Pasternak B. ''Doktor Żywago''.pdf

Borys Pasternak

Doktor Żywago

Przełożyła

Ewa Rojewska-Olejarczuk

Wybitny pisarz rosyjski Borys Pasternak (1890-1960), poeta, prozaik i tłumacz,

debiutował w r. 1914 zbiorem „Blizniec w tuczach”. Od owej chwili opublikował wiele

tomów poetyckich, dając się poznać jako twórca o bardziej indywidualnym, nowatorskim

obliczu, operujący śmiałymi skojarzeniami pojęciowymi, zaskakującą częstokroć metaforyką

i budową wiersza. Od symbolistów przejął wiarę w magię słowa, od futurystów dynamikę i

łamanie składni, lecz pomimo owych wpływów stworzył poezję całkowicie nowej,

niepowtarzalnej jakości. (wydania polskie: „Poezje”, Piw 1962 oraz „Drogi napowietrzne i

inne utwory”, Czytelnik 1973). Był także Pasternak autorem szkiców autobiograficznych oraz

tłumaczeń m.in. Szekspira, Goethego, Słowackiego. Jednakże dziełem jego życia pozostaje

powieść „Doktor Żywago”, która uzyskała szeroki rozgłos światowy i wiele wydań za

granicą; w Zsrr wszakże w ostatnim dopiero czasie doczekała się publikacji. Autor po jej

ukończeniu (w r. 1954) stał się ofiarą zorganizowanej nagonki i obiektem niewybrednej

krytyki, zarzucającej mu subiektywizm, brak zaangażowania społecznego, zdradę

komunistycznych ideałów. W wyniku tej kampanii popieranej przez władze zmuszony był

odmówić przyjęcia literackiej nagrody Nobla, którą przyznano mu w 1958 r. „Doktor

Żywago” to wielki epicki, a zarazem przeniknięty najczystszą poezją fresk ukazujący

rewolucję w zwierciadle indywidualnych ludzkich losów. Realistyczny opis łączy się tu z

impresyjną wizją rewolucji jako żywiołu, który Pasternaka jednocześnie fascynował i

przerażał. Książka jest protestem przeciwko zadawaniu gwałtu naturze ludzkiej, niszczeniu

wszystkiego, co w człowieku indywidualne, wolne, twórcze, choćby w imię wielkiej idei. Z

drugiej strony stanowi również próbę odpowiedzi na pytanie, jak wyglądać powinna moralna

odpowiedzialność jednostki za historię. Rozważania autora i jego refleksje wykraczają

jednakże daleko poza konkretne tło i uwarunkowania historyczne - noszą cechę

autentycznego uniwersalizmu. To właśnie stanowi o nieprzemijającej wartości dzieła.

Księga pierwsza

Część pierwsza

Pośpieszny o piątej

Szli i szli, śpiewając „Wieczne odpoczywanie”, a kiedy milkli, zdawało się, że nadal

śpiewają odruchowo nogi, konie, porywy wiatru.

Przechodnie przepuszczali kondukt, liczyli wieńce, żegnali się. Ciekawscy przyłączali

się do orszaku, pytali: „Kto umarł?” Odpowiadano im: „Żywago”. - „Ach tak, rozumiem”. -

„Ale nie on, ona.” - „To wszystko jedno. Niech spoczywa w pokoju. Bogaty pogrzeb.”

Przemykały bezpowrotnie ostatnie nieliczne minuty. „...pańska jest ziemia i

napełnienie jej, okręg ziemi i wszyscy, którzy mieszkają na nim.” *1 Duchowny, robiąc znak

krzyża, rzucił garść ziemi na Marię Nikołajewnę. Zaśpiewano „Z duszami sprawiedliwych”.

Zaczął się straszny pośpiech. Trumnę zamknięto, zabito gwoździami, zaczęto opuszczać do

grobu. Zadudnił deszcz brył, którymi pośpiesznie, czterema łopatami, zasypywano mogiłę.

Wkrótce wyrósł na niej pagórek ziemi, na którym stanął dziesięcioletni chłopczyk.

Tylko w stanie otępienia i zobojętnienia, jaki ogarnia żałobników pod koniec

uroczystego pogrzebu, mogło się komuś wydawać, że chłopiec chce wygłosić mowę nad

grobem matki.

Podniósł głowę i niewidzącym spojrzeniem obrzucił jesienne pustkowie i kopuły

klasztoru. Jego perkatonosą buzię wykrzywił grymas. Szyja się wygięła. Gdyby takim ruchem

podniósł łeb wilczek, byłoby jasne, że zaraz zawyje. Chłopiec zasłonił twarz rękami i załkał.

Nadciągająca chmura jęła chłostać go po rękach i twarzy mokrymi biczami zimnej ulewy. Do

grobu zbliżył się mężczyzna w czerni, z zakładkami na wąskich, obcisłych rękawach. Był to

brat zmarłej i wuj płaczącego chłopca, były duchowny, na własną prośbę zwolniony ze

święceń, Mikołaj Nikołajewicz Wiedeniapin. Podszedł do chłopca i wyprowadził go z

cmentarza.

1 * Ps. 23, 1. Wszystkie cytaty z Pisma Świętego w przekładzie J. Wujka.

Nocowali w klasztorze, w pokoiku, który zaproponowano wujowi po starej

znajomości. Była wigilia Pokrowy. Nazajutrz mieli wyjechać z wujem daleko na południe, do

jednego z gubernialnych miast Powołża, gdzie ojciec Mikołaj pracował w redakcji

miejscowej postępowej gazety. Bilety na pociąg były kupione, rzeczy spakowane i stały w

celi. Z leżącego w pobliżu dworca wiatr przynosił płaczliwe pogwizdywania manewrujących

parowozów.

Pod wieczór znacznie się ochłodziło. Dwa umieszczone na poziomie ziemi okna

wychodziły na kawałek niepozornego ogrodu, obsadzonego krzewami żółtej akacji, na

zamarznięte kałuże drogi i na ten kraniec cmentarza, na którym tego dnia pochowano Marię

Nikołajewnę. Ogród był pusty, jeśli nie liczyć kilku mieniących się jak mora grzęd posiniałej

z zimna kapusty. Kiedy nadlatywał wiatr, nagie krzewy akacji szamotały się jak szalone i

kładły się na drodze.

W nocy zbudziło Jurę stukanie do okna. Ciemna cela była niesamowicie oświetlona

białym drgającym blaskiem. Jura w samej koszuli podbiegł do okna i przywarł twarzą do

zimnej szyby.

Za oknem nie było ani drogi, ani cmentarza, ani ogrodu. Na dworze szalała zamieć, w

powietrzu dymił śnieg. Można było pomyśleć, że burza spostrzegła Jurę i wiedząc, jaką budzi

grozę, lubuje się wywieranym na chłopcu wrażeniem. Świstała, wyła i na wszelkie sposoby

starała się przyciągnąć jego uwagę. Z nieba zwój za zwojem spływały nie kończące się bele

białej materii, spowijając ziemię pogrzebowymi całunami. Na całym świecie nic nie mogło

się jej przeciwstawić.

Pierwszą myślą Jury, kiedy zszedł z parapetu, było pragnienie ubrania się i

wybiegnięcia na dwór, żeby coś zrobić. To obawiał się, że śnieg zasypie klasztorną kapustę i

nikt jej nie odkopie, to znów, że w polu zasypie mamę, a ona nie będzie miała sił się temu

oprzeć i odejdzie w ziemię, w głąb, jeszcze dalej od niego.

Znowu wszystko skończyło się płaczem. Zbudził się wujek, mówił mu o Chrystusie i

pocieszał, a potem ziewał, podchodził do okna i stał zamyślony. Zaczęli się ubierać. Świtało.

Dopóki żyła matka, Jura nie wiedział, że ojciec dawno ich porzucił, że rozjeżdża po

rozmaitych miastach Syberii i zagranicy, hula i nurza się w rozpuście, i że dawno przeputał i

rozrzucił na wiatr ich milionowy majątek. Zawsze mówiono Jurze, że ojciec jest w

Petersburgu czy też na jakimś jarmarku, najczęściej w Irbicie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: