10 - Przez góry Montany.pdf - WERNIC WIESŁAW - janko77

Wiesław Wernic

Przez góry Montany

Osada bez nazwy

W roku 1877 Thomas Edison opatentował fonograf. W

roku 1878 powstało w Ameryce Północnej pierwsze

przedsiębiorstwo dla produkcji prądu elektrycznego, a w

1879 zbudowano pierwszą na nowym kontynencie linię

telefoniczną, łączącą Boston z Lovell w stanie

Massachusetts.

Rozpoczynała się właśnie wiosna 1879 roku. Piotr Carr

nic jednak nie wiedział ani o telefonie, ani o fonografie, ani

o tym, czemu mają służyć oba wynalazki. Na jego

usprawiedliwienie warto zauważyć, że inni mieszkańcy

nowoczesnych miast Nowej Anglii, z nielicznymi

wyjątkami, również nie orientowali się, jakie zmiany w ich

życiu wprowadzi telegraf, telefon i żarówka zastępująca

naftową lampę.

Natomiast Piotr Carr świetnie orientował się w sprawach,

które miały dlań istotne znaczenie. Na przykład w bardzo

już zaawansowanej budowie linii kolejowej Northern

Pacific Railway, co zapowiadało znaczne skrócenie czasu

podróży z Milwaukee nad jeziorem Michigan do granic

Montany. Piotr Carr mieszkał w Milwaukee, jeśli takim

słowem, wolno określić coroczny pobyt w tym mieście,

od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Prowadził

bowiem koczowniczy tryb życia: byle dach nad głową

i możność spędzenia kilkunastu godzin w

jakimkolwiek saloonie, gdzie łatwo się wygadać przed

przypadkowymi słuchaczami, których w tego rodzaju,

lokalach nigdy nie brak. Ba, któż by zachował

obojętność wobec malowniczych opowieści

Carra, w których prawda tak z bajką bywała

pomieszana, że tylko bardzo bystry słuchacz potrafiłby

odcedzić jedną od drugiej. Ale słuchaczów Piotra

podczas takich saloonowych wieczorów, znaczonych

— jak przecinki w zdaniach — kuflami piwa i

szklaneczkami whisky, bystrość raczej zawodziła.

Piotr Carr — należy przyznać bezstronnie — miał o czym

opowiadać. Szkicował obrazy swych prawdziwych i

nieprawdziwych przeżyć na kanwie jakże kolorowej przyrody

Dalekiego Zachodu (zwanego również „dzikim") — ziem

rozciągających się ongiś na zachód od Mississipi, obecnie — na

zachód od Missouri w jej górnym biegu. Granica między

„starymi" ziemiami osadniczymi a „wielkim-nieznanym", które

kończyło się hen, u wybrzeży Pacyfiku, była zawsze granicą

ruchomą. Wbrew zawieranym przez rząd waszyngtoński, zrywa-

nym i ponawianym traktatom z plemionami Indian. Granica była

ruchoma wbrew, a może właśnie w wyniku trwającej krwawej

„partyzantki", przemieniającej się co pewien czas w regularne

wojny białych z czerwonymi. W takich warunkach, pod naporem

osadników ze wschodu, odbywał się podbój nowych ziem.

Jednakże północne i północno-zachodnie obszary Stanów nadal

pozostawały we władaniu Indian. Olbrzymie tereny wielkości ca-

łych państw europejskich, leżące w dorzeczu Missouri,, stanowiły

pustkowie, pełne zwierzyny, na którą polowali miedzianolicy

myśliwi, gdzie galopowały jeszcze resztki stad mustangów, a

nieliczne już bizony kryły się w górskich dolinach. Na

niezmierzonych obszarach Północnej i Południowej Dakoty nie

brakło antylop, górskich baranów, kozic, niedźwiedzi i

wszędobylskich kujotów. Nie brakło również niebezpieczeństw

grożących białym śmiałkom, penetrującym dziewicze ziemie

Dalekiego Zachodu, ze strony czerwonoskórych wojowników, bo

chociaż po klęsce generała Jerzego Armstronga Custera w wojnie

z Dakotami * Sitting Buli wycofał się aż poza granicę kanadyjską,

a grupy innych plemion zostały rozproszone przez generała Terry

lub zepchnięte na wydzielone im tereny rezerwatów — w praktyce

spotkanie z Indianami było zawsze prawdopodobne, a

konsekwencje takiego spotkania dla białego wędrowca raczej...

ryzykowne.

Piotr Carr wiele o tych sprawach wiedział, ponieważ wiązały

się one z zawodem, jakim się od lat parał. Był eksplorerem,

wędrownym poszukiwaczem skarbów ziemi tam, gdzie ich dotąd

nikt nie odkrył, a więc na dalekim, ciągle prawie bezludnym i

mało zbadanym tajemniczym Zachodzie. Takie zajęcie uczyniło z

Carra coś pośredniego między westmanem goniącym za przy-

godami a traperem zarabiającym na swe utrzymanie łowieniem

futerkowych zwierząt.

Teraz Carr wybierał się do Montany, gdzie prawie połowę

powierzchni stanowią góry, a drugą połowę — Wielkie Równiny

porozdzielane łagodnymi sfalowania-mi gruntu i samotnymi

szczytami. Wśród tych równin powstawały nieliczne farmy,

otaczające wianuszkami uprawnych gruntów małe miasteczka,

bez historii, mierzące swój wiek kilku latami, niekiedy —

miesiącami.

Dalej ku zachodowi, im bliżej Gór Skalistych, tym rzadziej

trafiał się ślad „bladej twarzy", tym częściej — czerwonoskórych

wojowników: wzdłuż górnej Missou ri — Czarnych Stóp i

Algonkinów, w dolinie rzeki Yellowstone — Kruków, a na

północnym zachodzie — Kutenajów i Szoszonów.

Piotr Carr nie po raz pierwszy wyruszał w pustkowia

Montany na poszukiwanie skarbów gór, przede wszystkim

żył złotonośnych, które już w roku 1857 przypadkowo tam

odkryto. Tym razem skorzystał z przejazdu koleją tak

daleko, jak to tylko było możliwe. Na zachodnim,

najdalszym odcinku Northern Pacific Railway regularna

komunikacja jeszcze nie istniała, a nieregularna służyła

wyłącznie transportowi sprzętu, żywności i robotników

zatrudnionych przy budowie. Innych pasażerów nie

zabierano — nie z braku miejsc, lecz dlatego, że gdyby

zezwolono chociaż jednemu na bezpłatny przejazd,

zwaliłyby się ich tysiące. Jednakże przedsiębiorczy Carr

zdołał sobie zjednać najpierw palacza, później maszynistę,

w końcu kierownika pociągu. Po tych trzech szczeblach

wspiął się do wagonu towarowego wraz z siodłem, uprzężą i

potężnym tłumokiem, który z trudem władował do tyleż

mrocznego, co brudnego wnętrza. Ten pierwszy sukces u

początków dalekiej drogi osiągnięty został bez wielkiego

trudu. Carr potrafił zjednywać sobie ludzi zadziwiająco

szybko. Nie odwagą (chociaż nie był tchórzem) ani

hojnością (chociaż nie był skąpcem), ani zewnętrznym

wyglądem (chociaż nie był odstręczający). Najbardziej

charakterystyczną jego cechą była właśnie jego

przeciętność. -Niczym nie wyróżniał się wśród tłumu

innych, póki... nie otworzył ust. Czar jego wymowy zaiste

był zdumiewający, chociaż wcale nie oparty na gładkich i

wyszukanych zwrotach ani nawet na poprawności języka.

Za-to jakże barwnych używał określeń, jak sugestywne

potrafił malować obrazy, jak prawdopodobne i... nie-

prawdopodobne historie własnych przygód roztaczał

przed słuchaczem. Pod wrażeniem „kolorowych" słów (to

chyba najlepsze określenie) Carra ludzie wprost zatracali poczucie

rzeczywistości.

Pewien stary i kuty na cztery nogi traper dał się kiedyś tak

zahipnotyzować wymowie Carra, że bez dłuższych nalegań

powiódł go w nieznaną dolinę, gdzie można było garściami

zbierać górskie kryształy o różnobarwnych odcieniach, na które

polowali jubilerzy wielkich miast, o których marzyły elegantki

znad wybrzeży Atlantyku.

Przypadek zdarzył, że po latach spotkałem się z tym właśnie

traperem.

—- Musiałem dokumentnie zgłupieć — opowiadał. —

Poprowadziłem go, jak pies na smyczy, prosto do cudownej

dolinki. Znosiłem mu żywność, pomagałem zbierać kolorowe

kamyki, a kiedy wyruszyliśmy w powrotną drogę, on był

obładowany jak muł, a ja nie miałem ani odrobiny. Chyba mnie

zaczarował. W jaki sposób? Tego nie mogę pojąć. Przecież ta cała

gadanina Piotra przypomina wielką gąbkę: jak ścisnąć, nic w ręku

nie zostaje, tylko struga wody na ziemi. Co za dziwo? Ale w

gruncie rzeczy to porządny chłop. Kiedy się dowiedział, że nie

mam ani kamyczka, ani futerkowej skórki, ani centa w kieszeni,

podzielił się ze mną sprawiedliwie. Taki on jest. Każdego potrafi

zagadać, że człowiek zupełnie przestaje myśleć, albo tak myśli,

jak to jemu odpowiada.

Trochę w tym było przesady, ale i sporo prawdy. Bo że Carr

zaliczał się do wyjątkowych gadułów — to fakt.

Nic więc dziwnego, że również bez większego trudu wepchnął

się do towarowego pociągu i przez całą drogę bawił towarzyszy

opowiadaniem o swych niezwykłych przygodach. Noc i dzień,

noc i dzień turkotały koła po szynach. Dalej i dalej ku kamiennym

wałom Gór Skalistych, aż zatrzymały się na miejscu, gdzie nigdy

dotąd nie istniała żadna stacja kolejowa ani żadne osiedle.

Na tomiast zaraz za nasypem kolejowym Piotr Carr ujrzał

kłębowisko domków, baraków i szałasów skleconych nie-

sprawnie, ustawionych tu i tam w nieuzasadnionej bliskości

lub nieuzasadnionej odległości jeden od drugiego. Był

wczesny świt. Ciszę mącił jedynie syk pary w lokomotywie.

Na tym tle cały ten śmietnik budowlany wyglądał jak

wymarły. Ale oto poczęli wychodzić z wagonów

towarzysze Carra. Gwar rozmów i hałas, jaki czynili, musiał

obudzić wszystko co żywe w tym dziwacznym osiedlu. Carr

ujrzał pierwszych mieszkańców gramolących się z bud i

szałasów i ruszył na poszukiwanie jajek smażonych na

szynce, kufla piwa i gorącej

kawy, która by oczyściła gardło z kurzu wielodniowej

podróży, a ciału dostarczyła odpowiedniej ilości ciepła.

Zmarzł podczas kilku ostatnich godzin jazdy, a kiedy

wyskoczył z wagonu, poczuł jeszcze dotkliwszy chłód.

Montana dała znać o swym klimacie.

Piotr chuchnął i ujrzał mgiełkę swego oddechu. No tak,

tutaj o tej porze dnia i roku nie mogło być inaczej. Strzelbę

przewiesił na rzemieniu przez prawe ramię, tłumok

zarzucił na lewe, siodło i uprząż ujął w obie dłonie.

Wszystko to było piekielnie ciężkie, ale Piotr nie zaliczał

się do ułomków. Szparko ruszył przed siebie. Szedł

poprzez plątaninę uliczek nie-uliczek, aż trafił na

szerszą drogę, przy której wznosił się piętrowy domek, z

werandą na całą szerokość frontu i z przybitą . nad

wejściem deską, na której widniał napis: „Mary-Liza

Saloon".

Carr zatrzymał się i wytrzeszczył oczy. Poznał w

swym włóczęgowskim życiu sporo saloonów, ale nigdy nie

spotkał się z taką dziwaczną nazwą, składającą się z dwu

kobiecych imion. Wzruszył ramionami na znak

politowania, ale zaraz poczuł nieznośny ciężar bagażu,

którego jak najprędzej zapragnął się pozbyć. Drzwi były

otwarte. Wnętrze pachniało kwaśno: piwem, whisky i

tytoniowym dymem. Do tego włączyła się nieokreślona

woń kurzu, który wzburzyła z podłogi szczotka migająca w

rękach chłopaka odzianego w nieokreślonej barwy

spodnie, bardzo brudną kamizelkę i równie brudną

kraciastą koszulę z podwiniętymi rękawami. — Lokal

zamknięty! — powiedział bardzo głośno, nie odrywając

oczu od desek podłogi.

— Jak zamknięty, to trzeba go zamknąć — odparł

Carr, po czym zatrzasnął drzwi i przekręcił klucz.

Należy wyjaśnić, że były to solidne drzwi, a nie po-

pularne w saloonach Południa dwuskrzydłowe, sięga-

jące zaledwie piersi dorosłego mężczyzny niby

zamknięcia. Ostre zimy Montany nie sprzyjały

zwyczajom praktykowanym w cieplejszym klimacie.

__ Powiedziałem, że lokal zamknięty — powtórzył

chłopak przerywając swą pracę.

__ Na pewno zamknięty — stwierdził spokojnie

Carr. Przynieś wody i skrop podłogę. Strasznie tu dużo

kurzu. Czy nikt cię nie nauczył, jak należy zamiatać?

— Sprowadzę gospodarza..,

__ Świetnie! Powiedz mu, że czekam na śniadanie i że

byle czym nie dam się zadowolić. No, ruszaj!

Zapowiedź sprowadzenia gospodarza okazała się jedynie

czczą groźbą.

— On jeszcze śpi...

— Tak właśnie myślałem. Przynieś wody i skrop

podłogę. Fu! Aż w nosie wierci.

— Czy pan jest znajomym gospodarza?

— Przynieś wody!

Chłopak odstawił szczotkę. Nabrał pewności, że przybysz

jest istotnie znajomkiem gospodarza, kto wie, może nawet

przyjacielem? Takiemu lepiej się nie sprzeciwiać. Odszedł

więc i po kilku minutach wrócił z pełnym wiadrem. Obficie

spryskał całą salkę i wrócił do przerwanego zajęcia. Trwało

długo, bardzo długo, aż znudzony Carr oparł łokcie na stole,

wsparł głowę na dłoniach i... zasnął. Ale że sen miał czujny,

zbudził się na dźwięk szkła. Chłopak stał za szynkwasem i

wycierał naczynia. Carr ziewnął.

— Jak ci na imię?

— Frank.

— No to, Frank, daj coś do zjedzenia.

Chłopak zniknął, by po chwili wrócić z półmiskiem

pełnym mięsa, z bochenkiem chleba, nożem, widelcem i

talerzem.

10 - Przez góry Montany.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: