Globalne problemy, określenie stosowane do problemów, które odnoszą się do całej ludzkości, ich skala ma charakter ponadpaństwowy, ponadregionalny, odznaczają się olbrzymią wagą i wiążą z kwestią przetrwania ludzkości, a sposób ich rozwiązywania musi polegać na wspólnych działaniach całej społeczności międzynarodowej.Wymienione cechy, traktowane łącznie, umożliwiają tworzenie katalogów globalnych problemów oraz hierarchizację ich ważności. Najczęściej wskazuje się na problemy związane z wojną i pokojem, a więc wyścig zbrojeń i rozbrojenie , konflikty międzynarodowe mogące zagrozić powszechną zagładą; demograficzny problem, następnie ekologie oraz globalne problemy żywnościowe, surowcowe i energetyczne, rozpiętość między bogatymi (Północą) i biednymi (Południem), zadłużenie, bezrobocie, co wiąże się z budową nowego ładu gospodarczego, problemy społeczne: choroby typu AIDS, narkomania, przestępczość międzynarodowa, terroryzm. Mówi się też o problemie imperializmu kulturowego, fundamentalizmu religijnego i nowej dziedzinie związanej z rewolucją naukowo-techniczną i informacyjną.Charakterystyczne, że w zakres globalnych problemów są włączane coraz to nowe kwestie. Jest to wynik narastających współzależności w świecie i komplikowania się stosunków międzynarodowych.W skrócie:Problemy, które odgrywają ważną rolę z życiu wszystkich ludzi to problemy globalne.Problemy:społeczno-gospodarcze:- bezrobocie- głód- korupcja- ubóstwo- przymyt- wyż demograficzny (zob. demograficzne problemyglobalne - niżej)- choroby (AIDS, SARS, dżuma, nowotwory, depresje, nerwice)- migracje- pogłębiające się różnice społecznepolityczne:- światowy terroryzm- konflikty zbrojeekologiczne:- zanieczyszczenie powietrza - dziura ozonowa - efekt cieplarniany- zanieczyszczenie wód- zanieczyszczenie gleb- kłusownictwo - wycinanie drzewcywilizacyjno-kulturowe:- analfabetyzm (nieumiejętność czytania i pisania)problemy wynikające z postępu technicznego- rozleniwinie społeczeństwa- bezrobocieDemograficzne problemy globalne, związane z gwałtownym przyrostem ludności w świecie: w 1950 - 2,5 mld, w 1980 - 4,4 mld, w 1987 - 5 mld, w 1994 - 5,6 mld, prognozy na początek następnego stulecia - ok. 6-8 mld ludzi w skali świata. Tempo wzrostu liczby ludności krajów słabo rozwiniętych jest o wiele szybsze, szacuje się, że w 2000 będzie ona stanowić blisko 80% całej populacji.Rozmieszczenie ludności nie jest równomierne - 30% powierzchni lądów jest zamieszkiwanych na stałe. W związku z szybszym przemieszczaniem się ludności wiejskiej do miast, następują zmiany w relacjach miasto-wieś, należy się liczyć z dynamiczną urbanizacją i tworzeniem wielkich aglomeracji, szczególnie w krajach Trzeciego Świata.Do demograficznych problemów globalnych należy też zjawisko migracji, wędrówek i uchodźstwa politycznego Problemy demograficzne wiążą się z wyżywieniem ludzkości, nowym ładem gospodarczym, konfliktami politycznymi, przemieszczeniem się ludności biednej do zasobnych części świata, ekologicznymi problemami wywołanymi rozrostem ludności i miast.Demograficzne problemy globalne próbują rozwiązywać organizacje regionalne i międzynarodowe - ONZ, OECD, WHO. Podejmowane są akcje kontroli i regulacji urodzin, które napotykają sprzeciwy religijne; tworzone są programy pomocy, których celem jest zagospodarowanie niezamieszkanych terenów, zapobieganie społecznym i ekologicznym skutkom przeludnienia, ograniczenie migracji.Problemy globalneGlobalizacja postrzegana jako proces powszechnego narastania problemów. Optymiści uważają, że globalizacja może pomóc eliminować niektóre problemy. Skala problemów pozwala traktować ją jako coś odrębnego coś z czym nie mielibyśmy do czynienia. Utank: "narastanie problemów może doprowadzić do zagrożenia istnienia człowieka na świecie" Problemy globalne - mają światowy charakter. Dotyczą krajów biednych i bogatych, np. zagrożenie środowiska - występują wszędzie w takim samym stopniu. Problemy demograficzne, bieda, bezrobocie, zadłużenie - dotyczy w jakimś sposób wszystkich krajów, nie tylko biednych. Inne cechy: - wyjątkowa złożoność - zależność od wielu czynników - wzajemne powiązania Jest to widoczne w przypadku krajów słaborozwiniętych. Te kraje mają małe szanse wydostania się z tego ubóstwa. Wzrost liczby ludzkości uniemożliwia poprawienie stopy życiowej. Ludzie biedni są niewykształceni, otrzymują min edukację - a więc będą mieli kłopoty z uzyskaniem pracy. Ludzie biedni nie mają odpowiednich warunków życiowych - to powoduje choroby. - nie rozwiązanie problemu będzie pociągało bardzo poważne konsekwencje dla przyszłości ludzkości, może zagrozić cywilizacji i to skala zniszczenia środowiska stanowi olbrzymie zagrożenie przetrwania ludzkości - przedsięwzięcia podejmowane dla rozwiązania tych problemów muszą mieć złożony i kompleksowy charakter - rozwiązanie ich nie jest możliwe przy wysiłkach jednego kraju. Aby się ich pozbyć potrzeba współpracy całego świata Cechy problemów globalnych: - mają charakter światowy - dotyczą całego świata. Dotyczą prawie wszystkich krajów bez względu na osiągnięty stopień. Problemami tymi są np. wyżywienie, ubóstwo, ochrona środowiska. - złożoność - zależą od działania wielu czynników i wzajemnych powiązań. Widoczne jest to w krajach słabo rozwiniętych - duży przyrost naturalny, który pociąga za sobą biedę, za tym z kolei idzie degradacja środowiska w celu pozyskania środków zaspokojenia potrzeb (wyżywienie) - przedsięwzięcia muszą być wielorakie i podejmowane w skali globalnej - kraje trzeciego świata w których występuje duża stopa zgonów z powodu niedożywienia. Jest ot problem, z którym kraje te nie mogą sobie poradzić. Muszą to być przedsięwzięcia różnego typu i podejmowane także przez inne kraje - nie rozwiązanie tych problemów doprowadzić może do katastrofy globalnej - efekt cieplarniany, powiększenie się dziury ozonowej. Jeden kraj nie jest w stanie rozwiązać tych problemów, z kolei ich nie rozwiązanie może mieć tragiczne skutki dla całego świata Problemy globalne występują na całej kuli ziemskiej. Zanieczyszczenie środowiska naturalnego jest konsekwencją działalności gospodarczej człowieka (produkcja, wymiana, podział, konsumpcja). Za zniszczenie odpowiada transport, gospodarstwa domowe, rolnictwo, przemysł. Człowiek działa od początku w środowisku naturalnym. O zniszczeniu środowiska mówimy dopiero od 50 lat. Środowiska przyrodnicze jest niezmienne, a zmianie ulegają rozmiary działalności gosp. Gwałtowne przyspieszenie nastąpiło w ostatnich czasach. Człowiek z ekosystemu czerpie zasoby i energie. Człowiek efekty swojej działalności gosp. nieużytej wyrzuca do środowiska. ________________________________Bibliografia: Hasła opracowane wg. “Słownika Encyklopedycznego Edukacja Obywatelska" Wydawnictwa Europa. Autorzy: Roman Smolski, Marek Smolski, Elżbieta Helena Stadtmüller. ISBN 83-85336-31-1. Rok wydania 1999.zeszytu z klasy III gim. do Wiedzy o społeczeństwie
kina_tczew