CA 2007-00.pdf

Commodore & Amiga

MAGAZYN FANÓW COMMODORE 64 I KLASYCZNYCH AMIG

nr 0

grudzień

2007

Krystian Grzenkowicz w ostatnim numerze C&A (padiernik1995)piałootatnimpowitaniuJadrogi

CytelnikuwitamCiporapierwy

CoonacająliteryC&wikociwłacicielikomputerówC64imiganietrebachybawyjaniadByłto

mieicnikktóryukaywałinieprerwanieiregularnieodtycnia1992rokudoamegokooca(warto

podkrelidłowo„regularnie”– wtamtychcaachniewytkiepimamogłyitympocycid)Maga-

zyn C&A niebyłjedynympowiconymrównocenieKomciowiimii– nienależyapominado Kebabie

czy o C64 +4 & Amiga Wytkietepimamiałyjednąwpólnącech– tworonebyłypreanówwrc

maniakówtychpryjemnychkomputerkówDlacegoatemchciałbymreaktywowadwłanie C&A ? Z pro-

tejprycynybyłotopoprotumojeulubionepiemkotamtejepoki

DiwXXIwiekuwydawałobyiżekomputeryomiobitowenaaweodeływprełodokrytą

mrokiemniepamicijednaknie!ŻyjąimająicałkiemdobredikireomwoichwielbicieliMo-

waocywicienietylkoo„acoanejPolce”(tymacoaniemwaktłumaconoaintereowaniepocci-

wą„eddieiątkącwórką”wpierwejpołowielat90-tych)aleocałymwiecie

NiecoinacejmaiprawamigąTenkomputerjet(ocymwieluniewie!)rowijanyajegomożli-

wocitaleroną(chodidoC64powtałowmidycaiekilkaintereującychudokonaleoprto-

wych)Wnaymmagaynie(prynajmniejwerowymnumere)ajmiemyijednakgłówniemigą

klaycnąItonawettąnajbardiejklaycnąwródklaycnych(awicopartąnaproceoreMotorola

680X0)Dlacego?ZprotejprycynyTakąwłaniemigpoiadamJetjecedrugiowieleitotniej-

ypowódklaycnamigamarówniewieluanówcoC64

kądibiereaintereowaniekomputeramiubiegłegotulecia?Trudnoodpowiediednatopytanie

niemniejjednakbewątpieniaaintereowanietojetogromneOberwujrynekretroodjakiegocau

itwierdamżerowijaionbardodynamicniewietniepredająikładankiprebojówlat80-

tych(mowaocywicieograch)prenaconedlaobecnychultranowocenychkonol(XBOX360P3

Wii)Ogromnąpopularnociącieąiremake’ipopularnychkilkanacielattemugierIwreciewytar-

cywejdnajakikolwiekerwiaukcyjny(npllegroe-Bay)abyprekonadiżeamatorówtarego

prtuniebrakuje

Gdybymmiałwyjanidtoaintereowaniepowiediałbymże– wbrewopiniilanowanejchociażbypre

stare C&A – komputerykiedybyłycymwicejniżtylkonardiemNiechcpowtaradoklepanych

ormułowaoalepowiemto(aracejnapi)arównoC64jakimiga(takżetariZXpectrum)to

komputeryduąLudiewyciągajątaryprtpiwnicy(wgldniedobywajągowinnypoób)uru-

chamiająikorytająniegoTrudnowyjanidtenenomenalebewątpieniaitniejeWartoteżdodad

żenienamnikogo(conienacyżeoobytakienieitnieją)ktopodobnympietymemtraktowałby

taregopeceta

Prejdmyteradoamego C&A CytawłanieerowynumertegomagaynuJakauważyłejegoob-

jtodniejetbytimponującaCóżilodcaujakąmogpowicidnatworeniepimajetogranico-

naDlategoteżwracamiapelemdoWZYTKICHCytelnikówpiciepicieijecerapicie

TematykaartykułówojakieWaprojetdowolnajeliocywiciedotycydbdąkomputerówpod

znaku oflagowanego C.

ZdajobierównieżprawżewieleoóbbdierocarowanychtymnumeremKrytykajetjaknajbar-

dziej wskazana, niemniej jednak – jelichodtrochależyWamnatymabypiemkoukaywałoidalej–

pryłóżcieidojegorowojucymwicejniżtylkokrytyką(powtarampiciepicieijecera

picie!)jeliWamnieależytokrytykmożecieobiemiałopodarowadboipocoonawówca?

teraajmijmyibieżącymnumeremNietetychronicnybrakcauichdwydaniagopredwita-

miprawiłyżenienajdiecietubytwieleartykułówPocątkującychużytkowników(cyliniegdyiej-

Tytułem wstępu ................................................................................................. 2

W dość długawym wstępie Rednacz usiłuje wyjaśnić, po co i dla kogo reaktywowane zostało C&A. Omawia też nie-

zwykle ubogą zawartość bieżącego numeru, nieudolnie próbując usprawiedliwić się brakiem czasu. Tak czy inaczej,

choć wstępniaki nie cieszą się dużą poczytnością, z tym pierwszym warto się zapoznać.

Klan (odc. 1)....................................................................................................... 4

Klan to nie tylko nudnawa polska telenowela. To także nasz minicykl, dotyczący komputerów spod znaku C=. Pierw-

szy numer C&A z 1992 roku zapoczątkował podobny cykl, nazwany tytułem jeszcze chyba nudniejszej telenoweli

(Dynastia). Nie każdy jednak ma dostęp do archiwum C&A, a zatem warto powtórzyć podstawowe dane dotyczące

naszych ulubionych komputerków. Może zachęcą one kogoś do ich kupna albo chociaż do wyjęcia z szafy i odkurze-

nia?

W co się bawić i w co się nie bawić ................................................................ 11

Nie ukrywam, że plany były ambitne. W zerowym numerze, jako że jest to numer świąteczny, miałem szczery zamiar

zamieścić szereg opisów gier dla Amisi i dla Komcia. Niestety, życie jest brutalne, a czas nie jest z gumy. Dlatego

też w tym wydaniu znajdziecie jedynie listę hitów i shitów, utworzoną na podstawie portali lemon64.com i lemonami-

ga.com.

Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie ................................................................ 14

Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że część produkcji na C64 czy Amigę zaginęła w mrokach dziejów. Warto zapo-

znać się z tym artykułem, bo a nuż ktoś z Was jest szczęśliwym posiadaczem którejś z opisanych tu gier? Jeśli tak,

koniecznie dajcie znać. Przyczynicie się niechybnie commodorowskiej społeczności, a i mi osobiście, jako że opisy-

wane gierki przypadły mi do gustu.

PLANY NA PRZYSZŁOŚĆ, CZYLI CO NAS CZEKA W KOLEJNYM NUMERZE

Plany, jak zwykle, są ambitne, a co z nich wyjdzie - czas pokaże. Gdybym był

szczęśliwym posiadaczem magicznej kuli i umiałbym

zaglądać w przyszłość, to stwierdziłbym, że pisem-

ko będzie miało nieco większą objętość. Jeśli

zaś chodzi o zawartość kolejnego numeru, to

zapewne znajdziemy tam kontynuację Klanu

(Atak klonów - jak sam tytuł mówi, rzecz bę-

dzie o klonach Amigi i C64). Pewnie ujrzymy

również nowe notowanie listy hitów i shitów (na

podstawie Waszych gło- sów?), okraszonej - być

może - opisem lub recenzją jednej czy dwóch gierek. Dla

początkujących interesujący może być artykuł o tym, jak

przygotować do pracy Kom- cia i Amisię, jak traktować

dyskietki i kasety, jak ustawić skos głowicy

w magnetofonie... Ci, którzy chcieliby, ale

się boją (kupić sprzęt, oczywiście) powinni przeczytać o emulatorach.

KONTAKT:

ca_mag@wp.pl

Bardzo przysłużysz się rozwojowi na-

szego maga, przysyłając na powyższy

adres e-mail wszelkie artykuły związa-

ne z Komciem lub z Ami. Ich tematyka

może dotyczyć rzeczy proponowanych

w ramce obok (Plany na przyszłość),

ale wcale nie musi.

Aby nie było nieporozumień: jakiekol-

wiek artykuły tu publikowane nie wiążą

się z żadnym wynagrodzeniem dla ich

autora i zastrzegam sobie prawo do ich

drobnej korekty.

ychgracy)atakżetychktórydopierochcąropocądwojąprygodkomputeramiCommodore

(wiemżetacyteżą!)achcamdoprebrniciapreniecoprydługiodcinek Klanu . Pozwoli on zorien-

towadiniecowmodelachkomputerówbydmożeachcidowyjciaayiodkureniataregokom-

ciaalboamiibydmożewreciepowolidecydowadktórykomputerwartokupid W co się bawid... oraz

Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie traktująograchkomputerowychWartoajredidotychartykułów

bogranietorecypryjemnaabyważeipożytecna

TobybyłonatylewtymprydługimwtpieMamnadiejżetopierwepowitanieniebyłootatnim

Rednacz

W niniejszym artykule (o tytule prowokacyjnym, bo nic przecież nie przeminęło, a już na pewno nie nasze

komputerki) przedstawię modele najbardziej popularnych komputerów firmy Commodore. Oznacza to, że nie

znajdziemy tutaj charakterystyki Amigi 1000, 1500 czy innych „dwuipółtysiączek”. W kwestii ośmiobitowców

ograniczę się zaś do C64 oraz C128.

Małe jest piękne, czyli 8 bit

Commodore 64

Ten najwspanialszy na świecie komputer ośmiobitowy ujrzał światło dzienne w styczniu 1982 roku. Oznacza

to, że już od ćwierćwiecza bawi (uczy, wychowuje) rzesze fanów na całym świecie. Co oferuje ta – przez bardzo

długi czas – najlepiej oprogramowana maszynka świata? Zobaczmy.

Procesor

C64 wyposażono w 8-bitowy mikroprocesor MOS Technology 6510. Był to w zasadzie standardowy procesor

6502 (używany m.in. w Commodore PET, ale także w Atari czy Apple), potrafiący jednak „widzieć” znacznie

więcej pamięci RAM. W nowszych wersjach komcia zastąpiono go modelem 8500, który był nowocześniejszy i

tańszy od swojego poprzednika, a jednocześnie z nim kompatybilny. Procesor taktowany jest zegarem około 1

MHz (dokładnie 0,985 MHz w wersji PAL oraz 1,023 MHz w przypad-

ku NTSC).

Pamięć

Pamięć RAM ma oszałamiającą pojemność 64 KB, natomiast ROM

około 20 KB. W pamięci ROM znajdziemy system operacyjny oraz im-

plementację języka BASIC (niestety, straszliwie ubogą wersję 2.0).

Po uruchomieniu komputera do dyspozycji użytkownika

pozostaje około 38 KB (doskonale znany wszystkim

napis: 38911 BASIC BYTES FREE), jednak możliwe

jest uzyskanie niemal pełnych 64 KB (po programo-

wym odłączeniu pamięci ROM).

Grafika

Za grafikę w C64 odpowiada video chip – VIC-II 6567. W trybie

tekstowym udostępnia on 40 kolumn po 25 wierszy (istnieją wprawdzie programy, potrafiące zmusić C64 do

pracy w trybie 80 znaków, efekt jednak nie jest specjalnie interesujący). Najwyższa rozdzielczość w trybie gra-

ficznym to hi-res: 320x200. W trybie multicolor można pracować w rozdzielczości 160x200. Układ VIC-II ofe-

ruje zdefiniowaną fabrycznie liczbę kolorów, a jest ich 16.

Dużą zaletą układu graficznego w C64 jest obsługa duszków ( sprites ), czyli dowolnie definiowanych ruchomych

obiektów, niezależnych od trybu graficznego. Nasz ulubiony komputer potrafi obsłużyć 8 duszków.

Powyższe dane dotyczące grafiki komcia podawali jego konstruktorzy w roku 1982. Nieco później użytkownicy

odkryli, że możliwości naszej maszynki są jednak znacznie większe. Głównie członkom tzw. demosceny za-

wdzięczamy piękne obrazki w 128 kolorach czy też zwiększoną znacznie (nawet do kilkudziesięciu) ilość dusz-

ków…

Dźwięk

Pierwszy kontakt z „sześćdziesiątkączwórką” (oczywiście w latach bezpośrednio po jej powstaniu) powodował

zazwyczaj u użytkowników opad szczęki do samej ziemi. Było to spowodowane w znacznej mierze możliwo-

ściami muzycznymi tego komputera.

Układ dźwiękowy w C64 nosi wdzięczną nazwę SID. Jest

on monofoniczny i ma 3 syntezatory dźwiękowe podłą-

czone do jednego filtra. Możliwe jest generowanie czte-

rech kształtów fali: trójkątnej, piłokształtnej, prostokątnej

ze zmiennym wypełnieniem oraz szumu. Falę o kształcie

sinusoidalnym udawało się z dużym powodzeniem symu-

lować.

Niewiele osób wie, że w roku 1996 magazyn komputero-

wy Byte umieścił układ SID w dwudziestce najważniej-

szych wynalazków w historii komputeryzacji.

Oprogramowanie

Przez wiele lat Commodore 64 był najlepiej oprogramo-

wanym komputerem świata. Zdecydowana większość so-

ftu to gry, niemniej jednak nie brakuje wielu doskonałych

programów użytkowych z każdej niemal dziedziny życia

(programy zarządzające bazami danych, arkusze kalkula-

cyjne, edytory tekstu, programy graficzne, muzyczne,

edukacyjne i wiele, wiele innych).

Ciekawostką dla niektórych może być fakt, że oprócz

znanego wszystkim GEOS-a (okienka dla C64) powstały

(i są wciąż rozwijane) inne systemy operacyjne, np. LUnix

(implementacja Linuxa) czy Contiki (oferujący obsługę

TCP/IP).

Dane techniczne C64:

Procesor: MOS Technology 6510 (lub w nowszych wersjach 8500),

0,985 MHz (PAL) lub 1,023 MHz (NTSC)

Układgraiki: MOS Technology 6567 (NTSC) lub 6569 (PAL) (w now-

szych wersjach odpowiednio 8562 i 8565), znany jako VIC-II (VIC -

Video Interface Controller)

Układdwiku: MOS Technology 6581 (w nowszych wersjach 8580),

o nazwie SID (SID - Sound Interface Device)

PamidRM: 64 KB

PamidROM: 20 KB (8 KB BASIC, 8 KB KERNAL, 4 KB generator zna-

ków)

Tryb tekstowy: 40x25nakówkażdynak8x8pikeliwjednym16

kolorówmożliwepredeiniowanieetawunaków

Tryby graficzne: 320x200, 1 bit na piksel (tzw. hi-res) , 160x200, 2

bity/piksel (tzw. multicolor).

Dwik: 3nieależnegłoy6oktaw4ktałtyalidowyboru

(trójkątnypiłoktałtnykwadratowyemiennymwypełnieniem

oraum)możliwodmianyparametrówobwiedni(DR)(4bity

nakażdą)

Portywejcia/wyjcia: videoTVRF2portydżojtików(9pinowe)

port dla cartridge, port dla magnetofonu (Datasette), port szeregowy

R232ynaeregowadladrukarkilubtacjidyków(użytkownicy

opracowalirodielaceumożliwiającekorytanieobuurądeo

naraz), zasilanie: 5 V DC i 9 V AC

Commodore 128

Śmiało można powiedzieć, że C128 to również najwspanialszy komputer ośmiobitowy świata, ponieważ model

ten jest kompatybilny z C64.

To ostatni ośmiobitowy komputer produkowany przez firmę Commodore. Posiada 128 KB pamięci RAM i 72

KB ROM. Dla C128 opracowano specjalną wersję systemu operacyjnego GEOS (GEOS 128).

Komputer ten wyposażony jest w dwa procesory: MOS 6510

(dzięki temu zachowano kompatybilność z C64), ale

również Z80A. Ten drugi procesor umożliwia pra-

cę pod kontrolą systemu CP/M. Generalnie o

C128 mówiło się wówczas „3 w 1”. Skąd aż

trzy? Komputer ten umożliwia pracę w trzech

trybach. Po pierwsze: tryb C128, po drugie:

tryb C64, a po trzecie: tryb CP/M

(system ten już w momencie wy-

produkowania C128 nie nale-

żał do najnowszych, niemniej

jednak pod jego kontrolą

działał m.in. Turbo Pascal 3.0 i wiele doskona-

łych programów, jak choćby dBase).

Istniały dwie wersje komputera: standardowa oraz desktop (C128D). Ta druga nadawała komputerkowi profe-

sjonalny wygląd – klawiatura dołączana była osobno do komputera, sam komputer zaś posiadał wbudowaną

stację dysków 5,25” (stacja 1571).

Należy wspomnieć, że BASIC w wersji 7.0 jest znacznie bogatszy niż w C64. Nieuczciwie byłoby także pomi-

nąć fakt, że C128 umożliwiał pracę w trybie 80 znaków.

Wszystkie te zalety komputera nie były jednak nigdy wykorzystane w 100% - zdecydowana większość użytkow-

ników korzystała bowiem z trybu C64 (gdyż, jak już wspomniano, to C64 był najlepiej wówczas oprogramowa-

nym komputerem świata…). Aby jednak nie pozostawić wątpliwości: C128 jest komputerem LEPSZYM tech-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: