miła starsza pani! — ocenił ją Tomasz Brandin w przystępie

dobrego humoru.

 Tę panią Gartner — szepnął Zygfryd nie bez nutki mimowolnego uznania — zawsze

nazywano piekielną babunią! Czegoś podobnego widocznie nie sposób wytępić.

Ciemnoszara istota, jakby żywcem przeniesiona z innej epoki, wy-miętoszona i zakurzona,

podeszła do przybyszów. Umierając wprost z ciekawości, zlustrowała ich spojrzeniem; sapała

przy tym mocno, a potem z nagła wyszczerzyła do nich zęby.

 Czy nie mylą mnie przypadkiem moje stare oczy? Czy to rzeczywiście jesteś ty,

Zygfrydzie, mój miły, kochany chłopcze?

 Tak, to ja.

 A więc przeżyłeś — stwierdziła żywo starucha, powszechnie nazywana matką Gartner.

— Chwast nie ginie tak łatwo.

 Co można stwierdzić na pani przykładzie — oświadczył przyjaźnie Tomasz Brandin.

 A któż to taki? — prychnęła stara kobieta. — Kogo przyprowadziłeś ze sobą,

Zygfrydku? Czy to przypadkiem ktoś z naszych?

 On przyjechał ze mną — stwierdził Sonnenberg i wreszcie zapytał: — Co dzieje się z

moją rodziną?

 Kogo masz na myśli?

 Ma się rozumieć, moich najbliższych! Żonę, córkę, matkę, siostrę!

 Czy to naprawdę twoi najbliżsi, mój drogi chłopcze? Jesteś pewien, że są ci oddani? A

może to tylko ty jesteś im oddany?

 Czy chce pani przez to powiedzieć, że stosunki wewnątrz rodziny są chwilowo

niejasne? — zainteresował się Tomasz Brandin.

 Ależ to diabelnie bystry chłopak! — stwierdziła z podziwem starucha. — Gdzieś się na

niego natknął?

Zygfryd Sonnenberg odrzekł niecierpliwie:

— W tej chwili jest to zupełnie bez znaczenia, matko Gartner. Na

razie interesuje mnie tylko jedno: czy moja rodzina przeżyła?

Przyglądała mu się przez dłuższą chwilę ni to z ciekawością, ni to ze współczuciem. Potem

odezwała się:

 A dlaczego by miała nie przeżyć?

 To znaczy, że żyją! Wszyscy?

 I co z tego, że żyją? Bardzo mnie dziwi, że taki z ciebie delikatny i wrażliwy fryzjer!

Jesteś całkiem inny niż twój ojciec, maszynista kolejowy. To był dopiero kawał chłopa!

 Gdzie oni mieszkają?

Starucha nareszcie dała się nakłonić do zaspokojenia jego ciekawości.

 Przy Dworcowej.

 Ale tam nie ma żadnych domów!

 Z wyjątkiem jednego. Pod numerem trzynastym. Tam właśnie zagnieździli się niejako

w twoim imieniu.

 Dworcowa trzynaście. To dom mistrza Adama. Pracowałem u niego jako czeladnik, a

on przygotowywał mnie do egzaminu mistrzowskiego. Wspaniały człowiek! — zwięźle

wyjaśnił Zygfryd Tomaszowi, po czym znów zwrócił się do pani Gartner: — To znaczy, że

Kirst Hans Hellmut - Powojenni zwyciezcy.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: