NR ID : b00080 Tytu� : Noc listopadowa Autor : Stanis�aw Wyspia�ski SCENA I Korytarz w Szkole Podchor��ych, przez cala sceny szerz szeroki, do p� drugiego planu w g��b: Z lewej ksi�yca ziele� wpada przez oknu �cian� szklan�; po�rodku brama, nad t�, bram� chor�gwi czworo w p�k z�o�ono; giwery w rz�d�w dwa pod �cian�. Noc - wiecz�r - pusto; - szum od pola, z �azienkowskiego parku... Warta gdzie� st�pa - s�ycha� kroki. Na koz�ach b�bny, dwa mo�dzierze i kopczyk kul, i szpada. Podziemiu prysn� wraz o�cie�e: w tym korytarzu wstaje Dziewa, he�m z kit� na jej karku, prawic� w��cznia, tarcz jej lewa; jej pierwszy g�os i rola. Ze spi�u czerwony kask kryje jej lica, a oczy jej gor� w przy�bicy; jej szata si� �yska w odblasku ksi�yca; tarcz wielka na z�otej p�tlicy: Egida srebrzysta, przez rami� rzucona, w�ami szele�ci �ywemi. W�ami ci���ce pod�wiga ramiona i spis� wbija do ziemi. I g�osem zawo�a, a� gromem uderzy, ze ku niej skrzydlatych ch�r dziewek nadbie�y, a ka�da na skrzyd�ach niesiona. PALLAS Do mnie! Do mnie! Do mnie!! Zwyci�skie duchy w orli lot powietrznym szlakiem biegajcie we wichrowym szumie; potrz�sam w�adnym znakiem! Wy wszystkie razem, m�ob�jczym sprzysi�g�o �elazem, co byt po�wi�cacie dumie; na szczytach Hymetu, Ossy S�o�c �lubujecie niez�omnie! Ze szczyt�w Pelijonu biegajcie, biegajcie t�umnie, �miertelnych ��dne zgonu. Oto stawi�am grot! Hej, ku mnie, ku mnie, ku mnie!! (gromy) Ty, co zwyci�y�a� pod Maratonem. �e Ateny radosne nowin�; ty, co zwyci�y�a� pod Salamin�, �e Pers smaga� morze r�zgami,- �e w z�o�ci nurza� si� w py�; ty, co by�a� pod Termopilami; ty, co� wiod�a Aleksandra pod Tyr przydaj�c mu Achillesowych si�; ty, kt�r� wie�� w�drownych lir pod Troj� ws�awi�a Hektorem; ty, co wiod�a� Cezar�w Romy, �e �wiat zeszli taborem wszerz i wzd�u�. Gdy gas�y gwiazdy P�nocy, ty, co� S�awie przyda�a mocy; ty, co� zwyci�a�a Teutony, gdy Wito�d, jako Ares, szalony, odbywa� k�piel krwi; co� wiod�a Bo�y-Bicz w �unach we chwa�� przekle�stw ognist�, �e zachwia� si� krzy� �r�d miasta siedmiu wzg�rz, gdy� we �wiat�o rzuci�a miot lwi! Do mnie sam! Do mnie w piorunach! (pioruny) Przyzywam was w�adnym znakiem, na Egidy z�oto, ko�� i spi�; zaklinam przez Noc wieczyst�, k�dy was si�� pchn�� mog�, na S�o�ce zaklinam pal�ce, na Zewsa k�dziory straszliwe, na moc w�ow� Gorgony, w drog�!!! Wy, kt�rym nie�miertelno�� dam, stawajcie �ywe, przytomnie! Powietrznym okr��ajcie szlakiem! Do mnie sam! Do mnie! Do mnie! I ot� lec� ku niej, lec� zwyci�stwa dziwne Panie: skrzydlate wielkim skrzyde� lotem. Wielkim kotuj� w prz�d zawrotem, nim w kole kt�ra stanie. PALLAS Ten, co z zawrotnych szczyt�w Olbrzym�w pchn�� w g��b Tartaru i w�ada w pa�stwie chmurnym b��kit�w, sk�d gromem i b�yskiem spada, przeze mnie ka�e! Niechaj b�ysk piorunowy zapala ognie-o�tarze! Sza� by� ma Aresowy!!!! Pobierajcie z bo�ego daru: Zews nawo�uje s�ug! CH�R Ares!! m�j pan i b�g!! PALLAS Oto Ares, zwolony z p�t�w, ulecia� z Olimpu bram jako burza i opad� nad miastem sam, a teraz przelatuje konny i krzyczy, i podjudza, i podburza. CH�R Powalim m�e i poranim! PALLAS Le�cie za nim!!! CH�R Hej! skrzyd�a porozwijane nad miastem szeroko rozpr�eni, a� one uzbrojone dosi�em, dopadniem, pochwycim si��; rola si� stanie mogi�� narodom; przez krew zwyci�eni!! PALLAS Nad ludami uderz� gromy, chmury si� zapal� po�arem, w gruzy zapadn� domy, ogie� z niebios wyleci widomy, zaci��y Gniew! CH�R Kto walczy - ? PALLAS Polska z Carem! - - Powo�ane s� i wys�ane Kery, sine dajmony, z przekl�tych nor Tartaru - Harpije, co ssaj� krew konaj�cych .... Znacie t� Nike Fidiaszow�, jak sanda� wi��e szybka, jak ze zwr�con� w g�r� g�ow� (tej brak, gdy� dzie�o jest fragmentem), wstrzymana w locie, gibka, sanda� chce spl�ta� rozplatany, a str�j jej, ta�m� nie wi�zany, z polotnych fa�d�w tors odkrywa i pier� na ciele wp�przegi�tem. Ot� to ona si� odzywa jako: NIKE NAPOLEONID�W Pod Moskw�, na gniazdo Car�w, wiod�am Cezara Frank�w. W or�owej lecia�am chmurze, nad lasem sztandar�w, w g�rze! w g�rze! Szcz�cie unosi�o skrzyd�a: Rycerzy wiod�am kochank�w... PALLAS Odzyszczesz rycerzy kochank�w: le�... NIKE NAPOLEONID�W Nad duszami zaci���. Zwyci�zc�w ramiony unios� na b�j. PALLAS Le�! NIKE NAPOLEONID�W Sanda�y zwi���; bieg�am z Olimpu chy�a, na twoje zakl�cia zl�k�a; o olimpijskie d�wirza uwadzi�am; - a�em ukl�k�a - (zawi�zuje sanda�y) Kto b�dzie im wrogiem? PALLAS Ksi���. NIKE NAPOLEONID�W Oni jego pochwyc�?! PALLAS Zdrad�!! NIKE NAPOLEONID�W Nie! PALLAS Oni tam wlec� gromad� i pochwyc� Ksi���cia w p�nie. P�jdziesz za nimi! NIKE NAPOLEONID�W Nie!! - - Niech walcz� twarz� w twarz, niech pier� o pier� ubrocz�, niech dzia�a na si� zatocz�, tej nocy walce wydol�, niech wyjd� w pole! Uderz� miecz o miecz! PALLAS Przeznaczeniu ty niepos�uszna; Rzecz ma si� dope�ni� ju�. NIKE NAPOLEONID�W Ty wielka, a ty ma�oduszna! Niechaj podejm� or�e i id� walczy�, jak Bogi! Olimpu zesz�am progi! PALLAS Spal� ci� w ogniach rumie�ca: poznajesz Gorgony w�e?! NIKE NAPOLEONID�W Nie zwol� wie�ca! PALLAS Wi�c nie! - i bez ciebie poradz�. NIKE NAPOLEONID�W Nie poradz�! - Zwyci�a ten, kto z nami: patrzaj, my ze skrzyd�ami. PALLAS Trojej doby�am t� w�adz�, wstawi�am Odysa nad m�e; Ksi�cia pochwyc� je�ca, NIKE TROJA�SKA Dobywcom Trojej biada, nie zwyci�ysz. PALLAS Zwyci��!! Los�w dope�ni� musz�. Kajdany zejm� i pokrusz�! NIKE NAPOLEONID�W Orlico, nie zwyci�ysz. PALLAS Orlico! Gdy rzuc� tarcz strasznolic�, dr�y tron Zeusa skrzydlaty or�ami: gdy widmem zatrwo�� dusz�, i najmocniejszy pada. NIKE SPOD TERMOPIL By�am pod Termopilami: krocie bohater�w we krwi zdradzieckimi zabi�am mieczami, zdrada nie plami!!! Gdy legn� pobici zdrad�, te r�ce wawrzyn pok�ada. Zam�czy�am je w zwyci�skiej dumie; padli, przykryci chmur� strza�, w grot�w zab�jczych szumie, w jarach niedost�pnych skal. Do czynu, siostry, do czynu! Je�li podst�p przyspieszy wawrzynu - podst�pem! - NIKE SPOD SALAMINY Narodom stan� si� s�pem; by�am pod Salamin�! Kt�rych losy dope�nione, niech gin�. Je�li�e za zaborem szli, niech�e je ziemia poch�onie; je�li�e ognie ma w �onie; na cudzym�e chc� ora� zagonie i cudze plony kra�� - ? Lepiej�e trupem pa��, ni�al dopu�ci� t� w�a��! - Czego�e to pragniemy?! CH�R Krwi! NIKE SPOD SALAMINY Jak si�gniem po wawrzyny - ? CH�R Przez krew!! PALLAS W krwi nie masz winy! NIKE SPOD SALAMINY Kto ludy powiedzie?! CH�R Gniew. NIKE SPOD SALAMINY Kto we�mie wieniec r� - ? CH�R W�dz! NIKE SPOD SALAMINY Kto on? PALLAS Chmurny, jak Noc. NIKE SPOD MARATONU Czyli b�dzie r�wien, jak m�j, kt�ren wzeszed� w gaju Maratonu, we szcz�ku krwi� p�yn�cych zbr�j, nim Helios z nie�miertelnych dr�g przebie�a� po�ow� sk�onu. Jego imi�? PALLAS Wo�ane w skrach i dymie, w mg�awicy Napoleonid�w. On pierwszy i on jedyny. CH�R Jakie jego imi� - ? NIKE NAPOLEONID�W Czyny!! Mnie jego daj i zw�l; po��daniem jemu krew rozpal�. Jak pozna�? PALLAS Chodzi w chwale; wszyscy ku niemu dr��. NIKE NAPOLEONID�W Gdzie jest?! PALLAS Satyry bawi� go �piewem i gr� na teatrze. NIKE NAPOLEONID�W Satyrom skrusz� liry, przy nim stan� i w oczy popatrz�, i krzykn�: w mie�cie b�j!! PALLAS Le�, skrzyd�a nad nim sprz��, unie� go i skryj w Arsenale. NIKE NAPOLEONID�W Jest m�j. PALLAS Chwytaj i wi��! NIKE SPOD CHERONEI Pos�pna wesz�a i cmentarna i wiew przynosi grob�w, blada, i wie�ce niesie choinowe, i ciska - r�ce sk�ada - to wznosi je tragicznie nad g�ow� i jakby wieszczka rozpowiada gestem, wr�ca jedno st�wo: biada. Czarne welony, czarne chusty; z zaci�ni�tymi idzie usty; �e ca�a onych Bogi� gromada przystan�a przycich�a i bada. NIKE SPOD CHERONEI Oto wie�ce wam nios� wi�zane z choin; przystan�am w ogrodzie i rwa�am - NIKE SPOD SALAMINY Chc� wie�c�w z r�. NIKE SPOD CHERONEI R� nie ma, r�e pomar�y; badyle kwiat�w suche wichry przegonne w puch star�y; z li�ci z�otych kobierzec na wodzie. NIKE NAPOLEONID�W Chc� wawrzynu wie�c�w i d�bu. Jako� zwyci�stwo si� zi�ci - ? NIKE SPOD CHERONEI D�by odarte z li�ci. Wichr przegna� zimn� zawieruch� nad ogrodem; - i li�cie opad�y; ogrody puste i g�uche, a ga��zki zmartwia�e i kruche; ni ptak�w �wiergoty letnie, ni Marsjasowe fletnie; zb��kane dzieci Eola dm� mierzw� przegni�� z pola, s�om� dziergaj� na drzewa, �e drzewo jak arfa �piewa we wichrze miotem ga��zi; a krzewy, co najdro�sze, w zimowej s�omianej uwi�zi; a krzewy, co najubo�sze, w �achmanach sczernia�ych li�ci. CH�R Jako� zwyci�stwo si� zi�ci - - ? NIKE SPOD CHERONEI Uprzo�ek suchy ja�minu i per�y owocu, jako �zy du�e - krwawe po jarz�binach korale - NIKE SPOD MARATONU Gdy zwyci�skie proporce zawarcz�, po kierz bohatery nie si�gn�. NIKE SPOD SALAMINY N�dz� zmartwia�e badyle; oto je stop� podepc� - i w pierwszym ogniu spal�. Wstan�-li to pie�niarze i �lepce lirni - czy m�e, jako spi�?! NIKE SPOD CHERONEI Onym te wie�ce wystarcz� za r�e - NIKE SPOD SALAMINY Pie�niarze!? NIKE SPOD CHERONEI Drwisz! B�d� ja�nie� przez chwil�. NIKE SPOD SALAMINY Jacy� ludzie? NIKE SPOD CHERONEI Wzro�li w m�kach i trudzie. CH�R Jacy� ludzie?! PALLAS M�e si� l�gn�? NIKE SPOD CHERONEI Na urwiskach ja�owiec i sosna, przygi�ta wichrem, dr�y ... NIKE SPOD MARATONU Drzewa �a�oby! NIKE SPOD CHERONEI Siostry! Krzew zwarzy� wicher ostry i szron bieluchny m�y. Laur�w nie ma, a r�e pomar�y. CH�R Jako� zwyci�stwo si� zi�ci - ? NIKE SPOD CHERONEI Niech gin� synowie moi - kres ha�bie, wstr�tom, zawi�ci; �za ju� si� w oczach nie l��e, do lotu si� skrzyd�a rozwar�y ... CH�R Gdzie d��ysz? - NIKE SPOD CHERONEI Oto po �mier� d...
jolcia11