CHOROBY WIRUSOWE SKÓRY
Najczęstszymi chorobami wirusowymi skóry są:
a. należące do grupy opryszczek:
- opryszczka zwykła (herpes simplex)
- ospa wietrzna
- półpasiec
b. brodawki skórne i płciowe
c. mięczak zakaźny
d. należące do grupy ospy:
- guzy dojarek
- krowianka przeszczepiona
e.pryszczyca
W ostatnich latach istotnym problemem jest zakażenie wirusem HIV powodującym zespół AIDS.
Definicja – są to zmiany drobnopęcherzykowe, na rumieniowym podłożu, umiejscowione głównie na granicy błon śluzowych i skóry, ze skłonnością do nawrotów.
Etiopatogeneza – wirus herpes simplex:
- typu 1 (HSV 1) – zmiany na błonach śluzowych jamy ustnej, wargach, twarzy, tułowiu, kończynach
- typu 2 (HSV 2) – zmiany w obrębie narządów płciowych i pośladków
Objawy – wystąpienie wykwitów poprzedzone jest często pieczeniem i świądem. Następnie pojawiają się rumień, lekki obrzęk i tworzy się zgrupowanie pęcherzyków. Pęcherzyki z przezroczystą treścią, mają dobrze napiętą pokrywę. Po przerwaniu tej pokrywy odsłaniają się płytkie nadżerki pokrywające się strupami. W ciągu 10 dni zmiany ustępują.
Szczególnie dokuczliwa jest opryszczka nawracająca, gdy dochodzi do ponownego pojawienia się zmian w dość regularnych odstępach czasu.
Przy obecności zmian wypryskowych na skórze (atopowe zapalenie skóry) łatwo dochodzi do uogólnionego wysiewu pęcherzyków , często z towarzyszącą wysoką gorączką i ciężkimi objawami ogólnoustrojowymi (wyprysk opryszczkowy).
Lokalizacja – zmiany wywołane przez HSV 1 najczęściej umiejscowione są na twarzy, wargach, błonie śluzowej jamy ustnej. Może też dojść do zajęcia rogówki – zmiany te są bolesne, uporczywe, mogą powodować upośledzenie wzroku.
Zmiany wywołane przez SV 2 w okolicy narządów płciowych dotyczą:
- u mężczyzn – dotyczy napletka, żołędzi
- u kobiet – warg sromowych
Leczenie – podstawową zasadą jest przestrzeganie higieny i unikanie przenoszenia palcami wydzieliny z pęcherzyków!!!
W lekkich przypadkach – leczenie miejscowe, np. acyklowir w kremie, Foskarnet w maści lub maść cynkowa. W cięższym przebiegu podawany jest doustnie acyklowir.
Uaktywniają wirusa herpes simplex: - infekcyjne choroby gorączkowe i zakaźne - grypa, przeziębienie, itp.- dłuższe przegrzanie (np. silne nasłonecznienie) lub oziębienie ciała- czynniki obniżające odporność, takie jak: okres miesiączkowania, przemęczenie fizyczne, choroby zębów czy silny stresCzy zarażenia się opryszczką można uniknąć? Opryszczka jest szczególnie zaraźliwa w okresie występowania pęcherzyków surowiczych, które szybko i łatwo ulegają przerwaniu. Podstawową zasadą profilaktyki jest unikanie w tym okresie bliskiego bezpośredniego kontaktu z osobą z objawami opryszczki (nie całować), jak i z przyborami do higieny osobistej i sprzętem kuchennym osoby chorej. Oznacza to zakaz korzystania ze wspólnego ręcznika, szminki, picia z wspólnej szklanki, itp. Ograniczenia te dotyczą zwłaszcza osób chorych w okresie aktywnym choroby-pękania pęcherzyków z płynem surowiczym.
Definicja – ostra choroba zakaźna, głównie wieku dziecięcego, charakteryzująca się wykwitami pęcherzykowo-krostkowymi w obrębie skóry i błon śluzowych oraz na ogół niezbyt nasilonymi objawami ogólnymi.
Etiopatogeneza – czynnikiem wywołującym jest Herpes varicela zoste rvirus, ten sam, który powoduje półpaśca.
Objawy – zmiany początkowo maja charakter grudkowo-rumieniowy, a w ich obrębie powstają pęcherzyki i wykwity krostkowe, wyraźnie odgraniczone, zagłębione w części środkowej. Po kilku dniach tworzy się strup.
Schorzenie najczęściej występuje u dzieci pomiędzy 2-6 r.ż. Okres wylęgania wynosi 14 dni, a choroba trwa 2-4 tyg. Przebieg u osób dorosłych może być niekiedy ciężki.
Lokalizacja – wykwity na twarzy, owłosionej skórze głowy, tułowiu, kończynach, rzadziej na stopach i dłoniach.
PÓŁPASIEC
Definicja – zmiany pęcherzykowe i pęcherzowe na podłożu zapalnym, o jednostronnym układzie, z nasilonymi objawami bólowymi.
Etiopatogeneza – czynnikiem wywołującym jest wirus Herpes varicela zoster virus. Ten sam powoduje ospę wietrzną. Schorzenie występuje u osób, które przebyły w przeszłości ospę wietrzną i u których doszło do reaktywacji utajonego zakażenia w zwojach czuciowych lub zakażenie nastąpiło w wyniku zetknięcia się z chorym na wietrzną ospę.
Wirus ten wykazuje powinowactwo do układu nerwowego.
Objawy – Pierwszym objawem jest nerwoból, który wyprzedza wysiew właściwych wykwitów. Nerwobóle utrzymują się przez cały czas trwania choroby. Następnie dochodzi do wysiewu pęcherzyków na rumieniowym podłożu, zgrupowanych w obrębie obszarów skóry odpowiadających segmentom nerwowym. Po 2-3 dniach następuje zmętnienie zawartości pęcherzyków. Po ok. 2 tyg. Zmiany zasychają w strupki i ustępują, najczęściej bez pozostawienia blizny.
Czynniki wywołujące reaktywację zakażenia nie są w pełni poznane, ale generalnie dochodzi do niej
· u osób z osłabioną odpornością
· przy poważnych infekcjach
· leczeniu immunosupresyjnym
· chorobami nowotworowymi
· w okresach stresów i osłabienia
· po szczepieniu
Lokalizacja – zmiany najczęściej umiejscowione są w górnej części twarzy, często w okolicy oczodołu. Zmiany mogą występować też na tułowiu (półpasiec międzyżebrowy, lędźwiowy).
Grupa ta obejmuje następujące odmiany kliniczne wywołane wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV – Human Papilloma Virus).
- HPV typ 1 – brodawki stóp
- HPV typ 2,4 – brodawki zwykłe
- HPV typ 3, 10 – brodawki płaskie młodocianych
- HPV typ 6, 11 – kłykciny kończyste
- HPV typ 6,16, 18, 35, 52 – rak szyjki macicy
Najnowsze badania wykazały, że przyczyną większości raków szyjki macicy jest zakażenie wirusowe. Samo zakażenie HPV nie prowadzi do raka. Większe znaczenie maja czynniki dodatkowe m. in. zakażenie wirusem opryszczki.
(kurzajki)
Definicja – grudki o hiperkeratotycznej, nierównej powierzchni, nie powodujące objawów ogólnych, z tendencją do samoistnego ustępowania.
Etiopatogeneza – HPV 2. Okres wylęgania od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Objawy - wykwitem pierwotnym jest grudka o średnicy od kilku do kilkunastu mm, barwy szarobrunatnej lub zbliżonej do koloru skóry., o wyniosłej, szorstkiej powierzchni, usadowiona w skórze niezmienionej.
Brodawki mogą być pojedyncze lub mnogie (w wyniku samoprzeszczepiania się wirusa).
Przebieg jest przewlekły, wielomiesięczny lub nawet wieloletni.
Lokalizacja – najczęściej palce rąk, wały paznokciowe, niekiedy pod płytką paznokciową, na stopach (tu może dojść do zlewnych zmian o hiperkeratotycznej powierzchni – brodawki mozajkowe).
Leczenie – zamrażanie płynnym azotem, łyżeczkowanie, elektrokoagulacja, kwas salicylowy, kwas mlekowy.
a. łyżeczkowanie – po odkażeniu skóry alkoholem lub innym środkiem, znieczulenie 1%lignokainą, zaczynając od brzegu zmiany przeprowadza się wyłuszczenie brodawki za pomocą ostrej łyżeczki. Mało nasilone krwawienie można opanować przykładając tampon „spongostan”
b. płynny azot – okolice ze zmianami chorobowymi należy unieruchomić, tak aby podczas zabiegu możliwy był ucisk. Aplikator z płynnym azotem przykłada się do brodawki na ok. 5 sekund, doprowadzając do jej zbielenia. Po prawidłowo wykonanym zabiegu w ciągu doby powstaje pęcherz podnaskórkowy z brodawką w części centralnej. Nożyczkami należy ściąć pęcherz i zastosować opatrunek uciskowy. Jeżeli zamrożenie nie było dostateczne, nie dojdzie do wytworzenia pęcherza i zabieg należy powtórzyć! Przy brodawkach umiejscowionych w okolicy wału paznokciowego należy postępować ostrożnie. Można tu łatwo uszkodzić macierz i łożysko paznokcia.
c. plaster salicylowy – stosowany jest głownie przy brodawkach zlokalizowanych na podeszwach stóp. Brodawkę zakleja się plastrem zawierającym do 60% salicylu i pozostawia na 5 dni. Dostatecznie rozmiękczoną (zbielałą) brodawkę można wyłuszczyć ostrą łyżeczką.
Fot. 4. Brodawki pospolite ręki
Definicja – brodawki stóp są dwojakiego rodzaju: głębokie, bolesne, na ogół nieliczne zmiany oraz bardziej powierzchowne , zlewne wykwity (brodawki mozajkowe).
Etiopatogeneza – HPV 1
Objawy – początkowo drobna grudka rozrasta się w szerszą i głębszą, pokrytą dużą ilością nawarstwień hiperkeratotycznych. Zmianom towarzyszy bolesność. Kolor jest zbliżony do koloru skóry zdrowej. Charakterystyczne są czerwono-brunatne, punktowe przebarwienia, związane z drobnymi zakrzepami w kapilarach brodawek. To odróżnia je od modzeli czy nagniotków.
Brodawki mozaikowe, które są powierzchowne, na ogół rozległe, częściowo zlewające się i zwykle długotrwałe, często nawracają.
Zakażenia HPV 1 pozostawiają trwałą odporność. Sposób ustępowania brodawek stóp wywołanych przez HPV 1jest bardzo charakterystyczny. Wszystkie wykwity równocześnie stają się czarne, a podłoże silnie zaczerwienione. Tego typu zmiany są zapowiedzią samoistnego ustępowania.
Leczenie – krioterapia, elektrokoagulacja, środki keratolityczne.
Brodawki na stopie (paluch).
BRODAWKI PŁASKIE (MŁODOCIANYCH)
Definicja – są to zazwyczaj liczne, płaskie, gładkie, drobne, jakby nałożone na skórę grudki.
Etiopatogeneza – HPV 3, 10
Objawy – grudki gładkie, o nieco błyszczącej powierzchni lub chropowate, na ogół tylko nieznacznie wyniosłe ponad powierzchnię skóry i niewiele różniące się barwa od otoczenia. Zwykle są liczne i rozsiane.
Przebieg jest rozmaicie długi. Na ogół zmiany ustępują samoistnie. Jednak u osób o obniżonej odporności mogą się utrzymywać przez wiele lat. Ustępowanie w sposób charakterystyczny – wszystkie wykwity jednocześnie ulegają zaczerwienieniu i obrzękowi. Dalej następuje samoistne cofanie się zmian w ciągu kilku tygodni.
Leczenie – 0,05 – 0,1% kwas witaminy A w płynie lub maści, środki złuszczające z rezorcyną lub siarką, powierzchowna krioterapia
BRODAWKI PŁCIOWE (KŁYKCINY KOŃCZYSTE)
Definicja – przerosłe, uszypułowane twory brodawkowate (guzki) o kalafiorowatej powierzchni, umiejscowione głównie w okolicy narządów płciowych.
Etiopatogeneza – najczęściej przenoszone są drogą płciową i wywoływane przez HPV 6, 11. Te również powodują kłykciny płaskie szyjki macicy i brodawczaki krtani.
Objawy – wykwity mają charakter przerosłych brodawek, które zlewają się tworząc kalafiorowate , zwężone u podstawy twory. Grudki wielkości łebka od szpilki są koloru białawo czerwonego. Wskutek zwiększonej wilgotności dochodzi do maceracji ich powierzchni, zakażeń bakteryjnych i drożdżakowych z wydzielaniem nieprzyjemnych woni.
Okres trwania jest rozmaicie długi. Zmiany mogą ustępować samoistnie.
Lokalizacja – u kobiet – wargi sromowe, u mężczyzn wewnętrzna powierzchnia napletka, rowek zażołędny, często też okolice odbytu.
Fot. 6. Kłykciny kończyste sromu
Fot. 5. Kłykciny kończyste żołędzi
Definicja – są to twarde, półprzezroczyste guzki barwy masy perłowej z pępkowatym zagłębieniem w części środkowej. Z zagłębienia tego przy ucisku wydobywa się kaszowata treść. Zmiany występują w obrębie naskórka.
Etiopatogeneza – czynnikiem wywołującym jest Poxvirus (z grupy ospy). Okres wylegania 2-7 tyg. Bardzo duża zakaźność. Większa podatność na zakażenia wykazują dzieci i osoby ze zmniejszoną odpornością.
Objawy – wykwitem pierwotnym jest guzek wielkości 2-6 mm, kształtu kopulastego lub okrągłego, barwy woskowobiałej, z pępkowatym zagłębieniem w części środkowej. Po nakłuciu guzka i naciśnięciu wydobywa się z niego charakterystyczna treść barwy masy perłowej.
Wykwity są na ogół liczne, jeśli są pojedyncze to są większe.
Czas trwania jest kilkumiesięczny. Zmiany mogą ustępować same bez pozostawienia blizny.
Lokalizacja – skóra rąk, twarzy, okolice narządów płciowych – najczęściej. Guzki mogą być wszędzie, nawet na błonach śluzowych.
Leczenie – łyżeczkowanie, wyciskanie mechaniczne treści. Po zabiegach stosujemy nalewkę jodową. Elektrokoagulacja, krioterapia.
Definicja – zmiany pęcherzowe i nadżerkowe, głównie w jamie ustnej, o ostrym gorączkowy przebiegu.
Etiopatogeneza – czynnikiem wywołującym jest wirus z grupy Coxsackie. Zakażenie dotyczy bydła. U ludzi dochodzi do zakażenia po spożyciu przetworów mlecznych lub bezpośrednio od zwierząt. Okres wylęgania 2-4 dni.
Objawy i lokalizacja – wykwitem pierwotnym jest pęcherz surowiczo-ropny na zapalnej podstawie. Najczęstszym umiejscowieniem jest jama ustna. Zmianom skórnym towarzyszy bolesność, ślinotok, podwyższona temperatura. Na dłoniach i stopach mogą pojawiać się niewielkie pęcherze. Czas trwania choroby – kilkanaście dni.
2
bibiariel