Pierwszy kontakt terapeutyczny z osobą uzależnioną od alkoholu.pdf

Psychologia.edu.pl :: portal psychologiczny

http://www.ipz.edu.pl/index.php?dz=czytelnia&op=opis&id=61

Pierwszy kontakt terapeutyczny z osobĢ uzaleŇnionĢ od alkoholu

Andrzej Lipczyıski

Rok:

Wydawnictwo:

Miejsce wydania:

Kontakt terapeutyczny jest spotkaniem dwch rŇnych osb w okreĻlonym celu i z okreĻlonymi

problemami zdrowotnymi. Inaczej wyglĢda kontakt z pacjentem lekarza internisty, chirurga, czy

onkologa, a inaczej kontakt z pacjentem psychologa czy psychiatry. Kontakt terapeutyczny to

spotkanie dwch rŇnych osb, dwch Ļwiatw, ale jest coĻ wsplnego. Tym wsplnym

obszarem, w ktrym siħ spotykajĢ lekarz, psycholog z pacjentem jest coĻ bliskiego, cos

zrozumiaþego zarwno dla pacjenta jak i terapeuty. Kontakt ten ma jednak nierwne siþy,

pacjent zawsze czuje siħ sþabszy i zaleŇny od terapeuty.

Za kaŇdym razem, kiedy dochodzi do kontaktu terapeutycznego, nie moŇna zapomnieę, Ňe

spotyka siħ czþowieka cierpiĢcego. KaŇdy z nich ma swoja historiħ Ňycia, okreĻlonĢ rolĢ

spoþecznĢ, doĻwiadczenia rodzinne i zawodowe. W przypadku osb uzaleŇnionych od alkoholu do

tego dochodzĢ jeszcze inne, niemniej waŇne aspekty. Pacjent uzaleŇniony przychodzi z bagaŇem

przykrych doĻwiadczeı, jakie sam zebraþ w swojej historii Ňycia i z tym, czego doĻwiadczyþ od

innych i z tym, co sam o sobie myĻli. Pacjent uzaleŇniony komunikuje ciħŇar swojego problemu,

zaniepokojenie tym, co siħ z nim dzieje i wstyd. Obawia siħ, w jaki sposb zostanie

potraktowany - podobnie jak to robili inni, czy teŇ inaczej, profesjonalnie i bez uprzedzeı.

Terapeuta, ktry nie potrafi sþuchaę, bĢdŅ spieszy siħ, nie odczyta wþaĻciwie tych komunikatw.

DoĻwiadczeni terapeuci wiedzĢ, Ňe potrzebny jest czas na wysþuchanie historii Ňycia, tego, co

pacjent ma do powiedzenia. Ten pierwszy profesjonalny kontakt moŇe zawaŇyę na dalszym Ňyciu

pacjenta. To co moŇe przeszkadzaę w dobrym kontakcie terapeutycznym, to:

niedostateczna umiejħtnoĻę sþuchania ze zrozumieniem,

poczucie niekompetencji lub przeciwnie - przecenianie swoich kompetencji ("wiem

wszystko lepiej"),

brak wiedzy na temat uzaleŇnienia od alkoholu,

oceniajĢca postawa wobec tego, co pacjent mwi i do osb uzaleŇnionych w

ogle,

wþasne przekonania, ktre mogĢ przesþaniaę realny obraz pacjenta (np. postrzeganie

pacjenta jako degenerata, zþoĻnika, kogoĻ, kto nie ma Ňadnych zasad moralnych),

potrzeba dominacji,

niechħę, lħk przed spotkaniem siħ z drugim czþowiekiem,

brak czasu i poĻpiech,

koncentracja na tym co chore (destrukcyjne) i pomijanie tego co zdrowe w

pacjencie.

Kiedy zna siħ psychologiczne mechanizmy uzaleŇnienia od alkoholu, to þatwiej jest zrozumieę, Ňe

pacjent uzaleŇniony w kaŇdym momencie moŇe je stosowaę w nieuĻwiadomiony sposb, ma do

tego prawo i waŇne jest, by terapeuta to rozumiaþ. Warto zwrcię uwagħ na mechanizm iluzji i

zaprzeczania, bo jeĻli pacjent mwi o swojej chorobie, nie dostrzegajĢc konsekwencji z niej

wynikajĢcych, to zapewne ma gþħbokie przekonanie o sþusznoĻci i realizmie swojego punktu

widzenia. Nie moŇemy tego jednak nazwaę typowa manipulacjĢ.

Psychologia.edu.pl :: portal psychologiczny

http://www.ipz.edu.pl/index.php?dz=czytelnia&op=opis&id=61

Na mechanizm iluzji i zaprzeczania nakþada siħ naþogowe regulowanie uczuę, szczeglnie

wwczas, kiedy staramy siħ konfrontowaę pacjenta. Im bardziej dĢŇy siħ do konfrontacji, tym

bardziej uruchamia siħ naþogowe regulowanie uczuę i uruchamia siħ mechanizm obronny.

Konfrontowanie nie jest þatwe ani dla terapeuty ani dla pacjenta. Nie wykluczone, Ňe podczas

konfrontacji pacjent zobaczy to, co wywoþa w nim zþoĻę, lħk, poczucie winy, co moŇe

spowodowaę, Ňe przerwie kontakt i wyjdzie. KaŇda konfrontacja bowiem powoduje wzrost

napiħcia, a co za tym idzie - uruchamia siħ wspomniany mechanizm naþogowego regulowania

uczuę. Nie naleŇy przesadzaę z konfrontacjĢ przynajmniej na etapie pierwszego kontaktu z

pacjentem. JeĻli jednak tego siħ nie robi, to tzw. "podĢŇanie za pacjentem", potwierdzanie jego

racji - moŇe tylko wzmacniaę jego mechanizm iluzji i zaprzeczania. Wwczas trudno o coĻ

takiego, co moŇnaby nazwaę "dogadaniem siħ z pacjentem w sprawie jego choroby".

Przez caþy czas trwania kontaktu terapeutycznego naleŇy pamiħtaę o predyspozycjach

intelektualnych i osobowoĻciowych naszego rozmwcy, Komunikaty, jakie pacjent otrzymuje od

terapeuty, majĢ byę jednoznaczne pod wzglħdem treĻci i moŇliwoĻci rozumienia. Nie pozostawia

siħ moŇliwoĻci, aby pacjent interpretowaþ je dowolnie, szczeglnie pod wpþywem mechanizmu

iluzji i zaprzeczania.

PamiħtajĢc o tym, z jakim pacjentem mamy kontakt, moŇemy porozmawiaę o jego piciu

alkoholu, jego konsekwencjach i objawach uzaleŇnienia. Rzeczowa rozmowa z pacjentem

stwarza pacjentowi moŇliwoĻci lepszego zrozumienia istoty swojej choroby i tego, czego

doĻwiadcza w zwiĢzku z piciem alkoholu. NajwaŇniejsze, aby to, co siħ z nim dzieje, pacjent

zobaczyþ z perspektywy choroby, a nie moralnego upadku.

Nie naleŇy zapominaę o tym, Ňe objawy uzaleŇnienia od alkoholu umieszczone w ICD-10 sĢ

przeznaczone dla terapeuty bĢdŅ lekarza, a nie dla pacjenta. Dlatego waŇne jest, aby mieę

przygotowane zawczasu zestawy pytaı uþatwiajĢcych diagnozħ.

Objawy osiowe uzaleŇnienia od alkoholu i propozycje pytaı dla pacjenta na

etapie diagnozowania

Silna, natrħtna potrzeba picia alkoholu (gþd alkoholowy)

Co siħ dzieje, kiedy pacjent przez dþuŇszy czas nie pije alkoholu?

Jakie myĻli, uczucia pojawiajĢ siħ wwczas?

Jak siħ wtedy zachowuje?

Co siħ dziaþo, Ňe ponownie zaczĢþ pię?

Czy pojawia siħ czasami chħę napicia siħ alkoholu, ma "smak" na alkohol?

Czy pojawia siħ czasami trudna do powstrzymania chħę napicia siħ?

UpoĻledzona zdolnoĻę kontrolowania picia alkoholu - trudnoĻci w unikaniu rozpoczħcia

picia, w jego zakoıczeniu, albo problem z kontrolĢ picia do wczeĻniej zaþoŇonego

poziomu

W jaki sposb pacjent koıczy rozpoczħte picie alkoholu?

Czy zdarza mu siħ wypię wiħcej niŇ zamierzaþ lub obiecywaþ?

Co robi, kiedy spotyka znajomych, ktrzy proponujĢ picie alkoholu?

Czy pije zgodnie ze swoimi planami, zamiarami?

Czy pije przez kilka dni pod rzĢd?

Objawy abstynencyjne (drŇenie miħĻniowe, nadciĻnienie tħtnicze, tachykardia,

Psychologia.edu.pl :: portal psychologiczny

http://www.ipz.edu.pl/index.php?dz=czytelnia&op=opis&id=61

Objawy abstynencyjne (drŇenie miħĻniowe, nadciĻnienie tħtnicze, tachykardia,

nudnoĻci, wymioty, biegunki, bezsennoĻę, rozszerzenie Ņrenic, wysuszenie Ļluzwki,

wzmoŇona potliwoĻę, zaburzenia snu, nastrj draŇliwy) oraz picie alkoholu dla

zþagodzenia albo zapobieŇeniu alkoholowemu zespoþowi odstawienia (przy

subiektywnym poczuciu skutecznoĻci takiego postħpowania)

Co siħ dzieje z pacjentem, kiedy wypije wiħksze dawki alkoholu?

Jak siħ czuje fizycznie?

Jak siħ czuje psychicznie?

Co siħ dzieje z jego organizmem po 6 -12 godzinach od zakoıczenia picia alkoholu?

W jaki sposb usuwa przykre dolegliwoĻci, ktre pojawiajĢ w wyniku zaprzestania picia?

Zmiana tolerancji na alkohol (najczħĻciej zwiħkszona tolerancja na alkohol) - te same

dawki nie przynoszĢ oczekiwanego efektu i potrzeba wiħkszych dawek alkoholu dla

jego wywoþania

Jak duŇo pacjent obecnie wypija alkoholu?

Jak czħsto obecnie pije w taki sposb?

Czy ma obecnie mocniejszĢ gþowħ do picia niŇ kiedyĻ?

Jak duŇo zazwyczaj wypija, aby czuę siħ pod wpþywem alkoholu?

Jakiej dawki potrzebowaþ, by osiĢgnĢę ten sam efekt przed kilku laty?

PostħpujĢce zaniedbywanie alternatywnych do picia przyjemnoĻci, zachowaı i

zainteresowaı oraz zawħŇenie repertuaru zachowaı zwiĢzanych z piciem alkoholu do

1-2 wzorcw

Jakie miaþ kiedyĻ zainteresowania i jak to obecnie wyglĢda?

Jakie zainteresowania, hobby, przyjemnoĻci realizuje bez obecnoĻci alkoholu?

W jakim towarzystwie na ogþ przebywa?

W jakim towarzystwie najczħĻciej pije alkohol?

Picie alkoholu mimo oczywistej wiedzy o jego szkodliwoĻci dla zdrowia pijĢcego

Co pacjent wie na temat szkodliwoĻci alkoholu?

Co straciþ w zwiĢzku z piciem?

Czy kiedykolwiek lekarz mwiþ mu, Ňe pije w sposb niebezpieczny dla niego?

Jak wyglĢda jego zdrowie?

Jak wyglĢda obecnie Ňycie jego rodziny?

Jak wyglĢda jego sytuacja zawodowa?

Wedþug Miħdzynarodowej Klasyfikacji Chorb i Przyczyn Zgonw ICD-10 wystĢpienie þĢcznie

przez pewien okres czasu w ciĢgu ostatniego roku przynajmniej trzech objaww spoĻrd wyŇej

wymienionych wskazuje na uzaleŇnienie od alkoholu. JeĻli wiħc zdiagnozowaliĻmy uzaleŇnienie,

to naleŇy pacjentowi powiedzieę prawdħ, na co wskazujĢ jego wypowiedzi. Nie powinno siħ tego

okreĻlaę mianem "problem alkoholowy", poniewaŇ to moŇe podtrzymywaę iluzje u pacjenta, Ňe

wþaĻciwie to nic zþego siħ z nim nie dzieje, a co za tym idzie, przedþuŇyę jego picie.

JeĻli zatem nie mamy Ňadnych wĢtpliwoĻci co do rozpoznania, pacjent powinien otrzymaę

informacje o swojej chorobie. Powinien usþyszeę, Ňe jest to uzaleŇnienie od alkoholu, Ňe jest to

choroba przewlekþa, nieuleczalna i Ļmiertelna, jeĻli nie bħdzie leczona. Zatrzymaę chorobħ

moŇna jedynie poprzez utrzymywanie abstynencji. PodkreĻlenie koniecznoĻci peþnej abstynencji

jest wyjĢtkowo waŇne i nie powinno rodzic Ňadnych wĢtpliwoĻci.

WþaĻciwe jest, aby pacjent w trakcie rozmowy otrzymywaþ od terapeuty stosowny komentarz

odnoszĢcy siħ do tego, o czym pacjent mwi. Jest to zwykle nazywane mikroedukacjĢ. JuŇ w

pierwszym kontakcie moŇna spowodowaę, Ňe pacjent lepiej zrozumie siebie oraz to, z czym

Psychologia.edu.pl :: portal psychologiczny

http://www.ipz.edu.pl/index.php?dz=czytelnia&op=opis&id=61

pierwszym kontakcie moŇna spowodowaę, Ňe pacjent lepiej zrozumie siebie oraz to, z czym

przychodzi do terapeuty. SþuŇĢ temu pewne okreĻlone zdolnoĻci i techniki, ktre pozwalajĢ

odrŇnię profesjonalne pomaganie od zwykþej pogawħdki:

okazywanie zrozumienia i wsparcia;

niezaborcza ŇyczliwoĻę;

konstruktywna otwartoĻę;

rzeczowoĻę;

parafrazy - powtarzanie wþasnymi sþowami sensu usþyszanej wypowiedzi w celu

upewnienia siħ, Ňe wszystko rozumiemy prawidþowo;

interpretacje - odkrywanie ukrytych znaczeı, pozwalajĢce pacjentowi widzenie tego, co

mwi, z innej perspektywy;

klaryfikacje, - pozwalajĢce ustalię hierarchiħ waŇnoĻci spraw, o ktrych pacjent chce

mwię;

konfrontacje - umoŇliwienie pacjentowi spotkania z tym, o czym mwi, w takim wymiarze

w jakim to rzeczywiĻcie istnieje;

pytania otwarte - dajĢce pacjentowi moŇliwoĻci odpowiedzi zgodnie z tym o czym i jak

myĻli pacjent, a nie terapeuta;

podsumowania - ktre najczħĻciej sþuŇĢ do ustalenia krokw w dalszej rozmowie lub

spotkaniach.

Nie bez znaczenie pozostaje rwnieŇ ukazanie korzyĻci, jakie moŇe przynieĻę leczenie. Najlepiej

jest, jak pacjent sam moŇe dostrzec takie korzyĻci. Nie muszĢ byę one wielkie, ale od jakichĻ

trzeba zaczĢę, by pacjent miaþ takŇe pozytywnĢ motywacjħ do leczenia.

Kontakt z pacjentem powinien zakoıczyę siħ tzw. ofertĢ terapeutycznĢ, np. wrħczeniem adresw

oĻrodkw zajmujĢcych siħ terapiĢ osb uzaleŇnionych od alkoholu, lub przedstawieniem

propozycji zalecanej terapii w ramach macierzystej placwki. Nie powinno siħ takŇe zapominaę o

konsultacji medycznej, szczeglnie wtedy, kiedy w kontakcie uczestniczy psycholog lub inna

osoba nie przygotowana do oceny zdrowia fizycznego. NaleŇy bowiem liczyę siħ z powikþaniami

somatycznymi w przebiegu uzaleŇnienia. Aby skutecznie pomc pacjentowi naleŇy takŇe zwrcię

uwagħ na jego stan zdrowia i tak szybko, jak tylko jest to moŇliwe, doprowadzię do osiĢgniħcia

przez niego rwnowagi psychofizycznej.

Literatura:

Bakuþa A., Spotkanie z drugim czþowiekiem. ĺwiat Problemw nr 9,(104), 2001.

Ginowicz H.,Co warto robię w pierwszym kontakcie, ĺwiat Problemw nr 9,(104), 2001.

Sztander W., Rozmowy , ktre pomagajĢ, IPZ, Warszawa 1999.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: