Leki stosowane w ciąży.pdf

WYKŁAD 7

STOSOWANIE LEKÓW W CIĄŻY

Ograniczenia stosowania leków w czasie ciąży wynikają ze:

A/ zmian czynności narządów kobiety ciężarnej

B/ potencjalnego szkodliwego wpływu leku na płód

Ad A / Zmiany farmakokinetyki leków w ciąży wynikają ze:

1/ Zmian wchłaniania

‐zmniejszone pH żołądka

‐upośledzona perystaltyka jelita cienkiego

‐zwiększona absorpcja z żołądka i jelita cienkiego (wynik podwyższonej pojemności

minutowej serca)

‐wymioty

2/ Zmian dystrybucji (wzrost)

‐zwiększona pojemność minutowa serca

‐zwiększone wchłanianie jelitowe

‐zwiększenie objętości osocza (o 50 %)

‐zmniejszenie stężeń białek wiążących leki

‐zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej (wzrost objętości dystrybucji leków lipofilnych)

3/ Zmiana metabolizmu

‐zmiana aktywności enzymów wątrobowych metabolizujących leki

‐upośledzenie procesów detoksykacji leków

4/ Zmiana eliminacji

‐wzrost przepływu krwi przez nerki (60‐80%)

‐wzrost przesączania kłębuszkowego (50%)

‐wzrost reabsorpcji (20%)

‐wzrost eliminacji leków wydalanych przez płuca (20%)

Ad B / Szkodliwy wpływ leków na płód zależy od:

‐genetycznej wrażliwości zarodka

‐czynnika matczynego (wiek, choroby przewlekłe, niedobory np. kwasu foliowego)

‐okresu ciąży

Wpływ na płód w zależności od okresu ciąży, w którym lek był przyjmowany:

a/ przed zagnieżdżeniem zarodka – poronienie;

b/ okres organogenezy (12tyg)‐ zniekształcenie narządów (działanie teratogenne);

c/późniejszy okres życia płodowego‐ zaburzenia rozwoju.

WYKŁAD 7

KLASYFIKACJA LEKÓW WG FDA

(ze względu na ryzyko szkodliwego działania na płód )

Kategoria A

‐badania kontrolowane przeprowadzone u kobiet w ciąży nie wykazały szkodliwego

działania leku na płód.

Kategoria B

‐badania na zwierzętach nie wykazały ryzyka dla płodu, ale nie zostało to potwierdzone u

kobiet w ciąży.

Kategoria C

‐badania na zwierzętach wykazały szkodliwy wpływ na płód, ale brak badań kontrolowanych

u kobiet. Dopuszczalne stosowanie gdy: korzyść matki > ryzyko dla płodu

Kategoria D

‐udokumentowane ryzyko szkodliwego działania na płód.

Dopuszczalne w stanach zagrażających życiu matki.

Kategoria X

‐udokumentowane szkodliwe działanie na płód u ludzi i ryzyko dla kobiety ciężarnej

przewyższa możliwe korzyści. Bezwzględnie p/wskazane u kobiet ciężarnych (!) .

WYKŁAD 7

LEKI P/KRZEPLIWE

A/ Heparyny‐ kat. B i C

(niefrakcjonowana i drobnocząsteczkowa)‐ lek z wyboru.

Heparyny nie przenikają przez łożysko. Mogą powodować rozwój osteoporozy,

trombocytopenii u matki oraz zwiększać ryzyko krwawień okołoporodowych.

B/ Doustne antykoagulanty

Pochodne kumaryny

(acenokumarol)‐ kategoria D

‐ciężka skaza krwotoczna, niedokrwistość, zaburzenia neurologiczne u płodu, poronienia.

Warfaryna‐ kategoria D

I trymestr‐ embriopatia warfarynowa „fetal warfarin syndrome”:

‐niedorozwój kości nosa i kończyn, zaburzenia chrząstek stawowych, uszkodzenie narządu

wzroku i słuchu, niedorozwój umysłowy, zmniejszenie masy ciała.

II i III trymestr ‐ zaburzenia OUN.

Doustne antykoagulanty są teratogenne szczególnie gdy są stosowane między 6 a 9 tyg.

ciąży.

Z kolei ich stosowanie 2‐4 tyg. przed porodem zwiększa ryzyko krwawień okołoporodowych

u dziecka.

W praktyce kobiety w ciąży wymagające antykoagulacji (np. protezy zastawkowe) w I

trymestrze otrzymują heparynę, po I trymestrze mogą otrzymywać doustny antykoagulant,

który musi być odstawiony (tj. zastąpiony heparyną) nie później niż w 36 tygodniu ciąży.

ANTYBIOTYKI

Penicyliny i cefalosporyny‐ kategoria B

Wyjątek: nefrotoksyczne cefalosporyny (cefaklor, cefuroksym, ceftriakson) oraz

karbenicylina, ureidopenicyliny, tikarcylina‐ ze względu na mielo‐, hepato‐ i nefrotoksyczność

powinny być stosowane w stanach zagrażających życiu.

Makrolidy‐ kategoria B

Wyjątek: klarytromycyna ‐ kat.C

P/wskazana bezwzględnie w I trymestrze ciąży (teratogenne działanie u zwierząt).

Aminoglikozydy‐ kategoria C i D

(uszkodzenie n. słuchowego u płodu‐ zwłaszcza streptomycyna)

Fluorochinolony‐ kategoria C i D

(działanie teratogenne, nasilenie krwawień podczas porodu)

WYKŁAD 7

Tetracykliny‐ kategoria D

(u płodu‐ niedorozwój szkliwa, zmiany zabarwienia zębów, zaburzenia wzrostu kości długich,

zrosty palców, żółtaczka jąder podkorowych; u matki: stłuszczenie wątroby).

Chloramfenikol – kategoria D

U płodu ‐ aplazja szpiku, zapaść sercowo‐naczyniowa (zespół szary).

LEKI P/BAKTERYJNE

Sulfonamidy‐ kategoria B

Ale w okresie przedporodowym kat.D ( u płodu‐ niedokrwistość aplastyczna i hemolityczna,

żółtaczka jąder podkorowych mózgu).

Metronidazol‐ kategoria B

‐ p/wskazany w I trymestrze ‐ ryzyko uszkodzeń OUN i p.pokarmowego, mielotoksyczności.

Pochodne nitrofuranu‐ kategoria B

(u płodu‐ niedokrwistość hemolityczna)

LEKI P/GRUŹLICZE

P/wskazane w ciąży. W przypadku zdecydowanej konieczności można stosować (raczej w II i

III trymestrze).

Rifampicynę‐ kategoria B

Izoniazyd‐ kategoria C

LEKI P/GRZYBICZE

Flukonazol, mikonazol, flucytozyna, gryzeofulwina‐ kategoria C

(nefro‐, neuro‐, hepato‐, mielotoksyczne, udowodniono działanie teratogenne i

embriotoksyczne u zwierząt).

P/wskazane w ciąży.

Nystatyna, natamycyna, klotrimazol, terbinafina, amfoterycyna (miejscowo)‐ kategoria B

Dopuszczalne stosowanie tylko w uzasadnionych przypadkach (poza I trymestrem).

LEKI P/WIRUSOWE

Kategoria‐ C i D

P/wskazane w ciąży.

Rybawiryna‐ kategoria X

Bezwzględnie p/wskazana w ciąży.

WYKŁAD 7

NIEOPIOIDOWE LEKI P/ZAPALNE (paracetamol, NLPZ)

Paracetamol‐ kategoria B

Lek p/bólowy z wyboru.

NLPZ

‐ kwas acetylosalicylowy‐ kategoria D

(zwiększona śmiertelność okołoporodowa, przedłużenie ciąży i porodu, zmniejszenie masy

płodu, skaza krwotoczna noworodków, działanie teratogenne)‐ lek przechodzi przez łożysko

uzyskując wyższe stężenie we krwi płodu niż u matki.

Inne NLPZ (np. ibuprofen, ketoprofen, naproxen)

Kategoria‐ B (I i II trymestr)

Kategoria‐ D (III trymestr)‐ u płodu przedwczesne zamknięcie przewodu Botalla,

nefrotoksyczność, skaza krwotoczna, martwicze zapalenie okrężnicy i jelita cienkiego;

‐ u matki małowodzie.

OPIOIDY

Morfina i leki morfinopodobne‐ kategoria C

(dystrofia wewnątrzłonowa oraz przy stosowaniu w okresie okołoporodowym depresja

ośrodka oddechowego)

LEKI HIPOTENSYJNE

W pierwszej kolejności zaleca się stosowanie metyldopy i dihydralazyny‐ kat. C

‐potencjalna możliwość powodowania małogłowia płodu przez metyldopę (<16 tyg.)

‐potencjalna możliwość powodowania małopłytkowości u płodu oraz retencji sodu i

tachykardii u matki przez dihydralazynę.

W dalszej kolejności zaleca się:

Beta blokery‐ kat.C

(zwłaszcza kardioselektywne) ,

(I trymestr‐ bradykardia, hipotrofia, opóźnienie rozwoju i depresja oddechowa płodu)

(zwłaszcza Atenolol‐ kategoria D).

Może być też stosowany labetalol (lek blokujący receptory α i β ‐ adrenergiczne) zalecany

głównie w III trymestrze i okresie okołoporodowym.

Leki blokujące kanał wapniowy

Werapamil‐ kategoria C

Działa rozluźniająco na mięśniówkę macicy (nie jest zalecany w I trymestrze).

Pozostali przedstawiciele tej grupy (pochodne dihydropirydyny i diltiazem) są potencjalnie

teratogenne‐ p/wskazane w ciąży.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: