Tony Buzan
Pamięć na zawołanie
Metody i techniki pamięciowe
tłumaczenie: Marek Siurawski
Wydanie uaktualnione
SPIS TREŚCI:
Nasze 21 urodziny
Jak posŁugiwać się „PosŁugiwaniem się pamięciĄ”
RozdziaŁ 1. Czy masz doskonaŁĄ pamięć?
RozdziaŁ 2. SprawdŹ swojĄ pamięć
RozdziaŁ 3. Historia wiedzy o pamięci.
RozdziaŁ 4. Sekrety dziaŁania pamięci doskonaŁej
RozdziaŁ 5. Łańcuchowa Metoda Skojarzeń (ŁMS)
RozdziaŁ 6. ZakŁadki „obrazkowe”
RozdziaŁ 7. Rymowanki liczbowe
RozdziaŁ 8. Rzymski pokój, czyli zakŁadki mieszkaniowe
RozdziaŁ 9. ZakŁadki alfabetyczne
RozdziaŁ 10. Jak zwiększyć o sto procent wiedzę, którĄ zdobyŁeś do tej pory
RozdziaŁ 11. Jak dŁugo pamiętasz?
RozdziaŁ 12. GŁówny System Pamięciowy GPS)
RozdziaŁ 13. Jak zwiększyć o tysiĄc procent wiedzę, którĄ zdobyŁeś do tej pory
RozdziaŁ 14. Jak zapamiętać rozkŁad kart
RozdziaŁ 15. Jak podwyŻszyć wspóŁczynnik inteligencji (II) dzięki zapamiętywaniau duŻych liczb.
RozdziaŁ 16. Jak zapamiętywać numery telefonów
RozdziaŁ 17. Jak zapamiętywać terminy i godziny spotkań
RozdziaŁ 18. Jak zapamiętywać daty z caŁego stulecia
RozdziaŁ 19. Jak zapamiętać daty i wydarzenia historyczne
RozdziaŁ 20. Jak zapamiętywać daty imienin, urodzin, rocznice, jubileusze itd.
RozdziaŁ 21 Jak zapamiętywać sŁowa obcego pochodzenia i uczyć się języków obcych.
RozdziaŁ 22. Mapy myśli - notuj, aby zapamiętać
RozdziaŁ 23. Zapamiętywanie nazwisk i twarzy.
RozdziaŁ 24. Jak przypomnieć sobie to, co pozornie wyleciaŁo z gŁowy.
RozdziaŁ 25. Jak uczyć się do egzaminu.
RozdziaŁ 26 Jak zapamiętywać przemówienia, dowcipy, role, wiersze oraz treść artykuŁów i ksiĄŻek.
RozdziaŁ 27 Zapamiętywanie snów.
RozdziaŁ 28 Wnioski i ćwiczenia na przyszŁość.
INDEKS
Tony BUZAN
Urodzony w 1942 r. w Londynie Tony Buzan jest twórcą Map Myśli, Przewodniczącym Fundacji „Mózg” (the Brain Foundation), założycielem Trustu „Mózg” i klubów „Rusz głową” oraz autorem pojęcia Mental Literacy (Technika Myślenia).
Studia rozpoczął na uniwersytecie British Columbia, uzyskując w 1964 r. specjalizację z psychologii, anglistyki, matematyki oraz nauk ogólnych. W 1966 r. pracował w redakcji Daily Telegraph przy Fleet Street i wydawał the International Journal of Mensa, międzynarodowy magazyn dla ludzi o wysokim ilorazie inteligencji.
Wydał w sumie 20 książek (19 na temat mózgu uczenia się i ludzkiej kreatywności oraz 1 zbiór poezji). Wszystkie, w tym Use your Head (Rusz głową), Make the Most of your Mind (Jak w pełni wykorzystać swój umysł), Speed Reading (Sztuka szybkiego czytania), Buzan’s Book of Genius (Buzana księga geniuszy) i Mental World Records (Rekordy sprawności Umysłowej) oraz Get Ahead (Iść naprzód) ukazały się w 50 krajach, przetłumaczone na 20 języków. Jego klasyczna już książka Rusz głową czytana w programach BBC przekroczyła milion egzemplarzy sprzedanych na całym świecie.
Tony Buzan to również niezwykła osobowość, prezenter i koproducent wielu programów radiowych , telewizyjnych, znanych i popularnych w Anglii i na świecie, w tym bijący rekordy oglądalności program Telewizji BBC Rusz głową, serial Otwarta głowa (ITV), Zaczarowana pętla, 1-godzinny program dokumentalny na temat umysłu i liczne programy typu talk-show. Jego dwa ostatnie videoprogramy to: Potęga umysłu (dystrybutor BBC Video), poświęcony wykorzystaniu map myśli w biznesie (pierwsza nagroda na Festiwalu IVCA w 1991 r.) oraz Gdyby tak najpierw… będący nowym spojrzeniem na porażkę i sukces.
Tony Buzan jest doradcą rządu i licznych organizacji międzynarodowych. m. in. BP, Barelays International, Digital Equipement Corporation, Electronic Date Systems, Hewlett-Packard i IBM. Wykłada również w czołowych międzynarodowych centrach biznesu, szkołach i na uniwersytetach. Członkowie Organizacji Młodych VIP-ów nazywają go pieszczotliwie „Mister Mózg”. Autor tej książki jest również twórcą Memoriad, Mistrzostw Świata w Zapamiętywaniu i współtwórcą Olimpiad Gier Umysłowych. Wiele uwagi w swojej działalności poświęca ludziom mającym trudności w uczeniu się. Posiada najwyższy na świecie „iloraz inteligencji twórczej”.
Ponadto Tony Buzan pełni funkcję doradcy trenerów i zawodników lekkoatletycznych drużyn olimpijskich, m.in. konsultuje treningi brytyjskiej ekipy olimpijskiej wioślarzy i szachistów. Jest członkiem Międzynarodowej Rady Psychologów i Instytutu Treningu i Rozwoju. Należy do Instytutu Dyrektorów, jest honorowym obywatelem Miasta Londynu i Protektorem Stowarzyszenia Młodych Przedsiębiorców przy uniwersytetach Cambridge i Bristolskim. Uzupełnieniem jego listy dyplomów i wyróżnień, na której znajduje się również nagroda organizacji YPO[1], jest ostatnio przyznana przez EDS[2] nagroda Eagle Catcher Award (Nagroda Łowców Orłów), wręczana tym, którzy próbują osiągnąć niemożliwe i robią to!
(dedykacje i podziękowania)
Wybrance muz, idealnej córce Zeusa i Mnemozyny i mojej drogiej przyjaciółce, artystce Lorraine Gill
Osoby, których pomoc i współpraca umożliwiła mi napisanie tej książki i którym dziękuję w szczególności:
Zita Albes; Jennie Allen; Astrid Andersen, Jeannie Beattie; Nick Beytes; Mark Brown; Joy Buttery; mojemu bratu Barry’emu Buzanowi; Bernard Chibnall; Tessa Clark; Carol Coaker; Steve i Fanny Colling; Susan Crockford; Tricia Date; Janet Dominey; Charles Elton; Janice English; Lorraine Gill; Bill Harris; Brian Helweg-Larsen; Thomas Jarlov; Trish Lillis; Hermione Lovell; Annette McGee; Joe McMahon; Vanda North; Khalid Ranjah; Pep Reiff; Auriol Roberts; Robert Millar Smith; Chirs i Pat Stevens; Jan Streit; Christoper Tatham; Lee Taylor; Nancy Thomas; Sue Vaudin; Jim Ward; Bill Watts; Gillian Watts; Phyllida Wilson.
Wprowadzenie:
Już w latach dziecięcych, podobnie jak każdy z moich rówieśników - zacząłem poznawać tajemniczy i trudny do opisania świat ludzkiej pamięci. To było naprawdę fascynujące. W mairę upływu lat odkrywałem, że w sytuacjach przypadkowych, w zabawie lub w czasie wypoczynku moja pamięć działała tak niezawodnie, że nawet tego nie zauważałem, ale w czasie egzaminów czy klasówek zawodziła wyraźnie. Ku memu zdumieniu, w takich sytuacjach już wtedy mówiło się o „złej pamięci” - przerażającej niekiedy krainie zapominania.
W dzieciństwie miałem dużo do czynienia ze zwierzętami na wsi i przekonywałem się naocznie jak często stworzenia pogardliwie zwane „głupimi” wykazują pamięć o wiele lepszą niż moja. Dlaczego więc ta nasza ludzka tak często zawodzi?
Temat ten pochłaniał mnie coraz bardziej. Zagłębiłem się po uszy w książkach, artykułach, literaturze fachowej. Zaczynając od podstaw czytałem o starożytnych Grekach, którzy wymyślili pierwsze techniki i systemy pamięciowe, przydatne w praktyce dnia codziennego i jak starożytni Rzymianie wykorzystywali je do zapamiętywania rozbudowanej mitologii, treści całych ksiąg oraz wielogodzinnych przemówień wygłaszanych później ku zdumieniu słuchaczy w czasie senackich obrad i posiedzeń.
W latach studenckich zajmowałem się dalej tą tematyką. Któregoś dnia uderzyła mnie pewna myśl: przecież te podstawowe metody i techniki pamięciowe mogą nie tylko usprawnić pamięć „mechaniczną”, dzięki której człowiek powtarza coś jak papuga, ale posłużyć również do stworzenia gigantycznej umysłowej „bazy danych” z błyskawicznym dostępem, a przy okazji zwiększyć ogólną zdolność pojmowania i rozumowania.
Zacząłem więc stosować te techniki ucząc się do egzaminów; aby kształcić wyobraźnię i wzmacniać własną pamięć pomagałem również kolegom, zwłaszcza tym zagrożonym skreśleniem z listy, którzy szybko zaczęli uzyskiwać noty dobre i celujące.
Gwałtowny rozwój badań nad tajnikami umysłu w ostatnim dziesięcioleciu potwierdził to, co wszyscy mnemotechnicy, uczestnicy gier umysłowych, prestidigitatorzy i teoretycy wiedzieli od dawna: pojemność naszej pamięci i możliwości odtwarzania zapamiętanych informacji są o wiele, zaskakująco wiele większe niż nam się wydaje.
Pamięć na zawołanie stanowi kompleksowe rozwinięcie wątków pamięciowych, którym poświęciłem jeden z rozdziałów innej mojej książki Rusz głową pozwoli ci ona na pierwsze kroki po niezwykłym miejscu, które powinno zaczynać listę siedmiu cudów świata: po „wiszących ogrodach” naszej nieograniczonej pamięci i niczym nie skrępowanej wyobraźni.
Specjalne, jubileuszowe wydanie Pamięci na zawołanie, które trzymasz w ręku, przypadło w 21-lecie wydania innej mojej książki pt. Use your Head (Rusz głową), z której społeczność świata dowiedziała się po raz pierwszy o mapach myśli. Było to w 1974 r., a mapy myśli okazały się pierwszym od pięciuset lat nowym systemem pamięciowym.
Na początku lat 90-tych ludzi interesujących się ćwiczeniem i rozwojem pamięci było już tak wielu, że możliwe stało się zorganizowanie pierwszej Memoriady - Międzynarodowych Mistrzostw Świata w Zapamiętywaniu. Wykorzystując metody i techniki pamięciowe opisane w tej książce zawodnicy biorący w niej udział zapamiętywali talię kart w niecałe 3 minuty, liczby nawet 100-cyfrowe i w ogóle ogromną ilość różnych informacji w niewiarygodnie krótkim czasie.
Dominic O’Brien i Jonathan Hancock, obaj mistrzowie świata, wyjaśniali opinii publicznej w jaki sposób doszli do swoich niezwykłych zdolności zapamiętywania tworząc tak gigantyczne „mapy pamięciowe, oparte o zasadę OBRAZ PLUS AKCJA (patrz str. …). Coraz liczniejsze dowody potwierdzały skuteczność owych map myśli i zasad mnemotechnicznych opisanych w niniejszej książce.
W szkole w Eton[3] 16-letni James Longwrth ustanowił rekordy świata w zapamiętaniu liczb wielocyfrowych i kolejności kart (talię w 1,5’!). Dzięki technikom pamięciowym i mapom myśli ów student uzyskiwał wybitne oceny na egzaminach, w najmniejszym stopniu nie rezygnując z aktywnego życia teatralnego, towarzyskiego i sportowego.
Natasza Diot, uczennica szkoły St. David w Ashford, Middlesex, zdobyła mistrzostwo świata kobiet w zapamiętywaniu, uzyskując 9 szóstek w systemie GCSE[4], będąc przy tym wybitną sportsmenką. Natasza wkrótce potem została moim asystentem badawczym; to m. in. dzięki jej pomocy powstała książka Buzan’s Book of Genius.
A James Lee zabłysnął jako gwiazda telewizyjna. Pojawił się ostatnio w programie, w którym zadziwiał widzów niezwykłymi popisami pamięciowymi.
Zainspirowani tymi przykładami członkowie klubów Rusz głową powołali specjalną grupę „pamięciowców”, dla których metody i techniki pamięciowe stały się swoistym „aerobicem mentalnym” i sposobem na zapamiętanie tysięcy przydatnych w życiu codziennym danych i informacji.
W 1993 r. zasady mnemotechniczne wyłożone w Pamięci na zawołanie, a zwłaszcza teoria kryjąca się w micie o Zeusie i Mnemozynie (patrz str. …) dały podstawy nowej formule pracy umysłu: E+P=, w myśl której energia[5] dodana do pamięci wyzwala nieskończoną kreatywność ludzkiego umysłu.
Twoja przygoda w tym magicznym i fantastycznym świecie właśnie się zaczyna…
Układ tej książki jest tak skomponowany, aby możliwie najszybciej osiągnąć zamierzoną poprawę pamięci. Treść całości dzieli się na trzy główne części. Z części I. dowiesz się jak kształtowała się nasza wiedza o pamięci i systemach pamięciowych. W części II. znajdziesz opis Głównego Systemu Pamięciowego oraz jak go wykorzystywać w praktyce. Po lekturze części III. nauczysz się zapamiętywać dowolne informacje dzięki mapom myśli.
A bardziej dokładnie: rozdziały 1 - 9 obejmują sprawdzian twoich obecnych możliwości pamięciowych, podstawowe informacje o działaniu pamięci i podstawowe zasady, które musisz znać, aby rozwinąć pamięć w stopniu naprawdę niezwykłym. Poznasz tu podstawy Łańcuchowej Metody Skojarzeń i kilka „doraźnych” list tzw. zakładek pamięci umożliwiających zapamiętanie 10, 20 i 25 dowolnych informacji.
Rozdział 10. pokazuje jak powiększyć poznane listy zakładek 10-krotnie, a później 100-krotnie!
W rozdziale 11. przeczytasz o tym, jak zachowuje się pamięć w funkcji czasu, dzięki czemu będziesz mógł tak rozłożyć pracę lub naukę, aby maksymalnie wykorzystać jej możliwości.
Rozdział 12. to Główny System Pamięciowy, nazwany tak dlatego, że tworzy podstawę dla praktycznie nieograniczonej liczby innych systemów, przydatnych zwłaszcza do zapamiętywania informacji opisanych w rozdziałach 14 - 21, więc kart, liczb wielocyfrowych (poprawisz dzięki temu wyniki swoich testów na inteligencję), numerów telefonów, spraw do załatwienia, rocznic, terminów i dat z całego bieżącego stulecia, słów obcego pochodzenia i słów obcojęzycznych.
Rozdział 22. traktuje o nowej technice zwanej mapą myśli. Ta nowa metoda pamięciowa przełożona na sztukę notowania polepszy conajmniej 10-krotnie to, jak zapamiętujesz i odtwarzasz zapamiętane informacje.
Z rozdziałów 23 - 27 dowiesz się, jak łączyć mapy myśli z innymi systemami pamięciowymi, aby łatwiej zapamiętywać nazwiska i twarze, przypominać sobie to, co zapomniałeś, lepiej zdawać egzaminy ustne i pisemne, wygłaszać przemówienia, opowiadać dowcipy i zapamiętywać sny.
Bardzo polecam, abyś najpierw przejrzał całą książkę ot tak, dla przyjemności, a później przeczytał uważnie rozdziały 1 - 13, co da ci solidne podstawy do dalszych ćwiczeń.
Wychodząc z tego poziomu możesz dalej czytać w dowolnej kolejności rozdziały od 14 do 21, albo przeskoczyć od razu do rozdziału 22., po czym zapoznać się z treścią rozdziałów 23 - 28, też niekoniecznie w narzuconej kolejności.
Najważniejsze jest jednak to, abyś w miarę czytania w maksymalnym stopniu wykorzystywał siłę swoich skojarzeń i niczym nie skrępowaną wyobraźnię. Pamiętaj, że masz się przede wszystkim bawić!
CZĘŚĆ I. HISTORIA WIEDZY O PAMIĘCI I SYSTEMACH PAMIĘCIOWYCH.
Masz fenomenalną pamięć. To stwierdzenie jest prawdą, mimo powszechnie uznawanych stwierdzeń w rodzaju:
1. Większość z nas zapamiętuje zaledwie 10% nazwisk napotykanych ludzi
2. Większość z nas zapomina co najmniej 39% podawanych nam numerów telefonów
3. Uważamy, że w starszym wieku pamięć gwałtownie się pogarsza
4. Wielu z nas pije, a przeciętna dawka alkoholu w typowym „drinku” niszczy 1000 komórek mózgowych
5. Bez względu na rasę, wiek, kulturę i poziom wykształcenia człowiek ciągle narzeka na złą pamięć
6. Wszelkie niepowodzenia, również w sztuce zapamiętywania, zrzucamy na ogół na konto tego, że jesteśmy tylko ludźmi, a więc, że nasze klęski są „dziedziczną” cechą naszej natury
7. Najpewniej wypadnę fatalnie w większości testów pamięciowych opisywanych w następnym rozdziale.
Jak uporać się z trudnościami przedstawionymi w p. 1, 2 i 7 dowiesz się z dalszej części tej książki. Przekonasz się, że można świetnie dać sobie radę z wszystkimi testami pamięciowymi, naprawdę łatwo zapamiętywać nazwiska, numery telefonów itp. - jeśli tylko wiesz jak.
Pamięć może pogarszać się z wiekiem, ale tylko jeśli przestajesz się nią posługiwać, odwrotnie - jeśli ją ćwiczysz, staje się coraz lepsza, bez względu na upływ czasu.
Nie ma wyraźnych dowodów na to, że umiarkowane spożywanie alkoholu niszczy komórki mózgowe. Nieporozumienie bierze się stąd, że nadmierne używanie alkoholu - i tylko ndamierne - rzeczywiście prowadzi do trwałych uszkodzeń w korze mózgowej.
Powszechne narzekania na złą pamięć w kulturach różnych ras i narodów przypisać należy nie ułomności natury ludzkiej i/lub cechom „dziedzicznym”, ale dwóm podatnym na zmiany czynnikom: 1/ negatywnemu nastawieniu i 2/ brakowi wiedzy.
ZMIANA NEGATYWNEGO MYŚLENIA
Jest taka nieformalna organizacja o zasięgu międzynarodowym, której liczba członków stale rośnie. Organizacja ta o charakterze klubu szczyci się dewizą: mam coraz gorszą pamięć.
Jakże często spotykamy ludzi, którzy entuzjastycznie i z najwyższym upodobaniem stwierdzają: „wie pan. moja pamięć nawet w połowie nie umywa się do tej, jaką miałem w młodości” albo „no nic nie poradzę, wszystko zapominam”, na co ich rozmówcy równie entuzjastycznie odpowiadają: „znam, znam to uczucie, u mnie, wie pan jest jeszcze gorzej…”.
I ludzie ci, ujmując się krzepiąco pod ramiona, schodzą radośnie ze szczytów sprawności umysłowej w mroczną dolinę „młodocianych sklerotyków”, gdyż takie rozmowy wiodą nawet 30-latkowie.
To negatywne, niebezpieczne i błędne w dodatku myślenie rodzi się z braku właściwego treningu; zadaniem tej książki jest zmienić tę sytuację.
Zatrzymajmy się na chwilę przy tej „superpamięci” w młodym wieku, do której tak wielu z nas powraca nostalgiczną myślą. Jeśli sam chcesz zobaczyć jak to wygląda, odwiedź jakąś szkołę podstawową tuż po lekcjach, wejdź np. do klasy 1-szo lub 2-go klasistów i zapytaj, co uczniowie zostawili (czyt. zapomnieli) przed pójściem do domu. I znajdziesz na pewno: zegarki, ołówki, pióra, słodycze, pieniądze, kurtki i inne okrycia, książki, kubki, gumki, maskotki, sprzęt sportowy i inne całkiem ważne dla młodego człowieka rzeczy.
Jedyna różnica między dorosłym w średnim wieku, który zapomniał wykonać ważnego telefonu lub zostawił teczkę z dokumentami w biurze, a siedmiolatkiem, który po powrocie do domu stwierdza, że zostawił w szkole zegarek, swoje kieszonkowe lub zeszyty z zadaną pracą domową leży w zachowaniu. Siedmiolatek na pewno nie wpad...
siomak