Dr hab. Mirosław Wasilewski
22.02.2011 r.
Wykład I
Egzamin 10 pyt. Testowych wielokrotnego wyboru. Zalicza 5,5 pkt. 12min. P 114b B7 o 18.00-19.30
Tel. 5934224 miroslaw_wasilewski@sggw.pl
Rachunek kosztów w przedsiębiorstwie jako podstawa podejmowania decyzji
Podział kosztów ze względu na sposób grupowania
Koszty rosną proporcjonalnie Koszt zmienny na jednostkę jest stały
Reakcja kosztów na zmianę wielkości produkcji:
1. Koszty zmienne proporcjonalnie : proporcjonalnie kształtują się do wielkości produkcji; Q- wielkość produkcji;
2. Koszty proporcjonalnie zmienne na jednostkę produkcji: koszty zmienne na jednostkę produktu jest stały bez względu na wielkość produkcji; ALE może być inne zużycie materiału na jednostkę produktu, np. wychodzi taniej kupić więcej lub można wykorzystać skrawki….
Podział na koszty: pośrednie i bezpośrednie
Koszty bezpośrednie - bezpośrednio związane z produkcją
Koszty pośrednie- wydziałowe, których nie można bezpośrednio przyporządkować do danego produktu
Koszty stałe bezwzględnie: koszty stałe przy niezmienności posiadanego potencjału produkcyjnego są stałe, ale mogą zmieniać się skokowo, czyli nieproporcjonalnie do wielkości produkcji
Rachunek kosztów to ogół czynności zmierzających do ustalenia wysokości nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej, poniesionych w przedsiębiorstwie w określonym czasie i z określonym przeznaczeniem.
Rachunek kosztów określa się jako badanie i transformowanie, według przyjętego modelu informacji o kosztach działalności podmiotu, służące użytkownikom do oceny sytuacji podejmowania decyzji gospodarczych i kontroli ich urzeczywistnienia. (przedstawienie sposobu działalności danej jednostki)
W zakresie rachunku kosztów wchodzą:
· Badanie warunków ponoszenia kosztów (z przeprowadzeniem różnych decyzyjnych rachunków problemowych ex ante),
· Ustalenie bazy porównawczej kosztów faktycznych ( koszty historyczne i planowane normatywne)
· Pomiar oraz ewidencja i rozliczeniowo-kalkulacyjna transformacja kosztów faktycznych,
· Prezentacja i interpretacja kosztów faktycznych.
Funkcje rachunku kosztów:
· Dowodowa (gromadzenie i weryfikacja dokumentów),
· Planistyczna (obejmuje przewidywanie warunków działania w odniesieniu do określonego okresu, określenie celów i zadań oraz środków i sposobów ich najkorzystniejszej realizacji),
· Kontrolna (sprowadza się do porównania przebiegu działania i jego rezultatu z określonym wzorcem oraz na podstawie rozpoznawania osiągniętego rezultatu do wyciągnięcia wniosków umożliwiających podjęcie stosownej decyzji),
· Ewidencyjna (ujęcie ewidencyjne w różnych przekrojach danych o kosztach i wynikach), rachunkowość zarządcza służy na potrzeby wewnętrzne jednostki
· Cenowa (ustalanie, kalkulacja kosztów produktów i cen zewnętrznych; kalkulacja cen ofertowych);
· Informacyjno-statystyczna (procedury agregacyjne i statystyka obligatoryjna; wypracowanie, przekazywanie, wykorzystywanie informacji),
· Optymalizacyjna (włączenie elementów rachunku decyzyjnego; tworzenie podstaw podziału zadań i środków realizacji),
· Analityczna (badanie związków przyczynowo-skutkowych; ocena działania i jego rezultatów).
Podstawowe kierunki ewolucji rachunku kosztów:
· Spowodowany zmianą rzeczowego zakresu rozliczania kosztów między wytworzone produkty,
· Związany z urzeczywistnieniem czasowego zasięgu przedstawiania kosztów przez wzrost stopnia ich normowania.
Pierwszy powstał rachunek kosztów pełnych, który do tej pory jest stosowany, a wraz z rozwojem rynku powstały: rachunek kosztów zmiennych i rachunek kosztów normalnych (normatywnych).
Literatura przedmiotu klasyfikuje rachunki kosztów biorąc pod uwagę:
· Rodzaj i zakres rozliczenia kosztów między produkty pracy,
· Stopień normowania (standaryzacji) kosztów i sposób ich prezentacji.
Koszty pełne: koszty pośrednie i bezpośrednie
Koszty zmienne: koszty zmienne
Koszty normatywne: planujemy koszty oczekiwane i po zrealizowaniu założeń kontrolujemy czy te koszty zostały osiągnięte
Cechami rachunku kosztów pełnych są:
· Podział kosztów całkowitych na koszty bezpośrednie i pośrednie,
· Koszt jednostkowy wyrobu jest ustalany na podstawie pełnego zużycia wszystkich czynników produkcji,
· Rozliczenie kosztów pośrednich na poszczególne wyroby dokonuje się za pomocą różnych kluczy podziałowych, które mają zapewnić proporcjonalny podział tych kosztów na wytworzone wyroby. Podział kosztów na pośrednie i bezpośrednie jest racjonalny wtedy gdy produkujemy co najmniej dwa asortymenty w ramach jednego wydziału( prosta, współczynnikowa, podziałowa, odjemna, doliczeniowa)
Do najważniejszych czynników powodujących wzrost kosztów pośrednich należą:
· Zastępowanie pracy żywej pracą maszyn,
· Zmiana kosztów płac z proporcjonalnie zmiennych na koszty stałe,
· Wzrost złożoności prac fazy przedprodukcyjnej, (przygotowania produkcji)
· Wzrost kosztów fazy poprodukcyjnej, w tym głównie sprzedaży.
Przepływ informacji o kosztach w rachunku kosztów pełnych
Ustalanie wyniku finansowego w rachunku kosztów pełnych
Przychody ze sprzedaży
-
Koszt (pełny) wytworzenia sprzedanych produktów
Koszty okresu
=
Wynik ze sprzedaży produktów
Wynik na sprzedaży - pozostała działalność operacyjna - działalność finansowa - działalność nadzwyczajna = WF Brutto
Główne zalety rachunku kosztów pełnych:
· Jest zgodny z zasadami rachunkowości finansowej, gdyż UOR nakłada obowiązek wyceny produktów pracy w pełnym koszcie wytworzenia,
· Służy pełną informacją kosztową na potrzeby decyzji długookresowych,
· Nie umniejsza znaczenia kosztów pośrednich. (traktuje je na równi)
Podstawowe wady rachunku kosztów pełnych:
· Umowne i arbitralne przypisywanie kosztów pośrednich produktom,
· Możliwość wpływania na wynik finansowy poprzez zmiany wartości zapasów produktów,
· Ograniczona możliwość porównywania wyników jednostki z innymi podmiotami,
· Pracochłonność poprzez konieczność rozliczania kosztów pośrednich,
· Nieelastyczność w decyzjach krótkookresowych,
· Zniekształca wpływ segmentów na wynik ze sprzedaży całego przedsiębiorstwa.
Przepływ informacji o kosztach w rachunku kosztów zmiennych
Ustalanie wyniku finansowego w rachunku kosztów zmiennych
Koszt zmienny wytworzenia sprzedanych produktów
Nadwyżka bezpośrednia
Koszty stałe
Zalety rachunku kosztów zmiennych:
· Podział kosztów na stałe i zmienne jest niezbędny dla przeprowadzenia różnych rachunków decyzyjnych, co służy lepiej potrzebom planowania, kontroli i podejmowania decyzji,
· Powstaje w bliskim związku z systemem kontroli kosztów, ponieważ koszty zmienne to na ogół i koszty zależne od decyzji podejmowanych w ośrodkach odpowiedzialności,
· Przypisanie produktom tylko kosztów zmiennych daje możliwość normowania kosztów związanych z jednostką produkcji,
· Unika się umownego i arbitralnego przypisywania kosztów stałych produktom,
· Eliminuje wpływ zmian wartości zapasów na poziom zysku,
· Umożliwia porównanie kosztów między jednostkami gospodarczymi wytwarzającymi takie same lub zbliżone produkty,
· Ułatwia analizę progu rentowności.
Wady rachunku kosztów zmiennych:
· Uwzględnienie tylko zmian rozmiarów działalności jako czynnika determinującego wysokość kosztów
· Trudności z podziałem kosztów na stałe i zmienne
· Założenie liniowej zależności kosztów i przychodów od wielkości produkcji (kiedy nie jest wadą? Im większa dominacja kosztów zmiennych w kosztach całkowitych, tym liniowość jest większa)
· Koncentracja na decyzjach krótkoterminowych, podczas gdy decyzje strategiczne powinny być podejmowane na podstawie informacji o pełnym koszcie wytworzenia
· Koncentracja na marży brutto, co może powodować brak dostatecznego rozpoznania kosztów stałych
Różnice tych dwóch rachunków:
· Inny podział kosztów
· Inna przydatność decyzyjna: RKC – długookresowa, RKB – krótkoterminowa
· Inna wycena zapasów
W praktyce dominuje RKC – wynika z zapisów księgowych i logiki UoR.
01.03.2011 r.
Wykład II
Teoria i rozliczanie kosztów
Koszt – nakład pracy żywej (ludzie) i uprzedmiotowionej (maszyny i urządzenia) wyrażonej w pieniądzu; odzwierciedla zużycie wartościowe
Koszt- zużycie czynników wytwórczych
N<->K
Praca uprzedmiotowiona - maszyny
Nakład – odzwierciedla zużycie się danego czynnika wytwórczego w mierniku naturalnym.(kg, t, m)
Każdy nakład wcześniej czy później staje się kosztem, ale nie każdy koszt jest nakładem.
Koszt jest pojęciem szerszym w stosunku do nakładu
K<-> WYPŁATA
Jak wystawiam fakturę- kwota netto jest naszym przychodem.
Jak otrzymuję fakturę kwota netto jest kosztem.
Każdy nakład prędzej czy później staje się kosztem ale nie każdy koszt jest nakładem.
Relacja koszt – wypłata
Zasada memoriału – podstawą księgowania jest fakt wystawienia dokumentu
W krótkoterminowym rozrachunku
Zasada kasowa
Dlaczego firma zyskowna może być bankrutem?
Zysk = P (wpłata i należność) - K (wypłata i zobowiązania)
Kwota należności powinna być od zobowiązań niższa.
N ~ Z
100N < Z120
120N > Z100
1. N < Z
2. N > Z
Jeżeli n jest większe niż Z (tu mogę mieć kasę ale nie muszę) z punktu widzenia płynności sytuacja pierwsza jest lepsza.
Koszt < wypłata – np. gdy otrzymujemy fakturę w lutym, a płatność następuje w marcu (analizujemy marzec)
Koszt = wypłata – gdy fakturę otrzymujemy i płacimy w jednym miesiącu
Koszt > wypłata – gdy otrzymujemy fakturę w marcu, a płacimy w kwietniu
Obciążenie finansowe – zobowiązanie, które wcześniej czy później staje się wypłatą np. podatek dochodowy od osób prawnych, nie jest kosztem - płacimy od dochodu uzyskanego w danym okresie, (95% przedsiębiorców liczy amortyzację liniowo).
Kryteria podziału kosztów
1. Kryterium reakcji kosztów na zmianę wielkości produkcji
· k. stałe ( nie reaguje na zmiany wielkości produkcji)
· k. zmienne ( zmieniają się wraz ze zmianą wielkości produkcji)
Koszty zmienne progresywne – w pewnym momencie ponosimy wyższe koszty w stosunku do poprzedniego okresu
Koszty zmienne liniowe – nie reagują na zmiany wielkości produkcji/ amortyzacja metodą liniową
Koszty zmienne degresywne - w pewnym momencie ludzi wzięliśmy na etat do pracy-> zarabiają zbyt dużo-> więcej pracują -> mniej zarabiają
Na jednostkę produkcji jednostkowy koszt zmienny jest stały (efekt skali), a jednostkowy koszt stały jest zmienny.
2000/1000SZT. = 20ZŁ/SZT.
2000/2000SZT. = 10ZŁ/SZT.
Efekt skali wspomaga rozwój i walkę konkurencyjną.
Jak obniżyć koszty-> zwolnienie ludzi
Nie przeinwestować
Sprzedaż maleję-> rosną ceny jednostkowe, zyskowność jednostkowa maleje.
matrix793