UWM prawo karne w pyt i odp.doc

1 Źródła prawa karnego
2 Pojęcie przestępstwa
3 Podział przestępstw
4 Zasady odpowiedzialności karnej
5 Formy stadialne przestępstwa
6 Formy zjawiskowe przestępstwa
7 Pojęcie winy w prawie karnym
8 Okoliczności wyłączające winę
9 Okoliczności wyłączające bezprawność
10 Kary izolacyjne w polskim prawie karnym
11 Kary nieizolacyjne w polskim prawie karnym
12 Pozorny a rzeczywisty zbieg przestępstw
13 Pozorny a rzeczywisty zbieg przepisów ustawy
14 Problematyka kolizji ustaw w czasie
15 Zakres terytorialny obowiązywania polskiej ustawy karnej
16 Wymień środki karne
17 Wiek sprawcy a odpowiedzialność karna
18 Instytucje probacyjne (związane z poddaniem sprawcy próbie)
19 Miejsce i czas popełnienia czynu zabronionego
20 Problematyka recydywy
21 Nadzwyczajne złagodzenie kary
22 Zaostrzenie ustawowego wymiaru kary
23 Zasada represji wszechświatowej
24 Zasada odpowiedzialności zastępczej
25 Zasada terytorialna obowiązywania polskiej ustawy karnej
26 Zasada przedmiotowa (zwykła i obostrzona) obowiązywania polskiej ustawy karnej
27 Sprawca nieletni i młodociany
28 Zasada podmiotowa obowiązywania polskiej ustawy karnej
29 Scharakteryzuj istotę obrony koniecznej
30 Scharakteryzuj istotę stanu wyższej konieczności
31 Przestępstwo ciągłe a ciąg przestępstw
32 Na czym polega usiłowanie nieudolne
33 Ekscesy obrony koniecznej
34 Kara grzywny w kodeksie karnym
35 Kara ograniczenia wolności
36 Kary pozbawienia wolności
37 Wymień i scharakteryzuj postaci przestępstwa
38 Błąd w prawie karnym
39 Współsprawstwo a pomocnictwo
40 Przygotowanie a usiłowanie
41 System wymiaru kary łącznej
42 Przedawnienie, abolicja i amnestia
43 Wyjaśnij wyrażenia ustawowe zdefiniowane w art.115 kk
44 Kontratypy pozaustawowe
45 Eksperyment jako kontratyp
46 Niepoczytalność oraz poczytalność ograniczona
47 Wykładnia przepisów prawa karnego
48 Definicja kary kryminalnej i teorie kary
49 Funkcje prawa karnego
50 Istota tzw. kolizji obowiązków w kodeksie karnym




1 Źródło prawa karnego

Źródłem prawa karnego jest akt organu państwowego , zawierający normy prawne.

1. Konstytucja – nie określa ona ani zakazów zachowania się pod groźbą kary, nie wskazuje również jakie zachowania człowieka są przestępstwem oraz jakie grożą za nie kary. Wszystkie przepisy konstytucji należy stosować bezpośrednio w trakcie rozpatrywania konkretnych spraw, a w przypadku sprzeczności z kodeksem należy zastosować przepisy konstytucji jako podstawę decyzji w procesie karnym, chyba, że jego brzmienie wyklucza zastosowanie bezpośrednie.

2. Ustawa sensu stricto– tylko ona może zabronisz określonych czynów pod groźbą kary i tylko ona określa jakie czyny są przestępstwem i jakie sankcje są podjęte w przypadku dopuszczenia się czynu zabronionego .

3. Kodeks karny, który składa się z 3 części:
A. Ogólna
- określa odpowiedzialność za przestępstwa
- formy popełnienia przestępstwa
- system kar i środków karnych oraz zasady ich wymiaru
- okoliczności wyłączające odpowiedzialność
- kiedy właściwie jest prawi i sądy
Część tą zamyka tzw. Słowniczek
B. Szczególna
- określa zbir przepisów karnych podzielonych na rozdziały dot. Konkretnych przepisów
C. Wojskowa
- zawiera zbiór przepisów karnych wyodrębnionych z uwagi na przedmiot i podmiot regulacji ( inna jest w tym przypadku kara, środki karne, zasady odpowiedzialności). Jeżeli żołnierz dopuścił się przestępstwa nie dotyczącego spraw wojskowych to odpowiadała będzie na zasadach określonych w części I i II.

4. Ratyfikowane umowy międzynarodowe – podlega ratyfikacji i ogłoszenia w DZ.U.RP. wówczas staje się częścią polskiego prawa karnego i stosuje się ją bezpośrednio , chyba, ze jej stosowanie uzależnione jest od wydania ustawy. Umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo przed ustawami, pod warunkiem, że została ratyfikowana za uprzednią zgoda wyrażoną w ustawie. Najważniejszą w prawie polskim umową międzynarodową jest Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950 roku.

Najbardziej ustawowymi i podstawowymi źródłami prawa karnego są :
1. kodeks karny
2. kodeks postępowania karnego
3. kodeks karny wykonawczy
4. ustawa karna skarbowa z 26 października 1971r
5. Ustawa z 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich
6. ustawa z 25 czerwca 1997 roku o świadku koronnym.
Źródłami prawa nie są
- rozporządzenia wykonawcze
- orzecznictwa sądowe
- zwyczaje ( obyczaje)


2Nauka o przestępstwie
PRZESTĘPSTWO - czyn zabroniony , zagrozony grozba kary przez ustawe obowiazująca w czasie jego popelnienia , zawiniony , ktorego spoleczna szkodliwosc jest wyzsza niz znikoma

Przestępstwem jest tylko taki czyn, który został zabroniony w pewien szczególnym, kwalifikowany sposób: pod groźbą kary. Inne czyny zabronione, nie zagrożone taką sankcją, są tylko delikatnymi, czynami nie dozwolonymi, bezprawnymi. Wywołują one skutki w innych dziedzinach prawa – prawo karne się nimi nie zajmuje. PRZESTĘPSTWO – jest to zawiniony czyn człowieka, społecznie niebezpieczny, zabroniony pod groźbą kary


. W każdym przestępstwie występują następujące cztery cechy:
– podmiot przestępstwa – lub podmioty nazywamy sprawcę lub sprawców
– przedmiot przestępstwa – jest dobro, przeciwko któremu przestępstwo było bezpośrednio skierowane: skradziona rzecz, życie człowieka, jego dobre imię, wolność, mienie
– strona przedmiotowa przestępstwa – sposób popełnienia czynu i okoliczności faktyczne w jakich do niego doszło, a więc zewnętrzną, dostrzegalną zmysłami, obiektywnie istniejącą stronę przestępstwa (czas, miejsce, użycie narzędzia, pozostawione ślady)
– strona podmiotu przestępstwa – subiektywne okoliczności sprawy, okoliczności związane z psychiką sprawcy. Należy do nich przede wszystkim wina sprawcy.


3 Podział przestępstw
1. Ze względu na wysokości sankcji
A. Zbrodnia - to czyny zagrożone kara pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata albo karą surowszą . Są to takie przestępstwa jak :
- zabójstwo
- zamach na niepodległość Państwa
- zamach na życie Prezydenta RP
- zbrodnie przeciwko pokojowi i ludzkości; - zbrojny rozbój
B. Występek - to czyny zagrożone karą przekraczającą miesiąc pozbawienia wolności , miesiąc ograniczenia wolności lub 30 stawek dziennych grzywny.
C. Wykroczenia – czyny zagrożone karą aresztu ( od 5 do 30 dni ) , jednego miesiąca ograniczenia wolności, grzywną do 5.000 zł. lub naganą.
2. Ze względu na rodzaj winy
Przestępstwo umyślne – to taki które może być popełnione w jednej z postaci winy umyślnej ( w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym)
Przestępstwo nieumyślne - to taki które może być popełnione w jednej z postaci winy ni umyślnej ( lekkomyślność lub niedbalstwo)
Wina - jest to zarzucony z punktu widzenia wymagań ustawy stosunek sprawcy do realizacji rzeczywistej objętej znamionami czynu zabronionego . Wyróżniamy :
winę umyślną - - jej przesłanką jest zamiar popełnienia przestępstwa i może ona przybierać dwie formy:
zamiar bezpośredni ( dolus direktus) – sprawca chce popełnić czyn zabroniony
- zamian przemyślany – (dolus premeditatus) – zostaje podjęty po głębszym namyśle obejmującym zarówno cel jak i sposób jego działania.
- zamiar nagły – ( dolus repentinus)zostaje podjęty pod wpływem silnego bodżca i cechuje się nagłościa postanowienia oraz jego realizacji]
zamiar ewentualny ( dolus eventualis) - sprawca nie chce popełnić czynu, ale przewiduje realną możliwość jego popełnienia i się na to godzi.
wina nie umyślna - przyjmuje ona dwie postacie:
§ lekkomyślność – polega na świadomym naruszeniu obowiązku ostrożności –sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego, lecz bezpodstawnie sądzi, ze uniknie odpowiedzialności
§ niedbalstwo – jest to brak świadomości sprawcy, ze narusza zasady ostrożności, których miał obowiązek przestrzegać – sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabronionego, choć powinien i jest w stanie to przewidzieć.
3. Przestępstwa kwalifikowane i uprzywilejowane
A. Przestępstwa kwalifikowane – tworzone są ze względu na szczególne okoliczności czynu lub jego następstwa. Okolicznościami takimi mogą być:
- sposób popełnienia przestępstwa
- charakter przedmiotu wykonawczego
- okoliczności czynu
- szczególne nastawienie psychiczne sprawcy
Okoliczności, które tworzą typ kwalifikowany muszą być objęte umyślnością. Przestępstwa te, które tworzone są ze względu na następstwa czynu odnoszą się do szczególnej formy „ wina kombinowana”.
Przestępstwa te musza być objęte umyślności lub nie umyślnością
Następstwa zawsze są zawinione nieumyślnie.

B. Przestępstwa uprzywilejowane – tworzone SA jedynie ze względu na szczególne okoliczności, takie, które SA usprawiedliwione szczególną sytuacją psychiczną sprawcy. Typy te wiążą się z klauzulą wypadku mniejszej wagi. O kwalifikacji występku jako wypadku mniejszej wagi decyduje jego mała szkodliwość i wina sprawcy, w takiej sytuacji należy również brać pod uwagę usprawiedliwiające okoliczności – czyn podjęty w warunkach zagrożenia, ciężkiej sytuacji rodzinnej lub osobistej.

4. Inny podział

naruszające dobro prawne - sprawca podlega odpowiedzialności karnej za wyrządzenie uszczerbku dobra chronionego prawem.

Narażające dobra prawne –sprawca podlega odpowiedzialności karnej za stworzenie bezpośredniego zagrożenia dla dobra chronionego prawem, bez względu na to, czy dojdzie do naruszenia dobra czy też nie.

5. Ze względu na tryb ścigania
A. Ściganie z urzędu - prokurator wszczyna postępowanie niezależnie od czyjegokolwiek wniosku
B. Ścigane na wniosek - zostaje wszczęte na podstawie wniosku złożonego przez poszkodowanego lub inne upoważnione do tego osoby, natomiast dalsze czynności prowadzi prokurator z urzędu.

6. Ze względu na podmiot
Przestępstwa powszechne – może popełnić każdy odpowiedzialny prawnie człowiek ( osoba poczytalna i która osiągnęła wiek odpowiedzialności) w ustawie wskazana jest jako „ KTO…”
Przestępstwa indywidualne - podmiotem jest tylko jedna osoba , która w ustawie oznaczona jest rzeczownikiem np. żołnierz. Dzielimy je na :
P. indywidualnie właściwe - warunkiem odpowiedzialności karnej SA indywidualne cechy podmiotu.
P. indywidualnie niewłaściwe - właściwości podmiotu nie są warunkiem odpowiedzialności karnej, ale wpływają na jej zaostrzenie lub złagodzenie.

7. Przestępstwa materialne, formalne i z narażaniem na niebezpieczeństwo:

A. materialne – polega na spowodowanie określonego skutku zawartego w ustawie.

B. formalne – wywołanie skutku nie jest wymagane, gdyż penalizowane jest już samo zabronione zachowanie się sprawcy. Jeżeli skutek zostanie wywołany to wpływa on zaostrzająco na wymiar kary.

C. Konkretne i bezpośrednie niebezpieczeństwo - polega na spowodowaniu sytuacji grożącej wystąpieniu skutków ujemnych. Skutkiem jest stan bezpośredniego zagrożenia


4 ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ

5 Podstawowe Zasady:
1. ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ ZA CZYN
Wspolczesne prawo karne kieruje sie zasada ze odpowiedzialnosc karna jest konsekwencja popelnienia przez czlowieka czynu zabronionego. Podstawa odpowiedzialnosci nie moga byc - mysli , poglady czlowieka, jego wlasciwosci fizyczne i psychiczne oraz stan niebezpieczenstwa. Karannie za mysli lub poglady oznaczalo by nadmierna ingerencje w sfere wew. czlowieka i bylo by sprzeczne z jednym z podstawowych praw- prawem do posiadania wlasnych pogladow. Odpowiedzialnosc moze nastapic gdy poglad uzewnętrzni sie w czynie lub zamiar przestępsta jest realizowany. Odpowiedzialnosc karna moze nastapic tylko wtedy gdy sprawca dopusci sie czynu zabronionego , a wiec czyn jest niezbedną przesłanką odpowiedzialnosci karnej.

2. ZASADA WINY
Prawo karne opiera się na zasadzie winy. Odpowiedzialnosc karna moza poniesc wtedy gdy sprawcy z popelnionego czynu mozna zrobic zarzut. Warunkiem osobistej zarzucalnosci czynu (czyli winy) jest istnienie okreslonej więzi psychicznej między sprawcą a jego czynem, Np. w odniesieniu do przestepstw umyslnych aby istniala więz musi istniec zamiar popelnienia przestępstwa. Jest to okreslane jako strona podmiotowa (subiektywna) przestępsta. Zasade winy w KK opisuje art.1 par1.

3. ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚĆI INDYWIDUALNEJ I OSOBISTEJ
Zasada ta ma swoje odbicie w KK w częsci szczególnej , która opisuje przestępstwo jako czyn własny sprawcy, a takze w przepisach o wspolsprawstwie , podzeganiu i pomocnictwie.
Zasada odpowiedzialnosci karnej powinna miec charakter nie tylko indywidualny ale i osobisty, Tzn, że odpowiedzialnosci za popelniony czyn nie moze przejac na siebie nikt inny jak tylko sprawca przestępstwa.
Osobisty charakter odpowiedzialnosci nie oznacza , ze w praktyce skutki skazania nie dotkna innych osob niz tylko sprawcy przestępstwa, szczegolnie jezeli chodzi o rodzine sprawcy. Jest to jednak uboczny , nie zamierzony przez ustawodawce skutek odpowiedzialnosci.




4. ZASADA HUMANITARYZMU
Prawo karne musi uwzgędniać prawa jednostki i chronic dobra jednostkowe , nie moze im dawac jednak absolutnego priorytetu kosztem ochrony interesow panstwa i jego organow , interesow ogolnospolecznych czy instytucji społ.
Zgodnie z tą zasadą prawo karne powinno byc humanitarne, ludzkie w tym znaczeniu że wymagania przezeń stawiane nie powinny być okrutne , nie powinny wyrządzać zbędnych dolegliwości skazanemu ani go poniżać.
Zasaga hum. wynika m.in z art 3. Konwencji o Ochronie Podstawowych Praw i Wolności z 1950r i z art . 7 Miedzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966r , w ktorych Polska jest stroną.

5. ZASADA NULLUM CRIMEN SINE LEGE - " NIE MA PRZESTEPSTWA BEZ USTAWY"
Jest to jedna z najwazniejszych zasad prawa karnego , jest istotnum skladnikiem idei panstwa prawa. Ma chronic jednostke przed arbitralnym poslugiwaniem sie represja karna przez organy panstwowe. Zasada ta zostala uroczyscie sformulowana w art 8 Deklaracji o Ochronie Praw Czlowieka i Obywatela z 1789r. Uznana zostala za zawierająca jedno z postawowych praw czlowieka
W polskim prawie zasada ta zostala sformulowana w art42 Konstytucji RP (" Odpowiedzialnosci karnej podlega tylko ten kto dopuscil sie czynu zabronionego przez ustawe obowiazująca w czasie jego popelnienia")
Zasada ta sformułowana jest rowniez w bardziej rozbudowanej formie jako Nullum crimen nulla poena sine lege poenali anteriori. Wynikają z niej szczególowe przesłanki :
- prawo karne musi byc prawem pisanym i zwartym w ustawie " nullum crimen sine lege scripta"
- przepisy karne musza opisywac przestepstwo w sposob maksymalnie dokladny "nullum crimen sine lege certa"
- nie dopuszczalne jest stosowanie analogii na niekozysc oskarzonego
- ustawa karna wprowadzająca odpowiedzialnosc lub ja zaostrzajaca nie moze dzialac wstecz "nullum crimen sine lege praevia - lex retro non agit"
- kara za przestępstwo musi być okreslona we wczeniej przewidzianej i wydanej ustawie "nulla poena sine lege"

Adresatem tych regul jest przede wszyskim sedzia rozpatrujący konkretna sprawe , jak rowniez ustawodawca w szczegolnosci jezeli chodzi o pkt. 1 i 2

5 FORMY STADIALNE PRZESTEPSTWA
• I. Formy stadialne - sa to kolejne etapy ktore skladaja sie na popelnienie przestpepstwa
- zamiar popelnienia przestępstwa - Musi najpierw pojawić się zamiar, który nie jest karalny. Pierwszym etapem jest stadium przygotowania – art. 16 KK przygotowanie w sensie ścisłym. rodzi sie w psychice sprawcy
- przygotowanie
a) przygotowanie w sensie ścisłym - podjecie czynnosci mających stworzyc warunki do dokonania czynu zabronionego przez zbieranie informacji , sporzadzanie planu dzialania , uzyskiwanie srodków. Opisane czynnosci aby mogly byc uznane za przygotowanie musza byc podjete w celu popelnienia czynu zabronionego.
Przygotowanie jest do celu popełnienia czynu zabronionego. To przygotowanie oznacza, ze przestępca robi wszystko aby dokonać przestępstwa. Służy do tego aby móc rozpocząć realizowanie przestępstwa. Przygotowanie jest karalne wtedy gdy ustawa to pokazuje – art. 148, 118 §3, 128 §2, przestępstwo z włamaniem art. 279 nie jest karalne, art. Fałszowanie dokumentów i pieniędzy jest karalne, art. 17 wprowadza czynny żal gdzie jest dobrowolne odstąpienie od przygotowania się do przestępstwa.
b) wejscie w porozumienie - moze byc to porozumienie dwóch lub wiecej osob, polegajace na uzgodnieniu zamiaru popelnienia konkretnego czynu
- odstąpienie od przygotowania - sprawca musi dobrowolnie odstąpic od przygotowania przestepstwa wtedy nie ponosi odpowiedzialnosci karnej. Rowniez nie poniesie odpowiedzialnosci w przypadku skutecznego czynnego żalu.
- czynny żal - nie podlega karze za usiłowanie , kto dobrowolnie odstapił lub zapobiegl skutkowi stanowiącemu znamie czynu zabronionego. Czynny żal musi byc dobrowolny, jezeli jest wymuszony przez okolicznosci lub dzialanie innych osob wowczas sprawca nie korzysta z bezkarnosci
c) Usiłowanie
- usiłowanie udolne - sprawca ma świadomosc i wole popełnienia przestępstwa, działa z winy umyslnej w obu postaciach zamiaru bezpośredniego, zmierza do dokonania , ktore jednak nie następuje. Ponosi odpowiedzialnosc karna jak za dokonanie
- usiłowanie nieudolne - sprawca nie ma swiadomosci co do tego ze nie istnieje odpowiedni przedmiot na ktorym ma byc dokonane przestepstwo lub jest w błedzie co do srodka ktorym ma byc dokonane przestępstwo. Sprawca ponosi odpowiedzialnosc jak za dokonanie , sąd moze zastosowac nadzwyczajne zlagodzenie kary, lub odstapic od jej wymierzenia.

Usiłowanie – art. 13 § 1; sprawca swoim zachowaniem próbuje dokonać przestępstwa. Usiłowanie jest zawsze umyślne. Usiłowanie jest początkiem dokonywania przestępstwa. Jednak ta teoria w prawie polskim nie funkcjonuje. Między przygotowaniem a usiłowaniem nie ma przerwy. Dalsze czynności są już usiłowaniem:
a. z zamiarem
b. zmierzanie do dokonania
c. brak dokonania
Usiłowanie jest karalne zawsze. Art. 13 §2 – usiłowanie nieudolne – brak przedmiotu lub brak odpowiedniego środka. Nie da się zabić martwego człowieka. Nie powinno się ujawniać zamiaru przestępstwa. Art. 15 przewiduje czynny żal przestępstwa skutkowego; zachowanie będzie anulowane jeśli sprawca pomoże ofierze. Art. 151 – za uszczerbek na zdrowiu przestępca będzie odpowiadał. Takie zachowanie jest karalne ale nie zawsze kara jest wykonywana.
Dokonanie – sprawca swoim zachowaniem realizował zamiar przestępstwa. Art. 18 - różne formy popełnienia przestępstwa: sprawstwo art. 18 § 1 – współsprawstwo, sprawstwo kierownicze, sprawstwo polecające; w sprawstwie widać kiedy przestępcy dzielą się solami, np. jeden może skrępować osobę a inny może ją okraść; art. 206 KK, art. 21 §2 KK przewiduje taką sytuację, iż jeśli osoba współdziałająca w przestępstwie wie o tym, iż druga osoba popełnia np. bigamię jest współodpowiedzialna za to przestępstwo. Jednak sąd wobec osoby nie posiadającej danych cech ale jest stanu wolnego to kara w stosunku do niej jest złagodzona. Każdy jest sądzony pojedynczo. Od współsprawstwa należy odróżniać sprawstwo równoległe, tzn. kiedy kilka osób popełnia przestępstwo w danym miejscu o tym samym czasie ale nie zależnie od siebie. Sprawstwo kierownicze – kierowanie przestępstwem przez jedna osobę od początku do końca przestępstwa. Przy sprawstwie poleconym przestępstwa wykonuje uzależnienie innej osoby.

6 FORMY ZJAWISKOWE PRZESTĘPSTWA
1) sprawstwo- osoba sama dokonuje przestępstwa na wszystkich jego etapach
2) współsprawstwo - dzialanie co najmniej dwóch osob , osoby te musza sobie zakomunikowac wole popelnienia przestepstwa i zawrzec porozumienie (pisemne lub ustne). dzialanie musi byc wspolne
3) sprawstwo kierownicze - od woli osoby kierującej zalezy to czy dane działanie zostanie wszczęte , prowadzone i zakonczone. Taka osoba ma wpływ na dzialanie innych osob ktorymi sie posługuje.Wykozystuje swoją pozycje, zleca popełnienie przestępstwa oraz kieruje nim. Sprawca kierowniczy nie musi być zangarzowany fizycznie, musi posiadać pozycje zwierzchności, psychicznie uczestniczy w popełnianiu przestępstwa.
4) sprawstwo polecające-podobna forma jak w sprawstwie kierowniczym, ale ogranicza się do wydania popełnienia przestępstwa, nie panuje nad osobami, nie kieruje nimi, tylko inicjuje popełnienie przestępstwa
5) Każdy odpowiada w gruncie swojej winy-wspołsprawca odpowiada za to co było zawarte w porozumieniu.

6) podżeganie - nakłanianie innej osoby do popelnienia czynu zabronionego. Podżegacz musi dzialac w zamiarze bezpośrednim , musi chciec nakłonić podżeganego.Podzeganie musi być skierowane do konkretnej osoby. Nie będzie podżegać osoby, która jest zdecydowana do popełnienia przestępstwa. Nie jest możliwe podzeganie do przestępstwa w sposób nieumyślny
7) pomocnistwo - ułatwia dokonanie przestępstwa innej osobie . moze miec charakter fizyczny (narzędzia , przewóz) lub psychiczny (udzielanie rady, informacji) Sprawa musi dzialac w sposob umyslny jak i ewentualny. Pomocnictwo musi nastąpic przed albo w trakcie dokonania czynu zabronionego. Osoba, która nie chce popełnic czynu karalnego, ale się na to godzi.
Poplecznictwo-pomoc osobie, która popełniła przestępstwo. Ktos zabil, a osoba 3 pomaga w ucieczce.
8) prowokacja - polega na nakłanianiu innej osoby do dokonania czynu zabronionego w celu skierowania przeciwko niej postepowania karnego



WIEK SPRAWCY
wg polskiego prawa karnego podmiotem przestępstwa moze byc tylko osoba fizyczna ktora w chwili popelnienia czynu ukonczyla lat 17 (art 10 par 1 KK) Czynów popelnionych przez osoby nieletnie , a wiec takie ktore nie ukonczylu 17 lat nie nazywa sie przestępstwami. Nieletni nie podlegaja odpowiedzialnosci karnej , sa stosowane wobec nich srodki przewidziane w ustawie z 1982r o postepowaniu w sprawie nieletnich. Od zasady , ze granica odpowiedzialnosci jest ukonczenie lat 17 , przewidziano dwa wyjątki
1. Odpowiedzialnosc karna moze poniesc nieletni , ktory ukonczyl lat 15. Katalog przestępstw ktorych popelnienie uzasadnia skorzystanie z tej mozliwosci przewiduje art 10 par2 KK
2. Potraktowanie doroslego sprawcy w wieku od 17 do 18 lat jak nieletniego , przewiduje art 10 par 4 KK. Dot to tylko sprawcy wystepku



7 WINA
Zachodzi wtedy gdy z popelnionego czynu mozna zrobic sprawcy zarzut. W prawie karnym materialnym wina jest adresowana do konkretnej osoby.
WINA UMYŚLNA -
a) w zamiarze bezpośrednim - ma miejsce gdy sprawca chce popelnic przestępstwo, ma wolę i swiadomosc popelnienia czynu zabronionego
b) w zamiarze ewentualnym - sprawca przedwiduje mozliwosc popelnienia przestepstwa, godzi sie na to. Wola sprawcy polega na tym , ze godzi sie on na mozliwosc popelnienia przestępstwa
WINA NIEUMYŚLNA-
a) lekkomyslnosc - sprawca naruszając reguly ostrożnosci przewiduje mozliwosc popelnienia czynu zabronionego, lecz przypuszcza, ze go uniknie. Pojawia się tu świadomość sprawcy, nie ma natomiast woli i zamiaru
b) niedbalstwo - sprawca możliwości popełnienia czynu zabronionego nie przewidujewiduje , chociaż mógł przewidzieć. Sprawca nie wykorzystał swoich mozliwosci intelektualnuych i dlatego nie zmienil swego nieostrożnego zachowania co doprowadziło do przestępstwa nieumyślnego
WINA KOMBINOWANA (MIESZANA)
część znamion przestępstwa obięta jest zamiarem sprawcy a druga częśc tylko wina nieumyslna. Przestęptwo popelnione z winy mieszanej - traktuje sie w sumie jako przestepstwo umyslne.
WINA HYBRYDALNA
Jest to wina nieumyślna

Okoliczności wyłączają winę – nieletniość – to sytuacja kiedy osoba nieletnia nie jest zdolna do kary na brak winy. Jest niezdolna do zawinienia. KK ogranicza wiek do17 lat, powyżej tego wieku osoba jest uznawana za dorosłą. W KK nie ma osób małoletnich i pełnoletnich. Ale niepełnoletnia i dorosła. Problematyką co do nie letnich zajmuje się ustawa co do nieletnich. Uelastycznienie dokonuje się w dwie strony, gdzie pociąga się do odpowiedzialności 15 latka. Warunki określa art. 10 §2. Wina nieletniego jest niższa niż dorosłego. Kary nieletniego nie może przekraczać 2/3 stopnia winy. Podwyższenie granicy nieletności co do dorosłości sąd może zastosować środki co do nieletnich, jeśli rozwija się wolniej. Poza nieletniością jest niepoczytalność. Stan niepoczytalności sprawia, iż człowiek nie może odpowiadać za stan winy. KK wskazuje na źródła i na konsekwencje, ze względu na niepoczytalność. Źródła stanu:
1. choroba psychiczna – psychoza, schizofrenia
2. upośledzenie umysłowe –niedorozwoju, jest stopniowalna, np. upośledzenie głębokie, taka osoba nie jest w stanie popełnić przestępstwa;
3. inne zakłócenia czynności psychicznej – jakieś inne czynności zakłócające; podanie alkoholu kiedy inna osoba nie jest tego świadoma, sytuacja zachodząca z procesami zachodzącymi w organizmie człowieka.
Należy wykazać źródło i ze wywołuje konsekwencje, np. że sprawca nie rozpoznaje znaczenia czynu, brak zrozumienia tego co się z nim dzieje. Art. 31 §2 – poczytalność ograniczona w stopniu znacznym; art. 31 §3 – odpowiedzialność za wprawienie się w stan nietrzeźwy lub odurzenia – to działanie dobrowolne i świadome, nie jest zmuszany do wypicia czy do zażycia czegoś odurzającego.
Upojenie patologiczne – wypicie alkoholu w dużych ilościach, niewielka ilość sprawia, że człowiek jest niepoczytalny; osoba niepoczytalna nie może powołać się na przepisy o niepoczytalności.

Art. 31 §3 – prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwym

Między stanem poczytalności a stanem niepoczytalności jest poczytalność ograniczona. Nie ma niepoczytalności ograniczonej.

8 OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE WINE
• Błąd co do bezprawności lub okoliczności uchylających odpowiedzialność
Błąd ten polega na urojeniu sobie innych okoliczności lub stanu rzeczy, który faktycznie istnieje np. na polowaniu myśliwy zobaczył zwierze / tak mu się wydawało/ i wydał strzał, podchodzi bliżej i widzi, że postrzelił kolegę, a nie zwierze jak się mu wydawało . W takiej sytuacji nie będzie to przestępstwo umyślne, a wina nieumyślna, będąca wynikiem lekkomyślności, niedbalstwa. Od błędu co do znamion czynu należy odróżnić błędne przekonanie sprawcy, ze działał w warunkach okoliczności uchylającej bezprawność np. policjant widzi gangstera, który sięga do wewnętrznej kieszeni kurtki myśląc, że wyciąga broń – policjant strzela do niego, a okazuje się, ze on sięgała po papierosy. W takiej sytuacji ustawa przyjmuje, ze jeśli błąd sprawcy jest usprawiedliwiony to jego odpowiedzialność jest uchylona, a jeśli błąd nie jest usprawiedliwiony i wynika z niedbalstwa lub lekkomyślności można zastosować wobec sprawcy tylko nadzwyczajne środki łagodzące.
• Niepoczytalność i poczytalność ograniczona
a) choroba psychiczna
K.K,. mówi, ze przestępstwa nie popełnia ten, kto z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia psychiatrycznego nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swym postępowaniem Taki stan nazywany jest niepoczytalnością, która zaliczamy do okoliczności wyłączających winę. Ustalenie niepoczytalności oparte jest na opiniach biegłych psychiatrów.

Upośledzeniu umysłowe ma 4 stopnie:
- Lekkie
-Umiarkowane
- Ciężkie
-głębokie

Choroba psychiczna może być o podkładzie :
- Ograniczonym – miażdżyca, otępienie starcze
- Nieograniczonym – psychozy czynnościowe

Do grupy chorób psychicznych zaliczyć można również :
Schizofrenię
Parafremie
Paranoję
Cyklofrenię

Wyróżniamy jeszcze inne przypadki, których nie można zaliczyć do chorób psychicznych, ale powodują przejściowy stan niepoczytalności.
Zaburzenia na tle zatruć
Oburzenie narkotykiem
-Narkotykiem
- Stany hipnotyczne

Zapalenia opon mózgowych
Niepoczytalny sprawca nie może ponoście odpowiedzialności karnej, jednakże osoba taka może zagrażać bezpieczeństwu publicznemu, dlatego w takiej sytuacji stosuje się wobec
niej środki zabezpieczające – umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym.

Poczytalność nie jest wyłączona, tylko ograniczona . Dlatego ograniczenie poczytalności nie uchyla winy, ale ja umniejsza.


• Nieletniość

• Działanie w warunkach rozkazu wojskowego
Obowiązek wykonania rozkazu wiąże się z panującą w wojsku zasadą dyscypliny i podporządkowania. Odmowa wykonania rozkazu niezgodnie z jego treścią ( art. 343 § 1 k.k.) pociąga za sobą kary dyscyplinarne oraz podjęcie w stosunku do żołnierza sankcji karnej, które odbywają się na podstawie złożonego przez dowódcę wniosku (art., 343 § 4 k.k.). Z uwagi na to , że mamy tutaj doczynienia ze stronami :
- podwładny jako narzędzie wykonania rozkazu
- rozkazodawca
w takiej sytuacji podwładny nie ponosi odpowiedzialności, iż mamy doczynienia z sprawstwem przez polecenie wydane osobie uzależnionej.
Zgodnie z art. 318 „ Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu, chyba, ze wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo”. Art. 18 § 1 k.k. stanowi, iż w przypadku wykonania rozkazu przez podwładnego i w trakcie jego wykonania doszło do popełnienia przestępstwa, wówczas odpowiedzialność za jego skutki ponosi sprawca ( rozkazodawca) wydając polecenie popełnienia czynu zabronionego osobie od siebie uzależnione
• Nieświadomość bezprawności czynu ( art. 318 K.K.)
Polskie prawo odrzuciło zasadę, ze nieświadomość prawa zawsze szkodzi, a przyjmuje zasadę Iny. Jeśli nieświadomość sprawcy czynu zabronionego co do bezprawności czynu jest usprawiedliwiona np.: osoba wraca z dżungli do kraju i nie wiedziała, że zmieniły się przepisy prawa. Usprawiedliwiona nieświadomość bezprawności czynu uchyla winę natomiast w przypadku nieusprawiedliwionej nieświadomości należy przyjąć, że wina sprawcy może być umniejszona.

9 OKOLICZNOŚCI UCHYLAJĄCE BEZPRAWNOŚĆ
Okoliczności uchylające bezprawność, czyli sprzeczność z normą prawa karnego, noszą nazwę kontratypów w przestępstwa. Do ujętych w k.k. kontratypów należą: obrona konieczna, stan wyższej konieczności – polegający na poświęceniu dobra dla ratowania innego dobra o wyższej wartości; ryzyko nowatorstwa; dopuszczalna krytyka związana z przestępstwem zniesławienia i działanie w ramach ostatecznej potrzeby wojskowej. Jeżeli chodzi o kontratypy pozakodeksowe, to ich katalog obejmuje: zabiegi lecznicze, przerywanie ciąży w warunkach określonych przez ustawę z 07 stycznia 93 r.; szczególne uprawnienia i obowiązki, karcenie nieletnich, ryzyko sportowe oraz zgodę pokrzywdzonego (dysponenta dobrem).

Kontratyp –okoliczności uchylające bezprawność czynu
1 Rodzaje kontratypów
a) Kodeksowe – określone w kodeksie karnym
§ Obrona konieczna – art. 25 § 1 k.k.
§ Stan wyższej konieczności – art. 26 § 1 k.k.
§ Ryzyko związane z eksperymentem
b) Pozakodeksowe
§ Zabiegi lecznicze
§ Przerywanie ciąży w warunkach przewidzianych przez ustawę z 7-01-93r
§ Karcenie nieletnich
§ Ryzyko sportowe
§ Zgoda pokrzywdzonego ( dysponenta dobrem)
b) Ustawowe – określone w ustawie
c) Pozaustawowe – określone poza ustawą

...