Układ mięśniowy
Mięśnie
• są czynnym elementem narządu ruchu
• ich czynność polega na kurczeniu się i rozkurczaniu
• skurcz mięśni w naturalnych warunkach odbywa się pod wpływem stymulacji pochodzących z komórek nerwowych mózgowia lub rdzenia kręgowego
• dodatkowo skurcz mięśni następuje także pod wpływem bodźców mechanicznych, elektrycznych i chemicznych
• występuje w ustroju w 3 postaciach:
- tkanki mięśniowej gładkiej
- tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej typu szkieletowego
- tkanki poprzecznie prążkowanej sercowej
Mięśniówka gładka
• ściana naczyń krwionośnych
• ściana przewodu pokarmowego
• ściana dróg oddechowych
• ściana dróg moczowych
• ściana dróg rozrodczych
• skóra
Ze względu na położenie rozróżniamy
• Mięśnie powierzchowne (skórne) – przyczepiają się przynajmniej jednym końcem do skóry
• Mięśnie głębokie (szkieletowe) – przyczepiają się w znacznej większości obydwoma końcami do szkieletu
Skład mięśnia
• Mięsień składa się przeważnie z 2 części:
- kurczliwa masa mięśniowa – brzusiec – o żywym ciemnoczerwonym zabarwieniu, zbudowany z włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych
- ścięgno – twór łącznotkankowy znajdujący się na jednym lub obu końcach mięśnia, łączy przeważnie mięsień z kośćcem i przenosi na niego pracę mięśnia
• część początkową mięśnia nazywamy też głową, część końcową – ogonem
• mięsień rozpoczyna się nieraz dwiema lub kilku głowami z których każda może mieć własne ścięgno
• także ogon mięśnia może składać się 2, 3 lub nawet większej liczby ścięgien
• mięsień jest przytwierdzony do miejsca przyczepu albo bezpośredni albo za pomocą ścięgna (niektóre ścięgna występują w postaci płaskiej płyty zwanej rozcięgnem)
• każdy mięsień szkieletowy ma co najmniej 2 punkty przyczepu:
- przyczep początkowy
- przyczep końcowy
• niektóre mięśnie oprócz ścięgna początkowego i końcowego posiadają także ścięgno pośrednie które dzieli mięsień na 2 części czyli na 2 brzuśce
Podział mięśni
• Ze względu na kształt mięśnie dzielimy na:
- długie – występują głównie w kończynach
- krótkie – położone w okolicy kręgosłupa
- szerokie – biorą udział w wytwarzaniu ścian klatki piersiowej, brzucha i miednicy
- mieszane – mięśnie okrężne, tworzące zwieracze
• Ze względu na położenie:
- Mięśnie głowy i szyi
- Mięśnie tułowia
- Mięśnie kończyn
• Ze względu na czynność:
- zginacze, prostowniki
- odwodziciele, przywodziciele
- mięśnie obracające na zewnątrz i do wewnątrz
- zwieracze
• Ze względu na stosunek mięśnia do ścięgna:
- mięśnie płaskie
- m. wrzecionowate
- m. półpierzaste
- m. pierzaste
- m. dwubrzuścowe
Narządy pomocnicze mięśni
• Powięzie – błony zbudowane z tkanki łącznej włóknistej, które otaczają poszczególne mięśnie, grupy mięśni lub wreszcie całą mięśniówkę ciała
• Powięź poszczególnego mięśnia – tworzy kanał w którym mięsień ślizga się w jedną i w drugą stronę – służy przeważnie do ustalenia położenia mięśnia
• Powięź grup mięśniowych – otacza grupę mięśni tej samej czynności – występuje przeważnie na kończynach
• Powięź powierzchowna – otacza mięśnie poszczególnych części ciała, leży podskórnie
• Kaletki maziowe - uchyłki błony maziowej na zewnątrz jamy stawowej - czynność - ułatwienie ślizgania się ścięgien, czy mięśni
• Pochewki ścięgien – są to kaletki obejmujące ścięgna mięśni, występują w postaci cewy w której przebiega ścięgno
• Bloczki mięśniowe – są to urządzenia dookoła których owijają się ścięgna mięśni, zmieniając przeważnie kierunek przebiegu i pociągania mięśnia
• Trzeszczki – są to kostki włączone w ścięgna mięśni w pobliżu ich przyczepu – działanie podobne do bloczków
Właściwości fizyczne i biologiczne mięśni
• Sprężystość – dają się biernie rozciągać i szybko wracają do swej długości początkowej – maleje przy zmęczeniu mięśnia
• Stężenie pośmiertne – zmiana fizykochemiczna białek mięśnia, mięsień jest twardy, zgrubiały i skurczony w następstwie obumierania włókien mięśniowych
• Napięcie
• Skurcz
Mięśnie głowy
Podział
Wyróżniamy trzy grupy mięśni:
• Mięśnie wyrazowe (przynajmniej jednym swym przyczepem łączą się z powierzchnią wewnętrzną skóry)
• Mięśnie żucia- poruszają żuchwą. Przyczepiają się z jednej strony do żuchwy a z drugiej do czaszki
• Mięśnie języka, gałki ocznej, mięśnie narządu przedsionkowo-ślimakowego (ukryte w głębi kości skroniowej)
Mięśnie mimiczne (wyrazowe)
• Albo w ogóle nie są przytwierdzone do kości albo też tylko na jednym końcu mają przyczep kostny
• Zwykle przyczepiają się do skóry lub błony śluzowej w związku z czym nie posiadają one własnych powięzi
• Kurcząc się poruszają skórę
• Występują przeważnie w postaci cienkich blaszek mięśniowych lub pęczków które okrężnie jako zwieracze lub promienisto jako rozwieracze układają się dookoła otworów skóry twarzy
• Na sklepieniu głowy umięśnienie skórne jest ubogie i występuje w postaci szerokich i płaskich blaszek które odgrywają rolę pomocniczą dla mięśni wyrazowych
• Mięśnie sklepienia czaszki Mięsień naczaszny
• tworzą go 2 mięśnie: potyliczno - czołowy i skroniowo - ciemieniowy
• na sklepieniu czaszki leży szerokie, płaskie i cienkie rozcięgno – czepiec ścięgnisty – który do przodu i do tyłu łączy się z parzystymi brzuścami m. potyliczno-czołowego, na bocznej ścianie łączy się z m. skroniowo-ciemieniowym
• czepiec ścięgnisty tworzy wspólne rozcięgno dla wyżej wymienionych mięśni
Mięsień potyliczno - czołowy
- brzusiec czołowy
- brzusiec potyliczny
Czynność:
- brzusiec czołowy unosi brwi, wywołując poprzeczne zmarszczki na skórze czoła
- brzusiec potyliczny współdziała z czołowym i przesuwa zmarszczoną skórę ku tyłowi
Mięsień skroniowo - ciemieniowy
Przyczepy się do wewnętrznej powierzchni małżowiny usznej oraz do czepca ścięgnistego
Mięsień skroniowo-ciemieniowy jest mięśniem szczątkowym
• Mięśnie otoczenia szpary powiek
1. mięsień okrężny oka
2. mięsień marszczący brwi
3. mięsień podłużny
Mięsień okrężny oka
• Składa się z trzech części:
- oczodołowej
- powiekowej
- łzowej
• Mięsień ten jest głównie ułożony w powiekach i ich otoczeniu
Czynność
• część oczodołowa:
- silnie zamyka szparę powiek
- wywołuje liczne zmarszczki rozbiegające się od bocznego kąta oka
• część powiekowa:
- powoduje zamykanie szpary powiek
- wraz z mięśniem dźwigaczem powieki górnej powoduje mruganie
• część łzowa:
- obkurcza woreczek łzowy
Mięsień marszczący brwi
• Wąski mały mięsień położony obok nasady nosa
• Czynność:
- nadaje twarzy wyraz cierpienia, zniecierpliwienia lub złości
Mięsień podłużny
• Czynność: razem z mięśniem marszczącym brwi nadaje twarzy wyraz groźny, agresywny
Mięśnie otoczenia szpary ust
• m. szeroki szyi (m. platysma)
• m. obniżacz wargi dolnej (m. depressor labii inferioris)
• m. obniżacz kąta ust (m. depressor anguli oris)
• m. bródkowy (m. mantalis)
• m. śmiechowy (m. risorius)
...
kassskah