Zasady budowy tabel i wykresów
Sposób prezentacji wyników jest uzależniony głównie od:
- jaki cel ma spełnić tabela czy wykres
- od charakteru zbiorowości
- celu badań
Zasady:
- informacje ogólne powinny być poprzedzone przez informacje szczegółowe
- informacje charakteryzujące przyczyny powinny poprzedzać informacje opisujące skutki
- informacje opisujące rozwój zbiorowości lub zjawisk w czasie prezentuje się chronologicznie
- aby informacje były komunikatywne należy posługiwać się ogólnie uznanymi i powszechnie stosowanymi pojęciami, definicjami, umownymi symbolami.
Tabele mogą być:
- proste (zawierają jeden szereg statystyczny)
- złożone, które zawierają kilka szeregów, lecz muszą być dobrze przemyślane.
Każda tabela składa się z:
- tytułu, który określa to, co w tabeli jest uwzględnione w zakresie rzeczowym, przestrzennym i czasowym
- tabeli właściwej, na którą składają się wiersze i kolumny.
Górna część tabeli właściwej nosi nazwę „główka tabeli” i zawiera ona tytuły kolumn. Boczna część tabeli nosi nazwę boczek tabeli i zawiera tytuły wierszy
Umowne znaki stosowane w tabelach:
„0” – oznacza, że zjawisko występuje w ilościach mniejszych niż rzędne liczb podanych w tabeli
„.” Oznacza brak informacji
„x” – informuje, że tabela w tym miejscu nie może być wypełniona ze względu na układ tabeli
„!” obok liczby oznacza wynik poprawniejszy
słowo „w tym” oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy ogólnej
Tabela powinna spełniać zasadę samoobjaśnialności by nie szukać dostatecznych objaśnień w tekście pracy.
Wykres jest drugim równorzędnym sposobem przedstawienia danych.
Wykres składa się z:
- tytułu
- pola wykresu
- legendy
- źródła
Tytuł wykresu w sposób zwięzły i komunikatywny określa to, co wykres zawiera w zakresie rzeczowym, przestrzennym i czasowym
Tytuł umieszczamy nad wykresem.
Pole wykresu określa się mianem wykresu właściwego, przedstawia graficzny obraz prezentowanej cechy. Jest to najważniejsza część wykresu, ponieważ zawiera informacje, które chcemy przekazać.
Podział wykresów ze względu na charakter szeregów statystycznych:
- strukturalne
- dynamiczne
- przestrzenne
Podział wykresów ze względu na obraz graficzny:
- liniowe
- pasmowe
- punktowe
- powierzchniowe
- trójkątne
- bryłowe
- mapowe
- kombinowane
- specjalne.
W pracach najczęściej stosuje się wykresy liniowe i powierzchniowe.
Pisanie pracy polega na:
- analizowaniu zebranych informacji, danych z materiałów źródłowych oraz wyników własnych badań
- systematycznym poddawaniu krytyce zebranego materiału źródłowego i badawczego oraz ustalaniu faktów
- konfrontowaniu ustalonych wiadomości źródłowych oraz wyników badań własnych ze stanem wiedzy oraz wynikami badań innych autorów
- wysuwaniu wniosków wynikających z analizy materiału źródłowego oraz z przeprowadzonych badań
Wskazówki dotyczące wniosków końcowych
- wnioski powinny opierać się na przeprowadzonych uprzednio dowodach doświadczalnych
- wnioski powinny podsumowywać osiągnięte wyniki badań
- wnioski powinny wyrywać i formułować zależności (najbardziej odnosimy się do tych elementów, które w pracy były od siebie najbardziej zależne
- wnioski powinny wykazywać zależności pomiędzy badanymi zjawiskami
- wnioski powinny podawać problematykę dalszych badań oraz zmiany zakresu badań
- wnioski powinny wskazywać możliwości zastosowania w praktyce otrzymanych wyników badań.
Zasady, które powinny być przestrzegane w celu uzyskania jasności, zwięzłości i prostoty stylu oraz poprawności języka.
- przed przystąpieniem do omawiania jakiegoś zagadnienia należy jasno sprecyzować, czego ono będzie dotyczyło i co chce się powiedzieć
- toku wywodów nie należy rozbijać dygresjami. Dygresje zamieszcza się w przypisach
- zdanie następne powinno wypływać z poprzedniego, sprzyja temu budowanie zdań krótszych i przejrzystych
- należy przestrzegać czystości poprawności językowej
- należy przestrzegać reguł ortograficznych i zasad interpunkcji
- należy stosować terminologię ścisłą i precyzyjną, unikać pojęć wieloznacznych i je definiować
Błędy występujące w pracach
- niezgodność treści z tytułem
- niezgodność treści rozdziałów lub podrozdziałów z ich tytułami
- nadawanie rozdziałom tytułów takich samych jak tytuł pracy
- powtarzanie kilkakrotnie tych samych zagadnień w pracy
- niewłaściwa kolejność w przedstawianiu wyników tj. niezgoda z planem pracy
- błędna lub niewłaściwa klasyfikacja wyników
- błędy graficzne w przedstawianiu wyników
- przedstawianie wyników bez ich analizy
- błędy wnioskowania (nie wynikają z treści pracy)
- błędy ortograficzne, gramatyczne, językowe, stylistyczne, interpunkcyjne
- błędy maszynowe
- przepisywanie fragmentu prac innych autorów bez podawania źródła
- pośpiech w procesie tworzenia pracy.
Dokumentami są teksty naukowe dotyczące bezpośrednio lub pośrednio interesującego nas problemu.
Def. Dokumentów
Dokumenty to wszelkie obiektywne przedmioty będące wynikiem ludzkiej działalności związane zarówno z nauka, kulturą jak i życiem osobistym.
W szerokim znaczeniu dokument to każdy przedmiot materialny będący świadectwem jakiegoś faktu, zjawiska lub myśli ludzkiej, a nade wszystko wszelki ślad pozostawiony przez człowieka na materialnych przedmiotach.
Podział dokumentów:
1. Pisane (niewerbalne):
a) protokoły i sprawozdania,
b) opinie, orzeczenia i świadectwa
c) szkolne i domowe prace uczniów
d) uwagi nauczycieli wpisane do dziennika
e) artykuły prasowe
f) zbiory archiwalne, twórczość literacka
g) pamiętniki, wspomnienia, autobiografie
h) teksty naukowe (związane z tematem pracy)
2. cyfrowe (statystyczne)
a) centralne opracowania zawarte w oficjalnych wydawnictwach statystycznych
b) statystyki lokalne
c) opracowania statystyczne i liczbowe, którymi dysponują sądy, policja, szkoły itp.
3. obrazowe
a) rysunki
b) prace ręczne i konstrukcyjne
c) fotografie, nagrania, filmy, przeźrocza
Podział dokumentów ze względu na pochodzenie:
1) dokumenty zastane (przypadkowe): są to wszystkie te wytwory, które zostały wykonane dla celów pozanaukowych
2) dokumenty intencjonalnie tworzone (systematyczne): są to te, które powstały z zamiarem poddania ich analizie naukowej.
Podział dokumentów ze względu na urzędowe usankcjonowanie
1) dokumenty oficjalne (o charakterze państwowym czy urzędowym),
2) dokumenty osobiste (nieoficjalne) zawierające wypowiedzi autora o jego przeżyciach, zachowaniach, ocenę zjawisk, których doznawał
Dokumenty wykorzystywane w pracy naukowej mogą mieć charakter:
- dokumentu podstawowego
- dokumentu drugorzędnego
Warunki trafnej i rzetelnej analizy dokumentów
Autentyczność wytwórcza, przez która rozumie się zdawanie sprawy z:
- czasu powstania dokumentów i miejsca ich pochodzenia
- adekwatności zawartych w nich treści z podejmowanym problemem badawczym
- stopnia, w jakim zasługują one na zaufanie pod względem naukowym, czyli spełnianie wymagań metodologicznych
- tego czy są oryginalne czy sfałszowane lub dalekie od oryginału albo jego bardziej lub mniej udaną kopią
- tego czy mogą być podstawą formułowania wniosków
- dokładnego uświadomienia sobie warunków i okoliczności, w jakich dokument powstał (np.: nakaz wykonania czy dobrowolnie, czy jest anonimowy)
W ustalaniu autentyczności dokumentu ważne są jego cechy tj.
- staranne lub niestaranne wykonanie
- charakter pisma
- skreślenia
- ozdobniki, dopiski
- ustalenie czy jest oryginałem, kopią lub falsyfikatem.
Należy zwrócić uwagę przy analizowaniu dokumentu, czy jego twórca jest wiarygodny, czy można na nim polegać (ważne są jego poglądy, przekonania, preferowane wartości, zakres wiedzy)
Motywy w przekazie informacji są ważne, gdyż pozwalają zorientować się czy autor chciał przypodobać się czytelnikowi, czy chciał przedstawić problem w sposób naukowy, czy autor był obserwatorem danego zjawiska, jakiej płci jest autor, w jakim stopniu autor jest specjalistą swojego zakresu.
Rodzaje analizy dokumentów:
1) analiza pedagogiczna: prowadzi do sformułowania wniosków przydatnych dla organizowania procesu dydaktyczno-wychowawczego,
2) analiza psychologiczna: ma na celu badanie dokumentów z punktu widzenia ustalonych cech psychicznych osób, które wykonały dany wytwór,
3) analiza diagnostyczna: ma na celu ustalenie aktualnego stanu analizowanego zjawiska czy właściwości,
4) analiza rozwojowa: przedstawia dane zjawisko w przekroju rozwojowym tzn. na przestrzeżeni określonego czasu,
5) analiza indywidualna: dotyczy problemów badawczych w odniesieniu ich do poszczególnych jednostek,
6) analiza grupowa: poszukuje rozwiązań w odniesieniu ich do pewnej grupy społecznej.
Analiza jakościowa, ilościowa, formalna.
Kategoria ilość oznacza:
- całokształt cech wskazujących na rozmiary zjawiska,
- to, co można wyrazić w postaci liczb,
Kategoria jakość rozumiana jest jako:
- całokształt cech, które wskazują na to, czym dane zjawisko jest,
- zbiór cech istotnych,
- coś, czego nie da się wyrazić za pomocą liczb, w jednostkach odpowiedniego układu miar.
...
ZdzisH