ABC tynków.doc

ABC tynków część I - funkcje i klasyfikacja

Tynki wykorzystywane są w budownictwie od wielu tysiącleci. Niektóre ich rodzaje stosowane są w prawie niezmienionej postaci do dnia dzisiejszego, jednak wiele nowych typów wypraw tynkarskich opracowano w ostatnich dziesięcioleciach.
dr inż. Mariusz Gaczek, mgr inż. Sławomir Fiszer

Przygotowywane kiedyś prawie wyłącznie w całości na budowie, dzisiaj wytwarzane są fabrycznie w postaci suchych mieszanek do zarobienia wodą lub jako gotowe masy tynkarskie. Ciągle zmieniają się wymagania stawiane tynkom. Wiąże się to zarówno z rozwojem technologii, wprowadzaniem nowych materiałów i systemów budowlanych, tendencją do skracania czasu budowy i minimalizowania przerw technologicznych, dążeniem do prowadzenia prac także w temperaturach bliskich 0°C, jak też z potrzebą sprostania coraz to bardziej wyrafinowanym wymaganiom użytkowym. Wyprawy tynkarskie, jako zewnętrzne powłoki ścian czy stropów, oprócz funkcji dekoracyjno-ochronnych, wykorzystywane są bowiem do spełnienia różnych zadań specjalnych.
Do podstawowych funkcji tynków zalicza się: nadanie budowli i jej widocznym elementom estetycznego wyglądu, poprzez odpowiednie wyrównanie powierzchni, nadanie faktury i kolorystyki oraz ukształtowanie detalu architektonicznego, zabezpieczenie elementów budowli przed wpływami atmosferycznymi, mechanicznymi, ogniem, zabezpieczenie elementów budowli przed szkodliwym działaniem wilgoci występującej w pomieszczeniach, wygładzenie powierzchni pod powłoki malarskie, tapety, okładziny ceramiczne i in., stworzenie we wnętrzach niezbędnych warunków higieniczno-sanitarnych oraz poprawa mikroklimatu.

Podziały tynków
Istnieje wiele kryteriów klasyfikacji tynków, jednak w większości przypadków odnoszą się one do konkretnych ich rodzajów. Ogólny podział wypraw tynkarskich i krótką charakterystykę podano w tabeli 1. Oddzielną grupę stanowią tzw. suche tynki, czyli okładziny wykonane z płyt gipsowo-kartonowych lub gipsowo-włóknowych przymocowanych do ściany za pomocą specjalnej zaprawy.
W odniesieniu do wszystkich rodzajów tynków można dokonać podziału ze względu na:

·         miejsce zastosowania - tynki zewnętrzne, wewnętrzne,

·         sposób przygotowania masy tynkarskiej - przygotowywane w całości na budowie, przygotowywane z suchych mieszanek zarabianych wodą na budowie, gotowe masy tynkarskie,

·         sposób nanoszenia - nakładane ręcznie, mechanicznie (maszynowe).

Ponadto tynki zwykłe dzieli się ze względu na:

·         rodzaj zaprawy,

·         liczbę warstw zaprawy,

·         technikę wykonania (podział na kategorie),

·         materiał podłoża.

Tynki szlachetne dzieli się w zależności od:

·         sposobu wykonania (obrobienia powierzchni),

·         struktury (ziarnistości),

·         zastosowanych dodatków.

Z kolei wyprawy pocienione dzieli się z uwagi na:

·         rodzaj spoiwa,

·         rodzaj wypełniacza,

·         przyczepność do podłoża,

·         podciąganie kapilarne,

·         rodzaj faktury.

Oddzielne klasyfikacje istnieją w odniesieniu do suchych mieszanek tynkarskich. Dzieli się je w zależności od:

·         przeznaczenia,

·         ilości warstw tynku,

·         rodzaju wypełniacza,

·         gęstości objętościowej tynku,

·         wytrzymałości wyprawy na ściskanie,

·         wartości współczynnika przewodzenia ciepła zapraw ciepłochronnych.

Warunkiem prawidłowego spełniania przez wyprawę tynkarską stawianych jej wymagań dekoracyjnych, ochronnych i specjalnych, a także jej trwałości, jest przestrzeganie zasad doboru właściwego rodzaju tynku, przygotowania podłoża, przygotowania masy tynkarskiej oraz układania i fakturowania tynku, jak również pielęgnacji i konserwacji wyprawy. Zagadnienia te w odniesieniu do poszczególnych rodzajów tynków zostaną omówione w kolejnych artykułach z cyklu ABC tynków.

ABC tynków część II - tynki zwykłe - zastosowanie

Tynki zwykłe to wyprawy wykonywane z zapraw budowlanych zwykłych, bez dodatków dekoracyjnych, środków wodoszczelnych, kwasoodpornych itp.

dr inż. Mariusz Gaczek, mgr inż. Sławomir Fiszer

Zaprawy do wykonywania tych tynków przygotowywane są przede wszystkim na bazie spoiw mineralnych. Ponadto stosuje się lepiszcza mineralne i mieszaniny spoiw z lepiszczami. Unowocześnione wersje tynków zwykłych wykonywane są z mas tynkarskich przygotowywanych na budowie z suchych mieszanek fabrycznych, mogących zawierać dodatki i domieszki modyfikujące niektóre właściwości zapraw. Są to najczęściej środki uplastyczniające, utrzymujące wodę zarobową, regulujące czas wiązania, przyspieszające twardnienie. Tynki tego typu nazywane są tynkami uszlachetnionymi lub modyfikowanymi.
Tynki zwykłe dzieli się ze względu na: miejsce zastosowania, sposób nanoszenia, materiał podłoża, liczbę warstw zaprawy, technikę wykonania, rodzaj użytej zaprawy.
W zależności od miejsca zastosowania rozróżnia się tynki zewnętrzne i wewnętrzne, a wśród tych ostatnich - ścienne i sufitowe.
Z uwagi na sposób nanoszenia zaprawy na podłoże rozróżnia się: tynki nakładane ręcznie kielnią albo pacą i tynki wykonywane mechanicznie za pomocą różnego rodzaju urządzeń.
Ze względu na rodzaj materiału stanowiącego podłoże wyprawy rozróżnia się tynki nakładane na:

·         podłoża z elementów ceramicznych i z cegły wapienno-piaskowej,

·         podłoża z betonów kruszywowych (monolityczne i z prefabrykatów),

·         podłoża z betonów komórkowych,

·         podłoża gipsowe i gipsobetonowe,

·         podłoża z płyt wiórkowo-cementowych i wiórkowo-magnezjowych,

·         podłoża drewniane, z płyt pilśniowych, paździerzowych itp.,

·         podłoża metalowe.

W zależności od liczby zasadniczych warstw zaprawy nanoszonych kolejno na podłoże i różniących się właściwościami rozróżnia się:

·         tynki jednowarstwowe ? uzyskiwane przez naniesienie narzutu bezpośrednio na podłoże,

·          tynki dwuwarstwowe ? składające się z obrzut...