Historyczne Bitwy 166 - Boyne 1690.pdf - Bitwy Historyczne - MiliFan

HISTORYCZNE BITWY

JAROSŁAW WOJTCZAK

BOYNE 1690

V BELLONA

Warszawa

OD AUTORA

W XVII stuleciu Wyspy Brytyjskie stały się areną dla

dwóch rewolucji, które zmieniły oblicze Anglii. Pierwszą

była angielska rewolucja burżuazyjna (w latach 1649-1652).

Jej konsekwencją były trzy oddzielne wojny domowe,

z których każda reprezentowała oddzielne fazy tego samego

konfliktu. Doprowadziły one do klęski starego porządku

feudalnego, zwycięstwa parlamentu nad królem Karolem I

Stuartem i triumfu surowego purytanina Olivera Cromwella.

W decydującej bitwie pod Naseby (1645 r.) rojaliści stracili

ostatnią szansę pobicia wojsk parlamentu. Od tej pory

rewolucja angielska zbliżała się do punktu kulminacyjnego.

W maju 1646 r. Karol oddał się w ręce swych wrogów. Do

końca pozostał nieugięty, odmówił pójścia na kompromis

i w konsekwencji 30 stycznia 1649 r. został wysłany na

szafot. Anglia stała się republiką.

Próby rządzenia Anglią jako purytańską republiką zakoń

czyły się niepowodzeniem. Wielu z tych, którzy stanęli na

czele rewolucji, uznało, że tylko król może przywrócić

jedność narodu i uzdrowić życie polityczne kraju. Wkrótce

połączyli oni wysiłki z wiernymi sprawie Stuartów rojalis-

tami i doprowadzili do osadzenia na tronie syna straconego

króla, Karola II. Decyzji o restytucji monarchii naród

angielski nigdy nie żałował. Karol II rządził do 1685 r.

Okres jego panowania charakteryzowały spory dotyczące

religii i zakresu władzy królewskiej, ale większość Ang

lików wyciągnęła wnioski z minionego okresu i nie doszło

do nowej wojny domowej. Następcą Karola II został jego

młodszy brat Jakub II, dotychczasowy książę Yorku. Za

krótkiego panowania ultrakatolickiego i profrancuskiego

Jakuba konflikt osiągnął szczyt. Pozbawiony poparcia swych

protestanckich poddanych, Jakub stracił tron w wyniku

bezkrwawego przewrotu w 1688 r. i musiał uciekać za

granicę, gdzie szukał pomocy u francuskiego „Króla

Słońce”, Ludwika XIV.

Rewolucja, która pozbawiła władzy Jakuba II miała

charakter zupełnie odmienny od poprzedniej. „Wspaniała”

lub „Chwalebna rewolucja” z 1688 r. (The Glorious Revo

lution 1688) zawdzięcza nazwę temu, że dokonała się bez

rozlewu krwi i stanowiła wydarzenie przełomowe w dzie

jach angielskiego konstytucjonalizmu. Poprzez słynną Kartę

Praw z 1689 r. (Bill of Rights 1689) wykluczała objęcie

tronu przez katolika oraz gwarantowała Anglikom nienaru

szalność praw obywatelskich i politycznych, a co najważ

niejsze, zapewniła polityczną dominację parlamentu nad

królem. Nowi władcy Anglii, protestancki król Wilhelm III

Orański i jego antykatolicka żona królowa Maria II, przyjęli

wszystkie te warunki. Król pozostał najważniejszą i najbar

dziej wpływową osobą w kraju, ale uczyniono pierwszy

krok w kierunku rządów demokratycznych. Odtąd to

wyborcy, a nie monarcha, mieli powoływać organ rządzący

krajem. Siły starego porządku nie skapitulowały od razu.

Zdobyczy rewolucji trzeba było bronić w walce. Tym

razem los rewolucji dopełnił się na zielonych polach

Irlandii, gdzie stronnicy Jakuba II mieli największe wpływy.

Pięknego letniego dnia 1 lipca 1690 r., na brzegach

irlandzkiej rzeki Boyne, doszło do decydującego starcia

pomiędzy Jakubem II, wspartym bronią i posiłkami fran

cuskimi, a armią jego zięcia Wilhelma III. Po przegranej

nad Boyne zwolennicy Jakuba przez 50 lat starali się

odzyskać tron dla katolickich Stuartów, dopóki ich sprawa

nie została ostatecznie pogrzebana w 1746 r. na krwawym

wrzosowisku Culloden Moor, niedaleko Inverness w pół

nocnej Szkocji.

Przyczyny, przebieg i skutki rewolucji angielskiej oraz

wojny domowej przedstawiłem w książce pt. Naseby 1645,

wydanej w serii „Historyczne Bitwy” przez Dom Wydaw

niczy Bellona w roku 2000. Teraz, Drogi Czytelniku,

oddaję w Twoje ręce kolejną pozycję, która stanowi

kontynuację tamtego tomu.

Jarosław Wojtczak

Historyczne Bitwy 166 - Boyne 1690.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: