ROLA I ZADANIA GERONTOLOGA

W związku z faktem , iż w Polsce z roku na rok wzrasta współczynnik starości – konieczne jest rozwijanie pedagogika starzenia się.

Jej Pierwszorzędna idea wydaje się być HUMANITAS , „oznaczający odpowiedzialność społeczeństwa za opiekę i ochronę jego członków oraz zachowanie szeroko rozumianego człowieczeństwa (...). to także respektowanie godności i wolności jednostki ludzkiej, zainteresowanie jej sprawami , uznawanie jej potrzeb i działanie dla jej dobra.” [1]

              W świetle tej definicji – wydają się być oczywiste pytania : Kto, wobec ludzi starszych ma taką rolę spełniać? A także : Jakie działanie, tak naprawdę ma ona obejmować?

              W zakresie podstawowych badań gerontologicznych, a więc wchodzących w zakres zadań gerontologa, znajdują się:

·         Poznanie starzenia się jako procesu z jego fazami

·         Diagnoza sytuacji życiowej ludzi starszych

·         Określenie czynników warunkujących w wyżej wymienionym procesie

·         Tworzenie optymalnych, humanistycznych warunków życia

·         Waloryzacja starości

W związku z tym istnieje potrzeba rozwiązywania problemów:

·         wychowanie dla wzajemnego zrozumienia i porozumienia

·         przygotowanie i przystosowanie człowieka do procesów starzenia się i do jego efektu

·         przeciwdziałanie i zapobieganie patologii życia społecznego starszych

·         poradnictwo

·         ich socjalizację

·         działanie terapeutyczne, rehabilitacyjne i reaktywizacyjne

·         przygotowanie człowieka do cierpienia i śmierci

Dla ich likwidacji wykorzystuje się placówki edukacyjne i opiekuńczo wychowawcze typu: kluby „złotego wieku” , placówki opieki medycznej oraz towarzystwa i placówki naukowe, a także społeczne.

Natomiast proces rozwiązywania w.w. problemów przedstawia się następująco: podstawą w tej koncepcji rozwiązywania problemów są kontrakt i informacja zwrotna. Dzięki nim możliwe jest wypracowanie określonego akceptowanego rozwiązania problemu, które uwzględni cele , a zatem i wartości uznawane przez klienta i przez gerontologa. Zaznaczone

PROCES ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW W PRACY SOCJALNEJ

na schemacie „pętle” informacji zwrotnej umożliwiają obu stronom stałą analizę i ocenę:

·         czy dane przedstawiające sytuację problemową i jej uwarunkowania są wystarczające do podjęcia interwencji;

·         czy definicja problemu jest wystarczająca

·         czy cele jakie mają być osiągnięte przez rozwiązanie problemu, są do zaakceptowania przez obie strony;

·         czy plan interwencji odpowiada możliwościom działania obu stron:

·         czy realizacja planu przebiega zgodni z założeniami i prowadzi do osiągnięcia przyjętego celu?

Oceny te mogą prowadzić do renegocjacji kontraktu na każdym etapie i zapewniają dynamiczne przystosowanie pracy z klientem do zmian następujących w trakcie procesu interwencji.

              Postulat angażowania klienta w rozwiązywanie jego problemu wymaga od gerontologa szeregu umiejętności wykraczających poza samo rozwiązywanie problemów. Chodzi tu o przyjęcie roli przewodnika w tym procesie, a pełnienie jej wymaga następujących trzech zakresów umiejętności:

1.      porozumienia się z klientem i jego otoczeniem społecznym

2.      motywowanie klienta do własnej aktywności w rozwiązywaniu problemów

3.      uczenia klienta rozwiązywania problemów

Podstawą tak rozumianej roli gerontologa są umiejętności porozumiewania się interpersonalnego oraz umiejętność motywowania klientów do aktywności w rozwiązywaniu własnych problemów.

              Warto dodać , że oferta form pomocy wydaje się być bardzo bogata. Albowiem obejmuje ona:

·         zasiłek stały wyrównawczy, okresowy, celowy dla osób starszych bez dochodów lub o niskich dochodach

·         pomoc rzeczowa dla osób, które same nie mogą sobie tych rzeczy zapewnić (z powodu braku środków lub możliwości realizacji)

·         usługi opiekuńcze w środowisku lokalnym, w tym usługi specjalistyczne

·         lokalne domy pomocy społecznej

·         rodzinne domy pomocy dla osób starszych

·         domy pomocy społecznej specjalistyczne, uwzględniające specyficzne potrzeby osób starszych

·         mieszkania chronione

·         kluby seniora i domy dziennego pobytu [2]

Świadczeniobiorcy to jednostki, które potrzebują pomocy z powodu długotrwałej choroby, osoby niepełnosprawne, bezrobotne, ubogie lub też te, które pozostają bezradne w sprawach opiekuńczych i są samotne.

              Aby jednak móc realizować zadania oparte na pomocy starszym , niezależnie od instytucji jaka udziela pomocy. Pracownik- gerontolog musi posiadać predyspozycje potrzebne do osiągnięcia celu, umiejętności  , czyli to czego efektem jest skuteczność działania oraz wiedzę, pozwalającą na ich podjęcie.

              Wiemy , że wiedzę można uzupełnić, a umiejętności – nauczyć się. Jednak nie można zmodyfikować predyspozycji, gdyż te nie podlegają zmianie. Dlatego też są najistotniejszym elementem w postawie gerontologa. 

              To predyspozycje sprawiają, że człowiek nadaje się do jednej pracy, a do drugiej – nie. Wynika to z jego osobowości, cech charakteru i temperamentu. Jednostka „pomagającą”  może być ten kto zaraża „radością życia”, potrafi akceptować zmiany, jest zainteresowany służeniem drugiemu człowiekowi, a przede wszystkim jest autentyczny i charakteryzuje go empatia.

              Ważne jest to, aby dana osoba nie odczuwała negatywnych uczuć. W biegu codziennych spraw – jest to niemożliwe. Jednak musi ona posiadać zdolność radzenia sobie z nimi.

              O tych umiejętnościach decyduje wiele czynników. Należą do nich aktualna polityka społeczna, rozwój wiedzy dotyczący człowieka i społeczeństwa , a także kultura społeczna.

Obejmują one:

1.      UMIEJĘTNOŚCI METODOLOGICZNE, a więc : udzielanie porad, obserwowanie – dokonywanie analizy – formowanie wniosków, określanie diagnozy społecznej oraz planu pomocy, stosowanie określonych metod i technik postępowania w odniesieniu do konkretnej sytuacji.

2.      UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE, czyli komunikacyjne, rozumienie sytuacji osoby, okazywanie ciepła i empatii, współpraca z przedstawicielami innych zawodów, instytucji, organizowanie i prowadzenie grup zadaniowych czy też aktywizowania społeczności lokalnej;

3.      UMIEJĘTNOŚCI ZWIĄZANE ZE STOSOWANIEM WIEDZY Z ZKARESU PRAWA, a tu: właściwe posługiwanie się  i stosowanie przepisów prawnych, uświadamianie uprawnień i sposobów ich egzekucji;

4.      UMIEJĘTNOŚĆ WSKAZYWANIA KOMPETENTNYCH INSTYTUCJI

5.      UMIEJĘTNOŚCI MENADZERSKIE, organizowanie pracy, inicjowanie współrealizowanie projektów działań społecznych dla celów pomocy, pozyskiwanie do współdziałania osób, rodzin, środowiska lokalnego, instytucji, zdobywanie funduszy do realizacji celów;

6.      UMIEJĘTNOŚĆ PODEJMOWANIA DECYZJI I SZYBKIEJ INTERWNECJI SOCJALNEJ

7.      UMIEJĘTNOŚĆ WYKORZYSTYWANIA ZDOBYCZY TECHNIKI PODCZAS WYKONYWANIA PRACY ZAWODOWEJ

8.      UMIEJĘTNOŚĆ STOSOWANIA W PRAKTCE WIEDZY NAUKOWEJ.

Ta ostatnia, jak już było wspomniane wcześniej, jest niezbędne. Chodzi tu nie tylko o wiedzę ogólna , ale i szczegółową.

Ogólna- dotyczy dziedziny najbliższej stanowisku gerontologa, a wiec: znajomości człowieka w wieku starszym (jego potrzebach, zachowaniach, chorobach) i znajomości instytucji (jej misji, celach, zadaniach, strukturze organizacyjnej) oraz funkcjonowaniu człowieka w placówce ( a tutaj: znajomość praw i obowiązków mieszkańca i pracownika, procesu adaptacji i instytucjonalizacji). Zaś szczegółowa – to wiedza o konkretnym człowieku jego potrzebach, problemach i oczekiwaniach.

Ta wiedza warunkuje umiejętności , a te z kolei przyczyniają się do skutecznego działania.

Reasumując , niniejsza analiza, jasno określa nam kogo poszukujemy mówiąc o gerontologu. Być może jest to wyidealizowany obraz  człowieka – jednak TYLKO takiego potrzebują osoby starsze. Tylko taki może ich prowadzić – będąc jednocześnie oparciem. Albowiem gerontolog to nie osoba przypadkowa, a ta która potrafi kochać i wie jak „być”.

BILIOGRAFIA:

1.      C. Jurkiewicz  „Personel domu pomocy społecznej” „Praca socjalna” 1/2002 Wydawnictwo Instytutu Służb Społecznych, W-wa 2002

2.      A.N. Nocuń, J. Szmagalski „Umiejętności pracy socjalnej”, Katowice 1998

3.      K. Wyrwicka „Osoby starsze w systemie pomocy społecznej” „Praca socjalna” 2/2003, Wydawnictwo Instytutu Służb Społecznych, W-wa 2003

4. A. A. Zych „Człowiek wobec starości” Katowice 1999

Aneta Piencek

Ela Hydzik

Monika Siedlecka

Ula Ryś

Piotr Kaczmarek

PS rok3  gr.II