DZIEWANNA
Roslina o wysokości około 2m. W ziołolecznictwie wykorzystuje się (zwłaszcza przy schozreniach dróg oddechowych oraz w stanach zapalnych żołądka i jelit) jej żółte kwiaty, które ze względu na zawarte w nich śluzy i saponiny mają działanie wykrztuśne i osłaniające. Niekiedy stosuje sie też odwar z lisci, korzystnie działające na oparzenia, odleżyny, stłuczenia i wysypki alergiczne. W Polsce najczęsciej spotyka się dziewannę wielkokwiatową, dziewannę kutnerowatą i dziewannę drobnokwiatową.
Zastosowanie: Wewnętrznie: Kwiaty dziewanny dzięki zawartym w nich saponinom zwiększają wytwarzanie śluzu w drogach oddechowych i ułatwiają jego odkrztuszanie. Zawartość śluzów wpływa na właściwości powlekające, co jest wykorzystywane do ochrony błony śluzowej dróg oddechowych przed bodźcami drażniącymi. Ze względu na wymienione działania kwiat dziewanny najszersze zastosowanie ma przy przeziębieniach przebiegających z chrypką, uporczywym kaszlem (suchym - osłania podrażnioną błonę śluzową i mokrym - pomaga odkrztuszać wydzielinę). Wykazano także ich działanie przeciwwirusowe, dlatego są pomocne przy grypie. Dziewannę stosuje się również jako lek osłaniający w stanach zapalnych żołądka i jelit. Zewnętrznie: Zewnętrznie odwary przygotowane z tej rośliny stosuje się do płukania gardła i jamy ustnej (w anginie, przy przeziębieniu), ale również do okładów na chore miejsca (rany, stłuczenia, owrzodzenia, oparzenia, odleżyny, odmrożenia oraz odczyny alergiczne). Obecnie w przemyśle kosmetycznym używa się kwiatów dziewanny jako składnika rozjaśniającego włosy i nadającego im połysk.
Przeciwwskazania: Gdy wystepuje nadwrażliwość na kwiat dziewanny.
Ostrzeżenia:Ze względu na brak danych dotyczących stosowania nie zaleca się podawnia dzieciom poniżej 12 roku życia, kobietom w ciąży i okresie karmienia piersią. Stosować po konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem należy sprawdzić datę ważności podaną na opakowaniu. Nie należy stosować leku po terminie ważności. Należy przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w zamkniętych opakowaniach, zgodnie z wymaganiami producenta, chronić od światła, wilgoci i wpływu obcych zapachów.
Dziewanna wielkokwiatowa- Verbascum thapsiforme Schr.
Dziewanna drobnokwiatowa - Verbascum thapsus L.
Dziewanna kutnerowata - Verbascum phlomoides L.
Dziewanna lekarska, gorzyknot, knotnica leśna lub polna, dziwizna, szabla, kędzie-rzawica leśna
Yerbascum thapsus L. — Dziewanna drobnokwiatowa
Yerbascum thapsiforme Schrad. — Dziewanna wielkokwiatowa (rodz. Scrophula-riaceae).
Jest wysoką, dochodzącą do 2 m wysokości rośliną, pokrytą biało-żółtymi włoskami. Rośnie na piaszczystych, słonecznych miejscach, na skrajach lasów, przydrożach i łąkach. Jako roślina dwuletnia, w pierwszym roku wypuszcza liście — duże, szerokie, gęsto owłosione. W drugim roku wytwarza kwiatostany. Kwiaty są złocistożółte, osadzone po kilka na górnej części łodygi. Cała roślina wydziela przyjemny miodowy zapach.
Dziewannę można również uprawiać w ogrodzie. Lubi miejsca słoneczne, suche, udaje się na każdej glebie, jednak lepiej uprawiać ją na ziemi żyznej, gdyż tylko wówczas rozrasta się dobrze. Nasiona wysiewa się na powierzchnię ziemi, lekko ugniatając.
Zbiór kwiatów powinien odbywać się stopniowo — podczas całego okresu kwitnienia; codziennie, w dni pogodne, bezdeszczowe, zaraz po obeschnięciu rosy. Wyskubuje się korony kwiatów (tylko żółte płatki), delikatnie, nie ścinając. Kwiaty układamy w koszach i suszymy natychmiast po przyniesieniu do domu, najlepiej w ciemności, rozkładając cienką warstwą, nie poruszając ich w czasie suszenia.
Surowiec jest nietrwały. Trzeba go przechowywać w szczelnych pudlach, dobrze ubity, w ciemnym i suchym miejscu. Nieprawidłowo przechowywany surowiec traci swoje wartości lecznicze.
Właściwości lecznicze
Surowcem są kwiaty (Corolla Verbasci).
Skład chemiczny i działanie
Surowiec zawiera saponiny, związki flawonoidowe, śluzowe, żółte barwniki, olejek lotny, węglowodany, związki tłuszczowe i kwas jabłkowy. Działa wykrztuśnie, przeciwskurczowo i osłaniająco. Działanie wykrztuśne poprzedzone jest rozpuszczeniem śluzu w oskrzelach.
Zastosowanie
W medycynie ludowej dziewanna używana jest powszechnie jako lek przeciwkaszlowy (z miodem). W medycynie oficjalnej również najczęściej stosowana w schorzeniach dróg oddechowych, jak kaszel, chrypka, astma oskrzelowa, oraz w zaburzeniach przewodu pokarmowego, jak „kolka” żołądkowa i jelitowa.
Zewnętrznie stosuje się niekiedy dziewannę w postaci okładów na oparzenia, stłuczenia, w stanach ropnych skóry (pryszcze, krosty) oraz w nerwobólach.
Postacie leku
Napar. Łyżkę stołową kwiatów dziewanny zalać szklanką wrzącej wody, zagotować, dokładnie odcedzić. Pić 2—3 razy dziennie po l/2 szklanki naparu.
Odwar. 4—8 łyżek stołowych kwiatów dziewanny zalać 2 szklankami zimnej wody, gotować 30 minut. Odcedzić. Przykładać na chore miejsca.
xarxar