Jarmuż (Brassica oleracea var. acephala) Dwuletnia roślina warzywna, traktowana jako odmiana kapusty bezgłowej, znana w starożytności. Wysoka na 10-150 cm, liście duże pierzastozielone, zmarszczone, fryzowane, nie tworzą główki – stanowią część jadalną (przyrządzaną jak szpinak). Świeży zawiera witaminy – C, A, B1, B2, PP oraz znaczne ilości białek i związków mineralnych. Jest bardzo odporna na mróz. Wysiany w maju i uprawiany z rozsady wysadzanej w lipcu, używany jest w ciągu zimy i wczesną wiosną (nie wymaga przykrycia). Bardzo ceniony w Europie zachodniej.
---------------------
Ma niewielkie wymagania glebowe, ale źle znosi uprawę na ziemiach zbyt lekkich, piaszczystych.Jarmuż uprawiany jest jako poplon.Dobrą rośliną, po której można go uprawiać jest: bób, groch, fasola, cebula zwyczajna, marchew, pietruszka naciowa i korzeniowa, seler naciowy i korzeniowy. Nie powinno się uprawiać jarmużu po endywi, cykoria sałatowej lub sałatach,Po zbiorze można zastosować jako poplon ziemniak, groch, fasolę, pomidor.Nasiona wysiewa się na rozsadniku w kwietniu-czerwcu. Produkcja rozsady trwa około 6-8 tygodni.Do gruntu sadzimy w czerwcu-sierpniu w rozstawie 40x40 cm.Przy uprawie na zbiór jesienią i zimą nasiona siejemy do gruntu w sierpniu-wrześniu w rzędy co 30x40 cm.Po kilkunastu dniach od sadzenia można nawieźć każdą roślinę paroma gramami saletry potasowej (mała łyżeczka) rozpuszczonymi w wodzie (zalecane stężenie to około 0,05%).Glebę co pewien czas spulchniamy, uważając na korzenie oraz podlewamy ? jednorazowa dawka to około 10 litrów/1 m2.Odchwaszczania wymagają jedynie rośliny młode, utworzona później zielona masa zacienia glebę utrudniając rozwój chwastów.Zbiór liści można rozpocząć od października i -- ponieważ roślina jest odporna na mróz -- może on trwać do lutego.
Pasternak (Pastinaca sativa) “Figa z makiem, z pasternakiem” mówiło się kiedyś o czymś, co było raczej nieosiągalne. Pasternak w Polsce był powszechnie uprawiany (spożywany na równi z kaszami) jeszcze za Jagiellonów i został wyparty przez ziemniaka. Jest mało wymagający w uprawie. Początkowo rośnie wolno, ale potem nie wymaga pielęgnacji, gdyż zagłusza wszelkie chwasty. Jest odporny na szkodniki i choroby. Stonka go nie lubi. Nie wymaga oprysków i jest odporny na warunki pogodowe, a także na mróz. Jeśli ziemia nie zamarznie można go zbierać zimą. Nie jest kruchy, więc można go zbierać mechanicznie. Zakopcowany jak marchew wytrzymuje nawet do kwietnia. Może także zimować w glebie.Ma dużą wartość odżywczą, jest bogaty w potas, fosfor, wapń i żelazo, zawiera witaminy A, B1, B2, B6, C, PP i jest wyraźnie zasadotwórczy. Zawiera 80% wody oraz mało białka i tłuszczu. Posiada właściwości moczopędne, odtruwające, antyreumatyczne i ogólnie poprawiające zdrowie. Leczy nerki, i pęcherz.Spożywa się go w formie zup, surówek, sałatek, smażonych placków, a nawet jak szparagi (z wody). Przepisy na przygotowanie potraw z pasternaku znajdziesz w “Nietypowych przepisach”. Do uprawy używa się odmiany “półdługi biały”, okres wegetacji 180-210 dni, wydajność 300-400 q/ha, znosi dobrze transport nawet do 7 dni.
-------------------------
Wartość odżywcza. Pasternak — warzywo rzadko u nas uprawiane — przewyższa wartością odżywczą marchew i brukiew. Korzenie jego odznaczające się silnym aromatem i korzenno-słodkawym smakiem używane są jako warzywo i przyprawa. Zawierają one tyle witaminy C, co owoce pomidorów. Wymagania klimatyczne i glebowe oraz nawożenie. W stosunku do klimatu pasternak nie jest wymagający, znosi niskie temperatury, zimuje w gruncie. Jako roślina klimatu morskiego wymaga dużo wody. Pasternak ma nieco większe wymagania co do gleby niż marchew. Najlepiej odpowiadają mu gleby gliniaste, zasobne w próchnicę. Uprawia się go w 2 roku po oborniku dając następujące nawożenie mineralne na 10 m2: 20 dkg saletrzaku, 30 dkg superfosfatu i 30—40 dkg 40-procentowej soli potasowej. Pasternak wysiewa się w marcu, kwietniu, a wczesne odmiany można siać jeszcze w czerwcu i lipcu. Rozstawa między rzędami wynosi 30 cm. Po wzejściu przerywa się rośliny, zostawiając między nimi odstępy 10—15 cm. Głębokość siewu wynosi 0,5—1,5 cm, ilość nasion na powierzchnię 10 m2 — 4—5 g. Nasiona pasternaku wschodzą podobnie jak nasiona marchwi po 2—3 tygodniach. Wskazane jest domieszać do nich nasion szybko wschodzących, np. rzodkiewki, dla wyznaczenia rzędów. Do zabiegów pielęgnacyjnych należy: przerywka, odchwaszczanie połączone ze spulchnianiem gleby i podlewanie. Zbiorów można dokonywać w październiku. Wykopany pasternak przechowuje się w piwnicy. Może również zimować w gruncie. Choroby. Na liściach pasternaku występuje choroba chwościk — w postaci żółtawych plam, powiększających się i brunatniejących. Zwalcza się ją przez opryskiwanie 1-procentową cieczą bordoską i niszczenie resztek roślinnych.Odmiany pasternaku.Okrągły Biały - Odmiana wczesna, uprawiana na sprzęt w lecie. Ma prawie kulisty korzeń.Guersney — o korzeniu póldługim. Lech - głównie dla przemysłu na susz oraz na świeżo do bezpośredniego spożycia. Blaszka liściowa zielona, korzenie (25-30 cm) o stożkowatym kształcie i białej nieciemniejącej barwie korzenia oraz białym przekroju.
Rzepa (Brassica campestris) Bardzo bliska krewna kapusty, zwana też kapustą polną. Warzywo bardzo popularne wśród Słowian i cenione do tego stopnia, że płacono nim daniny. Dzisiaj rzepa jest symbolem ale też i ubóstwa. Jakość rzepy zależy od gleby. Na glebach urodzajnych rzepa jest delikatnym i soczystym warzywem.Rzepa jest małokaloryczna i zawiera w sobie witaminę C, B1, B2, PP i A. Z mikropierwiatków posiada wapń, fosfor, żelazo, potas, magnez siarkę i jod. Ma w sobie ponad 7% cukru. Działa wzmacniająco i moczopędnie. Leczyć można nią wrzody, ropnie i trądziki. W tym celu gotuje się ją całą do miękkości, przecina na pół i przestudzona pociera się chore miejsca. Przy zaziębieniach, katarze czy anginie pijemy syrop z rzepy. Wydrąża się ja w środku, nasypuje cukru i po paru godzinach mamy syrop.Kto ma w domu stonogi, to nie ma lepszej łapki na te robactwo. Rzepę należy przeciąć, lekko zmiażdżyć i pozostawić do zagnieżdżenia się stonóg. Potem już całość zatopić we wrzącej wodzie i wyrzucić.
-----------------------------
Rzepę uprawiać można prawie na każdym stanowisku, najlepiej udaje się na glebach piaszczysto-gliniastych lub gliniasto-piaszczystych, nie zakwaszonych i mających dobre stosunki wodno-powietrzne. Nie ma wysokich potrzeb wodnych. Roślina kiełkuje już w temperaturze 2-3°C, jest odporna na krótkotrwałe przymrozki.Rzepę uprawia się w 2 lub 3 roku po nawożeniu obornikiem.Przedplonem dla rzepy może być dowolne warzywo oprócz roślin kapustnych i rzepowatych, nie należy jej uprawiać po sobie. Jest dobrym poplonem po wczesnych ziemniakach lub roślinach motylkowatych. Może być też uprawiana jako śródplon razem z marchwią lub ziemniakami.Przed siewem glebę należy nawieźć stosując 200 g nawozu azotowego i po 300 g fosforowego i potasowego. Dawki nawozów podane w przypadku stosowania saletry amonowej, superfosfatu potrójnego i soli potasowej 60%. W przypadku użycia innego nawozu dawka powinna być przeliczona.Roślinę sieje się na wiosnę w kwietniu, lub po poplonie w lipcu-sierpniu. Nasiona wysiewamy w rzędy co 20 cm na głębokość 1-2 cm. Na 1 m2 wystarczy około 0,3 g nasion. Ponieważ są one bardzo drobne, dla wygody siewu można je zmieszać z piaskiem. Po wschodach siewki przerywamy, pozostawiając między poszczególnymi roślinami 8-10 cm w rzędzie.Rzepa nie ma zbyt wysokich wymagań wodnych, ale podczas suchych i gorących okresów plantację należy podlewać.Rzepę można zbierać po około 8 tygodniach od siewu, a przechowywać zadołowaną w piasku w chłodnym pomieszczeniu.
Rzeżucha (Cardamine) Rzeżuchę znamy przede wszystkim jako zieloną ozdobę do baranka wielkanocnego i… nic więcej. Już Persowie przed wyprawami spożywali duże jej ilości z chlebem, król francuski Ludwik poznał jej orzeźwiające właściwości, gdy zamiast wody podano mu surówkę z rzeżuchy, a medycyna ludowa uważa, że pobudza produkcję cebulek włosowych.Rzeżucha jest jarzyną najbogatszą w jod łatwo przyswajalny przez organizm. Zawiera dużo żelaza, siarki i wapnia oraz witaminy C, A, B2, PP i E. Działa dezynfekująco zarówno w jamie ustnej jak i w przewodzie pokarmowym. Jest moczopędna i jadana w nadmiarze może doprowadzić u niektórych osób do zapalenia pęcherza moczowego. Rzeżucha jest polecana na dolegliwości tarczycy, kobietom w ciąży i karmiącym, chorym na cukrzycę, palaczom (na uporczywy kaszel). Pomaga w leczeniu wysypek i egzem. Poprawia wygląd cery, paznokci i włosów. Sok z rzeżuchy (zewnętrznie stosowany) rozjaśnia cerę, usuwa piegi i starcze plamy pigmentowe. Stwierdzono, że ci, co jadają rzeżuchę to bardzo trudno im… wyłysieć.Rzeżucha jest doskonała do kanapek i nie trzeba ich solić, bo ona sama jest pikantna. Jak siać rzeżuchę? Kupić nasionka, wsypać je do szklanki, zalać obficie wodą i gdy powstanie papka, należy ją rozsmarować na ligninie rozłożonej na tacy. Lignina nie może pływać w wodzie, ale musi być stale wilgotna. Kiedy rzeżucha wyrośnie na 5-7 cm należy ściąć ją nożyczkami tuż nad ligniną, posiekać i zjeść. Jest pikantna, ma ostry smak i zapach. Jeść należy po kilka łyżeczek dziennie samą lub na kanapkach.
Duża wartość odżywcza i łatwość uprawy powinny zachęcać do większego rozpowszechnienia tej rośliny w ogrodach działkowych, a nie tylko do wykorzystywania jej przy dekoracji stołu w okresie Świąt Wielkanocy.Rzeżucha zawiera pewne ilości białka, cukrów, soli mineralnych, karotenu, witaminy B, ale jej wartość polega głównie na 2—3-krotnie większej niż u pomidorów zawartości witaminy C.Rzeżucha ma bardzo krótki okres wegetacji, który w warunkach uprawy w gruncie wynosi 3—6 tygodni (w mieszkaniu znacznie krócej). Rośnie. wszędzie, na każdej glebie. Przed siewem można dać trochę saletry amonowej w ilości 10 g/m2. Sieje się wiosną w rzędy co 10—15 cm. Użytkuje w miarę potrzeby. W Polsce odmian nie wyróżnia się. Warto wiedzieć, że jest złym przedplonem dla innych roślin.
Rafiiiiiiiiii