urazy_brzucha.pdf

Bezpieczeństwo

Urazy brzucha

Obrażenia jamy brzusznej nie należą do najczęstszych, stanowią ok. 2% wszystkich urazów i staty-

stycznie nie stanowią bezpośrednio tak dużego zagrożenia życia jak np. urazy klatki piersiowej.

Maja Grzanka

J ednak nierozpoznane i nieleczone obarczone

dużego kalibru. Uszkodzenia miejscowe są zwykle

rozległe, powikłane drążeniem, fragmentaryzacją

i powstawaniem odłamków. Należy pamiętać,

że rana taka może być niepozorna, a krwawienie

na zewnątrz niewielkie. Dla późniejszej oceny roz-

ległości obrażeń przydatne może być określenie,

jaki rodzaj broni został użyty, oraz ustalenie liczby

strzałów i odległości między bronią a oﬁarą.

są wysoką śmiertelnością. Urazy brzucha

mogą być przyczyną zarówno uszkodzeń powłok,

jak i narządów wewnętrznych znajdujących się

w jamie brzusznej. Wskutek urazów dotyczących

wątroby i/lub śledziony może dojść do masywnego

krwawienia prowadzącego do powstania wstrząsu

hipowolemicznego 1 , natomiast uszkodzenie żołąd-

ka czy jelit może spowodować zapalenie otrzewnej.

Oba te stany przyczyniają się bezpośrednio do za-

grożenia życia poszkodowanego.

P OSTĘPOWANIE NA MIEJSCU WYPADKU

Jak zawsze, pierwszym krokiem powinna być trzeźwa

ocena miejsca zdarzenia i tego, czy możemy udzielić

pomocy bez narażania siebie na zostanie potencjal-

nym kolejnym poszkodowanym (np. czy nie znajdu-

jemy się na ruchliwej drodze, a miejsce wypadku

znajdujące się za wzniesieniem lub za zakrętem nie

jest w żaden sposób oznaczone, czy pojazd nie za-

graża wybuchem, czy nie znajdujemy się w pobliżu

otwartego płomienia lub źródła prądu o wysokim

napięciu). Należy też upewnić się, że poszkodowany

nie jest narażony na dodatkowe urazy, wyziębienie

itp. Następną czynnością jest sprawdzenie reakcji

poszkodowanego. Jeżeli poszkodowany jest przytom-

ny, samodzielnie wykonuje jakieś ruchy i mówi, a my

upewniliśmy się już, że jest bezpieczny, to należy:

pozostawić go w najwygodniejszej dla niego pozycji

(w urazach brzucha w niektórych przypadkach ulgę

może przynieść ugięcie kończyn dolnych w kolanach

i ewentualnie podłożenia wałka), dowiedzieć się, jak

najwięcej o jego stanie i o tym, jak doszło do wypad-

ku, a także zdecydować, czy konieczne jest wezwa-

nie fachowej pomocy medycznej. Należy to zrobić,

jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości co do stanu

poszkodowanego. Nie wolno również zapomnieć

o regularnej ocenie jego stanu podczas oczekiwania

na pomoc. W urazach brzucha obawiamy się szcze-

gólnie wystąpienia wstrząsu, który może powstać

na skutek szoku bólowego, krwotoku wewnętrznego

czy zewnętrznego, jak też wyziębienia organizmu.

W takich przypadkach konieczne jest zastosowanie

pozycji przeciwwstrząsowej (z uniesionymi o 30-

-40 stopni i podpartymi nogami).

Na podejrzenie urazu brzucha może nas napro-

wadzić przede wszystkim charakter zdarzenia,

ale istotny jest także wygląd pacjenta. Nie jest pro-

blemem zauważenie otwartych ran, lecz czujność

budzić powinny także: ból brzucha oraz bolesność

Wstrząs hipowole-

miczny jest spowo-

dowany względnym

lub bezwzględnym

obniżeniem objętości

krążącej krwi.

Najczęściej spowo-

dowany masywnym

krwawieniem (urazy)

lub utratą płynu

pozakomórkowe-

go (oparzenia).

P RZYCZYNY URAZÓW JAMY BRZUSZNEJ

Wśród urazów jamy brzusznej znacznie częściej

niż urazy drążące zdarzają się urazy tępe. Ich naj-

częstszą przyczyną są wypadki komunikacyjne,

do pozostałych należą upadki z dużej wysokości

i mocne uderzenia w powłoki brzuszne. Gdy jest się

uczestnikiem bądź świadkiem takiego wypadku

i udziela się pomocy osobie, która została ranna,

należy zapamiętać i podać wezwanemu zespołowi

ratownictwa medycznego informacje, które będą

pomocne w ocenie rodzaju urazu oraz rozległości

uszkodzeń. Do takich informacji należą:

• rodzaj i stopień uszkodzenia pojazdu,

• charakter kolizji, to, czy poszkodowani używali

pasów bezpieczeństwa (wciąż jeszcze zbyt często

zdarza się, że lekkomyślni kierowcy i pasażerowie

z nich rezygnują),

• ocena zniszczeń przedziału pasażerskiego.

Jeżeli jest to możliwe i mamy dość czasu, dobrze

jest pomyśleć o dokumentacji fotograﬁcznej wraku

pojazdu oraz miejsca zdarzenia.

Innym typem urazów są urazy drążące, a ich przy-

czyną są najczęściej postrzał z broni palnej lub rana

zadana ostrym przedmiotem. Istotne jest, by wie-

dzieć, że wielkość widocznej na zewnątrz rany wcale

nie musi odpowiadać rozległości obrażeń wewnętrz-

nych. Rany kłute, zadane przy pomocy noża albo

innego ostrego przedmiotu, powodują bezpośred-

nie zagrożenie życia tylko wtedy, jeśli spowodują

uszkodzenie dużego naczynia i tym samym trudny

do opanowania krwotok. W innych przypadkach

kończy się na różnie głębokich (głębokość może

być znaczna) miejscowych uszkodzeniach tkanek.

Znacznie większe niebezpieczeństwo stanowi rana

postrzałowa, szczególnie w przypadku pocisków

34 Promotor 3/08

Bezpieczeństwo

przy dotyku, ślady stłuczenia, krwiaki, otarcia,

twardy brzuch, który przy nacisku przypomina

deskę. Charakterystyczny jest tzw. objaw pasa

bezpieczeństwa, czyli zasinienie odpowiadające

położeniu pasa. Jeżeli w ranie tkwi jakieś ciało

obce, nie należy go wyjmować, a jedynie zabez-

pieczyć opatrunkiem, gdyż można w ten sposób

spowodować jeszcze większy krwotok. Gdy na-

tomiast podczas urazu część jelit wydostała się

na zewnątrz jamy brzusznej przez rozległą ranę

(czyli doszło do wytrzewienia), zabezpieczamy

ją czystym, jałowym opatrunkiem (optymalne

jest położenie na ranę najpierw wilgotnej chusty

nasączonej solą ﬁzjologiczną, a następnie chusty

suchej) bez wprowadzania jelit do wnętrza jamy

brzusznej. Należy pamiętać także o tym, że w wielu

przypadkach urazy brzucha wymagają interwencji

chirurgicznej, dlatego nie wolno podawać poszko-

dowanym nic do jedzenia ani do picia, gdyż może

to spowodować odłożenie w czasie lub znacznie

zwiększyć możliwość powikłań w razie przeprowa-

dzania operacji.

Jeżeli poszkodowany leży, nie widać ruchu, należy

podejść do niego, delikatnie potrząsnąć za ramio-

na (lub spróbować równie delikatnie zwrócić jego

uwagę w inny sposób, gdy znajduje się w innej

pozycji i podana czynność jest utrudniona). Jeśli

brak jakiejkolwiek reakcji, trzeba głośno zawołać

o pomoc, odwrócić poszkodowanego tak, aby leżał

na wznak na plecach, a następnie udrożnić jego

drogi oddechowe oraz poszukiwać prawidłowego

oddechu wzrokiem, słuchem i dotykiem (nie po-

winno to trwać dłużej niż 10 s.).

Gdy poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddy-

cha, trzeba ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej,

co zapobiegnie utracie drożności dróg oddecho-

wych i zmniejszy ryzyko zachłyśnięcia się treścią

wymiotną. Następnie wzywamy pogotowie ratun-

kowe.

Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny i nie od-

dycha, trzeba wezwać pogotowie ratunkowe lub

nakazać to drugiej osobie, a samemu rozpocząć

resuscytację krążeniowo-oddechową według

wytycznych (30 uciśnięć w linii międzysutkowej

na 2 oddechy ratownicze). Przerywamy ją tylko

w sytuacji, gdy: zauważymy prawidłowy oddech,

ulegniemy wyczerpaniu albo na miejsce dotrze

zespół ratowniczy, który przejmie opiekę nad po-

szkodowanym. We wszystkich przypadkach należy

chronić poszkodowanych przed utratą ciepła (koce,

folia NRC, czyli tzw. folia życia), a jeśli są przytomni,

uspokajać ich i dbać o ich komfort psychiczny.

chodowego, wypadku w pracy itp., czyli sytuacji,

które nietrudno jest sobie wyobrazić i które mogą

się zdarzyć praktycznie każdemu. Jeżeli jednak

zachowa się zimną krew i będzie postępować

logicznie, wykorzystując swoją wiedzę i życiową

praktykę, to w wielu przypadkach można komuś

pomóc, a nawet uratować ludzkie życie. Najważ-

niejsze jest, aby nie być obojętnym, nie dać się

sparaliżować przez strach i poczucie bezradności,

ale działać – nie tylko prawidłowo, ale również

szybko i sprawnie!

Piśmiennictwo

1.Plantz S.H., Adler J.N.: Medycyna ratunko-

wa . U & P, 2000.

2.Driscoll P., Skinner D., Earlam R.: ABC postę-

powania w urazach . Wrocław Górnicki Wydaw.

Medyczne, 2003.

3.Robertson C., Redmond A.D.: Kompendium

leczenia dużych urazów . WM, 1994.

4.Bochenek A., Reicher M.: Anatomia ogólna. Ko-

ści, stawy i więzadła. Mięśnie. PZWL, Warszawa

1990.

5.Driscoll P., Gwinnutt C., LeDuc Jimmerson C.,

Goodall O.: Doraźne leczenie urazów. PZWL,

Warszawa 1997.

6.Kulik J., Nowak W.: Ostry brzuch. PZWL, 2007.

7.Brongel L., Duda K.: Mnogie i wielonarządowe

obrażenia ciała . PZWL, Warszawa 2001.

8. Fibak J.: Chirurgia. PZWL, Warszawa 2002.

Pozycja przeciwwstrząsowa

Pozycja bezpieczna – półsiedząca z podkurczonymi nogami

P ODSUMOWANIE

Urazy brzucha, jak to przedstawiono, rzadko

są izolowane, częściej stanowią składnik rozległych

obrażeń powstających w wyniku wypadku samo-

Pozycja bezpieczna – boczna ustalona

36 Promotor 3/08

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: