Internetowa Baza Pomocy Studentów Psychologii - psychol

www.psychobaza.prv.pl

Odwiedź nas!

WYKŁAD XII

OSOBOWOŚĆ – c.d.

Współczesne teorie osobowości

„Big five” – Tupes, Christal, Norman

1)     Ekstrawersja: bierny – aktywny; cichy – rozmowny; wyhamowany – impulsywny; są to tzw. wymiary osobowości.

2)     Uprzejmość (zgodliwość): egotyczny – nie-egotyczny; nieprzyjazny – przyjazny; delikatny – niedelikatny.

3)     Sumienność: rzetelny – nierzetelny; lekkomyślny – poważny; chaotyczny – zorganizowany.

4)     Stabilność: nerwowy – spokojny; emocjonalny – nie-emocjonalny; napięty – zrelaksowany.

5)     Otwartość intelektualno – kulturowa: twórczy, ciekawy.

Poznawczo – doświadczeniowa; teoria „Ja” – Epstein

1)     System doświadczeniowy: filogenetycznie starszy; emocjonalny; pamięć polega na wytwarzaniu związków kojarzeniowych; doświadczany biernie i przed świadomie (jesteśmy porywani przez emocje).

2)     System racjonalny: filogenetycznie młodszy; logiczny, analityczny; pamięć abstrakcyjna; powiązania przyczynowo – skutkowe; doświadczany aktywnie         i świadomie (pozostajemy pod kontrolą naszych myśli).

Treściowe składniki osobowości – te, które decydują o znaczeniach, jakie ma dla podmiotu otoczenie (ludzie, zdarzenia, przedmioty) i on sam.

Nadawanie znaczeń wartościujących

a)      Wrodzony mechanizm powstawania reakcji afektywnych (do i od obiektów otoczenia).

-                      są to reakcje na kontekst zmysłowy, zależny od biologicznych standardów regulacji, ale nie tylko.

-                      Reakcje uwarunkowane czyli przeniesienie znaczenia na sytuację o podobnych cechach zmysłowych.

b)  Przyswajanie zasad wartościowania od otoczenia społecznego.

-                      przez naśladownictwo

-                      przez warunkowanie instrumentalne; nagradzanie i karanie zachowań

-                      przekazywanie wiedzy o normach społecznych

Nadawanie znaczeń diagnozujących

          Są to znaczenia opisowe, deskryptywne, nierozerwalnie związane z wartościowaniem.

Zachodzą przede wszystkim dzięki pamięci deklaratywnej dotyczącej dwóch podstawowych kategorii.:

a)      JA

b)     OTOCZENIE

Wyróżnienie tych kategorii stanowi początek aktywności świadomej i abstrakcyjnej zarazem (pomijanie albo kontekstu otoczenia albo wszystkiego, co należy do podmiotu -–tzw. abstrakcja negatywna, abstrahowanie od…).

          Informacje dotyczące otoczenia są ważniejsze dla przewidywania zachowań inteligentnych, niż np. zaburzonych. Dla klinicystów ważniejsza jest „struktura JA”,   

a więc informacje dotyczące samego podmiotu, które ściślej determinują zaburzenia.

Informacje o otoczeniu

-                      Reprezentacja otoczenia sensu stricte pojawia się w systemie abstrakcyjnym. W systemie zachowań reaktywnych, „popędowo – aktywnych” poznanie zachodzi łącznie z działaniem.

-                      W systemie młodszym filogenetycznie, pośredniej regulacji zachowania, wiedza o otoczeniu stanowi ważny obszar pamięci semantycznej, kategorialnej.

-                      Pamięć semantyczna zawiera (wg. Łukaszewskiego) informacje o normalnych i idealnych właściwościach obiektów, funkcji jakie one pełnią i w jakich powstają związkach z innymi obiektami.

Struktura JA

          Aspekt opisowy to samowiedza. Kształtuje się ona na podstawie doznań uświadamianych w trakcie zachowań reaktywnych i obserwacji własnego zachowania.

Najważniejsze składniki struktury JA:

a) poczucie tożsamości – przekonanie o własnej ciągłości w czasie, stałości i

granicach.

b) samoakceptacja – przekonanie o własnej wartości.

c) poczucie kontroli – przekonanie o możliwościach wpływania na zdarzenia.

Samowiedza

JA realne

Wiedza o tym jakim i kim jestem

JA idealne

Wiedza o tym kim chciał bym być

34