SKAŁY OSADOWE.docx

SKAŁY OSADOWE

Podstawowy podział skał osadowych

·         Skały piroklastyczne

·         Skały okruchowe

·         Skały alitowe

·         Skały biogeniczne i chemiczne

ü       Węglanowe (wapienie, dolomity)

ü       Chemiczne (sole, gipsy, anhydryty)

ü       Krzemionkowe

SKAŁY PIROKLASTYCZNE

·         Skały, które bezpośrednio związane są z erupcją wulkaniczną, podczas której dochodzi do transportu materiału piroklastycznego

Przykłady skał:

·         Lapille

·         Bomby wulkaniczne

·         Popioły i pyły wulkaniczne

·         Tufy

·         Tufity

·         Pumeks i obsydian

SKAŁY OKRUCHOWE

Erozja – niszczenie innych skał (osadowych, magmowych i metamorficznych), produkty niszczenia będą wyjściowym materiałem dla innych skał osadowych

Transport – transport materiału powstałego w wyniku erozji różnych skał

Sedymentacja, akumulacja – osadzanie materiału transportowanego w basenie sedymantacyjnym

Basen sedymentacyjny - miejsce depozycji osadu

Lityfikacja – przeobrażenie skały z luźnej w litą

Skały okruchowe    Struktury i tekstury

•             Struktura – charakter okruchów i ziaren

–           wysortowanie – selekcja materiału na drobny, średni lub gruby, lub brak selekcji

–           frakcja – wielkość materiału okruchowego

–           obtoczenie – poziom obrobienia ziaren (od kanciastych do okrągłych)

–           powierzchnia ziaren – matowe to transport lądowy, z połyskiem to transport wodny

Skały okruchowe – struktury

·         Frakcja skał okruchowych (wielkość materiału okruchowego):

Ø       Frakcja żwirowa (wielkość ziaren powyżej 2 mm)

Ø       Frakcja piaskowa (wielkość ziaren 2 – 0,1 mm)

Ø       Frakcja pyłowa (wielkość ziaren 0,1 – 0,01mm)

Ø       Frakcja iłowa (wielkość ziaren poniżej 0,01 mm)

Ø        

PRZYKŁADY SKAŁ OKRUCHOWYCH

·         Piaski

·         Piaskowce

TEKSTURY

•          Tekstura – sposób ułożenia ziaren w skale

-          upakowanie – poziom upakowania ziaren (jak na fot.)

-          orientacja składników

-          warstwowanie

-          Rozmieszczenie składników (np. uziarnienie frakcjonalne)

Skały okruchowe - tekstury

a)       Orientacja składników- imbrykacja

b)       Zmiana wielkości składników

c)       Zmiana sposobu upakowania

d)       Zmiana składu mineralnego

e)       Zmiana charakteru osadu

PRZYKŁADY SKAŁ OKRUCHOWYCH

·         Żwiry i zlepieńce

·         Gruz

·         Brekcja

·         Piaski

·         Piaskowce

PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA PIASKOWCÓW

·         Indyjska płaskorzeźba

·         Ołtarz w niemieckim kościele (Elba)

·         Rotunda na Morawach

·         Głowica kolumny romańskiej – Normandia

·         Kolumna „cnót” w Strzelnie

·         Kolegiata romańska w Inowrocławiu

SKAŁY WĘGLANOWE

PRZYKŁADY SKAŁ WĘGLANOWYCH

·         Wapienie oolitowe

·         Wapienie organogeniczne

·         Muszlowce

·         Wapienie pelityczne

·         Skały węglanowe na jurze krakowsko częstochowskiej (Olsztyn, Mirów, Ogrodzieniec)

PRZYKŁADY BUDOWLI WAPPIENNYCH

•          Koloseum w Rzymie

•          Wenus z Willendorf z ok..30-15 BC

•          Piramida w Memphis z roku 2613 BC

•          Piramidy w Gizie

•          Parlament w Londynie

•          Dom w centralej Anglii

•          Budownictwo amerykańskie

•          Chorwacja – Komitz , Split

DOLOMITY

·         Syngenetyczne – w przyrodzie występują bardzo rzadko; powstają na dnie zbiorników wodnych z bezpośredniego wytrącania minerału dolomitu z roztworu wodnego

·         Diagenetyczne – występują znacznie częściej w przyrodzie; powstają z osadu wapiennego na dnie zbiorników wodnych po jego przesyceniu magnezem obecnym w roztworach wodnych

·         Epigenetyczne – podobnie jak diagenetyczne, występują w przyrodzie znacznie częściej; powstają ze skał wapiennych na dnie zbiorników, w których krążą roztwory zawierające magnez

SKAŁY CHEMICZNE

·         Sole

·         Gipsy

·         Anhydryty

·         Skały te powstają głównie na drodze odparowania roztworów wodnych i krystalizacji różnych związków mineralnych z tych roztworów.

·         Warunki sprzyjające powstawaniu tych skał:

-          wysoka temperatura (np. klimat śródziemnomorski)

-          suchy klimat

Skały chemiczne – środowisko ich powstawania

Odparowanie wody w lagunie przy wysokiej temperaturze i braku opadów

PRZYKŁADY SKAŁ CHEMICZNYCH

·         anhydryt

·         sól

·         gips

SKAŁY KRZEMIONKOWE

·         Skały utworzone w całości lub w przeważającej części z krzemionki (opalu, chalcedonu, kwarcu)

·         Część skał powstaje przez chemiczne wytrącanie krzemionki, część przez nagromadzenie zbudowanych z krzemionki (opalu) elementów organizmów takich jak pancerzyki czy igły (np. okrzemek lub radiolarii czy gąbek krzemionkowych)

PRZYKŁADY SKAŁ KRZEMIONKOWCH

·         Opoka i opoka lekka

·         Krzemienie i czerty

·         Radiolaryty

·...