13_14.pdf

Szkoła Konstruktorów

“Szkoła Konstruktorów” nabrała

rozpędu. Otrzymujemy wiele listów.

Bardzo cieszą nas szczegółowe

rozwiązania nadsyłane przez

doświadczonych praktyków − oby ich

było jak najwięcej − a z drugiej

strony, bardzo zależy nam na

ujawnieniu młodych i bardzo

młodych talentów, którzy dopiero

raczkują w elektronice. Jak wynika z

listów, niektórzy z Was nie bardzo

wierzą we własne siły i są pełni

obaw. Okazuje się, że to właśnie ci

nieśmiali uczestnicy nadsyłają wiele

oryginalnych i ciekawych pomysłów.

Nie obawiajcie się więc popełnienia

jakichś błędów, przysyłajcie także

rozwiązania częściowe.

Zadanie 11

Układ powiadamiający

Bardzo często, gdy dzwoni telefon, jesteś−

my akurat poza zasięgiem słyszalności jego

dzwonka (np. u sąsiadów, czy na zewnątrz

domu). Jeśli nie mamy automatycznej sekre−

tarki − rozmowa nie zostanie odebrana.

Tematem kolejnego zadania jest więc

skonstruowanie w miarę prostego urządze−

Ze względu na opóźnienia w wydawaniu

EdW przedłużam termin nadsyłania prac do

15 lutego.

Rozwiązanie zadania 8

Tematem zadania numer 8 było opracowa−

nie jakiegokolwiek urządzenia służącego do

rozrywki lub robienia nieszkodliwych dowci−

pów. Nadesłaliście kilkadziesiąt rozwiązań.

Większość zawierała schematy układów. Nie−

które listy zawierały tylko ogólne idee. Otrzy−

małem też dwa działające modele.

Najwięcej projektów dotyczyło pomiaru re−

fleksu, czyli szybkości reakcji na bodźce.

Proponujecie dwa rodzaje refleksomierzy.

Jeden rodzaj porównuje wyniki dwóch za−

wodników i wskazuje szybszego. Drugi rodzaj

mierzy i pokazuje opóźnienie reakcji jednego

zawodnika.

Refleksomierze

porównawcze

Przemysław Sztoch

nia powiadamiającego.

Powinno to być urządzenie podobne do te−

lefonicznego pagera. Wszystko wskazuje, że

trzeba tu wykorzystać fale radiowe w pasmie

obywatelskim 27MHz. Nadajnik może być za−

silany z sieci. Urządzenie będziemy włączać

i zabierać odbiornik ze sobą wychodząc z do−

mu. Zasilany z baterii odbiornik musi być nie−

wielki, pobierać kilka miliamperów prądu

i sygnalizować wezwanie dźwiękiem.

Bardzo praktycznym zastosowaniem było−

by użycie go w roli pagera dla dzieci. Często

jesteśmy świadkami, jak mama krzyczy na ca−

łą okolicę wzywając swoje bawiące się na

dworze dziecko. Wystarczy włożyć taki pager

dziecku do kieszeni i nie trzeba krzyczeć, wy−

starczy nacisnąć przycisk w nadajniku.

Warto pomyśleć, czy nie można przesyłać

zakodowanej informacji − wtedy albo trzeba

wykorzystać różne sekwencje dźwięków, al−

bo tak jak w pagerze − wyświetlacz (z diodami

LED?).

Przy większej mocy nadajnika i większym

zasięgu byłby to niemal prawdziwy pager.

Przy ocenianiu prac będę brał pod uwagę

dwie główne sprawy:

− część w.cz, w szczególności wielkość i po−

bór prądu odbiornika,

− sposób kodowania umożliwiający przesła−

nie kilku rodzajów wezwania.

Choć ma to być urządzenie radiowe, roz−

wiązanie nie musi koniecznie zawierać do−

kładnego opisu toru w.cz, można skupić się

na sposobie kodowania. Jak widać, szansę na

nagrodę mają także wszyscy ci, którzy nie

znają się na technice w.cz. Oczywiście przed−

stawienie kompletnego układu bardzo zwięk−

sza szansę na nagrodę. Nie zapomnijcie o po−

dawaniu źródeł, z których korzystacie, bo mo−

żecie zostać posądzeni o plagiat.

Pomysłodawcą zadania jest Jakub Blichar−

Autor lub autorzy najlepszych rozwiązań

zostaną uhonorowani wybranymi przez

siebie zestawami AVT o łącznej wartości

150 zł. Autorzy opublikowanych propo−

zycji zadań będą mogli wybrać zestaw(y)

AVT o wartości 30 zł. Nie trzeba od razu

określać, jakie zestawy czy podzespoły

chce się otrzymać w nagrodę − laureaci

otrzymują pocztą stosowną ankietę z fir−

my AVT.

Rozwiązanie zadania powinno zawierać

schemat elektryczny i dokładny opis

działania; model i schematy montażowe

nie są wymagane. Na rozwiązania cze−

kamy do końca miesiąca podanego na

okładce EdW (zadanie 11 − do 15 lute−

go1996).

Ponieważ w naszym konkursie biorą

udział uczestnicy zarówno bardzo mło−

dzi, jak i zdecydowanie starsi, bardzo

prosimy, podawajcie w listach swój

wiek. Jeśli macie telefon, podajcie jego

numer.

Jeżeli oprócz rozwiązania zadania ze

Szkoły przysyłacie lisy do redakcji lub

odkryte błędy do erraty, to powinny być

one umieszczone na oddzielnych kart−

kach.

Przemysław Sztoch z Wielunia proponuje

układ według rysunku 1

rysunku 1. Pisze: Z pewnością

każdy spotkał się z konkursami, w których

bierze udział dwóch zawodników. Prowadzą−

cy zadaje pytania i ten uczestnik, który pierw−

szy naciśnie przycisk i odpowie prawidłowo,

otrzymuje punkt. Układ, który zaprojektowa−

łem służy właśnie do przeprowadzania tego

typu quizów. Zasada działania jest bardzo

prosta. Ta osoba, która pierwsza naciśnie

przycisk spowoduje, że na zatrzasku z bramki

OR zostanie utrwalony stan H. Następnie na

wyjściu odpowiedniej bramki NAND powsta−

nie stan L, który zablokuje możliwość powsta−

nia stanu L na wyjściu drugiej bramki NAND.

Dlatego tylko u jednego zawodnika zapali się

dioda LED. Równocześnie z zapaleniem dio−

dy zacznie piszczeć brzęczyk piezo (musi to

być wersja z generatorem).

Na pierwszy rzut oka układ wygląda trochę

dziwnie. Zwykle dwie tak połączone bramki

NAND wykorzystywane są jako przerzutnik R−

S; wtedy w spoczynku na obydwu wejściach

występuje stan wysoki. Tu nie wykorzystuje−

my ich w roli przerzutnika, dlatego w pierw−

szej chwili wygląda, że układ nie będzie dzia−

rysunku 1

Jakub Blichar−

ski z Kielc.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97

skonstruowanie w miarę prostego urządze−

nia powiadamiającego.

Przemysław Sztoch

ski z Kielc

Szkoła Konstruktorów

Rys. 2a. Propozycja Macieja Sypniew−

skiego.

Rys. 1. Układ Przemysława Sztocha z Wielunia.

łał. Wszystko jest w porządku, wystarczy

przeanalizować poziomy logiczne w stanie

spoczynku, czyli po naciśnięciu przycisku ze−

rującego S3.

Najprostszy układ porównawczy zapropo−

nował Maciej Sypniewski

Maciej Sypniewski

żarówki z latarki pobierają prąd rzędu 0,3A.

Wymaga to zastosowania tranzystorów więk−

szej mocy, np. BD135 lub jeszcze większych.

Oczywiście, zamiast żarówek, trzeba za−

stosować diody LED. Wtedy wystarczą jakie−

kolwiek tranzystory małej mocy NPN. Zmody−

fikowany układ pokazany jest na rysunku 2b

rysunku 2a. Układ

jest godny uwagi, ale ma jedną cechę, która

może przeszkadzać: wymaga zastosowania

przełączników o dwóch stanach stabilnych,

a nie przycisków o działaniu chwilowym. Być

może nadawałyby się tu wyłączniki instalacyj−

ne, jakich używamy w mieszkaniach do zapa−

lania światła. W układzie Maćka “podejrzane”

jest tylko użycie żarówek − być może jest to

układ pochodzący ze starej literatury. Typowe

rysunku 2a

rysunku 2b.

Rezystory połączone równolegle z diodami

świecącymi nie są konieczne − zapobiegają

one minimalnemu świeceniu diody, gdy drugi

uczestnik naciśnie swój przycisk.

Układ działający na podobnej zasadzie, ale

zdecydowanie bardziej rozbudowany, propo−

nuje Jarosław Chudoba

rysunku 2b

Rys. 2b. Modyfikacja układu.

Jarosław Chudoba z Gorzowa Wlkp.

Schemat pokazany jest na rysunku 3

Po przyciśnięciu przycisku P3 zostanie po−

dane przez chwilę napięcie na wejście zega−

rowe przerzutnika 4027, który zmieni stan

wyjść na odwrotny. Stan niski z wyjścia (nóż−

ka 1) uruchomi licznik 4060. Z jego wyjść

można uzyskać częstotliwość 2 i 4Hz przy za−

rysunku 3. Oto

fragment listu:

Rys. 3. Gra zręcznościowa Jarosława Chudoby.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97

Maciej Sypniewski ze Strzałkowa.

Schemat pokazany jest na rysunku 2a

rysunku 2a

rysunku 2b

Jarosław Chudoba

rysunku 3

Szkoła Konstruktorów

Rys. 4. Wykorzystanie

negatorów z wejściem

Schmitta.

193 i 74HCT193. Mało tego, ze względu na

zalety, produkowana jest też wersja CMOS

rodziny 4000 (napięcie zasilania 3...18V)

o oznaczeniu 40193. Licznik ten ma dwa we−

jścia: CLU i CLD. Podanie krótkich, ujemnych

impulsów na wejście CLU zwiększa stan licz−

nika, na wejście CLD − zmniejsza. Wystarczy

zastosować jedną taką kostkę, dekoder 1z16

(CMOS 4514, 4515 albo 2 popularne 4028)

i prosty układ kształtujący jak najkrótsze im−

pulsy, złożony z bramek. Na początek gry na−

leży do licznika wpisać liczbę 7 lub 8, wyko−

rzystując wejście LOAD kostki 193. Oczywiś−

cie z 16 dostępnych stanów licznika można

wykorzystać tylko 15, aby gracze mieli równe

szanse. Dodatkowo można skrajne diody LED

zastąpić brzęczykiem − zasygnalizuje on zwy−

cięstwo jednego z graczy. Impulsy podawane

na wejścia kostki 193 muszą być jak najkrót−

sze, nawet rzędu kilkudziesięciu czy kilkuset

nanosekund, by do minimum zmniejszyć ry−

zyko jednoczesnego wystąpienia impulsów

na obu wejściach. Spróbujcie proszę swych

sił, zaprojektujcie taki układ. Wyprowadzenia

kostek 40193 (74193) i 4028 podane są na ry−

ry−

stosowaniu kwarcu 3,2768MHz. Jedna z tych

częstotliwości wchodzi na wejście licznika do

trzech 4017. Diody D1−D3 zapalają się kolej−

no, a dioda to sygnał dla graczy, że trzeba na−

cisnąć przyciski. (...) Jeśli przycisk P1 został

przyciśnięty czybciej, niż przycisk 2, to zosta−

nie otwarty tranzystor T2. Uruchomi to układ

555, który wygeneruje jeden impuls. Impuls

ten zostanie zliczony przez licznik 4026. Gracz

1 otrzymuje punkt, a gracz 2 nie, bo na kolek−

torze T1 test napięcie wysokie, które nie mo−

że uruchomić drugiego układu 555. Zawod−

nik, który nie dostał punktu powinien puścić

przycisk jako pierwszy.

Pomysł Jarka jest bardzo dobry, przede

wszystkim ze względu na obecność układu

wyzwalającego z kostkami 4060 i 4017.

Wspomniany poprzednio prosty układ Maćka

nie ma takiego układu i sygnał startu musi

być podawany przez trzecią osobę, lub od−

dzielny układ z diodą lub piszczkiem piezo. Ja−

rek wykorzystał też liczniki i wyświetlacze ob−

razujące wynik. Idea jest więc godna pochwa−

ły, jednak układ mógłby być prostszy, a po−

nadto zawiera kilka błędów.

Przykładowo nigdy nie stosuje się mecha−

nicznego styku na wejściu zegarowym prze−

rzutnika (4027), bo drgania styków spowodu−

ją zliczenie nie jednego, tylko kilku lub kilku−

nastu impulsów. Brakuje tu ponadto rezysto−

ra polaryzującego. Jeśli wyjście jednego ukła−

du CMOS jest połączone z wejściem innego,

“po drodze” nie powinny być dołączone rów−

nolegle ani kondensatory ani tym bardziej re−

zystory (od tej zasady są jednak nieliczne wy−

jątki). Dla uzyskania podanych częstotliwości

2 i 4Hz, trzeba zastosować kwarc 32,768kHz.

Ponadto sposób uruchomiania układu przez

podawanie napięcia masy jest bardzo ryzy−

kowny. A tak uruchomiane są kostki 555.

Układ można zdecydowanie odchudzić −

wszystko wskazuje, że jedna kostka CMOS

40106, zawierająca sześć negatorów z we−

jściem Schmitta może zrealizować funkcje

pełnione przez układy 4027, 4060, 4017, 555,

555.

Szczegóły pozostawiam Wam, drodzy.

Spróbujcie zastąpić wspomniane kostki sześ−

cioma negatorami. Na rysunku 4

negatorów z wejściem Schmitta. A może

warto również tranzystory T1 i T2 zastąpić

bramkami NAND lub NOR, jak w układzie z ry−

sunku 1? Trudniej dostępną kostkę 4026

i wyświetlacz można zastąpić układem 4017

z dziesięcioma diodami LED. Spróbujcie prze−

projektować układ według podanych wskazó−

wek, potraktujcie to jako zadanie domowe −

właśnie tu jest okazja, żeby ciekawą ideę po−

daną przez Jarka zrealizować możliwie prosto

i tanio. Powodzenia!

Na podobny pomysł wpadł Karol Herda

sunku 5.

Można też połączyć dwa liczniki 193 i za−

stosować dekodery i wskaźniki 7−segmento−

we. Na początku każdej rundy, do licznika (zli−

czającego od 0 do 99) należy wpisać liczbę 49

lub 50.

Karol Herda, pomimo popełnonych błę−

dów, otrzymuje drobny upominek, nie tyle za

układ, co za pomysł i próbę jego realizacji.

Refleksomierze pomiarowe

Witold Warda

Karol Herda

z Krasnegostawu. Karol pisze: W zabawie

uczestniczą dwie osoby. Każda ma przed so−

bą przycisk. W urządzeniu jest linijka złożona

z diod LED. Na początku świeci się środkowa

dioda. Zabawa polega na jak najszybszym na−

ciskaniu swego przycisku. Gdy jeden z graczy

naciska szybciej od drugiego, świecący punkt

przesuwa się ze środka w którąś stronę.

Szybkość przesuwania zależy od różnicy częs−

totliwości wciskania przycisków. Gra kończy

się, gdy któryś z graczy przesunie świecący

punkt na sam brzeg linijki.

Idea zaproponowana przez Karola jest bar−

dzo ciekawa. Proponowany przez niego układ

jest jednak bardzo skomplikowany. Nie poda−

ję schematu ideowego, bo układ zawiera kil−

kanaście kostek, między innymi kosztowne

i mało popularne przetworniki LM2917N, sze−

reg wzmacniaczy operacyjnych, liczne bram−

ki, liczniki i dekodery. Autora można uspra−

wiedliwić, bo jest bardzo młody i jak pisze,

jest to jego pierwszy samodzielnie zaprojek−

towany układ. Mało tego, należy go pochwa−

lić za wysiłek włożony w obmyślenie całego

urządzenia. Karol ma jeszcze dużo czasu, że−

by wypracować w sobie cechę bardzo ważną

dla każdego elektronika−konstruktora: umie−

jętność uproszczania wszystkiego, co się tyl−

ko da uprościć, bez utraty istotnych funkcji.

A jak już zdążyliście zauważyć przy rozwiąza−

niach poprzednich zadań, cecha ta nie jest po−

wszechna wsród konstruktorów−amatorów.

Podaną przez Karola ideę można zrealizo−

wać w bardzo prosty sposób wykorzystując

czterobitowy licznik rewersyjny (dwukierun−

kowy) o oznaczeniu 74193. Ten popularny

i bardzo pożyteczny licznik pochodzi z rodziny

TTL, dostępny jest również w wersji 74HC

Karol Herda

Witold Warda z Łodzi proponuje następu−

jące rozwiązanie:

Zadaniem zawodnika jest jak najszybsze

uderzanie ręką w przycisk. Liczba uderzeń

w ciągu na przykład jednej sekundy, jest po−

rysunku 4 podałem tyl−

ko kilka z licznych sposobów wykorzystania

Rys. 5. Wyprowadzenia

układów 40193, 4028, 4017.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97

sunku 5

Witold Warda

rysunku 4

Szkoła Konstruktorów

Andrzej Lehr z Krakowa nadesłał schemat

rozbudowanego czterocyfrowego licznika,

sterowanego generatorem kwarcowym

1MHz, zbudowanego z układów TTL LS. Nie

zamieszczam schematu, bo nie polecam po−

czątkującym elektronikom budowy układów

z kostek TTL w wersji bipolarnej. Ponadto Au−

tor popełnił błędy w układzie sterowania. Przy

nietypowym wykorzystaniu bipolarnych kos−

tek TTL trzeba dokładnie rozumieć szczegóły

budowy stopni wejściowych i płynących tam

prądów. Ze wszystkimi kostkami CMOS jest

inaczej, bo ich wejścia w ogóle nie pobierają

prądu. Niestety Andrzej o tym zapomniał i je−

go układ nie będzie pracował. Szczegóły doty−

czące układów TTL i CMOS poznacie stopnio−

wo w nowym cyklu o układach cyfrowych,

który właśnie zaczyna się w EdW.

Niemniej jednak projekt Andrzeja wyróżnia

się kilkoma cennymi rozwiązaniami. Rysunek

i opis są bardzo staranne. Przełącznik umożli−

wia wybór bodźca: świetlny lub dźwiękowy.

Sam jestem ciekawy, czy czas reakcji na róż−

ne bodźce będzie jednakowy, czy będzie się

znacznie różnił. Czterocyfrowy licznik Andrze−

ja pozwoli precyzyjnie określić wyniki (oczy−

wiście trzeba przeprowadzić większą ilość

prób).

Ponadto Andrzej, jako jeden z nielicznych,

proponuje wykorzystanie tylko jednego przy−

cisku zarówno do zerowania układu, jak i do

właściwej zabawy.

Dużo prostszy układ, ale działający na zbli−

żonej zasadzie, nadesłał Damian Tendera

Rys. 6. Refleksomierz Witolda Wardy.

rys. 7. Licznik 4017 ze swej na−

tury liczy do 10 i nie trzeba łączyć wyjścia Q9

z wejściem RST. Sposób zerowania kostki U1

jest więc niejako podwójnie błędny. W połą−

czeniu z rysunku 6 licznik U1 liczy do dziewię−

ciu, a nie do dziesięciu, na co zresztą wskazu−

je liczba dołączonych diod. Sygnał dla następ−

nego licznika powinien być pobierany ze specjal−

nie do tego celu przeznaczonego wyjścia CO.

W obwodach zasilania diod LED nie stosu−

je się potencjometrów, tylko rezystory stałe

o wartości zależnej od napięcia zasilania

(300 W ...2,2k W ).

Ale ogólnie, propozycja Witka jest dobra.

Nie zapomniał on na przykład zastosować

układu gaszącego drgania styku, czyli R3, C6

i bramki z wejściem Schmitta. Brawo!

Witek zaproponował liczenie impulsów

z przycisku w ciągu określonego czasu. In−

Rys. 7. Obwód

zerowania.

kazywana przez licznik. Licznik jest kasowany

wyłączeniem zasilania: po włączeniu zasila−

nia, U1 i U2 są kasowane krótkim sygnałem

dodatnim dzięki elementom C3 i C4. (...) Stan

1 na wyjściu Q układu NE555, umożliwia pra−

cę bramki U4. Możliwe jest wtedy zliczanie

impulsów z przycisku W2. Diody LED2−10

wskazują jednostki, LED11−21 dziesiątki.

Znów idea jest słuszna, ale układ pokazany

na rysunku 6

Damian Tendera

z Radostowic. Układ zawiera bramki NOR

4001 i licznik 4017, sterujący dziesięcioma

LEDami. Damian przeprowadził nawet szereg

prób, ale jego układ nie działał zgodnie z ocze−

kiwaniami. Wszystko dlatego, że Autor zapo−

mniał o kilku drobiazgach.

Podobny, trochę bardziej rozbudowany

układ proponuje Piotr Wójtowicz

Damian Tendera

Piotr Wójtowicz z Bodzecho−

wa. Schemat refleksomierza jego pomysłu

jest pokazany na rysunku 8

Piotr Wójtowicz

rysunku 6 zawiera błędy. Na przykład do

zerowania po włączeniu zasilania oprócz kon−

rysunku 8. Autor pisze: Cho−

Rys. 8. Refleksomierz Piotra Wójtowicza.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97

nym rozwiązaniem jest pomiar czasu opóźnie−

nia między pojawieniem się bodźca (świetlne−

go lub dźwiękowego), a reakcją polegającą na

naciśnięciu przycisku. Przeciętny czas reakcji

wynosi około 0,2 sekundy. Wśród rozwiązań

znalazłem trzy propozycje tego typu. Swego

czasu sam przedstawiłem na łamach Elektro−

niki praktycznej refleksomierz mierzący czas

reakcji (EP 11/94).

Andrzej Lehr

densatora należy zastosować rezystor, jak po−

kazano to na rys. 7

rys. 7

rysunku 6

rysunku 8

Szkoła Konstruktorów

Rys. 9. Wstępny schemat blokowy.

Rys. 10. Przebiegi czasowe w układzie z rysunku 9.

Rys. 11. Poprawiony schemat

blokowy.

dzi o jak najszybsze naciśnięcie przycisku S1

(STOP). Układ scalony 555 działa jako prze−

rzutnik astabilny, dioda D1 ukazuje stan na je−

go wyjściu. Gdy jest tam stan wysoki, genera−

tor na bramce C jest uruchamiany przez

wzmacniacz na T2. Jednocześnie włącza się

generator na bramce D, uruchamiający prze−

twornik piezoceramiczny. Generator na bram−

ce C jest podłączony do wejścia licznika

4017, który zlicza jego impulsy. Aby wyłączyć

generator na bramce C należy przycisnąć

przycisk STOP. Wtedy zatyka się tranzystor

T2 i wyłączają generatory. Przycisk S2 służy

do zerowania licznika.

Po usłyszeniu sygnału z przetwornika pie−

zo szybko naciskamy przycisk S1. Wtedy na

wyświetlaczu D2...D11 odczytujemy wynik −

im mniej diod się świeci, tym lepszy refleks.

Nie znaczy to jednak, że układ jest dopra−

cowany. Przede wszystkim element S1 musi

być przyciskiem mającym dwa stany stabilne

(załącz, wyłącz), a nie przyciskiem działającym

chwilowo, jak sugeruje to schemat. Ponadto

układ jest zbyt rozbudowany.

Już wcześniej namawiałem Was do mak−

symalnego uproszczenia układu, tu muszę

udzielić kolejnych rad. Przed przystąpieniem

do projektowania układu należy przeprowa−

dzić analizę, co chcemy osiągnąć, czyli jak

układ ma działać. Dobrze jest na tym etapie

wyobrazić sobie układ jako przysłowiową

czarną skrzynkę i dokładnie określić jakie za−

dania ma ona realizować. Jakie będą wejścia?

Jakie wyjścia? Jakie sygnały pojawią się na

wejściach i wyjściach? Jakie będą zależności

czasowe między sygnałami?

Ponieważ idea zaproponowana przez Piot−

ra jest bardzo dobra, spróbujmy wspólnie za−

projektować układ od początku.

Po usłyszeniu sygnału z brzęczyka (lub po

zaświeceniu diody) gracz powinien jak naj−

szybciej nacisnąć przycisk STOP.

Wejściem naszego układu na pewno bę−

dzie przycisk STOP. Możemy zastosować

dwa następne przyciski: START i KASOWA−

NIE, ale lepiej byłoby funkcje startu i kasowa−

nia zrealizować automatyczne. Szczególnie

start nowego cyklu powinien następować

bez udziału gracza.

Rys. 12. Ostateczny schemat ideowy.

Rys. 13. Przebiegi czasowe.

Do wyświetlania wyniku, czyli czasu reak−

cji, służyć będzie linijka diod LED sterowana

kostką 4017. Wyjściem będzie też brzęczyk

piezo i dioda LED. Dla uproszczenia decyduje−

my się na brzęczyk zawierający własny gene−

rator.

Na początek schemat blokowy układu mo−

że wyglądać tak, jak na rysunku 9

rysunku 9

dzimy do wniosku, że układ nie jest dobry

i należy go zmodyfikować, aby można było za−

stosować przycisk o działaniu chwilowym

i żeby natrętny brzęczyk pracował krótko, od

początku cyklu do naciśnięcia przycisku

STOP. Do tego celu trzeba wykorzystać jakiś

układ zapamiętujący impulsy − oczywiście bę−

dzie to przerzutnik typu RS. Po modyfikacji

schemat blokowy będzie wyglądał jak na ry−

ry−

rysunku 10. Po analizie obu rysunków docho−

sunku 11. Próbujemy go zrealizować jak naj−

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 1/97

rysunku 9. Natomiast

przebiegi w układzie mogą być takie, jak na

rysunku 10

sunku 11

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: