ROZDZIA� 9 ROLA MIMIKI W KOMUNIKACJI MI�DZYLUDZKIEJ Twarz a ocena cech osobowo�ci: -> Secord - badanie zale�no�ci mi�dzy cechami budowy twarzy a ocen� cech osobowo�ci: - wysokie czo�o - inteligencja - w�skie wargi - sumienno�� - grube wargi u kobiet - atrakcyjno�� seksualna (cholera, a ja mam w�skie ;D) - niech�� do os�b o ekstremalnych cechach budowy twarzy (tj. takie, kt�re w spos�b znaczny wykracza�y poza przyj�te i powszechnie obserwowane granice normatywne) -> Dynamiczna natura twarzy - zdolno�� do manifestowania nieograniczonej ilo�ci ekspresji. W typowych ruchach mimicznych uczestniczy z regu�y ponad 20 r�nych mi�ni mimicznych. -> Ludzie podejmuj� ocen� cech osobowo�ci innych os�b na podstawie ich dynamicznego zachowania mimicznego (tak�e grymas�w). Je�eli np. nowo poznana osoba u�miecha si� do nas ciep�o - postrzegamy j� jako mi�� i sympatyczn� (atrybuscja cech osobowo�ci). Podobnie zak�adamy, ze nasz s�siad o wiecznie skrzywionej twarzy jest ponurakiem. Co nie zawsze jest zgodne z prawd�. -> W testach osobowo�ci potwierdzono, ze osoby, kt�re cechowa�y si� wi�ksz� ekspresj� mimiczn�, by�y bardziej pewne siebie i bardziej lubiane od pozosta�ych. Twarz a regulacja toku interakcji: -> Poszczeg�lne obszary twarzy uczestnicz� w: 1. otwieraniu i zamykaniu kana��w komunikacji 2. dope�nianiu i jako�ciowaniu reakcji werbalnych i/lub niewerbalnych 3. zast�powaniu komunikat�w werbalnych Ad.1. U�miech i mrugni�cie okiem pojawia si� w kontek�cie flirtu - stanowi� zaproszenie do otwarcia kana��w interakcji, jak r�wnie� sygna� o rodzaju preferowanej interakcji. Ad.2. U�miech mo�e z�agodzi� wymow� komunikatu, kt�ry sam w sobie m�g�by by� odebrany negatywnie. Ad.3. Emblematy mimiczne (EM)- cechuj� si� bezpo�rednim po�o�eniem na komunikat werbalny. R�ni� si� od mimicznych �rodk�w ekspresji emocjonalnej tym, �e nadawca wysy�a komunikat nt okreslonej emocji, wskazuj�c jednocze�nie, �e owej emocji w danej chwili nie odczuwa. EM najcz��iej pojawiaj� si� w kontekstach, kt�re nie wyzwalaj� danej emocji, trwaj� d�uzej lub kr�cej ni� analogiczne �rodki ekspresji i s� sygnalizowane nie tylko cz�ci� twarzy. Kiedy opuszczamy �uchw� i otwieramy szeroko usta bez korzystania z innych cech ekspresji zdziwienia, komunikujemy rozm�wcy, �e jego s�owa s� dla nas zaskoczeniem. CHOVIL - cztery g��wne sposoby wykorzystania mimiki w kontrolowaniu toku interakcji: - funkcja sk�adniowa - mimiczne �rodki sk�adniowe s�u�� jako znaczniki s��w i fraz, zarz�dzaj� organizacyjn� struktur� wypowiedzi poprzez sygnalizowanie pocz�tku. ko�ca, powrotu do tematu, kontynuacji i podkre�le�. Kluczowa rola brwi. - funkcja semantyczna - tu zaliczamy �rodki powielaj�ce komunikat werbalny oraz te, kt�re wzbogacaj� znaczenie przekazu werbalnego - informacje zwrotne - �rodki u�atwiaj�ce przep�yw komunikat�w i te, kt�re przekazuj� osobisty stosunek odbiorcy do tre�ci oraz �rodki empatyczne - adaptatory mimiczne - np. przygryzanie wargi, tiki nerwowe, wynikaj�ce z czynno�ci fizjologicznych Twarz a ekspresja emocjonalna: -> im wyzej w hierarchii rozwoju filogenetycznego, tym wi�ksze zdolno�ci ekspresji mimicznej -> NORMY UJAWNIANIA: - deintensyfikacja emocji - ca�kowite zaskoczenie ogranicza si� w ekspresji do umiarkowanego zdziwienia,np. student, kt�ry podejrzewa�, �e nie zaliczy� egzaminu, tymczasem zda� go bardzo dobrze. - neutralizowanie emocji - skrywanie ich przed otoczeniem, np. pokerzysta z 4 asami w r�kach - nadintensyfikacja emocji - umiarkowane zadowolenie przeradza si� w manifestacj� wielkiej rado�ci, np. otrzymujemy prezent, kt�ry nam si� nie bardzo podoba, jednak przy ofiarodawcy bardzo si� z niego cieszymy. - maskowanie emocji - zast�pienie np. skr�powania i zdenerwowania poprzez ekspresj� szcz�cia i zadowolenia. -> SYSTEM KLASYFIKACJI R�ZNYCH STYL�W EKSPRESJI EMOCJONALNEJ (Ekman i Friesen): - hamowanie - ods�aniania - nie�wiadoma ekspresja - ekspresja bez wyrazu - substytut ekspresji - zastyg�a ekspresja -> ekspresje mimiczne: - cz�sto odzwierciedlaj� raczej okoliczno�ci i cele spo�eczne - np. po udanym rzucie gracz w kr�gle zdecydowanie cz�ciej u�miecha si� dopiero wtedy, gdy odwr�ci wzrok od kr�gli i spojrzy na przyjaci� (tzw. efekt widowni) - nie s� wy�acznie skutkiem odczuc emocjonalnych. - s�u�� komunikacji, nie za� zwyk�ej manifestacji emocji - BLENDA (mieszanka) EMOCJI - twarz ludzka odzwierciedla bardzo cz�to wiele emocji jednocze�nie. - MIKROMOMENTARYCZNE ZACHOWANIA MIMICZNE - odzwierciedlaj� rzeczywiste stany emocjonalne, ale procesy represyjne (t�umi�ce) nie pozwalaj� im rozwin�� si� w pe�ni; mog� odzwierciedla� konflikt, represj� lub pr�by ukrycia emocji -> SYSTEM KODOWANIA RUCH�W MIMICZNYCH (FACS) - Ekman i Friesen - pozwala badaczom ekspresji emocjonalnych skategoryzowa� obszary twarzy pod k�tem manifestacji emocjonalnych, a nast�pnie sporz�dzi� obiektywny opis zachowa� mimicznych -> mi�sie� jarzmowy wi�kszy odpowiada za rozci�ganie warg podczas u�miechu -> najcz�ciej analizuje si� 6 podstawowych emocji: zaskoczenie, strach, gniew, smutek, rado�� i odraz�. -> kontekst w jakim wyst�pi� dany wyraz twarzy wp�ywa na ocen� wyra�anej emocji Zwi�zki mimiki z fizjologi�: -> osoby "internalizuj�ce", kt�e rzadko manifestuj� mimik� w�asne stany emocjonalne, cechuj� si� wysok� fizjologiczn� reaktywno�ci� daj�c� si� zmierzy� poprzez t�tno czy odporno�� elektryczn� sk�ry, natomiast osoby "eksternalizuj�ce" (ekspresywne) wykazuj� wzorzec przeciwny. -> ambiwalentne wyra�anie emocji wi��e si� z problemami zdrowotnymi -> ALEKSTYTYMIA EMOCJONALNA - wrodzona niezdolno�� do wyra�ania stan�w emocjonalnych (pacjenci z tym schorzeniem - brak ekspresji mimicznej, podatno�� na inne dolegliwo�ci psychosomatyczne) -> MIMICZNE SPRZʯENIE ZWROTNE - Darwin - wyraz twarzy mo�e indukowa� stany emocjonalne poprzez bezpo�rednie po�aczenia nerwowe mi�dzy mi�niami twarzy i o�rodkami emocji w m�zgu -> upo�ledzenie ekspresji mimicznej obserwuje si� przy uszkodzeniu w obszarze prawej p�kuli m�zgowej, kt�ra, jak si� wydaje, jest w wi�kszym stopniu odpowiedzialna za przetwarzanie informacji niewerbalnych. Wyraz twarzy a reakcje behawioralne: -> EKSPRESJA POZOWANA - wyraz twarzy niekoniecznie musi korespondowa� z rzeczywi�cie odczuwan� emocj�. Twarz jest narz�dziem autoprezentacji (tworzeniu po��danego obrazu w�asnej osoby w oczach innych) oraz oddzia�ywaniu spo�ecznemu (wywo�ywaniu u innych po��danych reakcji). -> prezenterzy wiadomo�ci telewizyjnych nie�wiadomie manifestuj� swe preferencje wyborcze przez przybieranie �agodniejszego wyrazu twarzy przy wymienianiu nazwiska swego faworyta -> mimika i dyskryminacja p�ci - Archer - twarzyzm (face-ism) - w czasopisamach ilustrowanych m�czy�ni - twarze; kobiety- ca�e sylwetki - im wy�sza pozycja spo�eczna przedstawianej osoby, tym wi�ksza cz�� wizerunku zajmuje jej twarz. PODSUMOWANIE: - twarz przenosi z�o�ony system komunikat�w; dostarcza informacji o cechach osobowo�ci, zainteresowaniu i zaanga�owaniu w interakcj�, odczuwanych stanach emocjonalnych i d��eniach autoprezentacyjnych - twarz ludzka moze by� wykorzystywana do otwierania i zamykania kana��w komunikacyjnych, dope�niania i nadawania znaczenia innym zachowaniom oraz zast�powania komunikat�w werbalnych - emblematy mimiczne nie s� odzwierciedleniem emocji, lecz swoistym komentarzem na ich temat - emocje powszechnie rozpoznawane w ka�dej kulturze: gniew, strach, odraza, smutek, rado��, zzaskoczenie i pogarda. ROZDZIA� 10 - ROLA KONTAKTU WZROKOWEGO: -> b�ysk oka - kr�tkotrwa�e rozwarcie powiek bez towarzysz�cego ruchu brwi - sygna� ten bywa wykorzystywany do akcentowania okre�lonych s��w komunikatu, najcz��iej przymiotnik�w. Spojrzenie i kontakt wzrokowy: -> SPOJRZENIE - fenomen kierowania wzroku na inne osoby lub obiekty w otoczeniu -> KONTAKT WZROKOWY - sytuacja, w kt�rej obaj uczestnicy interakcji patrz� na siebie nawzajem, koncentruj�c wzrok na obszarze twarzy rozm�wcy -> wi�kszo�� spojrze� "prosto w oczy" jest seri� szybkich, powtarzaj�cych si� ruch�w "skanuj�cych" r�ne partie twarzy. 4 funkcje spojrzenia (Kendon): - regulacyjna - spojrzenie hamuje lub pobudza reakcje odbiorcy - monitoruj�ca - spojrzenie sygnalizuje zako�czenie w�tku my�lowego i s�u�y sprawdzeniu stopnia zaanga�owania i reakcji odbiorcy - poznawcza - uciekanie spojrzeniem pojawia si� w sytuacji, gdy dana osoba ma trudno�ci z przetworzeniem informacji b�d� zastanawia si�, co ma powiedzie� - ekspresywna - spojrzenie moze sygnalizowa� stopie� i natur� zaanga�owania oraz stopie� pobudzenia. Funkcje te wyra��j� si� w spos�b niezale�ny i samoistny. -> ZARA�LIWO�� EMOCJONALNA - nastr�j i emocje jednej osoby udzielaj� si� innym w wyniku dzia�ania ulotnych i w duzej mierze pod�wiadomych proces�w -> osoby spogl�daj�ce w lewo s� bardziej podatne na hipnoz�, mniej zainteresowane naukami �cis�ymi, bardziej zamkni�te w sobie i emocjonalne, bardziej kreatywne, podatne na dolegliwo�ci psychosomatyczne oraz cz�ciej anga�uj� obronne procesy psychologiczne (wyparcie, t�umienie) -> �zy �wiadcz� o silnym wzbudzeniu emocjonalnym, spuszczony, odwr�cony wzrok - smutek, wstyd, zak�opotanie Kmunikowanie natury relacji mi�dzyludzkich: -> osoba o wyzszym statusie nie odczuwa silnej potrzeby monitorowania zachowa� partnera interakcji jak osoba o ni�szym statusie -> WSPӣCZYNNIK DOMINACJI WZROKOWEJ - proporcja mi�dzy ilo�ci� spojrze� partnera interacji w roli nadawcy i w roli odbiorcy -> cz��iej spogl�damy na osoby lub rzeczy postrzegane jako �r�d�o pozytywnych wra�e�; matki rzadziej spogl�daj� na dzieci "trudne" -> MODEL R�WNOWAGI INTYMNO�CI (Argyle i Dean) - intymno�� jest funkcj� ilo�ci spojrze�, fizycznej blisko�ci, intymno�ci tematu i ilo�ci u�miech�w; og�lnie mo�na przyj��, �e odwzajemniamy (powtarzamy) zachowania innych wtedy, kiedy postrzegamy je jako sp�jne z na...
Marudziara