OŚWIETLENIE STANOWISKA PRACY

Światło

Z punktu widzenia higieny pracy, w widmie promieniowania elektromagne­tycznego wyróżnia się następujące rodzaje promieniowania:

-jonizujące (kosmiczne, gamma),

-pobudzające (ultrafioletowe),

-cieplne (widzialne i podczerwone),

-wysokiej częstotliwości.

Człowiek widzi otoczenie dzięki światłu odbitemu od przedmiotów i atmo­sfery. Promienie świetlne -słoneczne lub ze sztucznych źródeł światła –padają na otoczenie        i część z nich zostaje odbita, wywołując odczucie wzrokowe.

Światłość (natężenie światła)

Światłość określa ilość światła u jego źródła. Odpowiada ona 1/60 części natężenia światła wysyłanego w kierunku prostopadłym przez powierzchnię o polu 1 cm2, ciała doskonale czarnego w temperaturze krzepnięcia platyny, tj. 1769°C. Jednostką światłości jest kandela [cd].

Rozdzielczość

Jest to osobne postrzeganie Jeżących blisko siebie przedmiotów lub punk­tów przedmiotu. Dobre oświetlenie zwiększa rozdzielczość i ostrość widzenia

              i zapewnia prawidłowy dopływ informacji.

Olśnienie

Zmniejsza ono sprawność wzroku. Zachodzi wówczas, gdy w polu widze­

nia znajduje się źródło światła lub jest silne światło odbite (np. od lustra). Olśnienie powoduje zaburzenie zdolności adaptacyjnej siatkówki. Olśnienie jest mniejsze, gdy stosuje się wiele źródeł światła -słabych oraz stosuje się zasłony i filtry rozpraszające światło. Źródła światła należy umieszczać co najmniej 60° powyżej linii wzroku.

Dobre oświetlenie powinno zapewnić:

-najmniejsze zmęczenie wzroku,

-przeciwdziałać przyjmowaniu wadliwej postawy,

-zapewnić dobre samopoczucie i spełniać wymagania ergonomii i bhp.

Rozmieszczenie źródeł światła na stanowisku pracy powinno spełniać na­stępujące warunki:

-w polu widzenia nie powinien znajdować się żaden punkt świetlny,

-nie należy stosować lamp bez osłon,

-punkt świetlny powinien być umieszczony w kącie większym od 60° od poziomu wzroku, gdy ten kąt jest mniejszy, należy stosować osłony,

-w zasięgu wzroku nie powinny występować odbicia źródeł światła.

              Oświetlenie stanowiska pracy powinno być zgodne z wymaganiami PN-84/E-02033.

W pomieszczeniach rozróżnia się oświetlenie:

a) podstawowe -odpowiednie do pracy wykonywanej na stanowisku pracy,

b) ogólne -oświetla przestrzeń, ale nie spełnia potrzeb stanowiska pracy,

c) miejscowe -oświetla w sposób wymagany 5P, uzupełnia oświetlenie ogólne,

d) olśnienie -występuje wtedy, gdy obniża się rozpoznawalność na skutek złego rozkładu luminancji.

Oświetlenie powinno być takie, aby:

a) rozmieszczenie źródeł światła nie powodowało zjawiska olśnienia,

b) źródła światła miały możliwie małą luminancję,

c) oświetlenie przyrządów kontrolno-pomiarowych miało najniższy poziom natężenia umożliwiający poprawny odczyt,

d) regulacja zmiany wartości natężenia oświetlenia ogólnego S P wynosiła od 0 do 150 lx,

e) regulacja jasności lampek sygnalizacyjnych oraz podświetlania urządzeń kontrolno-pomiarowych wynosiła od 0,5 do 3,7 nt.

Pozostałe, charakterystyczne dla oświetlenia parametry , jak: rozkład luminancji, ograniczenie oświetlenia przykrego, barwa światła, oddawanie barw, tętnienie i zmiany aperiodyczne światła, jak również metody pomiarów para­metrów oświetlenia, powinny być zgodne z PN-84/E-02033 oraz w zakresie opraw oświetleniowych i badań -PN-79/E-06305/14. W przypadku stosowania lamp fluorescencyjnych wymagania należy określić wg PN-69/E-65001.

BARWY NA STANOWISKU PRACY

Człowiek odbiera światło jako jedną barwę, będącą syntezą widma barw wywołanych przez źródło. Czysty kolor to fale świetlne zawarte w wąskim przedziale częstotliwości. Jest to światło monochromatyczne.

Światło o równomiernym natężeniu promieniowania w całym zakresie widma światła widzialnego nazywa się światłem białym. Barwa przedmiotu zależy od sumy fal świetlnych odbitych od przedmiotów. Podstawowymi barwami są: czerwona, niebieska       i zielona. Nałożenie wszystkich barw daje kolor czarny.

              Barwy na stanowisku pracy powinny:

a) przeciwdziałać zmęczeniu wzroku przez zmniejszenie kontrastów, luminancji, olśnienia i odblasków,

b) stanowić tło dla elementów sygnalizacyjnych i sterowniczych o 20% różnicy współczynnika odbicia między nimi a powierzchnią roboczą,

c) ułatwić uzyskanie właściwego oświetlenia,

              d) zapewnić stały stosunek natężenia barw na poszczególnych dużych elemen­tach          w barwach od najjaśniejszej do najciemniejszej, w kolejności: ściany boczne, sufit, ściana tylna, ściana przednia, pulpit, podłoga.

              W strefie elementów kontrolno-pomiarowych powinna być stosowana czerwień, żółć, zieleń. Na pozostałych elementach nie powinny być stosowane barwy zbliżone do barw sygnałów.

Obsługa luksomierza  model  YF-170 oraz YF 172

Warunki pracy luksomierza

·      Temperatura pracy                              0o C ¸ 40o C

·      Wilgotność                                           poniżej 80% RH

·      Długość przewodu do sensora               około 1,5 m

·      Zasilanie                                                         006P DC 9V

·      Próbkowanie                                           2,5 razy / s

Wykonanie pomiarów

·      Podłączyć SENSOR do gniazda wejściowego;

·      Naciśnąć klawisz POWER włączający  zasilanie;

·      Wybrać rodzaj pomiary  LUX  lub FC

·      Dobrać zakres pomiarowy przełącznikiem  RANGE;

·      Zdjąć pokrywkę z sensora i połóż sensor w miejscu pomiaru (MP);

·      Jeśli po lewej stronie wyświetlacza pojawi się   „OL” to należy wybrać wyższy zakres pomiarowy (RANGE);

·      Po chwili odczytać wartość zmierzoną po ustaleniu wskazania. Pierwsze wskazanie miernika obarczone jest błędem.

·      Wciśnięcie D-H powoduje zatrzymanie ostatnio wyświetlonej wartości

·      MAX  wciśnięcie powoduje zatrzymanie największego wyniku pomiaru;

UWAGI:

·      W pomiarach natężenia światła odczyt może być niestabilny na skutek skoków napięcia zasilania, z powodu cienia rzucanego przez ludzi, na skutek zmian temperatury i prądów powietrza;

·      Po wykonaniu pomiarów należy zakryć SENSOR pokrywką w celu zabezpieczenia go przed zużyciem;

·      Jeżeli miernik nie będzie używany przez dłuższy czas to należy wyjąć baterię.

·      Miernik po zakryciu SENSORA powinien wyświetlać zero. Jeśli tak nie jest to należy miernik wykalibrować pokrętłem ADJ.

DANE TECHNICZNE

·      SENSOR - krzemowa fotodioda;

·      Zastosowanie: do pomiaru światła widzialnego;

PODSTAWOWE POJĘCIA

Światłość (natężenie światła)

Światłość określa ilość światła u jego źródła, i wyraża się w kandelach [cd.].

Kandela - jednostka światłości (natężenia światła) - to  natężenie światła wysyłanego w kierunku prostopadłym, przez powierzchnię  (1/6)*10-5  m2  =  (1/60) cm2 ,  ciała doskonale czarnego, promieniującego w temperaturze krzepnięcia platyny tzn. 2042 o K  =  1769oC, pod ciśnieniem 101 325 Pa (paskali)  dawniej  1atmosfery. 

Strumień świetlny  F  - to moc widzialnej energii promieniowania świetlnego. 

Strumień świetlny wyrażany jest w lumenach [lm].

Lumen - jednostka strumienia świetlnego -  jest to strumień świetlny wysyłany            w kacie bryłowym jednego steradiana  (1sr),  przez źródło światła (promieniowania),          o równomiernym we wszystkich kierunkach natężeniu światła  (światłości) 1 kandeli (cd.).

                                          1 lm = 1 cd * 1 sr

Strumień świetlny   F = natężenie światła * kąt bryłowy wiązki promieni świetlnych,         w [lm]

F = I * w  [lm]

gdzie:   I - natężenie światła (światłość)  w  [cd];

              w - kąt bryłowy promieni świetlnych, w steradianach [sr].

Ilość światła - wyraża się w lumenosekundach [lm*s]

Lumenosekunda - jednostka ilości światła - jest to ilość światła przenoszona                w czasie 1s (sekunda) przez strumień świetlny 1 lm (lumen).

                            1 lm*1 s =  1 s * cd. * sr

Natężenie oświetlenia E - wyraża się w luksach [lx]

Lux - to jednostka natężenia oświetlenia - jest to natężenie oświetlenia,  wywołane przez strumień świetlny 1lm (lumen), równomiernie padający na powierzchnię 1m2 . 

                            1 lx = 1 lm  /  1 m2

Natężenie oświetlenia E  jest to stosunek strumienia świetlnego do powierzchni pola, na które pada światło. 

              E = strumień świetlny (F) / pole przekroju (A)      [lx]

                            E = F [lm]  /  A [m2]    [lx]  

Jest to gęstość powierzchniowa padającego strumienia świetlnego.

Natężenie oświetlenia zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do kwadratu odległości od źródła światła.

                                          E = I / r2

gdzie:                I - natężenie światła (światłość),  w   [cd];

                            r - odległość  źródła światła [m].

Naświetlenie - wyraża się w luksosekundach  [lx * s]

Luksosekunda - jednostka naświetlenia - jest to naświetlenie wywołane ilością światła  1 lm * s (lumenosekunda) na powierzchni 1 m2 .

                            1 lx * 1 s = 1 lm * 1 s : (1 m2)  =  1 m-2 * s * cd. *  sr

Równomierność oświetlenia

Równomierność oświetlenia (na danej powierzchni­) - to stosunek natężenia oświetlenia najmniejszego do średniego na tej powierzchni.

Równomierność oświetlenia na płaszczyźnie roboczej przy pracy ciągłej powinna wynosić co najmniej   RW ³ 0,65, a przy pracy krótkotrwałej oraz w strefach komunikacyjnych - co najmniej RW ³ 0,4. 

Równomierność oświetlenia  wyznaczana jest z zależności:

gdzie: 

Emin - minimalne pomierzone natężenie oświetlenia w miejscu MP, w [lx];

Eśr  -  średnie pomierzone natężenie oświetlenia w pomieszczeniu, w [lx].

Wyniki pomiarów oświetlenia

Pomiary oświetlenia były przeprowadzone podczas gdy były włączone i wyłączone światła w pomieszczeniu, w trzech różnych miejscach. Badane były dwa pomieszczenia pracownia i korytarz. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono punkt                      o największym natężeniu oświetlenia. Wyniki porównano z normą PN-84/E-02033. 

1a) Wyniki natężenia oświetlenia uzyskane w pomieszczeniu podczas zapalonego światła :