2000
120 parków krajobrazowych obszar 2,5 mln ha – 50 % stanowią lasy powoływane na mocy wojewody.
· Pomniki przyrody
- forma indywidualna ochrony przyrody
Aleksander von Humbold- wymyślił termin w stosunku do sędziwych, okazałych drzew.
W Polsce pierwszy raz w 1834 r. A. Mickiewicz w „Panu Tadeuszu” dla dębu Baubisa.
- wg ustawy z 1991 r. to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiania o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami wyróżniającymi je od innych tworów . Mogą to być drzewa i krzewy , głazy, źródła, wodospady, jary, jaskinie, groty, skałki.
1. Pojedyncze drzewa 25933
2. Grupy drzew 4664
3. Głazy narzutowe 1085
4. Skałki, groty, jaskinie 793
5. Aleje 756
- Najwięcej jest w woj. Mazowieckim, łódzkim i wielkopolskim, najmniej opolskie, świętokrzyskie
Pomniki na podstawie uchwały rady gminy 12%
90% to gatunki liściaste
10% to gatunki iglaste
145 gat. drzew z czego: 32 iglaste, 113 liściaste, 58-rodzime, 87-introdukowane
przeważają lipa i dąb- ok. 66% wszystkich drzew
Powierzchniowy pomnik przyrody
- Ogród Botaniczny w Bydgoszczy 2,5 ha
- Nadleśnictwo Lubsko- drzewostan sosnowy
- Bory Tucholskie- stodoła z porostami
- Parki Wiejskie
- Stoczek Węgrowski- stanowisko Trufli
Najstarsze drzewa w Polsce:
- cis w Henrykowie Lubańskim ma ok. 1266 lat, obwód 5 m
- cisy staropolskie w Wierzchlesie ok. 170 lat
- najstarsza Wejmutka ok. 200 lat Pokój- miejscowość w woj. Wielkopolskim
- najstarsza sosna ok. 355 lat k. Minska Mazowieckiego
- najstarsze drzewo liściaste Db sz. „Chrobry” w Piotrowicach ma 10 m obwodu, ma ok. 740 lat
- dąb Jana Warzyńskiego- ok. 700 lat
- dąb „Mieszko” Nowoursynowska ok.. 600 lat
- Topola biała w Lesznie na 10 cm wys. ma obwód 1300 cm na wysokości pierśnicy (najgrubsze drzewo)
- Jesion „Motarzynie” ponad 400 lat, 29 m wysokości, padł w 1998 r.
Cel ochrony gatunkowej roślin:
- Aby powstrzymać niszczenie, zanikanie, gatunków
- Aby zwrócić na nie uwagę społeczeństwa (edukacyjna)
- Ochrona bioróżnorodności kraju
- Ochrona przed niszczeniem przez ludzi
W 1423 r. pierwszy akt ochrony – Władysław Jagiełło wziął w ochronę cisa
W 1919 r. Minister Wyznań religijnych i Oświecenia publicznego wziął pod ochronę 6 gatunków:
- Cis
- Md p
- Limba
- Różanecznik żółty
- Różanecznik wschodniokarpacki
- Smaglica podolska
1946, 1957, 1983, 1995 - Akty ochrony
zwiększała się ilość gat.( obecnie 513 ) gat. pod ochroną ścisłą (całkowitą) i częściową.
W 1983 r. doszły do listy grzyby i ochrona siedlisk.
- Rozróżnienie : drzewa, krzewy i krzewinki, rośliny zielne, grzyby, porosty i kilka pod ochroną częściową
- Pod ochronę brane są:
a) gat. endemiczne- żyjące na ograniczonym terenie charakterystyczne dla 1 miejsca ( Warzucha polska, brzoza ojcowska)
b) gat. reliktowe- brzoza karłowata i niska, wierzba borówkolistna, zimoziół północny, różanecznik żółty)
c) gat. charakterystyczne dla danego typu krajobrazu (rosiczki- torfowiska, kosodrzewina- , mikołajek nadmorski- wydmy)
d) gat. o walorach dekoracyjnych (barwinek, widłaki, miłek wiosenny, orlik pospolity, lilia złotogłów
e)gatunki rzadko spotykane – rośliny jezior oligotroficznych ( poryblin, lobelia), rośliny wilgotnych łąk ( kosaćce, szachownica kostkowata)
Ex- gatunki wymarłe
E – gatunki ginące
V-zagrożone
R-rzadkie
l- nieokreślone
K- niedostatecznie rozpoznane
· Aktualna czerwona lista z 1992r.
( 1013 gatunków grzybów
602 porostów 275 pod ochroną ścisłą, 1 pod częściową
418 roślin naczyniowych 213 ochrona ścisła, 17 pod częściową)
łącznie pod ochroną ścisłą jest 513 gatunków.
· Ochrona zwierząt – cele podobne jak i przy ochronie roślin. Przede wszystkim są one jednak objęte ochroną czynną
a) „Ustawa lasowa”- z 1852r. : kozica i świstak
b) aktualna z 1995 r. 610-620 gatunków pod ochroną z czego kręgowców jest 510 ( 80% występujących w Polsce)
ilość szt. zwierząt chronionych:
żubry 703 ( ilość na podobnym poziomie)
kozice 99 szt. ( ilość maleje)
niedźwiedzie 96 szt. (ilość rośnie)
bobry 21 tys.szt ( ilość rośnie)
rysie 294 szt.
wilki 1066 szt.
c) rozporządzenie w sprawie listy zwierząt łownych i okresów polowań na te zwierzęta z 96 r.
Zagrożenia dla zwierząt to:
§ chemizacja środowiska
§ urbanizacja
§ mechanizacja prac leśnych i polowych
§ kłusownictwo
§ melioracje
§ turystyka masowa
Od średniowiecza wymarły 3 gatunki ssaków:
-tur ( 1627 r )
-tarpan
-norka europejska
Konwencje międzynarodowe dotyczące ochrony przyrody:
a) Ramsarska- o obszarach wodno błotnych mających znaczenie międzynarodowe jako środowisko życia ptactwa wodnego
b) Waszyngtońska- o międzynarodowym handlu gatunkami dzikich roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem
c) Berneńska- o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz ich naturalnych siedlisk
ĆWICZENIE 4
Ochrona obszarowa ilość % pow. kraju
a) parki narodowe 22 1,0
b) rezerwaty przyrody 1251 0,5
c) parki krajobrazowe 120 7,7
d) o.chr. krajobrazu 401 21,6
Ochrona indywidualna
e) użytki ekologiczne 5830
f) stanowiska dokumentacyjne 107 => 0,3 %
g) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe 183
1. Pierwszy Park Narodowy (1872r.) park Gór Skalistych – Park Yellowstone
Park w Meksyku Pustynia Lwów ( 1876r.)
Afryka 1929r) PN Alberta - ochrona mateczników goryla górskiego
Szwecja ( 1909r.) PN
Szwajcaria( 1914r.) PN
Białowieski PN- nadleśnictwo-rezerwat (1921r.)
W 1932r. powołano do życia leśnictwo Park Narodowy w Białowieży oraz w Pieninach, a także Czarnogóra ( Ukraina)
W 1996r. Park Narodowy Borów Tucholskich i Narwiański
W 1995r. Magurski PN
W 1993r. Gór Stołowych
Największy Biebrzański ( 60 tys. ha)
Najmniejszy Ojcowski ( 2,1 tys. ha)
Ustawa z ’91 r.
Park Narodowy obejmuje obszar chroniony wyróżniający się szczególnymi wartościami naukowymi, przyrodniczymi społecznymi i kulturowymi o powierzchni nie mniejszej niż 1 tys. ha
Rezerwaty Biosfery (7): Kampinoski, Babiogórski, Białowieski, Bieszczadzki, Karkonoski, Słowiński, Tatrzański, Jezioro Łukajno z rez. Czapliniec
Obiekty Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO: Białowieski PN, Kraków, Kazimierz, Wieliczka, Oświęcim, Warszawa, Zamość
Parki o charakterze transgranicznym: Bieszczadzki, Pieniński, Tatrzański, Karkonoski, Białowieski
PN objęte konwencją ramsarską (1971r.) Słowiński i Biebrzański, Stawy Milickie, Rezerwat Słońsk, Jezioro Siedmiu Wysp, J. Karaś, J. Świdwie, J. Łuknajno
Projektowane PN: Mazurski, Jurajski, Turnicki.
W Polsce są trzy formy ochrony przyrody: częściowa, ścisła, krajobrazowa
2. W 1832r. w Arkansas pierwszy Rezerwat
w 1860r. Lasek pod Paryżem
Rezerwat Cisy Staropolskie w Wierzchlesie w 1927r.
Rezerwat Las Lipowy- Muszyna (Lp, Md)
W 1886r. Pamiątka Pieniacka na Wołyniu (Bk)
Rezerwat- obszar obejmujący zachowane w stanie naturalnym ekosystemy cenne pod względem przyrodniczym.
Typy rezerwatów:
· leśne 630 pow. wszystkich 141,2 tys.ha
· florystyczne 147 przeciętna pow. 113 ha
· faunistyczne 129 częściowe 1146 ( 96,7%)
· torfowiskowe 125 ścisłe 105 (3,3%)
· krajobrazowe 105
· stepowe 32
· wodne 24
· słonoroślowe 3
· przyrody nieożywionej 56
razem 1251
3. Park Krajobrazowy – obszar chroniony ze względu na wartości historyczne, przyrodnicze i kulturowe, a celem jest zachowanie tych wartości.
Powoływany zostaje z mocy rozporządzenia wojewody.
4. Obszar Chronionego Krajobrazu są to tereny o walorach środowiska i krajobrazu w skali regionalnej i lokalnej. Powstaje z mocy rozporządzenia wojewody i rady gminy
5. Użytki ekologiczne- ostatnio dynamicznie zwiększają swoją ilość. Są to pozostałości ekosystemów zasługujące na ochronę.: naturalne zbiorniki wodne, bagna, torfowiska, wydmy, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, komieńce, oczka wodne itp.
6. Stanowiska dokumentacyjne-dotyczą przyrody nieożywionej: formacje geologiczne, fragmenty nieczynnych wyrobisk, odkrywki glebowe, kamieniołomy.
7. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: uzupełnienie środków służących ochronie krajobrazu, obszary niezbyt zagrożone ( leśne, wodne w okolicach dużych miast)
Kategorie obszarów ochronnych:
a) rezerwaty ścisłe
b) parki narodowe
c) pomniki przyrody
d) obszary czynnej ochrony gatunków i siedlisk ( Jezioro Oświn, Rez. Słońsk, Rez. im.Szafera w Puszczy Białowieskiej
-kategorie ochronności: glebochronne, wodochronne, nasienne
e) obszary chronionego krajobrazu
f) obszary czynnej ochrony zasobów przyrodniczych
Ankieta, Film „A las czeka....”
1. Ustawy o ochronie przyrody z ostatnich lat:
1991- Polityka Ekologiczna Państwa
Ustawa o Lasach
1994- Polska Polityka Kompleksowej Ochrony Zasobów Leśnych
1997- Polityka Leśna Państwa
2. Leśne Kompleksy Promocyjne ( 10 )
Obszar złożony z jednego lub kilku nadleśnictw, w miarę zwarty na którym prowadzone są programy pilotażowe.
· Lasy Oliwsko-Darżubskie ‘96
· Lasy Puszczy Bukowej i Goleniowskiej ‘96
· Bory Tucholskie ’94 ( 80 tys. ha)
· Puszcza Białowieska ‘94
· Lasy Gostynińsko-Włocławskie ‘94
· Bory Dolnośląskie ‘94
· Lasy Rychtalskie ‘96
· Lasy Puszczy Kozienickiej ’94 ( 30 tys.ha)
· Lasy Janowskie ’94
· Lasy Beskidu Śląskiego 94r
Ogółem zajmują 445 tys. ha 6,5 % pow. L.P
Projektowane jest jeszcze 8 ( w tym 2 są już dobrze udokumentowane)
· Puszcza Piska
· Puszcza Biała
· Lasy Doliny Baryczy
· Lasy Doliny Popradu
· Lasy Spalskie (+Rogów )
Funkcje LKP
a) ochrona bioróżnorodności
b) produkcja drewna
c) funkcja edukacyjna ( ścieżki dydaktyczne, ośrodki edukacji ekologicznej)
d) funkcje społeczne ( turystyka)
Cel utworzenia LKP
a) rozpoznanie biocenozy leśnej i warunków biotopu
b) rozpoznanie stanu zasobów
c) trwałe zachowanie i odtwarzanie naturalnych walorów lasu
d) integracja celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody
e) promowanie nowoczesnej gospodarki leśnej
f) prowadzenie prac badawczych
g) szkolenie służby leśnej
h) edukacja ekologiczna społeczeństwa
W LKP gospodaruje nadleśniczy i rada społeczno naukowa.
...
loczekandkedzior