dopłaty bezpośrednie a środki na rozwój wsi (19 str).doc

Dopłaty bezpośrednie a środki na rozwój wsi ( w ujęciu wejścia do Unii Europejskiej )

WSTĘP

W Unii Europejskiej na rozwój wsi kieruje się tylko kilkanaście proc. ogólnej pomocy dla obszarów wiejskich, natomiast około 85 proc. wsparcia przeznacza się na dopłaty bezpośrednie dla rolników. Krajom, które obecnie mają stać się członkami UE, zaproponowano proporcje prawie dokładnie odwrotne. Czyli znacznie więcej środków na rozwój wsi, niż na dopłaty bezpośrednie.

W Polsce propozycja Komisji Europejskiej nie spodobała się ani Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ani związkom i organizacjom rolniczym. Dlatego nasz kraj proponuje przeniesienie części przyznanych nam środków z tzw. filaru II (na rozwój wsi) do filaru I (na rozwój rolnictwa). Czyli, mówiąc inaczej, na zwiększenie dopłat bezpośrednich dla polskich rolników.

Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, rolnictwo i wieś będą wspierane w trzech głównych formach:
1. dotacji bezpośrednich realizowanych z budżetu Unii Europejskiej, wynikających
z objęcia polskiego rolnictwa pełnymi mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej;
2. dofinansowania przedsięwzięć typu strukturalnego, mających na celu zmiany strukturalne rolnictwa i wsi;
3. dofinansowania przedsięwzięć ujętych w krajowym programie polityki rolnej.

Wsparcie rolnictwa i wsi następować będzie poprzez:
- płatności bezpośrednie i pośrednie (dopłaty, granty, subsydia eksportowe, pożyczki, itp.),
- gwarancje i poręczenia,
- wsparcie cenowe wynikające z WPR,
- ulgi w opłatach (podatkowych, skarbowych, itp.).

ŚRODKI NA ROZWÓJ WSI

Priorytetem II Filaru Paktu jest zwiększenie liczby i wachlarza pozarolniczych miejsc pracy dla mieszkańców obszarów wiejskich. Warunki, które muszą być spełnione dla osiągnięcia tego celu obejmują rozwój infrastruktury technicznej, poprawę atrakcyjności obszarów wiejskich oraz poprawę jakości zasobów ludzkich. Mają one wpłynąć na rozwój przedsiębiorczości samych mieszkańców oraz przyciągnąć inne podmioty gospodarcze zatrudniające mieszkańców wsi.

Cele i instrumenty realizacji oraz ich zakres i intensywność będą przedmiotem decyzji społeczności regionalnych i lokalnych, a wspieranych przez rząd. Udział władz samorządowych w ostatecznym kształcie realizacyjnym pozwala przypuszczać, że podejmowane działania będą wynikiem konsultacji na lokalnych szczeblach i społecznego konsensusu. Udział decyzyjny i finansowy władz samorządowych we wprowadzaniu w życie działań II filaru Paktu będzie istotny.

Środki na realizację II filaru Paktu pochodzić będą z budżetu państwa oraz jego agencji, z budżetów samorządów, środków prywatnych oraz przedakcesyjnych środków pomocowych i funduszy strukturalnych po przystąpieniu do Unii Europejskiej. Taki sposób finansowania nakłada tak na administrację centralną, jak i na regiony wymóg przygotowania do stosowania unijnych zasad polityki regionalnej oraz pomocy państwa.

Cele oraz instrumenty realizacji filaru II

Priorytet filaru II Paktu dla wsi i obszarów wiejskich - tworzenie pozarolniczych miejsc pracy na wsi, dzieli się na cztery cele, na które z kolei składa się 18 inicjatyw.

Cele:

A. Poprawa stanu infrastruktury technicznej

B. Rozwój przedsiębiorczości: wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw i podniesienie ich konkurencyjności

C. Zwiększenie szans ludności z obszarów wiejskich na rynku pracy

D. Tworzenie miejsc pracy w oparciu o programy wspófinansowane ze środków publicznych

A.    Poprawa stanu infrastruktury technicznej

Na realizację celu, jakim jest poprawa stanu infrastruktury technicznej składa się pięć inicjatyw, których wdrożenie obniży koszty funkcjonowania firm na terenach wiejskich:

-  tworzenie stref usługowo-produkcyjych w gminach,

-  poprawa stanu dróg, dostępu do wodociągów, kanalizacji, sieci gazowej i energetycznej,

-  poprawa stanu łączności i telekomunikacji,

-  inwestycje z zakresu ochrony środowiska,

-  inne inwestycje modernizacyjne.

11. Tworzenie stref usługowo - produkcyjych w gminach

Brakuje odpowiednio uzbrojonych terenów pod nierolniczą działalność gospodarczą. Tworzenie stref usługowo - produkcyjych będzie możliwe po zmianach regulacji ochrony gruntów rolnych oraz zapewnieniu infrastruktury organizacyjnej i technicznej tym strefom przez gminy. Osiągnięcie tego celu zapewnią następujące inicjatywy:

Ø      Uproszczenie przepisów o odrolnieniu

Podmiotami wiodącymi przy realizacji tego zadania są Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz MSWiA. Czas realizacji: rok 2000;

Ø      Promocja i informacja nt. tworzenia stref

Podmiotem wiodącym jest MRiRW, a podmiotami wspierającymi izby rolnicze, ARiMR, ARReg, ODR, PFP i RMSP, organizacje pozarządowe oraz samorządy;

Ø      Powstanie i rozwój inkubatorów przedsiębiorczości

Podmiotem wiodącym (i inicjującym) jest w tym zakresie gmina.

Podmiotami wspierającymi są: MRRiB; PFPiRMSP, ARReg, samorządy powiatowe i wojewódzkie oraz organizacje pozarządowe.

Środki na realizację tego celu pochodzą z budżetu państwa (programy rozwoju regionalnego) oraz gmin;

Ø      Uzbrojenie terenu pod strefy

Podmiotem wiodącym jest gmina, a wspierającymi: pozostałe samorządy, ARiMR.

Środki na realizację tego zadania pochodzić będą z gmin, z budżetu państwa (programy rozwoju regionalnego, fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości);

Ø      Pozyskiwanie gruntów pod strefy

Podmiotem wiodącym jest gmina, a wspierającymi: AWRSP, ARReg, samorządu wojewódzkie i powiatowe.

Środki na pozyskanie tych gruntów pochodzić będą z samorządów i agencji rozwoju regionalnego.

W celu ułatwienia procesu inwestowania w infrastrukturę AWRSP, w odpowiedzi na inicjatywę zainteresowanych gmin, będzie nieodpłatnie przekazywać grunty przeznaczone na ten cel, przy czym gminy będą ponosić pozostałe koszty (dokumentacji, wydzieleń itp.);

Ø      Dodatkowym instrumentem realizacji tego celu jest promocja i informacja o tych strefach.

Podmiotami wiodącymi będą gminy.

Działania wspierające podejmowane będą przez MRRiB agencje państwowe, samorządy wojewódzkie oraz organizacje pozarządowe;

12. Poprawa stanu dróg, dostępu do wodociągów, kanalizacji, sieci gazowej i energetycznej

Na ten cel cząstkowy składają się następujące instrumenty:

Ø      Poprawa stanu i organizacji lokalnej sieci komunikacyjnej

Spodziewany efekt tego instrumentu to poprawa organizacji lokalnej sieci komunikacyjnej oraz jej dostosowanie do nowego podziału administracyjnego kraju, w tym na szczeblu lokalnym. Ma to uatrakcyjnić obszary wiejskie jako miejsca zamieszkania, pracy i lokalizacji nowych miejsc pracy w ramach dywersyfikacji wsi oraz umożliwić dojazdy do pracy poza miejscem zamieszkania osobom mniej zamożnym, korzystanie z usług, a młodzieży korzystanie z placówek edukacyjnych różnych szczebli.

Podmiotami wiodącymi będą samorządy terytorialne, a wspierającymi MTiGM oraz AR iMR, MF, MŚ.

Źródła finansowania: budżety samorządów oraz fundusze pomocowe i strukturalne w przyszłości oraz budżet państwa.

Ø      Wodociągi i kanalizacja

Ø      Gazyfikacja i sieci energetyczne

Ø      Nieodpłatne przekazanie gminom i powiatom gruntów pod infrastrukturę

Podmiotami wiodącymi dla realizacji tych zadań będą samorządy. Ich inicjatywa będzie wspierana przez działania odpowiednich centralnych ośrodków administracji. W przypadku „inwestycji w drogi” będzie to MTiGM, MRiRW oraz MŚ. 

Rozwój i modernizacja sieci gazowej (gazyfikacja przewodowa) i sieci energetycznej będzie inicjowany przez zainteresowane gminy, poprzez umieszczenie ich w planie zagospodarowania przestrzennego, a realizowany przez właściwe zakłady energetyczne i gazownicze.

Podmiotem wspierającym w tych przypadkach będzie również ARiMR.

W celu ułatwienia procesu inwestowania w infrastrukturę AWRSP w odpowiedzi na inicjatywę zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego będzie nieodpłatnie przekazywać tym jednostkom grunty przeznaczone na cele związane z inwestycjami infrastrukturalnymi.

13. Poprawa stanu telekomunikacji

Jego spodziewany efekt to poprawa dostępu do sieci telefonii stacjonarnej na obszarach wiejskich. Rozwiązaniami systemowymi poprawy stanu telekomunikacji wiejskiej są:

-  rozporządzenie o interconnetion – deficyt dostępu,

-  wydłużenie spłaty rat za koncesje w zamian za przyłączenie abonentów z terenów wiejskich,

-  rozwiązanie Partnerstwa Publiczno – Prywatnego (PPP) w zakresie współpracy operatorów, ludności i gmin w budowaniu infrastruktury telekomunikacyjnej na wsi.

Podmiotami wiodącymi będą gminy i/lub lokalne spółki inicjujące rozwój telefonii na obszarach wiejskich.

Podmiot wspierający – Pełnomocnik Rządu do Spraw Telekomunikacji na Wsi, ARiMR. 

Źródła finansowania: budżety gmin, środki prywatne, a także fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości.

14. Inwestycje z zakresu ochrony środowiska

Instrumentarium stanowią:

Ø      Działania na rzecz unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych

Ø      Zagospodarowanie i unieszkodliwianie odpadów

Ø      Ochrona wód

Ø      Nieodpłatne przekazanie samorządom nieruchomości pod infrastrukturę związaną z ochroną środowiska, w tym: oczyszczalni ścieków komunalnych i przyzagrodowych

Ø      Inwestycje związane z wdrażaniem Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych (dobrowolni i obligatoryjne na obszarach wrażliwych)

Ø      Szkolenia dla rolników z zakresu ochrony środowiska

Role podmiotów wiodących będą pełnić MR i RW, MŚ,AR i MR, fundusze ekologiczne

Odpowiednio do kompetencji właściwe szczeble samorządu terytorialnego będą realizować zadania inwestycyjne z zakresu ochrony środowiska. Gospodarka odpadami komunalnymi i organicznymi pozostaje w gestii organów gmin (względnie związków gmin). Podmiotami wiodącymi w tym zakresie będą gminy, a podmiotami wspierającymi MŚ, MRiRW, ARiMR.

Przy obu tych instrumentach środki finansowe będą pochodzić z funduszy ochrony środowiska (różnych stopni), kredytów Banku Ochrony Środowiska, funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości, środków własnych gmin.

Ø      Unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, w tym przeterminowanych środków ochrony roślin

Rolę podmiotów wiodących w tym przypadku będą pełnić: MŚ i wojewodowie. Samorządy gminne podobnie jest przy realizacji inwestycji infrastrukturalnych będą występowały do AWRSP o nieodpłatne przekazanie nieruchomości pod inwestycje z zakresu ochrony środowiska. 

15. Inne inwestycje modernizacyjne

Konieczne będzie podejmowanie zadań modernizacyjnych, a nie tylko realizowanie nowych inwestycji w zakresie infrastruktury technicznej. 

Podmiotami wiodącymi będą samorządy, a wspierającymi AWRSP oraz ARiMR.

Środki realizacji pochodzić będą z: budżetu państwa (fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości), AWRSP. 

B.     Rozwój przedsiębiorczości: wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw i podniesienie ich konkurencyjności

Cel zostanie osiągnięty poprzez realizację ośmiu inicjatyw, które adresują problemy rozwoju MSP na terenach wiejskich oraz wskazują na szansę rozwoju tego sektora:

-  ułatwienie dostępu MSP do kapitału zewnętrznego,

-  ułatwienie MSP dostępu do informacji gospodarczej,

-  doradztwo i szkolenia,

-  wspieranie eksportu,

-  promocja inwestowania na terenach wiejskich,

-  rozwój sieci lokalnych instytucji wspierania przedsiębiorczości,

-  rozwój agroturystyki i turystyki na obszarach wiejskich,

-  rozwój nowoczesnego przemysłu rolno-spożywczego i przechowalnictwa.

16. Ułatwienie dostępu MSP do kapitału zewnętrznego 

Między innymi cel ten wymieniony jest w dokumencie z maja 1999 „Kierunki działań rządu wobec MSP do 2002”. Na ten cel cząstkowy składają się inicjatywy:

Ø      Wprowadzenie regulacji prawnych ułatwiających stosowanie: leasingu, poręczeń kredytowych oraz pomocy publicznej dla przedsiębiorców

Ryzyko transakcji zakupu środków trwałych przez MSP może być ograniczone w przypadku jego leasingu. Tymczasem leasing w Polsce wciąż nie rozwinął się dostatecznie, a stopień penetracji inwestycji przez leasing w kraju znajduje się poniżej poziomu europejskiego. Dla rozwoju tej formy użytkowania i zakupu środków trwałych oraz ograniczenia ryzyk prawnych takich transakcji wprowadzone zostaną do kodeksu cywilnego oraz do ustaw podatkowych regulacje jednoznacznie definiujące umowę leasingową oraz jej podatkowe konsekwencje.

Podmiotami wiodącymi przy realizacji tych zmian prawnych będą: Ministerstwo Sprawiedliwości, MF oraz MG. Zmiany, o których mowa będą przeprowadzone w 2000 roku.

Ø      Rozszerzenie dostępu MSP do poręczeń kredytowych

Poprawa dostępu MSP do rynku kredytowego będzie realizowane przez zwiększenie roli poręczeń, gwarancji i gwarancji wzajemnych oraz rozszerzenie działania lokalnych i regionalnych funduszy poręczeń kredytowych. Ten instrument został sprawdzony w praktyce i skutecznie może zmniejszyć problem braku zabezpieczeń kredytowych, który istotnie ogranicza dostęp MSP do rynku kredytowego. Rozszerzenie dostępu MSP do poręczeń kredytowych powinno następować poprzez:

rozwój sieci i wsparcie finansowe lokalnych i regionalnych funduszy poręczeń kredytowych, a także dalszy rozwój poręczeń udzielanych przez BGK ze środków KFPK

Podmiot wiodący: samorządy oraz agencje rozwoju regionalnego. 

Podmiotami wspierającymi będą MG, MF, BGK (przez Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych), AWRSP.

Środki na realizację tego zadania będą pochodziły od zainteresowanych samorządów, budżetu państwa, AWRSP, funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości, a także przedsiębiorców.

Ø      Rozszerzenie zakresu przedmiotowego kredytów, które mogą być objęte poręczeniem.

Będzie to mogło nastąpić po zmianie ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz inne osoby prawne.

Podmiotami wiodącymi są: MF oraz BGK.

Ø      Współfinansowanie inwestycji w tym wprowadzających nowe technologie i podnoszących konkurencyjność MSP

Podmiotami inicjującymi będą zainteresowane podmioty, a podmiotem wspierającym będzie ARiMR. 

Środki na realizację tego instrumentu pochodzić będą z: funduszy pomocowych oraz funduszy strukturalnych w przyszłości, a także instytucji pozarządowych. 

Ø      Preferencyjne linie kredytowe oraz pożyczki i dotacje na tworzenie nowych miejsc pracy.

Podmiotami korzystającymi mają być bezrobotni podejmujący samozatrudnienie oraz pracodawcy

Podmiotami wiodącymi przy realizacji tego instrumentu są: MPiPS, AWRSP oraz ARiMR, a wspierającymi urzędy pracy, ODR-y, fundacje Skarbu Państwa oraz organizacje pozarządowe.

Środki na realizację tego zadania pochodzić będą z budżetu państwa (FP, fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości), AWRSP i ARiMR.

Ø      Pokrywanie pracodawcom części kosztów tworzenia nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich w celu obniżenia w pierwszym okresie zatrudnienia kosztu związanego z utworzeniem nowego miejsca pracy

Podmiotem wiodącym w realizacji tego zadania jest MPiPS, a podmiotami wspierającymi urzędy pracy, AWRSP oraz fundacje.

Środki na realizację tego instrumentu będą pochodziły z budżetu państwa (FP, fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości), AWRSP i organizacji pozarządowych.

Ø      Mikropożyczki - instrument skierowany do mikroprzedsiębiorstw, bezrobotnych i pracujących w gospodarstwach rolnych, którzy podejmują pozarolnicze samozatrudnienie

Podmiotami wiodącymi są: MPiPS oraz MRiRW i BGK, a podmiotami wspierającymi: AWRSP, samorządy i organizacje pozarządowe.

Środki na realizację tego instrumentu będą pochodzić z budżetu (FP, pożyczka z Banku Światowego), samorządów oraz AWRSP i organizacji pozarządowych.

17. Ułatwienie MSP dostępu do informacji gospodarczej

Szybka, rzetelna, pewna i aktualna informacja gospodarcza stawia każde przedsiębiorstwo w lepszej pozycji. Sytuacja MSP z obszarów wiejskich w dostępie do takiej informacji pozostaje nadal niekorzystna. Dlatego następnym celem cząstkowym jest ułatwienie MSP dostępu do informacji gospodarczej. Realizację celu zapewnią cztery instrumenty:

Ø      Promocja KFPK oraz współpraca BGK z samorządami i agencjami rozwoju regionalnego. Obok uruchomienia instrumentów finansowych konieczna jest ich promocja wśród zainteresowanych

Podmiot wiodący: Agencje rozwoju regionalnego i lokalnego oraz centra wspierania biznesu 

Podmiot wspierający MPiPS, PFPiRMSP, samorządy, izby rolnicze oraz BGK. 

Ø      Regulacje Unii Europejskiej dotyczące standardów procesu produkcyjnego w tym sanitarnych i produktowych przemysłu rolno-spożywczego powinny być łatwo dostępne dla każdego przedsiębiorcy 

Podmiot wiodący: MRiRW oraz MG, 

Podmiotami wspierającymi będą ARReg, organizacje wspierania biznesu, izby i organizacje rolnicze oraz UKIE. 

Środki na realizację tego instrumentu będą pochodziły z budżetu państwa (fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości).

Ø      Baza danych o krajowych zamówieniach publicznych oraz baza danych o zagranicznych zamówieniach publicznych mają ułatwić dostęp MSP do kontraktów publicznych

Podmiot wiodący: Urząd Zamówień Publicznych

Podmiotami wspierającymi: ARReg, izby i organizacje rolnicze, organizacje wspierania biznesu. 

Źródłem finansowania będzie budżet państwa oraz fundusze pomocowe i fundusze strukturalne w przyszłości. 

Ø      Ułatwienie zagranicznych kontaktów gospodarczych będzie realizowane poprzez gromadzenie i przetwarzanie informacji o ofertach z zagranicy dla MSP oraz o ofertach eksportowych MSP

Podmiot wiodący: MG 

Podmioty wspierające: MSZ, samorząd gospodarczy, izby i organizacje rolnicze, ODR, ARReg.

Środki na finansowanie tego instrumentu pochodzić będą z budżetu państwa oraz funduszy pomocowych i funduszy strukturalnych w przyszłości.

18. Doradztwo i szkolenia

Ma na celu poprawę konkurencyjności MSP oraz zwiększenie ich szans na rynku. Przedsiębiorcy z obszarów wiejskich mając ułatwiony dostęp do szkoleń będą mogli zwiększyć zatrudnienie lub utrzymać istniejące miejsca pracy. Na tę inicjatywę składają się trzy instrumenty:

Ø      Szkolenia dla podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą, które mają prowadzić do poprawy pozycji firm, a przez to do zwiększenia zatrudnienia

Podmiotami wiodącymi w zakresie realizacji tego instrumentu są MG oraz MPiPS. Podmiotami wspierającymi są urzędy pracy, Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Rolnych, samorządy, izby i organizacje rolnicze, ODR, agencje rozwoju lokalnego i regionalnego, organizacje pozarządowe, AWRSP, MEN oraz Krajowy System Usług dla MSP. 

Środki na realizację tego instrumentu pochodzić będą z: budżetu państwa (FP), funduszy pomocowych oraz strukturalnych w przyszłości), AWRSP, od uczestników szkoleń, organizacji pozarządowych. 

Ø      Szkolenia i seminaria dla pracowników banków i instytucji pozabankowych w zakresie finansowania MSP w celu usprawnienia współpracy MSP z bankami i innymi instytucjami finansującymi w szczególności w zakresie upowszechniania uproszczonych procedur przy udzielaniu kredytów dla MSP.

Podmiotem wiodącym jest MG, a podmiotami wspierającymi izby gospodarcze, Związek Banków Polskich i instytucje organizujące szkolenia.

Środki finansowe na realizację pochodzić będą z budżetu państwa (fundusze pomocowe oraz fundusze strukturalne w przyszłości) oraz od uczestników szkoleń.

Ø      Promocja wdrażania norm ISO wśród MSP. Uzyskanie certyfikatów jest często warunkiem koniecznym dla nawiązania współpracy kooperacyjnej przez MSP z dużymi firmami i warunkiem eksportu polskich produktów.

Podmiotem wiodącym jest MG,...