Niepożądana reakcja pokarmowa to

q       nieprawidłowa, powtarzalna i odtwarzalna odpowiedź organizmu ludzkiego, przejawiająca się powstawaniem różnych dolegliwości klinicznych w trakcie lub po spożyciu pokarmu

Umowny schemat podziału niepożądanych reakcji pokarmowych :

Alergia

q       Zespół zjawisk patogenetycznych oraz następstw klinicznych zachodzących w ustroju ludzkim, za które odpowiada antygen           ( alergen ) zewnątrz, ( zewnątrzpochodny ), wchodzący w reakcję ze specyficznym przeciwciałem lub komórką immunologicznie kompetentną.

Alergia pokarmowa

q       Zespół zjawisk klinicznych ( narządowych, układowych ) powstałych w organizmie ludzkim w następstwie spożycia pokarmu ( -ów ) lub związków do niego dodanych, będących wynikiem nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej ustroju. Reakcje immunologiczno – alergiczne zachodzące między antygenem pokarmowym ( lub neoantygenem ) a powstającymi w ustroju przeciwciałami, lub reakcje antygenu z innymi składowymi układu immunologicznego można zaszeregować do jednego z czterech typów reakcji wg Gella – Coombsa.

q       Pierwsza manifestacja procesu alergicznego wśród niemowląt i/lub małych dzieci obciążonych genetyczną atopią

q       Wskazuje na uszkodzenie bariery śluzówkowej przewodu pokarmowego ( zwiększona penetracja antygenów pokarmowych od światła jelita w stronę krążenia systemowego )

q       Jest pierwszą chorobą stanowiącą zapowiedź potencjalnego wystąpienia dolegliwości alergicznych w późniejszym okresie życia

q       Jest jedną z chorób atopowych

Mechanizmy odpowiedzi immunologicznej uczulonych na pokarmy

Alergia pokarmowa u dziecka jest uważana za pierwszy kliniczny sygnał choroby atypowej

q       Po ustąpieniu objawów chorobowych w dzieciństwie

wyzdrowienie lub „pozorne wyzdrowienie”

może nastąpić nawrót objawów alergicznych

w wieku dorosłym

narażenie podatnego na alergie organizmu

na niekorzystne czynniki środowiskowe

Alergia na białka mleka krowiego

q       Jest pierwszą chorobą alergiczną występującą najwcześniej ( w najmłodszym wieku ), gdyż antygeny białek mleka krowiego są pierwszymi obcogatunkowymi proteinami, z którymi ustrój dziecka spotyka się codziennie w tak dużej ilości

q       U niemowląt z atopowym zapaleniem skóry alergia na białka mleka krowiego dotyczy około 50% tych dzieci

q       IgE zależna ( rzadsza ) – powiązana ze zmianami w układzie oddechowym i w skórze, objawy anafilaksji nie występują, testy skórne na mleko (+)

q       IgE niezależna ( częstsza ) – testy skórne na mleko zazwyczaj (-), trudniejsza do diagnostyki, częściej powiązana i sugerująca zzw, stolce wolne, śluzowe, z domieszką jedzenia, niedobory masy ciała

biopsja jelita : nacieczenia eozynofilowe, z komórek monocytarnych i polimorficznych leukocytów

Kryteria rozpoznawania alergii przewodu pokarmowego

wg Collinsa – Williamsa ( 1954 )

q       Dane z wywiadu winny przemawiać za procesem alergicznym

q       Istnieje podejrzenie o szkodliwe działanie pokarmu

q       Objawy kliniczne muszą pozostawać w związku czasowym ze spożyciem podejrzanego pokarmu

q       Objawy kliniczne winny ustąpić po eliminacji podejrzanego pokarmu z diety

q       Po ponownym wprowadzeniu podejrzanego pokarmu obserwuje się nawrót identycznych dolegliwości klinicznych

q       Prawdopodobieństwo diagnozy jest większe, gdy badany pacjent wykazuje inne dolegliwości alergiczne

q       Istnieją inne dowody laboratoryjne na istnienie procesu alergicznego ( eozynofilia, testy skórne, badania endoskopowe przewodu pokarmowego ), wpływ leków antyalergicznych, itp.

q       Szkodliwy dla danej osoby pokarm nie wywołuje żadnych dolegliwości u większości osób, które go spożywają

q       Prawdopodobieństwo szkodliwości pokarmu wzrasta, gdy po jego spożyciu dodatkowo występują inne objawy                        ( np. pokrzywka )

Czynniki zwiększające prawdopodobieństwo rozwoju nadwrażliwości na białka mleka krowiego – Taylor, 1986

Czynniki immunologiczne :

q       wywiad rodzinny wskazuje na choroby alergiczne

q       wcześniejsze uczulenia na określony patogen ( np. w życiu płodowym, w okresie laktacji )

q       zdolność organizmu do produkcji przeciwciał w klasie IgE

q       upośledzenie ustroju w zakresie odpowiedzi komórkowej ( inhibicja limfocytów T supresorowych, znaczący udział limfocytów pomocniczych T – helper )

q       zaburzenia produkcji przeciwciał ochronnych ( sIgA, IgG )

Czynniki nieimmunologiczne :

q       niedojrzała śluzówkowa bariera jelitowa

q       uszkodzenie błony śluzowej jelit ( infekcje ) lub predyspozycja do schorzeń jelit

q       zmieniona flora bakteryjna jelit

q       obniżona sekracja soku żołądkowego

q       zmniejszona motoryka przewodu pokarmowego

q       niewłaściwa aktywność proteolityczna zawartości przewodu pokarmowego

q       zmniejszona chemotaksja neutrofili

q       upośledzenie produkcji śluzu komórek kubkowych jelita

Czynniki konstytucjonalne

q       wcześniactwo

q       dystrofia wewnątrzmaciczna

q       niedobory immunologiczne, np. IgA

q       wrodzona wada metaboliczna, np. fenyloketonuria, galaktozemia

Czynniki środowiskowe

q       wczesne przerwanie karmienia naturalnego

q       wprowadzenie do diety glutenu przed ukończeniem 1 roku życia

q       podawanie niemowlęciu antybiotyków doustnie przed 12 miesiącem życia

q       zaszczepienie szczepionką polio doustną niemowlęcia, u którego był uprzednio incydent biegunkowy lub u którego jest jedna z w/w sytuacji.

Klasyczne postacie kliniczne alergii na białka mleka krowiego wg Cleine’a

q       żołądkowo – jelitowa

q       skórna

q       z układu oddechowego

q       konstytucjonalno – mózgowa

q       wstrząsowa

q       inne ( rzadziej występujące postacie )

Marsz alergiczny

q       wiek 0 – 6 miesięcy : dominują objawy żołądkowo – jelitowe, czasem ze zmianami skórnymi

q       7 – 12 miesięcy : dominują manifestacje skórne z trwającymi jeszcze objawami żołądkowo – jelitowymi

q       2 – 3 lat : astma wczesno - dziecięca

q       4 – 7 lat : alergiczny nieżyt nosa

q       8 – 14 lat : alergiczny nieżyt nosa, astma oskrzelowa

Proces diagnostyczny w alergii pokarmowej

wg Moneret – Vantirin

Etap I :

q       wywiad

q       badanie przedmiotowe

q       otwarta próba – próba biologiczna z podejrzanym pokarmem ( eliminacji – prowokacji ) wg Goldmana

Etap II/III :

q       testy skórne – z alergenami pokarmowymi

q       testy z krwi ( PRIST, RAST, CAP )  = sIgE

q       dieta eliminacyjna

q       inne badania biochemiczne

q       konsultacje specjalistyczne

q       próby prowokacyjne :1. otwarta z  podejrzanym pokarmem 2. podwójnie ślepa próba kontrolowana placebo

Definicja diety eliminacyjnej

q       Dieta eliminacyjna to czasowe lub stałe usunięcie z żywienia chorej osoby szkodliwego lub źle tolerowanego pokarmu lub składnika pokarmowego, z jednoczesnym wprowadzeniem w to miejsce składników zastępczych o równoważnych wartościach odżywczych

q       Dieta eliminacyjna pod względem wartości odżywczych powinna umożliwić w podobny sposób żywienie chorych dzieci tak jak zdrowych

mieszanki eliminacyjne można uszeregować wg rosnącej siły

alergizacji następująco :

mieszanki elementarne

hydrolizaty kazeinowe

hydrolizaty serwatkowe

mieszanki sojowe

Alergia na białka mleka krowiego – proces zdrowienia

Zależy od wielu czynników, do niekorzystnych należą :

-          ujawnianie się objawów w okresie wczesnoniemowlęcym lub nawet noworodkowym

-          atopia rodzinna

-          alergia wielonarządowa

-          brak ścisłego przestrzegania zaleceń dietetycznych

Najczęstsze błędy w stosowaniu mieszanek eliminacyjnych

q       podawanie preparatów sojowych u niemowląt w pierwszych 2-3 miesiącach życia lub u wcześniaków

q       rutynowe stosowanie mieszanek eliminacyjnych u noworodków karmionych piersią

q       rozpoczynanie leczenia alergii na białko mleka krowiego od preparatów sojowych – powinno się zaczynać od Nutramigenu...