Tadek bohater opowiadan Tadeusza Borowskiego.pdf

Bohater literacki

Ucz się z

Tadek,

bohater opowiadań Tadeusza Borowskiego:

Pożegnanie z Marią, U nas, w Auschwitzu…,

Proszę państwa do gazu, Bitwa pod Grunwaldem.

O utworach źródłowych

Proszę państwa do gazu

Jeden dzień z życia obozowego. Au-

tor pokazuje wyraźny podział na

więźniów „lepszych” – tych, którzy

w obozie pracują dla Niemców (np.

przy transportach, rozładowywaniu

wagonów, kierowaniu ludzi do ko-

mór gazowych) i na „gorszych” –

tych, którzy także ciężko pracują, ale

dostają maleńkie przydziały żywno-

ści i skazani są na komory gazowe.

Jest jeszcze trzecia kategoria ludzi

– to ci, którzy prosto z wagonów

idą na śmierć. Bohater opowiada-

nia pracuje przy rozładunku trans-

portu. Jest brutalny, opanowany,

choć ma chwile załamania, gdy

pyta, czy to nie patologiczne, że za-

miast litości nad nowoprzybyłymi,

wzbiera w nim agresja i niechęć. Jed-

nak tylko takie osoby jak on mają

szansę przetrwania piekła obozowe-

go. Trzeba się do tego przyzwyczaić

i zaakceptować to wynaturzenie. W za-

mian za to mają co jeść, w co się

ubrać, dostają paczki.

(…) to normalne, przewidziane i obliczone.

Męczy cię rampa, buntujesz się, a złość najła-

twiej wyładować na słabszym. Pożądane jest

nawet, abyś ją wyładował.

Nie, już nie można nad sobą panować. Wyrywa

się ludziom brutalnie walizki z rąk, szarpiąc

ściąga się palta. Idźcie, idźcie, przemińcie. Idą,

przemijają. Mężczyźni, kobiety, dzieci. Niektó-

rzy z nich wiedzą.

Tadek, bohater obozowych opowiadań Tadeusza Borowskiego, jest postacią, która wzbu-

dza szereg kontrowersji. Autor został oskarżony o nihilizm i propagowanie niskich uczuć.

Tymczasem Tadek jest postacią wybitnie przemyślaną, taką, bez której nie udałoby się

Borowskiemu stworzyć obrazu obozu koncentracyjnego jako świata całkowicie oderwa-

nego od rzeczywistości pozaobozowej.

Znaczenie postaci

Opowiadania Borowskiego cechuje niesłychanie trafne ujęcie rzeczywistości obozu kon-

centracyjnego, rzeczywistości, której niejako personifikacją jest właśnie Tadek. Miesza

się tu drwina (np.: z patriotycznej tradycji obchodzenia rocznicy bitwy pod Grunwaldem)

z goryczą i tęsknotą za światem pozaobozowym, od którego bohater musiał się całkowicie

odciąć, przekreślić go, by móc funkcjonować. Podkreślone są w ten sposób szczególne

cechy rzeczywistości obozowej, w której stosunki międzyludzkie oparte są wyłącznie na

przemocy. „Syndrom koncentracyjny” jest symbolem duchowej śmierci jednostki, która

już nigdy po obozowych przeżyciach, nie powróci do codziennej rzeczywistości normalne-

go świata. Świat koncentracyjny dzieli bowiem ludzi na tych, którzy cierpienie zadają i na

tych, którym jest ono zadawane. Z obranej roli trudno wyjść.

CV – biografia

Kim był Tadek przed wojną? Oczytany student, zakochany, mający swoje własne

normalne życie. Okupacja nauczyła go postępowania w sytuacjach irracjonalnych.

Imał się różnych prac, zazwyczaj nielegalnych, byle tylko zarobić cokolwiek i mieć

coś do jedzenia. Wszyscy jego znajomi postępowali tak samo. Jednocześnie było to

życie w ciągłym strachu, gdyż granica między „tu” i „tam” była bardzo płynna. W każ-

dej chwili ludzie mogli być złapani i wywiezieni do obozu. I to właśnie na przykła-

dzie Tadka, Borowski próbuje nam pokazać, że bez względu na to, kim się było i co

robiło, zagrożenie obozem lub śmiercią dla wszystkich było jednakowe.

Tadek trafił do obozu, gdzie udało mu się „ustawić”. Zdobył pracę na rampie.

Oznaczało to, że codziennie będzie musiał obcować z tysiącami nowoprzybyłych więź-

niów, z których większość od razu była odsyłana „do gazu”. To zajęcie nadzwyczaj

stresujące, wymagające twardych nerwów. Jedyne, co więźniowie pracujący na ram-

pie mogli dobrego zrobić dla ofiar hitleryzmu, to nie mówić im prawdy, okłamywać

z zimną krwią. Tadek miał do czynienia ze strasznymi sytuacjami, gdy strażnicy znę-

cali się nad więźniami, gdy matki wypierały się swych dzieci, by mieć większe szanse

na przeżycie. Ale nauczył się patrzeć na takie sytuacje „chłodnym okiem”. W świe-

cie, w którym nie ma nic normalnego, każde zachowanie jest dopuszczalne. Praca na

rampie dawała zresztą wymierne korzyści. Rozdzielający bagaże dostawali najlep-

sze ubrania, buty, jedzenie. I bohater opowiadań musiał nauczyć się nie myśleć o tym,

że obok niego tysiące ludzi umiera z głodu, podczas gdy on z kolegami zajada się

konserwami i chlebem.

Po wyzwoleniu pozostał w dużej mierze taki sam – myślący nadal tylko o tym, że

„rację maja zawsze żyjący – nie umarli”.

Pożegnanie z Marią

Akcja opowiadania rozgrywa się

w czasie okupacji w Warszawie. Bo-

haterowie, między innymi Tadeusz

– student tajnego uniwersytetu –

i jego narzeczona Maria, zajmują

się szmuglowaniem wódki, by

mieć możliwość przetrwania w za-

jętym przez hitlerowców mieście.

Widzimy normalne życie w nienor-

malnych warunkach: rozmowy,

miłość, a obok tego nielegalną

pracę, przechowywanie Żydów,

strach o życie, o bliskich. Maria

wyszła roznosić wódkę. Miała pe-

cha. Trafiła na łapankę. Została

wywieziona do obozu.

Jak się później dowiedziałem, Marię, jako aryj-

sko-semickiego mischlinga wywieziono wraz

z transportem żydowskim do osławionego obozu

nad morzem, zagazowano w komorze kremato-

ryjnej, a ciało jej zapewne przerobiono na mydło.

Znaczenie postaci

CV – biografia

Bohater literacki

Ucz się z

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Tadek, bohater wielu opowiadań obozowych Tadeusza Borowskiego, przed wojną

był studentem, oczytanym, możemy podejrzewać, że wrażliwym. W czasie okupacji

brał udział w konspiracji oraz wykonywał różne nielegalne zadania, między innymi

transportował wódkę. Pewnego razu podczas tego typu transportu została zatrzyma-

na, zesłana do obozu i zgładzona jego narzeczona – Maria. Trudno po kolei ustalić

wydarzenia z życia bohatera, różne opowiadania odkrywają pewne etapy. Z opowia-

dania U nas, w Auschwitzu… można wywnioskować, że przed trafieniem do obozu

siedział na Pawiaku, wraz z ukochaną kobietą. Pobyt w obozie koncentracyjnym trwał

długo, ale Tadek dzięki kontaktom i silnej woli, zdobywał dla siebie prace „lepsze”

– przy transportach, pilnowaniu więźniów, prace, które ułatwiały mu przeżycie, gdyż

nie wiązały się z ciężką pracą fizyczną, a przynosiły materialne korzyści w postaci

ubrań i jedzenia. Dzięki umiejętności opanowania swych nerwów i chęci przeżycia,

nawet kosztem innych, przetrwał obóz koncentracyjny. Powrót do innego świata oka-

zał się jednak bardzo trudny.

U nas, w Auschwitzu…

Opowiadanie napisane jest w for-

mie listów potajemnie przesyła-

nych przez Tadka ukochanej

dziewczynie z obozu dla kobiet.

Tadek jest w stosunkowo – jak na

warunki obozowe! – dobrej sytu-

acji, wybrano go na szkolenie le-

karskie, nie musi ciężko praco-

wać, dostaje jedzenie. Narrator

ukazuje obóz jako bardzo dobrze

i sprawnie działającą konstrukcję

(choć oczywiście opartą na terro-

rze). Każdy zajmuje w niej swoje

miejsce. Nie potrzeba szczegól-

nego nadzoru, bo życie obozowe

jest tak przemyślane, żeby samo

zaspokajało wszystkie potrzeby

i by problemy były rozwiązywane

przez więźniów, zajmujących róż-

ne miejsce w hierarchii obozowej.

Związki bohatera z innymi postaciami utworu

• Tadek pracuje na rampie, zajmując się transportami, selekcją. Wraz z nim pracuje

grupka osób, z którymi łączą go sporadyczne, raczej chłodne kontakty. Pomagają

sobie nawzajem czasami (organizowanie jedzenia, nowych butów itp.), ale każdy

więzień musi być w obozie całkowicie wyindywidualizowany i egoistycznie myślący

tylko o sobie. W przeciwnym wypadku umrze.

Wspomnienia z życia przedobozo-

wego zacierają się w pamięci więź-

niów. Pamiętając o tamtym życiu,

skazuje się człowiek na śmierć.

• Wiemy, że przed wojną i w czasie okupacji Tadek kochał Marię, która została złapa-

na i odesłana do obozu. Możemy tylko wnioskować, że łączyła ich wielka miłość,

jednak w warunkach wojennych ludzie musieli być przygotowani na brutalne rozsta-

nia i na śmierć.

• Mamy również wzmianki o kobiecie, z którą siedział na Pawiaku, którą kochał, pisał

do niej listy w obozie. Czy jest to Maria – nie jest to pewne.

Ciało wykorzystali jak się da: wytatuowali na

nim numer, żeby zaoszczędzić obroży, dali tyle

snu w nocy, żeby człowiek mógł pracować i tyle

czasu w dzień, żeby zjadł. I jedzenia tyle, żeby

bezproduktywnie nie zdechł.

Bitwa pod Grunwaldem

Kolejny obrazek z życia obozowe-

go. Tym razem jest to obóz dla

dipisów, osób wywiezionych przez

Niemców w czasie wojny, które

po jej zakończeniu, nie wracają

bezpośrednio do kraju, lecz

mieszkają w specjalnych obozach

dla uchodźców. Rozmowy i kłót-

nie byłych więźniów, codzienne

życie, w którym każdy jest wyalie-

nowany i pragnie przeżyć. Nawet

przelotny romans Tadzia z Niną,

Żydówką uciekającą przed tradycją

i przed Polską, kończy się tra-

giczną śmiercią dziewczyny. Pró-

ba otwarcia się na miłość, na wy-

ższe wartości, nie powiodła się.

Powrót do świata przedobozowe-

go nie jest możliwy.

Nic się nie stało. Zastrzeliliście przed chwilą

dziewczynę z obozu.

(…) tak żyją Niemcy. I ja tak chciałbym żyć,

rozumiesz? Bez obozu, bez wojska, bez patrio-

tyzmu, bez dyscypliny, normalnie, nie na pokaz!

Nie pobierać zupy z kotła, nie myśleć o Polsce.

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: