Wprowadzenie do socjologii - Wykład 1 i 2
Bartłomiej Walczak
b.walczak@anthro.edu.pl
www.anthro.edu.pl/socjologia
Hasło: socjologia
Co to jest socjologia?
Zarys historii myśli socjologicznej
Jak socjolog bada rzeczywistość społeczną?
CO TO JEST SOCJOLOGIA?ZARYS HISTORII MYŚLI SOCJOLOGICZNEJ
Socjologia
n Społeczne zachowania człowieka
n Organizacja społeczeństw
n Interakcje
n Co ogranicza człowieka – członka społeczeństwa?
A. Rudolf Sonet humanisty
Jestem zdeterminowany przez moją klasę
Jestem zdeterminowany przez moją płeć
Jestem zdeterminowany przez mojego Boga
Jestem zdeterminowany przez moje geny
Jestem zdeterminowany przez moją podświadomość
Jestem zdeterminowany przez moje dzieciństwo
Jestem zdeterminowany przez moją śmierć
Jestem zdeterminowany przez mój klimat
Jestem zdeterminowany przez moją ojczyznę
Jestem zdeterminowany przez moją pracę
Jestem zdeterminowany przez moją gazetę
Jestem zdeterminowany przez moje głębokie struktury językowe
Jestem zdeterminowany przez moje etctera
Jestem zdeterminowany być wolnym
n Naukowy opis społeczeństwa
n Ocena zjawisk i procesów
n Inicjowanie zmian
Socjologia – przełom XVII i XIX wieku
n Oświecenie, nowe sposoby patrzenia na społeczeństwo
n Industrializacja – gwałtowne zmiany w stylu życia i strukturze społecznej
n Rewolucja francuska 1789 – impuls do zbudowania naukowej refleksji o społeczeństwie
Paradygmat
n Znaczenia potoczne:
n wzorzec
n najogólniejszy model
n wzorcowy, typowy przykład
n model do wzorowania się
Fundamentalny model/układ odniesienia, używany dla uporządkowania naszych obserwacji lub rozumowania
Thomas Kuhn
n Czas „normalności”
n Zgoda co do:
• Teorii
• Metodologii
• Narzędzi
• Kryteriów oceny
n Rewolucja – narodziny nowego paradygmatu
Najważniejsze paradygmaty w naukach społecznych
n Makroteoria
n Duże grupy społeczne, klasy, instytucje społeczne
n Teorie funkcjonalistyczne, strukturalistyczne, teorie konfliktu
n Mikroteoria
n Małe grupy, jednostki, relacje pomiędzy jednostkami
n Symbiloczny interakcjonizm, etnometodologia
August Comte (1798-1857) pozytywizm
n Co utrzymuje społeczeństwo w całości?
n Kurs filozofii pozytywnej (1830-1842)
n Consensus universalis
n Ustanowienie socjologii jako nauki
n Faza teologiczna
n Faza metafizyczna
n Faza pozytywistyczna – nauka społeczna na wzór nauk przyrodniczych
Herbert Spencer (1820-1903) funkcjonalizm
n Zależności pomiędzy częściami społeczeństwa
n Wyodrębnienie ośrodków władzy do kontroli i koordynacji
n Społeczeństwo – organizm
n Zasady socjologii (1874-1896)
n Elementy ewolucjonizmu (darwinizmu lub socjodarwinizmu) „przetrwają najlepiej przystosowani”
Emil Durkheim (1858-1917) funkcjonalizm
n Systemy symboli kulturowych
n Przejęcie perspektywy funkcjonalistycznej
n Zwrot w stronę mikroanalizy
n Zasady metody socjologicznej, O samobójstwach
Funkcjonalizm (teorie strukturalno-funkcjonalne)
n B. Malinowski
n T. Parsons
n R. Merton
Karol Marks (1818-1883) konflikt
n Od czego zależy funkcjonowanie społeczeństw?
n Baza i nadbudowa: materializm
n Dostęp do środków produkcji
n Konflikt społeczny – przyczyna zmian
n Rola socjologa: badanie nierówności, doprowadzenie do ich eliminacji, teoria emancypacyjna
n G. Simmel
Max Weber (1864-1920) konflikt
n Badania nad organizacjami i biurokracją
n Pojęcie typu idealnego
n Odrzucenie wartościowania i uprzedzeń
n Historycyzm, socjologia rozumiejąca
Symboliczny interakcjonizm
n Symboliczny interakcjonizm
G.H. Mead
Ch.H. Cooley
n Człowiek jako jedyny posługuje się symbolami
n Proces i powstawanie
n Świat społeczny jest interakcyjny ze swej istoty
n Poszukiwanie „źródłowych procesów społecznych”
Etnometodologia
Harold Garfinkel
Alfred Schutz
n Tymczasowość rzeczywistości społecznej
Teorie wymiany (utylitarne)
George Homans
n Życie jest ciągłym procesem handlu i negocjacji
n Jeśli korzyści wynikające z utrzymywania interakcji przewyższą wysiłek w nią wkładany, interakcja zostanie utrzymana
Inne paradygmaty
n Feminizm
n Feminizm liberalny
n Feminizm doświadczenia
n Feminizm poststrukturalny
n Paradygmaty postmodernistyczne
n Action research
Florian Znaniecki (1882-1958)
n Ustanowienie socjologii jako dyscypliny akademickiej w Polsce
n Wstęp do socjologii (1922), Chłop polski w Europie i Ameryce (z W.I.Thomasem, 1918-1920)
n Socjologia wychowania (1928-1930)
n J. Bystroń, J. Chałasiński
n J. Bystroń
n J. Chałasiński
n S. Ossowski
n M. Ossowska
n Z. Bauman
n H. Świda-Zięba
METODY BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH
Wyjaśnianie: Idiograficzne i nomotetyczne
Dane ilościowe/jakościowe
n Dane ilościowe
• Np. dochód: PLN/mies.
n Dane jakościowe
• np. satysfakcja z dochodu
Klasyfikacja metod badań socjologicznych
n Metoda badania:
n Ilościowe
• Eksperyment
• Sondaż (badania ankietowe)
• Analiza treści (ale również jakościowa)
• Zależności statystyczne (na źródłach wtórnych)
n Jakościowe
• Badania terenowe (obserwacja uczestnicząca, wywiad pogłębiony)
• Badania porównawczo - historyczne
STRUKTURA SPOŁECZNA
Społeczeństwo
n Zbiór ludzi o:
n Wspólnej kulturze, przekazywanej pomiędzy pokoleniami
n Wspólnym terytorium
n Wspólnej tożsamości
Typy grup społecznych
n Charles Horton Cooley
n Grupy pierwotne i wtórne
n Grupa swoja i obca
n Grupy odniesienia
• Funkcja normatywna
• Funkcja porównawcza
• Funkcja audytoryjna
n Kategorie i agregaty społeczne
• Wspólna cecha (okularnicy), status (robotnicy) lub sytuacja (słuchacze wykładu)
n Organizacje formalne (grupy celowe)
n Zawierają formalna strukturę statusów i ról czasem mniejsze grupy
n Rola racjonalności
n Sformalizowanie
Instytucje społeczne
Silne i stosunkowo trwałe układy kulturowe, zajmujące się podstawowymi potrzebami społeczeństwa: zabezpieczeniem potrzeb jego członków, socjalizacją, zachowaniem dziedzictwa
Grupy społeczne wg. Floriana Znanieckiego
n Grupa pierwotna
n Tworzy się i trwa bezrefleksyjnie
n Grupa genetyczna
n Wyodrębnia się na zasadzie rzeczywistej lub domniemanej wspólności pochodzenia
n Grupa terytorialna
n Grupa religijna
n Grupa jednorodna
n Rzeczywiste lub domniemane podobieństwo stanowisk indywidualnych i związanych z nimi potrzeb jednostek
n Grupa celowa
n W świadomości jej członków istnieje dla realizacji określonych zadań
n Grupa kulturalna
n ...
cyganeczka1