AS-wyklad_2004-2005.doc

„Istnieje wiele zabawnych rzeczy na świecie. Wśród nich wyobrażenie

białego człowieka, że jest mniej dziki od innych dzikusów” MARK TWAIN

ANTROPOLOGIA SPOŁECZNA

2004/2005

WYKŁAD

Antropologia jest nauką zajmującą się kulturową różnorodnością człowieka, która zaprasza nas do poznania i zrozumienia innego/obcego. Poprzez perspektywę międzykulturowego porównania zachęca do odrzucenia zachodniego prowincjonalizmu i etnocentryzmu. Antropologię można pojmować jako wyraz  fascynacji kulturową odmiennością. Oferuje nam też ona możność spojrzenia na naszą kulturę z perspektywy wiedzy o innych kulturach i w konsekwencji lepsze zrozumienie nas samych.

Celem kursu jest wprowadzenie do problematyki antropologii społecznej i kulturowej. W jego ramach uczestnicy zajęć zapoznają się z podstawowymi pojęciami, kategoriami i wybranymi zagadnieniami tej dyscypliny naukowej.

INFORMACJE O KURSIE

30 godzin wykładu w I semestrze 2004/2005

Prowadzący zajęcia – Krzysztof Olechnicki

Wymagania wstępne –  zaliczenie I roku studiów

Forma zaliczenia – egzamin pisemny

Punkty ECTS za cały kurs (wykład i ćwiczenia) – 11 (2+4+1 + 2+2)

Godziny wykładu – środy: 11.00-12.30

Dyżury – środy 12.30-14.30, tel. 611 36 22; e-mail: ko@umk.pl

PROGRAM WYKŁADU

1. Spotkanie organizacyjne: omówienie problematyki zajęć oraz wymagań wobec studen­tów

2. Wstęp do antropologii społecznej

3. Pojęcie kultury i kłopoty z nim związane

4. Człowiek i jego rodowód

5. Pokrewieństwo, małżeństwo i rodzina 

6. Grupy płci

7. Grupy wieku

8. Język i symboliczne systemy komunikacji

9. Kultura i jednostka

10. Religia i magia

11. Mity, legendy i symbole

12. Zmiana społeczno-kulturowa

13. Ruchy millenarystyczne i natywistyczne jako czynnik zmiany społeczno-kulturowej

14. Antropologia współczesności i antropologia codzienności

15. Egzamin końcowy.

REGUŁY GRY

Na ocenę końcową będą się składały trzy elementy:

a. wynik pisem­nego egzaminu końcowego, który zostanie przeprowadzony w oparciu o treści wykładu oraz lektury z zestawu „A”.

b.  wynik indywidualnej rozmowy z prowadzącym zajęcia, w trakcie której student będzie proszony o odpowiedzenie na kilka pytań dotyczących wybranej przez siebie klasycznej pracy antropologicznej (zestaw „B”) oraz zaprezentowanie krótkiej recenzji (10 minut) dowolnej książki antropologicznej, etnologicznej, etnograficznej lub z zakresu socjologii kultury (z WYŁĄCZENIEM tekstów klasycznych wymienionych w zestawie „B”). Przykłady takich pozycji zawiera zestaw „C”. Propozycje spoza tej listy muszą zostać uzgodnione z prowadzącym zajęcia (wystarczy konsultacja emailowa). Na rozmowy będzie się można zgłaszać w czasie dyżurów, w okresie od 13 października 2004 do 16 lutego 2005 (data nieprzekraczalna!).

c. ocena z ćwiczeń: dst – 1 pkt, dst+ - 3 pkt, db – 5 pkt, db+ - 8 pkt, bdb – 10 pkt (UWAGA: brak zaliczenia ćwiczeń oznacza brak zaliczenia całego kursu)

Maksymalnie można będzie uzyskać 100 punktów: egzamin (0-60 pkt); rozmowa (0-30 pkt), ćwiczenia (0-10 pkt).

Punktacja a oceny

0-60 -- ndst               61-68 -- dst               69-76 -- dst+

77-84 -- db                             85-92 -- db+               93-100 – bdb

(Student, któremu zabraknie JEDNEGO punktu do oceny bardzo dobrej, może ubiegać się o przydzielenie zadania specjalnego (np. pracy pisemnej), którego pomyślne zaliczenie będzie nagrodzone takim bonusem)

W przypadku uzyskania oceny niedostatecznej, w terminie nie późniejszym niż trzy ty­godnie po egzaminie końcowym, można będzie przystąpić do pisemnego egzaminu popraw­kowego. Na poprawce należy być przygotowanym nie tylko z treści wykładu oraz książek z zestawu „A”, ale również ze WSZYSTKICH lektur, które obowiązywały w trakcie ćwiczeń.

Punktacja egzaminu poprawkowego a oceny

  0-16 --- ndst                            17-19 --- dst                            20-22 --- dst+

23-25 --- db                            26-28 --- db+                            29-30 --- bdb

Zestaw "A": lektury egzaminacyjne

Burszta, Wojciech. 1998, ANTROPOLOGIA KULTURY, Poznań: Zysk i S-ka.

Kuper, Adam. 1987, MIĘDZY CHARYZMĄ A RUTYNĄ, Łódź: WŁ.

Nowicka, Ewa. 1991, ŚWIAT CZŁOWIEKA,  ŚWIAT KULTURY, Warszawa: PWN.

Olszewska-Dyoniziak, Barbara. 1991, CZŁOWIEK, ˙KULTURA, OSOBOWOŚĆ. WSTĘP DO KLASYCZNEJ  ANTROPOLOGII KULTURY, Kraków: Universitas.

Paluch, Andrzej.1991, MISTRZOWIE ANTROPOLOGII SPOŁECZNEJ, Warszawa: PWN.

Zestaw "B": teksty klasyczne

Benedict, Ruth. 1966, WZORY KULTURY, Warszawa: PWN.

----.1999, CHRYZANTEMA I MIECZ. WZORY KULTURY JAPOŃSKIEJ, Warszawa: PIW.

Bystroń, Jan Stanisław. 1980. TEMATY, KTÓRE MI ODRADZANO, Warszawa: PIW.

----. 1993. KOMIZM, Warszawa: TEXT.

Durkheim, Emile. 1990. ELEMENTARNE FORMY ŻYCIA RELIGIJNEGO. SYSTEM TOTEMICZNY W AUSTRALII, Warszawa: 1990.

              Eliade, Mircea. 1970, SACRUM, MIT, HISTORIA, Warszawa: PIW.

----. 1993, KOWALE I ALCHEMICY, Warszawa: Aletheia.

----. 1993. TRAKTAT O HISTORII RELIGII, Łódź: OPUS.

----. 1994. MEFISTOFELES I ANDROGYN, Warszawa: Wydawnictwo KR.

----. 1994. MITY, SNY I MISTERIA. Warszawa: Wydawnictwo KR.

----. 1994, SZAMANIZM I ARCHAICZNE TECHNIKI EKSTAZY,  Warszawa: PWN.

----. 1996, SACRUM I PROFANUM, Warszawa: KR.

----. 1997, INICJACJA, OBRZĘDY, STOWARZYSZENIA TAJEMNE, Kraków: ZNAK.

----. 1998. OBRAZY I SYMBOLE, Warszawa: Wydawnictwo KR.

Frazer, James Georgie. 1971, ZŁOTA GAŁĄŹ, Warszawa: PIW.

Hall, Edward T. 1978, UKRYTY WYMIAR, Warszawa: PIW.

----. 1984, POZA KULTURĄ, Warszawa: PWN.

----. 1987, BEZGŁOŚNY JĘZYK, Warszawa: PIW.

Kroeber, Alfred. 1973, ISTOTA KULTURY, Warszawa: PWN.

Leach, Edmund i Algirdas Julien Greimass. 1989, RYTUAŁ I NARRACJA, Warszawa: PWN.

Levi-Strauss, Claude. 1964, SMUTEK TROPIKÓW, Warszawa: PWN.

----. 1968, TOTEMIZM, Warszawa: PWN.

----. 1969, MYŚL NIEOSWOJONA, Warszawa: PWN.

----. 1985, DROGI MASEK, Łódź: WŁ.

----. 1993, SPOJRZENIE Z ODDALI, Warszawa: PIW.

----. 2000, ANTROPOLOGIA  STRUKTURALNA, Warszawa: KR.

Linton, Ralph. 1975, KULTUROWE PODSTAWY OSOBOWOŚCI, Warszawa: PWN.

Malinowski, Bronisław. DZIEŁA, Warszawa: PWN (dowolny tom do wyboru).

----. 2002. DZIENNIK W ŚCISŁYM ZNACZENIU TEGO WYRAZU, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Mauss, Marcel. 1973, SOCJOLOGIA I ANTROPOLOGIA, Warszawa: PWN.

Mead, Margaret. 1978, KULTURA I TOŻSAMOŚĆ, Warszawa: PWN.

----. 1986, TRZY STUDIA, Warszawa: PIW.

Sapir, Edward. 1978, KULTURA, JĘZYK, OSOBOWOŚĆ, Warszawa: PIW.

        Whorf, Benjamin Lee. 1982, JĘZYK, MYŚL I RZECZYWISTOŚĆ, Warszawa: PIW.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               

Zestaw "C": przykładowe propozycje

              AMERYKAŃSKA ANTROPOLOGIA POSTMODERNISTYCZNA, pod redakcją Michała Buchowskiego, 1999, Warszawa: Instytut Kultury.

ANTROPOLOGIA SPOŁECZNA BRONISŁAWA MALINOWSKIEGO, pod redakcją            Marioli Flis i Andrzeja K. Palucha, 1985, Warszawa: PWN.

ANTROPOLOGIA WOBEC ZMIANY. ZMIANA SPOŁECZNA W PERSPEKTYWIE            TEORETYCZNEJ, pod redakcją Elżbiety Tarkowskiej. 1995, Warszawa:  IFiS PAN.

ANTROPOLOGICZNE WĘDRÓWKI PO KULTURZE, pod redakcją Wojciecha J. Burszty, 1996, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Aries, Phillipe. 1995, HISTORIA DZIECIŃSTWA, Gdańsk: Marabut.

BADANIE KULTURY. ELEMENTY TEORII ANTROPOLOGICZNEJ, por redakcją Mariana Kempnego i Ewy Nowickiej, 2003, Warszawa: PWN.

Barley, Nigel. 1998. PLAGA GĄSIENIC, Warszawa: Prószyński i S-ka.

----. 2000. BEZPIECZNY SPORT, Warszawa: Prószyński i S-ka.

Barthes, Rolad. 1999, IMPERIUM ZNAKÓW, Warszawa: KR.

----. 2000, MITOLOGIE, Warszawa: KR.

Benedyktowicz, Zbigniew. 2000, PORTRETY „OBCEGO”. OD STEREOTYPU DO SYMBOLU. Kraków: UJ.

Birket-Smith, Kaj. ŚCIEŻKI KULTURY, 1974, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Buchowski, Michał. 1986, MAGIA. JEJ FUNKCJE I STRUKTURA, Poznań: UAM.

----. 1993, MAGIA I RYTUAŁ, Warszawa: Instytut Kultury.

---- i Wojciech Bursza. 1992, O ZAŁOŻENIACH INTERPRETACJI ANTROPOLOGICZNEJ, Warszawa: PWN.

Burszta, Wojciech. 1986, JĘZYK A KULTURA W MYŚLI ETNOLOGICZNEJ, Wrocław: PTL.

----. 1992, WYMIARY ANTROPOLOGICZNEGO POZNANIA KULTURY, Poznań: UAM.

---- i Waldemar Kuligowski. 1999, DLACZEGO KOŚCIOTRUP NIE WSTAJE. PONOWOCZESNE PEJZAŻE KULTURY. Warszawa: Sic!

---- i Krzysztof Piątkowski. 1994, O CZYM OPOWIADA ANTROPOLOGICZNA OPOWIEŚĆ, Warszawa: Instytut Kultury.

Campbell, Joseph. 1997. BOHATER O TYSIĄCU TWARZY, Poznań: Zysk i S-ka.

Carrithers, Michael. 1994. DLACZEGO LUDZIE MAJĄ KULTURY, Warszawa: PIW.

Castaneda, Carlos. 1991. NAUKI DON JUANA, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Chmielewski, Piotr. 1988, KULTURA I EWOLUCJA, Warszawa: PWN.

Clifford, James.  2000, KŁOPOTY Z KULTURĄ, Warszawa: KR.

Corbin, Alain. 1998. WE WŁADZY WSTRĘTU. SPOŁECZNA HISTORIA POZNANIA PRZEZ WĘCH, Waszawa: Volumen.

Czachowski, Hubert. 2003. CUDA, WIZJONERZY I PIELGRZYMI, Warszawa: Oficyna Naukowa.

CZAS W KULTURZE, pod redakcją Andrzeja Zajączkowskiego, 1988, Warszawa: PIW.

Czerwiński, Marcin. 1988. PRZYCZYNKI DO ANTROPOLOGII WSPÓŁCZESNOŚCI, Warszawa: PIW.

Eco, Umberto. 1996. SEMIOLOGIA ŻYCIA CODZIENNEGO, Warszawa: Czytelnik.

ESTETYCZNE PRZESTRZENIE WSPÓŁCZESNOŚCI, pod redakcją Anny Zeidler-Janiszewskiej, 1996, Warszawa: Instytut Kultury.

ETNOLOGIA POLSKA MIĘDZY LUDOZNAWSTWEM A ANTROPOLOGIĄ, pod               redakcją Aleksandra Posern-Zielińskiego. 1995, Warszawa: KNE PAN.

Firth, Raymond. 1965, SPOŁECZNOŚCI LUDZKIE, Warszawa: PWN.

Flis, Mariola. 1988, TEORIE  STRUKTURY  SPOŁECZNEJ W ANTROPOLOGII                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       FUNKCJONALNEJ, Wrocław i inne: Ossolineum.

----. 2000, ANTROPOLOGIA SPOŁECZNA RADCLIFFE’A-BROWNA. Z WYBOREM PISM.  Kraków: NOMOS.

FORMY ESTETYZACJI PRZESTRZENI PUBLICZNEJ, pod redakcją Jana Stanisława Wojciechowskiego i Anny Zeidler-Janiszewskiej, 1998, Warszawa: Instytut Kultury.

Fuller Torrey, Erving. 1981. CZAROWNICY I PSYCHIATRZY, Warszawa: PIW.

Geertz, Clifford.  2000, DZIEŁO I ŻYCIE. ANTROPOLOG JAKO AUTOR, Warszawa: KR.

Gellner, Ernest. 1989, MIĘDZY FILOZOFIĄ A ANTROPOLOGIĄ, pod redakcją Andrzeja Flisa, Lublin: UMCS.

----. 1991, NARODY I NACJONALIZM, Warszawa: PIW.

----. 1997, POSTMODERNIZM, ROZUM I RELIGIA, Warszawa: PIW.

Girard, Rene. 1991. KOZIOŁ OFIARNY, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.

Godzic, Wiesław. 1996. OGLĄDANIE I INNE PRZYJEMNOŚCI KULTURY POPULARNEJ. Kraków: Universitas.

Halbwachs, Maurice. 1969, SPOŁECZNE RAMY PAMIĘCI, Warszawa: PWN.

Harris, Marvin. 1985. KROWY, ŚWINIE, WOJNY I CZAROWNICE, Warszawa: PIW.

Hopfinger, Maryla. 1985. KULTURA WSPÓŁCZESNA – AUDIOWIZUALNOŚĆ. Warszawa: PIW.

Horodecka, Amelia. 2002. MITOLOGICZNY ŚWIAT REKLAM. Kraków: NOMOS.

Huizinga, Johan. 1985. HOMO LUDENS, Warszawa: Czytelnik.

Jacobson, Roman. 1989, W POSZUKIWANIU ISTOTY JĘZYKA, Warszawa: PIW.

Jarecka, Urszula. 1999. ŚWIAT WIDEOKLIPU, Warszawa: Oficyna Naukowa.

Jerzak-Gierszewska Teresa. 1995, RELIGIA A MAGIA, Poznań: Humaniora.

Jung, Carl Gustav. 1993. ARCHETYPY I SYMBOLE, Warszawa: Czytelnik.

Kempny, Marian. 1994, Antropologia bez dogmatów – teoria społeczna bez iluzji, Warszawa: IFiS PAN.

Kuligowski, Waldemar.  2001, ANTROPOLOGIA REFLEKSYJNA. O RZECZYWISTOŚCI TEKSTU. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

KULTURA DOMINUJĄCA JAKO KULTURA OBCA, pod redakcją Janusza Muchy, 1999, Warszawa: Oficyna Naukowa.

KULTUROWY WYMIAR PRZEMIAN ˙SPOŁECZNYCH, pod redakcją AldonyJawłowskiej, Mariana Kempnego i Elżbiety Tarkowskiej, 1993, Warszawa:                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           Wydawnictwo IFiS PAN.

Lubaś, Marcin. 2003. ROZUM I ETNOGRAFIA. PRZYCZYNEK DO KRYTYKI ANTROPOLOGII POSTMODERNISTYCZNEJ. Kraków: NOMOS.

Lurker, Manfred. 1994. PRZESŁANIE SYMBOLI W MITACH, KULTURACH I RELIGIACH, Kraków: Znak.

Mach, Zdzisław. 1989, KULTURA I OSOBOWOŚĆ W ANTROPOLOGII AMERYKAŃSKIEJ, Kraków-Warszawa: PWN.

MITOLOGIE ˙POPULARNE. SZKICE Z ANTROPOLOGII WSPÓŁCZESNOŚCI, pod redakcją Dariusza Czai, 1994, Kraków: Universitas.

Mrozek-Dumanowska, Anna. 1990. CZŁOWIEK W LABIRYNCIE MAGII, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Myerhoff, Barbara G. 1997. PEJOTLOWE ŁOWY, Kraków: Znak.

Nowicka, Ewa.  BUNT I UCIECZKA. ZDERZENIE KULTUR I RUCHY SPOŁECZNE, 1972: Warszawa: PWN.

OBRAZY ŚWIATA BIAŁYCH, pod redakcją Andrzeja Zajączkowskiego, 1973, Warszawa: PIW.

Paluch, Andrzej K. 1983. MALINOWSKI, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Piątkowski, Krzysztof. 1993. SEMIOTYCZNE BADANIA NAD KULTURĄ W ETNOLOGII, Toruń: UMK.

Rega, Artur. 2001. CZŁOWIEK W ŚWIECIE SYMBOLI. ANTROPOLOGIA FILOZOFICZNA MIRCEI ELIADEGO. Kraków; NOMOS.

Reichholf, Josef H. 1992, ZAGADKA RODOWODU CZŁOWIEKA. NARODZINY CZŁOWIEKA W  GRZE SIŁ Z PRZYRODĄ, Warszawa: PWN.

Said, Edward W. 1991, ORIENTALIZM, Warszawa: PIW.

Smith, John Maynard i Eors Szathmary. 2000. TAJEMNICE PRZEŁOMÓW EWOLUCJI. OD NARODZIN ŻYCIA DO POWSTANIA MOWY LUDZKIEJ. Warszawa: PWN.

SOCJOLOGIA I ANTROPOLOGIA. STANOWISKA I KONTROWERSJE, pod                redakcją Elżbiety Tarkowskiej, 1992, Wrocław: Wiedza o Kulturze.

Stomma, Ludwik. 1986, ANTROPOLOGIA KULTURY WSI POLSKIEJ XIX W., Warszawa: Pax.

Stringer Christopher i Robin McKie. 1999, AFRYKAŃSKI EXODUS. POCHODZENIE CZŁOWIEKA WSPÓŁCZESNEGO. Warszawa: Prószyński i S-ka.

Sulima, Roch. 2000, ANTROPOLOGIA CODZIENNOŚCI. Kraków: UJ.

SYMBOLE I SYMBOLIKA, pod redakcją Michała Głowińskiego, 1991, Warszawa: Czytelnik.

Szlendak, Tomasz. 2002. ARCHITEKTONIKA ROMANSU. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Szyjewski, Andrzej. 2001. ETNOLOGIA RELIGII. Kraków: NOMOS.

Szynkiewicz, Sławoj. 1984. HEROSI TAJGI. MITY, LEGENDY, OBYCZAJE JAKUTÓW, Warszawa: Iskry.

----. 1992, PO...